Хрысціянскія цэрквы Бога

[A1]

 

 

 

Выбраны як Елагім  [A1]

 

(Edition 1.3 19940311-19990322)

 

Даная праца прысвечана разгляду разнастайнасці елагімаў у прыродзе Божай, а таксама вырашэнню пытання наконт лёсу выбраных у працэсе станаўлення елагімамі. Здольнасці стаць елагімам або тэойем (theoi) у рамках свайго пункту погляду абараняла ранняя Царква. Даная праца звязана з тэкстамі: The Deity of Christ (Божаскасць Хрыста), а таксама The God We Worship (Бог, Катораму Мы Пакланяемся) і серыяй The Holy Spirit (Святы Дух).

 

 

Christian Churches of God

P.O. Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA

 

Email: secretary@ccg.org

 

 

 

 (Copyright © 1999 Wade Cox)

 

Аўтарскія правы: гэты твор можа быць свабодна размножаны і распаўсюджаны пры ўмове, калі ён капіраваны татальна, без змен і выкрэсліванняў. Імя выдаўца і адрас, а таксама звесткі ў адносінах аўтарскіх правоў павінны быць уключаны. Плата ад атрымальніка распаўсюджаных копій інкасавацца не павінна. Кароткія цытаты могуць быць уключаны ў крытычныя артыкулы і агляды, гэта не лічыцца парушэннем аўтарскіх правоў.

 

Даная праца даступна на старонцы Word Wide Web:
http://www.logon.org

 


Выбраны як Елагім  [A1]

 


На працягу трэцяга і чацвёртага стагоддзяў Царква акцэптыравала прыём, які грунтуецца на палажэнні, што выбраныя будуць існаваць у якасці елагімаў або тэойяў. Гэдакім, па меркаванню Цэркваў, быў пункт погляду Хрыста, выказаны ў Благавестванні Іаана 10:34–35 з Псалма 81:6. Ён, згодна палажэння Царквы трэцяга і чацвёртага стагоддзяў, прадстаўляў сабою першапачатковую арыгінальную пазіцыю Цэркваў. У дэталізаваным выглядзе яна знайшла тлумачэнне ў даследчай працы God Revealed (Бог адкрыўся; у 1–3 главах).

 

Названае сачыненне разбірае пытанне – аб чым на самай справе расказваюць біблейскія тэксты. Гэтая праца акцэнтуе ўвагу таксама і на даследванне плана, які прыведзены ў Бібліі. Кіруючыся ўстаяўшайся Біблейскай схемаю і з мэтай дасягнення выразнасці, ўсё гэта будзе даследавацца далей у Трынітарскіх сачыненнях, у якіх праглядваюцца імкненні садзейнічаць распрацоўцы многіх Біблейскіх паняццяў у якасці развіваючайся структуры, якая працягваецца не толькі ў прэдзелах Тройцы, а мае больш шырокае распаўсюджванне. Характэрнымі і добрымі прыкладамі таму могуць служыць такія даследчыкі і працы, як Карэн Армстронг (Karen Armstrong), A History of God (Гісторыя Бога) (Heinemann, London, 1993), і Ц. М. ЛаЦугна (C M. LaCugna) GOD FOR US: The Trinity and Christian Life (БОГ ДЛЯ НАС: Тройца і Хрысціянскае жыццё) (Harper, San Francisko, 1993).

 

ЛаЦунга дапускае (Enc. of Religion, артыкул Trinity), што ні Стары Запавет, ні Новы Запавет не ўключаюць у сабе заснаванне Тройцы. Класічнай работай, на якую робяць спасылкі такія тэндэнцыі, з’яўляецца сачыненне В. Ф. Олбрайта (W F. Albright) Yahweh and the Gods of Canaan (Яхве і Багі Ханаана), London, 1968. Г. Р. Драйвер (G R. Driver) у сваёй працы Canaanite Myths and Legends (Ханаанскія Міфы і Легенды) (Edinburg, 1956) развівае канцэпцыю міфа. Р. Л. Фокс (R L. Fox) у сваім сачыненні The Unauthorised Version: Truth and Fiction in the Bible (Недазволеная Версія: Ісціна і Вымыслы ў Бібліі) (London, 1991) у гэтым напрамку ідзе нават далей. Падыход трынітарыйскага фундаменталізма накіраваны на змяненне пераклада Біблейскіх тэкстаў, каб такім чынам маскіраваць сэнс паняццяў і адмаўляць плюральнасць слова “елагім”. У якасці прыклада можа служыць 22:22 з кнігі Іісуса Навіна. RSV прапануе наступны тэкст:

 

“Бог багоў Гасподзь! Бог багоў Гасподзь!”

 

Марк С. Сміт (Mark S Smith) на 8-й старонцы сваёй працы The Early History of God (Ранняя Гісторыя Бога) (San Francisko, 1990) акцэнтуе ўвагу на яўрэйскі тэкст, дзе Яхвейскі (Yhwh) Ел, Елагім або Яхве выступае ў якасці Бога багоў. Такім чынам, Ел Елагіма азначае, што ён з’яўляецца кіраўніком плюралізма. Сміт працуе з тэкстам у такім манеры, каб паказаць асіміляцыю яўрэйскага слова “Ел” у нетрах яўрэйскай мовы і яго пераўтварэнне ў выглядзе родавага назоўніка, абазначаючага бога. Сміт імкнецца абаснаваць сваю пазіцыю развіцця еўрапейскіх паняццяў, аснова якіх абнаружваецца ў ханаанітах або, магчыма, у час I Жалезнага Стагоддзя, як гэта паказана ў зборы ўгарытаў, што навязвалі сябе на культ Яхве (Intr., p. XXVII). Ён сцвярджае, што ва ўмовах Ізраіля ў канцы манархіі моналатрыйскі яхвізм ужо існаваў як норма, якая дапусціла паступовае развіццё монатэізма (ibid.). Сміт дапускае імпарт звычаяў у рэлігіі Ізраіля. Ён імкнецца даказаць, што некаторыя звычкі, якія лічацца сінкрэтычнымі, адносяцца да старажытнага рэлігійнага наследства Ізраіля (ibid., p. XXXI), а, магчыма, узніклі, абапіраючыся на лінгвістычны фундамент ханаанітаў, які, па сутнасці, з’яўляецца такім жа самым, як і для яўрэйскай мовы. Сміт ідзе на тое, каб высветліць біблейскія патрабаванні, і потым разглядвае іх у найболей абсягавых структурах. Даная праца накіравана таксама на канстатацыю выключна біблейскіх структур, каб такім шляхам была б магчыма праверка самага высокага ўзроўню, але з дапамогаю вывадаў, якія адрозніваюцца ад тых, якія маюцца ў Сміта. Гэты аспект знайшоў далейшае развіццё ў працы Mysticism (Містыцызм). Зыходзячы са сказанага, можна лічыць, што дадзены каркас не можа выступаць як інспірыраваны з боку сацыялагічных забабонаў. Структура павінна існаваць у як мае быць адноўленым выглядзе, улічваючы той фактар, што Біблейскі тэкст утрымлівае ў сабе тое, пра што там гаворыцца. Трынітарскія забабоны парушаюць развіццё данага працэса. Рукапісы Мёртвага мора, тэксты ўгарытаў і наг-хаммадыйцаў выпраменьваюць яркі свет, які раскрывае шырокія перспектывы для ісцінага разумення значэння Біблейскіх тэкстаў, якія прыходзяцца на пору дзейнасці Хрыста. Такім чынам, яны рэпрэзентуюцца як вельмі неабходныя.

 

Найбольш важным з’яўляецца тое, што ні адзін з сур’ёзных вучоных не адмаўляе факт, што ў пору Хрыста Біблія была зразумета як духоўны фенамен, які адносіцца да Зборніка Елагіма Anthology of Texts and Pictures (Старажытны Блізкі Усход: Анталогія тэкстаў і малюнкаў) (Princeton 1958, pp. 278–282) і яго суадносіны з законам, які з’яўляецца фундаментальным вынікам аўтарытэта і становішча Хрыста. Прагрэсіўная ідэнтыфікацыя Іагоўскага Анёла бярэ пачатак ад Быція 16:7 (глядзіце NIV падрадковую заўвагу). Каментатары яго спазнаюць таксама ў якасці Анёла Прысутнасці (Ісаіі 63:9). Маюць месца таксама выпадкі, калі сябе прадстаўляюць некаторыя істоты, якія таксама абазначаюцца імем YHVH. Выпадкі, калі YHVH заменены словам “Адонай” (пры аўтарстве Соферыма (Sopherim)), сустракаюцца ў Біблейскім Даведніку 134 разы (глядзіце таксама: Прылажэнне 31 для пятнаццаці надзвычайных момантаў і Прылажэнне 33 для выпраўленняў, а таксама працу Гінсбурга (Ginsburg) Introduction to the Hebrew Bible (Уводзіны ў Еўрапейскую Біблію) сс. 318–334 у падрабязнасцях).

 

Анёл паказаўся перад Аўраамам і яго Сямействам. Агар убачыла Анёла (Быціе 16:7). Ён і быў Елом. Істота ў замянімым парадку была названа Іагоўскім Анёлам і Іаговай, Яму гаворачы на Яго, указваючы такім чынам на шматлікасць. Анёл, які быў Іагова, паказаўся Аўрааму ў Быціі 17; 18:3 (першы абмен Соферыма з усіх 134-х; глядзіце Массорах (Massorah) сс. 107–115 і Гінсбург, ibid.). Замешчаныя словы, якія ўплываюць на даную канцэпцыю, абнаружваюцца ў Быціі 18:3, 27, 30, 32; 19:18; 20:4; у Зыходзе 4:10, 13; 5:22; 15:17; 34:9; у Лічбах 14:17. Елагім быў абменены такім жа чынам, пагэтаму спіс патрабуе расшырэння. Тры істоты, якія прадсталі Аўрааму, без разбору былі аднесены да YHVH, і абодва Анёлы, знішчаючыя Садом, сумесна, зне адрозненняў, прадстаўлялі адначасова і YHVH, што, магчыма, з’явілася прычынаю Соферымскіх змяненняў. Разгром Садома ўчыніў Елагім (Быціе 19:29). Такім чынам, найменне “Іагова” або YHVH ужываецца ў адносінах іерархічнай структуры Іаговых Нябесных Палкоў, пры характарыстыцы суадносін Усявышняга Бога або Елааха і Елагіма Ізраіля, які з’яўляецца субардзініраваным Богам і знаходзіцца ва ўзаемных адносінах з абодвума Анёламі, якія па парадку падпарадкаваны гэтаму Елагіму. Ітак, тэрмін выражае адно з паўнамоцтваў, якое дэлегіравана ад Елааха. Елагім, які прадстаўляе сабою Анёла YHVH, паказваецца таксама Авімелеху ў Быціі 20:4 і г. д. У Быціі 21:17–30 елагім распрасцёрты таксама на Анёла елагімаў.

 

Анёл YHVH быў названы елагімам, Іаговай, а ў час ахвярапрынашэння Ісаака, згодна Быцію 22:11–12, таксама Анёлам Іаговы (глядзіце The Interlinear Bible). Гэтая падпарадкаваная істота не была ўсёведаючай. Яна паявілася ў Быціі 24:7, 30–44, 48 і, разумеецца, не была Елаахам.

 

Анёл YHVH раскрыў сябе Якаву ў якасці Ел БетЕла або ў выглядзе Бога (Ела) Дома Божыя, такім чынам, раскрыў сябе як высокі свяшчэннік Дома Божыя (Быціе 28:21–22). Гэты YHVH, Елагім Патрыярхаў і Ел Дома Божыя ў далейшым ідэнтыфіцыраваў сябе ў выглядзе Анёла ХаЕлагіма або Бога (багоў) (Быціе 31:11–13). Гэты елагім аддаў прыхільнасць Якаву (Быціе 35:1–13). У Быціі 35:11 ужыты тэрмін “АбіЕл” або “Бог ёсць Мой Ацец”. Тэрмін “Елагім Абі Ел Шадай” мае таксама значэнне “Бог, Каторы Пакланяецца Усёмагутнейшаму Богу” (глядзіце таксама God Revealed, Ch. 1–3). Гэты Анёл быў Peniel або Асоба Божыя (Быціе 32:24–30). Осія апазнае гэты Анёл як елагіма (Осіі 12:2–9). Упамянуты Анёл, адзін з елагімаў, быў Елагімам (або Капітанам) Нябесных Палкоў (Елохі ха Тсеба аbr; Elohi ha Tseba ‘avch), памылкова названым Богам Нябесных Палкоў (сціраючы спасылку на The).

 

Ён быў ач (‘ach) або Брацкім Елагімам, абазначаючы абшырнае сямейнае радство елагімаў. У кнізе Амоса 9:5 таксама маецца падобнае значэнне, якое супадае з фрагментам з Кнігі Іісуса Навіна 5:15. Гэты Анёл быў камандзірам Нябесных Палкоў або Капітанам Арміі Божыя. Іагова з’яўляецца Яго Мемарыялам і, здаецца, выступае таксама для абазначэння Анёла ў другой ролі. Пад паняццем пячаткі ці знамення, магчыма, маецца на ўвазе Зыход 3:15 (“Маё Імя ёсць Мой Мемарыял”). Якаў лічыць гэтага елагіма Анёлам Выратавання (Быціе 48:15–16).

 

Гэты Анёл YHVH звяртаўся да Майсея на гары Бога (багоў) (Ха Елагіма) і раскрыў сябе ў якасці Елахія Аўраама, Ісаака і Якава (Зыход 3:1–6, 10–12). Ён адрозніваецца і з’яўляецца веставым Елааха, Бога Нябесных Палкоў ці Усявышняга Бога. Даная істота, згодна Зыходу (13:21; 14:19), была Анёлам у Воблаку (прымаеце пад ўвагу абмяняемую ідэнтыфікацыю), які быў YHVH, адагнаўшы назад мора (Зыход 14:21), YHVH у Стаўбе Агню і Воблака (Зыход 14:24). Такім чынам, ён меў абменныя тытулы. Той быў ён, які даў закон Майсею і заснаваў семдзесят старэйшын Ізраіля (Зыход 24:9–18). У Другазаконні даная істота апознана як YHVH, і яна з’яўляецца веставым YHVH Нябесных Палкоў, пра якога Хрыстос гаворыць: “ні адзін чалавек не бачыў Яго і ніхто не чуў Яго голас” (Іаана 5:37; 6:46). Гэты Анёл лічыцца Прысутнасцю Бога і пагэтаму Анёлам Прысутнасці. Ён з’яўляецца падпарадкаваным Богам і ў якасці Елохія Ізраілья пастаўлены яго Богам над сваімі партнёрамі (Псалом 45:6–7; глядзіце таксама Пасланні да Яўрэяў 1:5–13; Рымлянам 15:6; Ефесянам 1–3). YHVH адправіў гэты Анёл, каб ён вывеў Ізраіля з Егіпта (Лічбы 20:16) і прагнаў Жыхароў Ханаана (Зыход 33:2–3). Упамянуты Анёл быў YHVH, каторы гаварыў з Майсеем з вока на вока (Зыход 33:11) і Майсей ніякімі даступнымі яму спосабамі не змог вызначыць яго (Зыход 33:12–17). Такім чынам, прысутнасць Бога лічылася праз існаванне ў Анёлу, які быў яго асобай ці персонай, каторая ёсць латынскае слова, азначаючае маску або твар, з якога паходзіць слова “персона” і якое няправільна ўжыта і звязана ў пазіцыі Троіцы.

 

Даны Анёл YHVH застаўся з Ізраілем на працягу перыяда Суддзяў і быў названы як YHVH (глядзіце Суддзяў 6:11 і далей). Анёл зафіксіраван таксама, як Адонай (глядзіце 13) і YHVH (глядзіце 15) (змяненні Соферыма), а таксама як Анёл Елагіма (глядзіце 20). Гэты Анёл быў названы таксама Шалоўмам (Shalowm) YHVH або “Ён Творыць Свет”, пагэтаму ён лічыцца Прынцам Свету, прымаючы, такім чынам, тытул Месіі. Гідэён прасіў і ахвяраваў выключна Богу, але не гэтаму елагіму (Суддзяў 6:36), хаця гэты елагім даў магчымасць уваходзіць Духу Госпада ў Гідэёна (Суддзяў 6:34).

 

Анёл явіўся родзічам Самсона і быў зафіксаваны як елагім (Суддзяў 13:19–20). Анёл дэкларыраваў сваё імя пры дапамозе тэрміна “pel’iy” (Суддзяў 2:18), які прыблізна адпавядае тэрміну “цудоўны” і з’яўляецца тытулам Месіі (з Ісаіі 9:6). Анёл адкрыўся ў пору дзён Госпада (2 Царстваў 24:16, 1 Параліпаменона 21:12–30). Згодна 1 Параліпаменона 21:16, Анёл прадстаўляе сабою пасрэдніка паміж зямнымі і нябеснымі з’явамі. Анёл YHVH быў YHVH, які гаварыў праз прарока Гада (глядзіце 18). Версія Самуела паказвае, што ў якасці ўцягнутых выступаюць два YHVH – Анёл YHVH і YHVH, якому былі прынесены ахвяры. Пасля гэтага YHVH уладарыць над Анёлам і камандуе ім (1 Параліпоменона 21:27). Давід, матывіруючы сваё рашэнне страхам у адносінах Анёла YHVH, пабудаваў Храм ці Дом Божы (1 Параліпоменона 22:3).

 

Анёл YHVH з’явіўся перад Іліем і быў названы YHVH (з Царств 19:5–12). У 4 Кніжцы Царстваў 1:3 ён гаварыў, асуджваючы цара. Ён гаварыў пра YHVH ў 3 Кнізе Царстваў 1:5, які, у сваю чаргу, ідэнтыфіцыраван як YHVH Нябесных Палкоў (4 Царст. 19:31–32; 2 Праліпаменона 32:31; Ісайя 37:36). Тут Анёл распазнаны ў ролі Елоха Ізраіля. Анёл YHVH, пасрэднік Бога Ізраіля, з’яўляецца абаронцам Ізраіля (Псалом 34:7).

 

Пачцівыя формы, якія адносяцца к Іагове і яго Начальніку, Іагову Нябесных Палкоў, выяўляюцца ў кнізе Іезекііля (глядзіце таксама SHD 3068, 3069). Іагова адносіцца да Іаговы Нябесных Палкоў як Іаговых (напрыклад, у кнізе Іезекііля 16:36, 31:10, 15; 36:5; 38:10, 14; 39:8 і г. д.). Дабар (dabar) Іаговы або слова Іаговы нармальна прыпаднесены ў кнізе Іезекііля. Гэтая праца, дзякуючы яе артыкулу 31:1 і далей, закранае Сад Божыя (багоў) (ХаЕлагім). Аданай Іаговіх ужыты для прадказанняў у кнізе Іезекііля 29:8, у такім манеры ўскосна ўказваючы на адрозненне паміж словам Божыя і прымяненнем Аданая Іаговы. Пагэтаму яўрэйскі канцэпт развівае паняцце Мемры (Memra), якое ў грэчаскім Новым Запавеце інтэрпрэціравана як “логас”.

 

Анёл або Слова Божыя ў якасці Мемры разумееца як Месія. Кніга Захарыі 3:1–9 паказвае Анёла ў ролі Суддзі, і апазнаны як YHVH і Анёл YHVH. Сатана адлюстравы ў выглядзе абвінавачваемага. Анёл мае судзейскую ўладу, і такім чынам ён выступае справядлівым суддзёй Запаветаў і Елагімам (Псалом 81:1), які знаходзіцца ў Прыходзе Ела і вядзе судовыя справы сярод елагімаў. Даныя ўзаемныя адносіны распаўсюджваюцца, каб ахапіць сямейных рабоў YHVH. Псалом 109:4 сродкам гэтай істоты расшырае свяшчэнніцтва ад ааронаўцаў да амаль мелхіседэкіянаў. DSS дэманструе, што іудаізм чакаў Месію, дваіх прышэсцяў (глядзіце G Vermes (Вермес) The Dead Sea Scrolls in English (Рукапісы Мёртвага мора на Англійскай Мове), асабліва Мессіянскую Анталогію і пераклады трынаццаці фрагментаў з пячоры XI. Месія павінен быў прыходзіць ад Натана і ад Левія (глядзіце Захарыя 12:10; і далей ад Лукі 3). Месіянская Анталогія звяртае ўвагу на абяцанні ў адрас Левія (Другазаконне 33:8:11 і 5:28–29). Тэкст апазнае прарок Другазаконня 18:18–19 у якасці Месіі, як гэта зроблена ў Лічбах 24:15–17. Месія Аарона і Месія Ізраіля, згодна Правілам Дамаска (VII) і ненадрукаваных фрагментаў пячоры IV (Вермес, с. 49), з’яўляюцца аднымі і тымі ж персонамі. Пераклады Кумранскіх рукапісаў сведчаць, што Мелхіседэк і ёсць Елагім і Ел. Гэта выцякае з прадстаўлення пра апошні суд, які праходзіў пад кіраўніцтвам месіянскіх свяшчэннікаў і свяшчэнства. У кнізе Ісаіі 52:7 паняцце “елагім” ужываецца ў кантэксце месіянскага прышэсця ў Сіон (глядзіце Пасланне к Яўрэям 12:22–23). Ён быў успрыняты як тоесны з архангелам Міхаілам і быў кіраўніком Сыноў Нябесных ці Багоў Справядлівасці. Зыходзячы з гэтага, некаторыя іудаістычныя секты ідэнтыфіцыравалі Месію і Міхаіла (з Данііла 12–1). Гэта – таксама старая дактрына адвентыстаў амаль да 1931 года.

 

Месіяй лічыцца таксама Мелхіседэк. Абодва гэтыя меркаванні з’яўляюцца памылковымі. Імя “Мелхіседэк” мае наступныя значэнні: “Мой Уладар ёсць справядлівы” або “Мой Уладар ёсць суддзя” (суддзя і справядлівасць выступаюць у якасці сінонімаў; глядзіце Вермес “Рукапісы Мёртвага Мора на Англійскай Мове”). У выпадку, калі Мелхіседэк быў бы Месіяй, узнікае сур’ёзная праблема, звязаная з інкарнацыяй і ахвярапрынашэннем. Дапушчэнне хрысціян, згодна якому Мелхіседэк з’яўляецца Месіей, грунтуецца на памылковым разуменні фрагмента з Паслання к Яўрэям 7:3. Тэрміны без бацькі, маці і генеалогіі і г. д. з’яўляюцца неабходнасцю, звязанай з прызнаннем Ааранічнага паходжання, уласцівага для Левіцкага свяшчэнства. Пачатак дзён тэрміна і канец яго жыцця раскрывае неабходнасць, па якой пачатак выканання абавязкаў адпавядае трыццацігадоваму ўзросту, а іх неабходна спыніць ва ўзросце пяцьдзесят гадоў (лічбы 4:47). Усявышэйшы свяшчэннік пачаў сваю дзейнасць у дзень смерці свайго папярэдніка. Для Мелхіседэка такія правілы не існавалі. Яўрэі адзначаюць, што ён быў чалавекам (Яўрэям 7:4). Ён быў створаны як падобны з Сынам Божым (Яўрэям 7:3), аднак ён не быў Сыным Божым, які быў другім свяшчэннікам (Яўрэям 11). Такім чынам, усе выбраныя, так як яны створаны падобныя Сыну Божаму, могуць удзельнічаць у свяшчэнстве вечна, нягледзячы на іх паходжанне і ўзрост. У адносінах таго, што прадстаўляў сабой Мелхіседэк, мы можам мець адны толькі здагадкі (глядзіце работу Melchisedek (Мелхіседэк; № 128). Эссене (Essene) даны тэкст перарабіў у месіянскай манеры выключна так, як і некаторыя фундаменталісты. Думаецца, што Пасланне к Яўрэям напісана ў такім русле, каб выправіць даную памылку, аднак яно само пацярпела ад пераўтварэнняў. Мідраш (Midrash) лічыць, што ён быў Шэм (Shem) (Рашы; Rashi), які быў уладаром (melek) над месцам справядлівасці (tsedek) (Abraham ibn Ezra & Nachmanides). Гэта было тым месцам, дзе трэба было пабудаваць Храм для Божаскай Прысутнасці, якое Мідраш адносіць да Іерусаліма ў якасці цэласнасці, бо, зыходзячы з тэкста, справядлівасць прабывае ў ёй (Ісаіі 1:21) (ibn Ezra & Nachmanides, глядзіце Soncino fn. Быціе 14:18).

 

Аднак найбольш важнейшым выступае той факт, што канцэпцыя ў адносінах Сходу Елагіма была абсалютнай і з’яўляецца бясспрэчнай у сэнсе даставернага разумення тэкстаў Старага Запавета, уключаючы елагімаў. Субардыяніраваная структура Елагіма, з аднаго боку, з’яўляецца ўпаўне ўсвядомленай, аднак яна застаецца незразумелай у адносінах Міхаіла і Мелхіседэка.

 

YHVH Sabaoth або YHVH Нябесных Палкоў прадстаўляе сабой імя Божыя (з Ісаіі 51:15; 54:5; Іерэміі 10:16; 32:35 і т. д.; Амоса 4:13; 5:27), які ёсць Елаах. Гэтае стварэнне мае Сына, магчыма, у выніку чытання тэкстаў Параліпаменона 22:11 (хутчэй як хайах (hayah) SHD 1691), як Сына Іагі Іаговы. З Кнігі Прытчаў Саламонавых 30:4–5 становіцца ўпаўне ясным, што Елаах меў Сына. Такім чынам, прадстаўляецца верагодным, што Сын Елааха з’яўляецца Елахі Ізраіля, аднак не выступае як аб’ект паклонніцтва і ахвярапрынашэння.

 

Гэты Елагім выкуплены сваім Богам, мае прэстол елагіма (Псалом 44:6–7), потым знаходзіцца ў Сходзе Ела і вядзе судовыя справы сярод елагімаў (Псалом 81:1). Пагэтаму:

 

“Паўстань, Божа, судзі зямлю” (Псалом 81:8).

 

Канечны вынік актыўнасці Анёла YHVH у якасці Елагіма распрасціраецца на Дом Давіда Старага Запавета. Абапіраючыся на Стары Запавет, стане зусім зразумелым, што лёсам выбраных у якасці прынадлежачых к Дому Давіда як Уладара над Ізраілем з’яўляецца станаўленне такімі елагімамі, якім выступае Анёл YHVH, што знаходзіцца начале выбраных.

 

У Кнізе прарока Захарыі ў 12:8, сказана: “У той дзень абараняць будзе Гасподзь жыхароў Іерусаліма, і самы слабы паміж імі ў той дзень будзе як Давід, а Дом Давіда будзе як Бог, як Анёл Гасподні прад імі”. (KJV).

 

Выраз “прад імі” дзесьці ў другім месцы інтэрпрэціраваны як “на чале”. Такім чынам, Анёл YHVH быў елагімам на чале дома Ізраіля. Такім стварэннем мог быць толькі выключна Месія.

 

Такім чынам, Стары Запавет разглядвае прагрэс у статусе Ізраіля. Дом цара падпарадкаваны існаванню таго елагіма, які з Іерусаліма будзе ўладарыць паміж народамі. Мы бачым, што даная канцэпцыя не з’яўляецца фізічнай і не выцякае з Новага Запавета.

 

Новы Запавет (Дзеянні Святых Апосталаў 7:38) падцвярджае, што той, што паявіўся на гары Сінаі і гаварыў з Майсеем, і даў закон, быў Анёл (Дзеянні 7:53) і індэфіцыраваў Хрыста ў якасці гэтага Анёла са Старага Запавета. Акрамя гэтага, Новы Запавет (Пасланне к Яўрэям 1:8–9 пры цытаванні Псалма 44:6–7) пераканаўча дэманструе субардынацыю і павінавенне Хрысту.

 

Як гэта бачна, імя або абазначэнне Бога ў адзіночным ліку пры прасціранні яго на Бога таксама выражаецца словам “елаах” у адзіночным ліку. Ён адносіцца да Бога Айца і ніколі не выкарыстоўваўся ў адносінах Хрыста. Родавым тэрмінам, які выкарыстоўваецца для таго, каб зрабіць апісанне ордэна Нябесных Палкоў, які знаходзіцца ў працэсе распаўсюджвання і звязваецца з аўтарытэтам Бога, выступае “елагім”.

 

Елагім дзейнічае як Сход і сярод Нябесных Палкоў, і сярод чалавецтва. Пункт погляду, якога прытрымліваюцца трынітарыі і згодна якога Сход прадстаўляе сабою міравых суддзяў у Ерусаліме, з’яўляецца ўсяго толькі дапушчэннем, якое выведзена імі з каментараў Зыхода. Згодна агульнапрынятаму разуменню першага стагоддзя, статус Елагіма ці Тэойя распаўсюджваецца на чалавецтва, і кіруючыся гэтым, яго можна зразумець так, што ён распаўсюджваецца і на Майсея, калі рабіць спасылкі і на Філо, і на Іосіфа. Пазіцыя хрысціян была такой жа, якую фармуліраваў Ірэней. Грэг (Gregg) і Грох (Groh), напрыклад, спасылаюцца на Ірэнея, які сказаў:

 

“У Пісаннях Богам не названы ні адзін другі, акрамя Айца ўсяго і Сына, а таксама тых, якія маюць усынаўленне” (Early Arianism – A View of Salvation (Ранні Арыянізм – Пункт Погляду Выратавання), Fortress Press, Philadelphia, 1981, p. 68).

 

Ірэней скарыстаў грэчаскі тэрмін “тэой”, які выступіў эквівалентам яўрэйскага “елагім”. Сучаснае меркаванне з’яўляецца такім, што, зыходзячы з данага сімвала, гэты тэрмін не ўключае Нябесных Палкоў.

 

А іменна, лічыцца, што яны быццам бы былі малазначымейшымі ў параўнанні з чалавецтвам (зыходзячы з няправільна зразумелага тэкста Першага Паслання Карынфянам 6:3, які поўнасцю адносіцца да зваліўшыхся Нябесных Палкоў) або яны не маюць усынаўлення, якое ім не патрэбна. Раннія тэолагі разглядвалі зваліўшыяся Нябесныя Палкі як здольныя прыносіць пакаянне (гэта развіваецца далей у працы “Бог адкрыўся”).

 

Сучасныя даследванні даказваюць, што іудаізм амаль да Сярэдневяковага перыяду прызнаваў дуалізм Бога, а іменна: адзін вярхоўны Бог і падпарадкаваны Бог (глядзі Peter Hayman, Monotheism: A misused Word In Jewish Studies? JJS42 (1991), 1–15; Margaret Barker, The Great Angel: A Study of Israel’s Second God, SPCK, London, 1992; а таксама Hurtado, One God, One Lord: Early Christian Devotion and Ancient Jewish Monotheism, Fortress/SCM; яго артыкул у Слоўніку, прысвечаны Іісусу і Евангеліям (eds. Green McKnight and Marshall, Inter-Varsity Press, 1992); а таксама яго неапублікованую працу What do we mean by “First-Century Monotheism”? (University of Manitoba research paper). The Theological Wordbook of the Old Testament (93c) адмаўляе першакрыніцу Елаха – біблейскую арамійскую назву Бога як набытую з двух Багоў: Ел і Ах (скарочанае ад “Ahyen” або “Я буду”, як гэта прапануе Фейджын (Feigin) (JNES 3:259)). Аднак, маюцца некаторыя сумненні ў адносінах сутнасці Елааха ў якасці Усявышняга Бога і па пытанню аб тым, ці ўключаюць непасрэдна дуальнасць божастваў ізраелітаў надзвычайныя і падпарадкаваныя формы.

 

Калі называецца Усявышні Бог, ён з’яўляецца адасобленым ад падпарадкаванага YHVH з дапамогаю эпітэтаў “YHVH Нябесных Палкоў” ці “Еліон”, г. зн. пры дапамозе абазначэнняў Усявышняга. Сітуацыю развіцця канцэпцыі Бога разглядваў Сміт (loc. cit.). Ён сцвярджае, што Ел не з’яўляецца Іагоўскім словам. Пагэтаму Ел быў першапачатковым галоўным Богам у адносінах групы, якая называлася Ізраілем. Сміт знайшоў апору ў Быціі 49:24–25, дзе слова “Ел” рэпрэзентавана адасоблена ад упамінання YHVH у артыкуле 18. Другазаконне 32:8–9 таксама выдзяляе YHVH у ролі аднаго з сыноў Ела, які тут названы Еліонам.

 

Калі Усявышні (еліон) уручыў народам іх спадчыннасць, калі ён раздзяліў чалавецтва, ён узмацніў граніцы паміж людзьмі адпаведна ліку Божаскіх тварэнняў. У частцы Іаговы знаходзяцца яго людзі, а Іакаў – яму належачая спадчына (Сміт, с. 7).

 

Сонціно (Soncino) перакладае массарэцкі тэкст (МТ) адпаведна ліку дзяцей Ізраіля. Такім чынам, сувязь з’яўляецца абмежаванай у рамках дванаццаці плямёнаў і тэрыторыі ханаанітаў, і выключна равінам Рашбамам (Rashbam).

 

У МТ можна чытаць “Bene yisrael”, у той жа самы час у Септуагінце – “aggelon theou”. У сваю чаргу, у Рукапісах Кумрана таксама можна чытаць “bny ‘ilhym” (“Bene eliym”) (параўнайце: Сміт, п. 37, адзначаючы таксама Мейера (Meyer) і Скехана (Skehan), BASOR 136 (1954):12–15 (параўнайце першае пасланне Клемента (Clement), дзе ўжываецца “aggelon theou”). Тэкст Бен Сира (Ben Sira) 17:17, у сваю чаргу, адлюстроўваючы пазнейшы эксегесіс Другазаконня 32:8, ускосна ўказвае на божаскага ўладара кожнага народа). Такім чынам, старадаўнія тэксты падцвярджаюць вышэйпамянутае, і тэкст массарэтаў, здаецца, пацярпеў ад зменаў у якімсьці пазнейшым перыядзе. RSV прынімае даны пункт погляду і прыпадносіць гэты тэкст як “Сыны Божыя”.

 

Падзел народаў адпаведна ліку Сыноў Божыя або Елагімаў/елімаў раскрывае далейшы парадак расшырэння. Замест таго, каб падтрымаць тую структуру, якая знаходзіцца ў развіцці, ён хутчэй усяго падтрымае расшыраную структуру, якая адрозніваецца, калі параўноўваць яе з фарысейскім іудаізмам. І даную маскіроўку без сур’ёзнага паглыблення падтрымліваюць і трынітарыяне.

 

Сам Сміт гаворыць:

 

“Гэдак жа сама, як і ў пору Суддзяў, існуе мала сведчанняў у адносінах Ела як асобнага Бога ізраелітаў, такім жа чынам мала падцверджанняў на працягу данага перыяда мае Ашэра (Asherah) у ролі асобнай багіні ізраелітаў. Аргументы… абапіраюцца на Кнігу Судзей Ізраілевых 6, дзе яна ўпамянута сумесна з Баалам (Baal).

 

Вучоныя недастаткова ацэньваюць рэгіянальнае разуменне расшыранай структуры еліма. Каб растлумачыць адрозную іерархію і тытулы, мае месца прымяненне тэорыі сінкрэтычнай інтэграцыі. Аднак яна не прадстаўляе сабою змешванне паміж народамі, як нас стараюцца ў гэтым пераканаць некаторыя вучоныя. Натыканне на думку, згодна якой выбраныя быццам бы могуць быць елагімамі, мае апору ў факце з Эпаса пра Гільгамеша, дзе Ноах (Noah) (Uta-Napishtim) зроблены адным з елімаў або елагімаў (глядзіце New Larousse Encyclopedia of Mythology, Ch. Assyro-Babyloniam Muthology, Hamlyn, 1984, p. 63).

 

Так называемы Яхве (або найбольш карэктней – Іагова) з тэкста Другазаконня 32:8–9, пра які мы гаварылі раней, з’яўляецца падуладным Іаговам Ізраіля, якому быў прысуджаны Ізраіль у якасці ключа ўзноўленага народа. Падзел народаў адпаведна ліку божаскіх стварэнняў распрасціраецца за прэдзелы трыццаці, бо было зразумела, што існуе семдзесят народаў або моваў. Такім чынам, можна зрабіць вывад наконт здагадкі, што поўны Сход Елагімаў утвараецца з сямідзесяці божаскіх елагімаў.

 

Сінедрыон (Sanhedrin) або Сход старэйшын, які быў створаны на Сінаі, прадстаўляў сабою прататып расшыранага ордэна. Той факт, што заступнікі народаў, або елагімы, супраціўляліся Богу і YHVH Ізраіля, зафіксаваны ў Кнізе прарока Данііла 10:13 (параўнаць з Другазаконнем 32:18). Зыходзячы з гэтага, можна сцвярджаць, што ў састаў расшыранага Схода ўваходзіла значная колькасць тых Елагімаў, якія ўзбунтаваліся. Гэтыя стварэнні, пачынаючы з першай нядзелі, выбіраюцца з катэгорыі выбраных.

 

Гарвій (Harvey) (y Jesus and the Constraints of History, y Cn. The Constraint of Monotheism, Westminster Press, Philadelphia, 1982) адзначае, што слова “паважаны” ужыты, каб можна было апісаць другія фігуры, але не Бога. “Божаскім быў названы Майсей. Ён зафіксіраваны яшчэ і як Тэой у Іосіфа (Antiquities of the Jews, 3:180; 8:34, 187; 10:35), а таксама ў Філо (напрыклад, Vita Moses 1:158). Гарвій лічыць, што спасылка на Майсея, як набожнага, з’яўляецца лінгвістычным фенаменам, які не ўстанаўлівае ўнікальную боскасць Бога.

 

Аднак ніхто з каментатараў не праявіў увагі таму факту, што гэта быў той Бог, які зрабіў Майсея Елагімам і паслаў яго ў ролі Елагіма ў Егіпет, а Аарона ўзвёў у сан яго прарока. Даныя тэрміны ўжыты выключна ў якасці боскай агентуры. Тым не менш такое дэлегіраванне прадэманстравана Усявышнім Богам не толькі ў адносінах Анёла Прысутнасці, але таксама і далей – у бок Майсея. Гэта лічылася першым спецыфічным, нам належачым біблейскім сведчаннем адносна таго, што статус Елагімаў быў распаўсюджаны на чалавецтва пры непасрэдным упарадкаванні Бога (Зыход 4:16; 7:1). Калі статус Елагіма быў бы непрыгодным для ўвядзення яго ў ордэн Елааха, то Бог сам быў бы вымушаны прынудзіць Фараона ўключыцца ў такія сітуацыі разрыву суадносін з першым запаветам, прызваўшы на дапамогу Майсея як Елагіма Фараона. Гэта значыць, Фараон павінен быў мець другога Елагіма да Бога. Аднак першы запавет зусім не азначае, што такое бясспрэчна. Назначаючы другога Елагіма, Бог гэтым самым дэманстраваў, што тэрмін “Елагім” падразумеваецца ў сваім спецыфічным месцы – перад ці побач з Богам, або без дэлегіравання ці аўтарытэта. Такім чынам, Бог змог прызначыць падуладнага яму Елагіма Ізраіля з Псалма 44:7 па-за ўплывам значэння і паўнамоцтваў першага Запавета. Ужыванне тэрміна “Елагім” пры дапамозе дэлегіравання на такія міравыя суды, як суды Іерусаліма, робіцца для таго, каб ускосна паказаць, што тэрмін “Елагім як Бог” не з’яўляецца распаўсюджаным за межы трох гіпатаксісаў рэальнасці. Разважанні ў русле такога абсурда, здаецца, неабходны для таго, каб зберагчы погляды, якія ўключаны ў Стары Запавет.

 

Тэрмін “Елагім” адносіцца да абодвух: да анёльскіх Нябесных Палкоў і да гэтых, што ўнутры аўтарытэта духавенства, канкрэтна, к Майсею, з той мэтаю, каб пераканаць, што татус Елагіма і асаблівасці Бога і Яго натуры могуць распаўсюджвацца да граніц уключэння ў сябе чалавецтва. Адваротнае было толькі тым выпадкам, калі духавенства займалася кашчунствам на аднабаковай аснове.

 

Тэрмін “Елагім” з’яўляецца плюральным словам. Ён прымяняецца ў адносінах анёльскіх Нябесных Палкоў або Бога, які дзейнічае праз Нябесныя Палкі або сумесна з імі. Тэрмін нагадвае сабою аб тым, што “Елагім” выступае як плюральны тэрмін, які расшырае Разуменне і Аўтарытэт Бога ў адносінах падпарадкаваных яму структур. У Быціі 35:7 тэрмін “Елагім” з’яўляецца плюральным дзеясловам, але інтэрпрэтыраван хутчэй усяго як “Бог адкрыўся” і менш, як “Багі адкрыліся”. Санцыно (Soncino) адзначае, што:

 

“Елагім, які адлюстроўвае Бога ў аспекце валадарства, можа быць выкарыстаны ў плюральным значэнні. Аднак, няма ніводнага другога слова, азначаючага Бога, якое ўжывалася б так часта”.

 

У прадаўжэнне сказанага Санцыно адзначае, што равінскі аўтарытэт Абрахам ібн Езра (Abraham ibn Ezra) зразумеў даны тэкст у такім сэнсе, які мае дачыненне да анёлаў. Гэты тэкст можа быць развіты ў такім напрамку, каб дэманстраваць, што ён мае адносіны да Анёла Прысутнасці ці Мессіі. Як вельмі значны, выступае той аспект, што логіка выкарыстання “елагіма” тут прызнана як распрасціраючаяся на анёльскія Нябесныя Палкі. Такім чынам, у рамках іудаізма была зберажона канцэпцыя аб здольнасці распаўсюджвання елагіма на Нябесныя Палкі. Распаўсюджванне ў бок выбраных, згодна Бібліі, пачалося, па крайняй меры, на такой ранняй стадыі, як пара Майсея.

 

Спасыланне на Кнігу прарока Ісаіі 44:8, якое робяць трынітарыяне, і якая заключаецца ў тым, што YHVH прадстаўляе сабою выключна адзін Елагім, з’яўляецца проста памылковай. Фрагмент Кнігі прарока Ісаіі 44:6–8 паведамляе:

 

“Так гаворыць Гасподзь, Цар Ізраіля, і Вызваліцель яго, Гасподзь Саваоф: “Я першы, і Я апошні, і акрамя Мяне няма Бога… Ці ёсць Бог акрамя мяне? няма другой цвярдыні, ніякай не ведаю.” (Interlinear).

 

Сцвярджаецца, што тут існуе адзін Іагова (або няправільна – Іегова), аднак у тэксце фактычна гаворыцца пра двух істот: пра Іагова як Цара Ізраіля, і пра Іагова Нябесных Палкоў. Іагова ў якасці Цара Ізраіля гаворыць пра Іагова Нябесных Палкоў. Грын (Green) перакладваў тэкст пры дапамозе ўставак і сродкам яго “Збавіцеля”, імкнучыся стварыць бачнасць, што абодва адносяцца да аднаго і таго ж. Такім жа чынам ён інтэрпрэтыраваў слова “biladay” (SHD 1107) як “акрамя Мяне” у 44:6 з Кнігі прарока Ісаіі, і як “побач са Мною” у 44:8 з той жа кнігі. Аднак сэнс “акрамя Мяне” і “побач са Мною” выражае заключаная ў абазначаных псалмах думка.

 

Фрагмент Кнігі прарока Ісаіі 44:8 ясна ўказвае на тое, што стварэнне, аб якім тут ідзе размова, г. зн. YHVH Нябесных Палкоў, выступае як Елаах. “Елаах” з’яўляецца словам адзіночнага ліку, якое адносіцца выключна толькі да Бога Айца ці Бога Нябесных Палкоў. З 30:4–5 Кнігі Прытчаў Саламонавых мы ведаем, што даны Елаах – гэта Бог Айцец, і Ён мае Сына, які, згодна Стараму Запавету, выражае Яго ва ўзаемаадносінах з Ізраілем. Іудаізм, іслам і біблейскае хрысціянства пакланяюцца гэтаму стварэнню як Адзінаму Усявышняму Богу. Іагова Ізраіля, зыходзячы з вышэйсказанага, ідэнтыфіцыруецца як Анёл Прысутнасці, які прадстаўляе сабой таксама Месію. Тэкст раскрывае, што тут існуюць два YHVH: падпарадкаваны YHVH, які абвяшчае перавагу YHVH Нябесных Палкоў. Гэты YHVH Нябесных Палкоў з’яўляецца Елаахам, зне якога і без якога сапраўды няма і Елагіма. Даная канцэпцыя ўтварае аснову першага запавета. Такім чынам, YHVH з’яўляецца адасобленым і падпарадкаваным.

 

Падуладны Бог Ізраіля, Анёл YHVH, які прадстаўляе сабою і Месію, з’яўляецца вышэйшым свяшчэннікам дома Божыя і храма Божыя. Ён – Ел БетЕл (El BethEL). Яўрэі заўважаюць гэтае прызначэнне, кіруючыся Псалмам 44:6–7. Няма сумненняў, што даны елагім быў падмазаны і прызначаны ў Сходзе над сваімі саўдзельнікамі (metoxous) або сябрамі (Яўрэям 1:9). Сход Елагімаў, над якім ён главенствуе як вышэйшы свяшчэннік, знайшоў адлюстраванне ў спецыфіцы арганізацыі Храма. Узорам тут служыць Храм Сіона – цень божаскай структуры (Яўрэям 8:5). Вышэйшае духавенства Храма складаецца з дваццаці чатырох вышэйшых свяшчэннікаў аддзяленняў і аднаго галоўнага вышэйшага свяшчэнніка. Гэтая арганізацыя знайшла сваё адлюстраванне ў Сходзе Старэйшын (гл. Адкравенне Іаана Багаслова 4 і 5). Гэтая канцэпцыя Сходу Старэйшын елагімаў адлюстроўваецца ў кантэксце ўсёй касмалогіі Сярэдняга Усходу ад Шумера да Егіпта, дэманструючы гэтым самым, што біблейская структура была шырока распаўсюджана (гл. таксама Eliade Gods, Goddesses and Myths of Creation, Harper and Row, New York, 1974, pp. 21–25).

 

Псалм 8:5–8 адносіцца да YHVH, які з’яўляецца добранадзейным у асамблеі святых (вялікай колькасці). Ён – найбольш вышэйшы сярод Сыноў магутнейшага (або Елім як плюральны сярод Ел, г. зн. Багоў). У кангрэгацыі (ва ўнутранай асамблеі або сходзе) святых (gadoshim або святых) Ел выступае тым, каго баяліся. Іагова, Бог Нябесных Палкоў, з’яўляецца істотай, якая апісваецца як надзеленае даверам. Раздзелы 4 і 5 Адкравення Іаана Багаслова ўказваюць, што даная група складаецца з трыццаці стварэнняў, уключаючы чатырох херувімаў або жывых істот. Так за здраду Хрысту былі запатрабаваны трыццаць сярэбранікаў (гэта таксама выступае сумаю для выкупа раба) (Матфея 27:3, 9; параўнаць з Захарыі 11:12–13), і гэта было знявагаю ўсяму Бажаству. Давер старцам быў звершаны пры дапамозе маніторынга малітваў святых (Адкравенне 5:8), а Хрыстос выступае як іх найвышэйшы свяшчэннік, член тых, якія былі ацэнены як дастойныя адкрыць кнігу плана Божыя, і які збавіў чалавецтва і зрабіў выбраных свяшчэннікамі і царамі Богу нашаму, г. зн. Богу Сходу і Хрыста (Адкравенне 5:9–10).

 

Збаўленне чалавецтва з’яўляецца часткаю з узнаўлення канца часоў, якое адбудзецца ў пору другога прышэсця Месіі ў вобразе Цара Ізраіля. Яго першае прышэсце разумеецца як Месія Аарона. Першае месіянскае прышэсце было як выкуп грахоў і стварэнне свяшчэнства Мелхіседэка. Узнаўленне канца часу было зразумета як разгортванне елагімаў, як гэта і было накідана ў кнізе прарока Захарыі 12:8. Аднаўленне апошніх дзён, калі Месія прыдзе ў Сіон, разумеецца, зыходзячы з Паслання да Яўрэяў (12:22–23). У ход падзей уключаюцца таксама абарона Іерусаліма і фізічнае ўмацаванне грамадзян горада для ўладарання на працягу часу ў тысячу гадоў. Аднак, як мы ўжо ўпамянулі, Захарыя працягвае, заяўляючы:

 

“І самы слабы паміж імі ў гэты дзень будзе як Давід, а дом Давіда будзе як Бог (елагім), як Анёл Гасподзен (YHVH) прад імі” (акцэнты далучаны).

 

Значымасць гэтай заявы заключаецца ў тым, што Захарыю было дано зразумець, што Анёл YHVH з’яўляецца елагімам і дом Давіда (які быў ужо памёршым), складаецца з тых, якія могуць быць елагімамі ў якасці састаўляючых частак дома Давіда. Захарыі пісаў пра гэта ў Заключным перыядзе Бібліі, і ўпамянутая кніга прадстаўляе сабою адну з пазнейшых кніг, напісаных ім (думаецца, прыблізна 413–410 гадоў да Хрыста, Прылажэнне 77 Companion Bible refers). Такім чынам, у час кампіляцыі тэкста разуменне падзей засталося нязменным. З DSS/Ugarit/ nаg Hammadi мы ведаем, што ў пору Хрыста данае разуменне засталося тым жа самым.

 

Царква прынімае форму трынітарызма. Яна перш за ўсё зрабіла спробы адмаўлення папярэднесказанага. Яна – вельмі незвязаная і небіблейская. Па сутнасці, першасную форму трынітарызма развіваў Арыген у Александрыі, каб весці барацьбу з так называемым гнастычным поглядам у адносінах Божаскага сходу елагімаў, які захоўвала ранняя царква. Хрыстос выступіў падначаленым Богам, назначаным яго Богам (Псалом 44:7 (скарыстаны Eloheik) & Яўрэям 1:9), які быў Елаахам або Тэонам ці Theos (як Бог) на грэчаскай мове (Іаана 1:1, 18). Арыген скарыстаў канцэпцыю гіпастасіса стоікаў, якая прадстаўляе сабою сінонім (якраз так, як платанічны ousia), які азначае сапраўднае існаванне або essence, азначае тое, што іменна прадстаўляе сабою рэч. Аднак Арыген трактуе і такі погляд, звязаны з індывідуальным існаваннем, а адсюль – і з індывідуальна існуючым. Такім шляхам Арыген развіў замкнутую іерархію, якая ўключае толькі выключна тры элементы праяўлення Бога. Айцец выступіў Усявышнім Богам. Астатнія два элементы – Сын і Святы Дух выступілі стварэннямі Айца як “ktisma”. А схема Арыгена ёсць папярэдніца трынітарызма, адзіны намер якога – гэта абмежаваць аб’ём распаўсюджвання елагізма ў граніцах трох істотаў і адмаўляць іх становішча ў адносінах выбраных і боскіх Нябесных Палкоў. Грэкі схему Арыгена прынялі ў другой палове трыцяга стагоддзя. Некаторыя з іх, такія, як Тэагносцій (Theognostus) з Александрыйскай катэхізскай школы, прызнаваў радство Сына з яго Айцом, нягледзячы на тое, што Сын быў істотаю, актыўнасць якога была абмежавана ў прэдзелах толькі рацыянальных істот. Ён сцвярджаў таксама, што субстанцыя, або “ousia” (ужываецца больш платанічны тэрмін, такі, як “гіпастасіс”) узнікла з субстанцыі Айца (глядзіце Kelly, Early Church Doctrines, p. 133). Другія акцэнтавалі яго падначаленне. З тэкста The Origins of Christmas and Easter (№ 235) (Узнікненне Ражства і Вялікадня) мы ведаем, што бог Аціс (Attis) уключыў у сябе аспекты і бацькі і сына. У гэтым праяўляецца структура мадалістаў. Гэтыя два элементы паслужылі асновай для трынітарызма. Трынітарызм быў поўны жадання прыстасаваць хрысціянства пакланенню богу Ацісу і іх мадалізму, каб такім шляхам супакойваць філасофскія погляды яго паслядоўнікаў.

 

Вучань Арыгена, папа Александрыі Дзіанісій (Dionysius) у выніку ўспыхнуўшага ў Пентаполісе Лівіі сабеліянізма зрабіў мадалізму абвяржэнне. На пярэднім плане ён ставіць асабістае адрозненне паміж Айцом і Сынам. Сабеліяне ў адным з пісем епіскапам Амоніо (Ammonius) і Еўфранору (Euphranor) асвятлілі гэты аспект. Келій (Kelly) (p. 134) лічыць такое як непрадуманы крок. Сабеліяне выказалі супярэчанне наконт таго, што арыгеніяне зрабілі вельмі вострае адрозненне паміж Айцом і Сынам. Супраць гэтага паўсталі Рымлянскія новацыяністы, якія мелі ўплыў папы, епіскапа Дзіанісія. Стагоддзем пазней Афанасій (De sent Dion. 4) імкнуўся апраўдаць Александрыйскага Дзіанісія, а Басіл (Ер. 9.2) адзначыў, што ён з-за сваёй антысабеліянскай палкасці дайшоў да супрацьлеглай крайнасці.

 

Тэрмін “гіпастасіс” (hypostases) быў уключаны ў каталіцкіх дактрынах у выніку пракляццяў Халкедонскага і Канстанцінопальскага ІІ Усяленскіх Сабораў. Структура рэзультавалася ў дэкларацыях Манархіі і Абрэзвання. Дэкларацыя пра тое, што Бог з’яўляецца асобным, але не сепаратным, па сутнасці, з’яўляецца сімвалам Манархіі і Абрэзвання. Гэта – філасофскі абсурд на англійскай мове. Выкарыстоўванне тэрмінаў “hypostases” і “ousia”, здаецца, выступае як спроба ўкрыцця незвязанасці. Трынітарыяне, выкарыстоўваючы тэрміны стоікаў і платаністаў з мэтаю вызначыць іх адрозненні, лічаць, што Бог састаіць з трох гіпастаксісаў у рамках толькі адной “ousia”.

 

Адмаўленне тэрміна “стварэнне” (“существо”) у адносінах Бога і Хрыста эфектыўна не прызнае ягонае існаванне, што, у сваю чаргу, таксама выглядае як абсурд. Выраз, згодна якому Бог з’яўляецца Універсальным Розумам (або Унікальнай Душой), поўнасцю дэперсаналізіруе Бога і не прызнае рэальнасць Сына Божыя, за выключэннем такога фактара, што існаванне Сына ў якасці гіпастасіса дэкларыравана спекулятыўна. Гэта – ігра слоў, якая не прыдае рэальнасці ў адносінах Збавіцеля. З другога боку, калі настайваць на рэальнасці Сына, то даная дактрына па сваёй сутнасці была б парушэннем першага запавету:

 

“Ды не будзе ў цябе другіх багоў прад ліцэм Маім.”

 

Стварэннем у даным выпадку выступае YHVH Eloheik (YHVH Baш Елагім), які ідэнтыфіцыраваны ў Псалме 44:7–8 у якасці Елагіма, які прызначыў Елохі Ізраіля. Прыўздымаючы нашага пасрэдніка елагіма – аднаго са Сходу (Псалом 88:7) на ўзровень Елааха, Бога Айца, мы парушаем першы запавет. Гэта – грэх Сатаны, які хацеў быць Елам Сходу Елагімаў (Іезекііля 28:2).

 

Дактрына трынітарызма, канструіруючы магчымыя дзеянні іх парадыгмаў, засноўваецца на некаторых памылковых прадпасылках (параўнаць з работаю Binitarianism and Trinitarianism (Бінітарыянізм і Трынітарыянізм) (№ 76). Вось некаторыя з іх, у якіх сцвярджаецца:

 

Што Елагім, як Бог, адносіцца да двух стварэнняў, зне адрознення паміж Елаахам і шматграневымі стварэннямі, уключаючы Сходы і Нябесныя Палкі (Данііла 7:9 і далей) (глядзіце Cox, God Revealed, Chs. 1–3).

 

Што гэтыя два стварэнні (і Дух) нераздзельныя ні фактычна, ні ў думках, і не з’яўляюцца рэальна апісанымі ў якасці стварэнняў.

 

Што прадінкарнацыйнае існаванне Хрыста не было ў выглядзе Анёла YHVH.

 

Што Хрыстос да стварэння свету быў адзіным Сынам Божым (гл. Job. 1:6; 38:7).

 

Што Хрыстос і Сатана былі толькі дзвума Ранішнімі Зоркамі (глядзіце Job. 38:7; Ісаіі 14:12; Адкравенне 2:28; 22:16).

 

Што Хрыстос з’яўляецца Богам такім жа чынам, як Бог прадстаўляе Бога (глядзі папярэдняе) і не выступае падначаленым Богам (Яўрэям 1:9), які быў пасланы Госпадам Нябесных Палкоў (Захарыі 2:10–11). Такім чынам, ён створаны аб’ектам пакланення і малітваў, што супярэчыць Зыходу 34:14, Матфея 4:10 і г. д.

 

Што Хрыстос выступае адзінародным Сынам, але не адзінародным Богам і Сынам (momogenes theos & uion) (для параўнання глядзі Іаана 1:18; 3:16; 1 Іаана 4:9; глядзі таксама Лукі 7:12; 8:42; 9:38; Яўрэям 11:17). Ён быў першародным (prototokos) сярод усяго стварэння (Каласянам 1:15), і, такім чынам, пачаткам усяго сатварэння Бога (Адкравенне 3:14, not as per the NIV).

 

Што Хрыстос існаваў у адасобленым выглядзе ў адносінах яго інкарнацыі, пагэтаму мог маліць сябе як Бога. Такое прадстаўленне эфектыўна адмаўляе розніцу паміж Айцом і Сынам і татальнасць уваскрэшання. Такое прадстаўленне ёсць не што іншае, як антыхрысціянскае (1 Іаана 2:22; 4:3; 2 Іаана 7).

           

Што Хрыстос і Бог мелі адну агульную волю, што Хрыстос не меў асобную волю, якую ён спосабам дабравольнага павінавення падпарадкоўваў Богу ў супрацьлегласць Матфею 21:31; 26:39; Марку 14:36; Іаану 3:16; 4:34.

 

Што божаская натура ў Хрысце не дапускае ніякіх страт і набыткаў. Гэта, ўпаўне лагічна, адмаўляла б святую нядзелю, як гэта растлумачана ў першым Пасланні да Карынфян 15, адмаўляла такжа біблейскія абяцанні для выбраных. Троіца імкнецца сцвярджаць, што божаская натура, якая дадзена выбраным, адрозніваецца ад той натуры, якая была характэрна Хрысту.

 

Што Святы Дух як бы дадзены пэўнай мерай, што супярэчыць Іаану 3:34 (RSV); Рымлянам 12:6.

 

Што Хрыстос не мог паграшыцца (з памылковага дапушчэння, згодна якому божаская натура не прызнае набыткаў і страт больш, як усёведанне Божыя, які ведаў, што Хрыстос не будзе грашыць).

 

Што Хрыстос з’яўляецца кансубстанцыянальным з Богам, і пагэтаму роўнацэнным і роўнавечным, што супярэчыць фрагменту з Паслання да Філіпійцаў 2:6 і Першаму Пасланню да Цімафея 6:16, у якім указана, што выключна адзін Бог з’яўляецца бессмяротным. Вечнасць Хрыста або аіооnion жыццё (1 Іаана 1:2) і жыццё ўсіх астатніх стварэнняў, уключаючы Хрыста, зыходзіць ад гэтай істоты. І Хрыстос, і выбраныя паходзілі ад аднаго і таго ж пачатку (Яўрэям 2:11 RSV), фарміруючы свае жыцці і вечнасць пры дапамозе прадпасылак павінавення Айцу (Іаана 5:19–30), які сатварыў усіх нас (Малахіі 2:10–15). Гэдак жа сама, як бацька мае жыццё ўнутры Сябе, Ён даў жыццё і Сыну ўнутры яго (Іаана 5:26), і мы выступаем сунаследнікамі, прызначаны для таго, каб унутры нас, згодна аўтарытэту Божыя, было б жыццё (глядзі работу Consubstantial With the Father (№ 81).

 

Што выбраныя не прадстаўляюць сабою Сыноў Божыя такім жа чынам, як Сынам Божыя з’яўляецца Хрыстос, і пагэтаму яны не выступаюць сунаследнікамі, што супярэчыць Пасланням Рымлянам 8:17; Галатам 3:29, Ціту 3:7; Яўрэям 1:14; 6:17; 11:9; Іакаву 2:5; 1 Пятра 3:7.

 

Што Усявышні Бог прыйшоў у цялесным выглядзе на зямлю і жыў паміж людзьмі (узнік з памылковай устаўкі з Першага Паслання да Цімафея 3:16 у Старым Рукапісу А. Дапушчэнне, згодна якому Усявышні Бог прыйшоў у цялесным выглядзе на зямлю, супярэчыць Благавестваванню Іаана 1:18 (і Благавестваванню Іаана 1:14, згодна якога, целам стаў Лагос (або Мемра) і многім другім тэкстам, якія дыстанцыруюць Хрыста ад Адзінага Ісцінага Бога (Елааха або Тэона, або хо Тэоса як Бога, які з’яўляецца Богам Айцом), ад Бога Іісуса Хрыста (Іаана 17:3; 20:17; 1 Карынфянам 8:6; 2 Карынфянам 1:3), які стаіць у яго імені (Міс. 5:5).

 

Трынітарыяне скажона зразумелі канцэпцыю ў адносінах таго, якім чынам Бог рэпрэзентуецца Адзіным. Схема (Другазаконне 6:4) указвае на Yahovah Elohenu або на Іагову ў якасці адзінага Бога. Стварэнне ў Другазаконні 6:5 можна ідэнтыфіцыраваць як Усявышняга Бога, як Бога, які прызначыў Хрыста Елахам Ізраіля ў Псалме 44:7.

 

Адзінства Бога, якое неабходна ў канцэпцыі монатэізма, з’яўляецца расшыраным паняццем, існуючым у сваім адзінстве і пад цэнтральнай воляй ў дагаворы і ў духоўным садзеянні праз духа і ўлады Бога (1 Карынфянам 2:4–14), праз якія Хрыстос з’яўляецца сумесным з Богам (2 Карынфянам 3:3–4). Трынітарыяне не прымаюць уніфікацыю, неабходную для монатэізма, і ўпаўне лагічна прадстаўляюць сабою політэізм. Гэта здараецца па той прычыне, што ўладыкі, з-за сваёй недухоўнасці, не асэнсоўваюць гэта (1 Карынфянам 2:8, 14).

 

Бог, які ўпамінаецца ў Кнізе Прытчаў Саламонавых 30:4 як маючы Сына, з’яўляецца Елаахам з тэкста названай кнігі 30:5. Такім чынам, Сыны Божыя, асобліва Месія, сталі вядомымі ўжо з Старага Запавета. Разуменне Айца Хрыстом выцякае з жадання Айца самараскрыцца (глядзі Адкравенне 1:1, 6). Хрыстос не з’яўляецца ўсёведаючым і ніколі не прэтэндаваў на гэта. Погляд Бібліі такі: Бог з’яўляецца Богам і Айцом Хрыста (з Рымлянам 15:6; 2 Карынфянам 1:3; 11:31, Ефесянам 1:3, 17; Каласянам 1:3; Яўрэям !6! і далей; 1 Пятра 1:3; 2 Іаана 3; Адкравенне 1:1, 6; 15:3).

 

Хрыстос атрымаў сваё жыццё, сілу і аўтарытэт, абапіраючыся на загад Бога Айца (Іаана 10:17–18). Сваю волю Хрыстос супадпарадкоўвае волі Бога, які з’яўляецца Айцом (Матфея 21:31; 26:39; Марка 14–36; Іаана 3:16; 4:34). Бог ахвяраваў Выбранага Хрыста, і Бог больш чым Хрыстос (Іаана 14:28) і больш усяго (Іаана 10:29). Такім чынам, Бог паслаў свайго адзінароднага Сына (monogene), каб свет праз Яго змог атрымаць жыццё (1 Іаана 4:9). Гэты Бог, які, будучы найбольшым, ушаноўвае Хрыста (Іаана 8:54).

 

Бог з’яўляецца цвярдыняй (Sur) як Каменяломня або Гара, з якой высечаны ўсе астатнія, вострыя нажы з Кнігі Іісуса Навіна 5:2, галоўная і дзейсная прычына (Другазаконне 32:4, глядзі Майманід (Maimonedes) Guide of the Perplexed (Даведнік Для Сарамлівых), University of Chicago Press, 1965, Ch. 16, pp. 42 і далей). Бог з’яўляецца Цвярдыняй Ізраіля, Цвярдыняй выратавання яго (Другазаконне 32:15), Цвярдыняй, якая нарадзіла яго (Другазаконне 342:18, 30–31). Першая кніга Царстваў 2:2 паказвае, што няма Цвярдыні, як Бог наш. Ён – Цвярдыня вечная (Ісаіі 26:4). Іменна з гэтай Скалы высечаны ўсе астатнія, гэдак жа сама, як усе з’яўляюцца патомкамі Аўраама па веры (Ісаіі 51:1–2). З гэтай Скалы высечан Месія (Данііла 2:34, 45), каб падпарадкаваць імперыі свету. Іменна Бог, а не Пётр, Хрыстос або хто-нібудзь другі, з’яўляецца Цвярдыняй або асновай, і на гэтым камяні Хрыстос узвядзе сваю Царкву (Матфея, 16:18) і тут ён сам адпачывае.

 

Месія з’яўляецца галоўным краевугольным камянём у Храме Божым, ад якога выбранымі ёсць Naos або Святыя са Святых – захавальнікі Святога Духа. Усе камяні Храма высечаны са Скалы, якой з’яўляецца Бог, таксама як быў высечаны Хрыстос, і гэтыя камяні дадзены Хрысту – духоўнаму камяню (1 Карынфянам 10:4), каменю спатыкнення і каменю спакусы (Рымлянам 9:33) для стварэння Храма. Хрыстос пабудуе Храм, каб Бог змог быць праз усіх і ва ўсіх нас (Ефесянам 4:6). Бог даў Хрысту магчымасць быць усім і ва ўсім (panta kai en pasin Каласянам 3:11), пакараючы ўсё пад ногі яго (1 Карынфянам 15:27), ставячы яго вышэй усяго, уладыкай Царквы, якая ёсць Цела яго, паўната Напаўняючага ўсё ва ўсім (Ефесянам 1:22–23). Калі Бог пакарае ўсё пад ногі Хрыста, гэта паведамленне, што сам Бог з’яўляецца адзіным выключэннем, які пакарыў усё пад ногі Хрыста (1 Карынфянам 15:27). Калі Хрыстос падпарадкоўвае ўсе рэчы, ён сам усёткі падпарадкаван Богу, які пакарыў усё пад ногі Хрыста, каб сам змог быць усё ва ўсім (panta en pasin 1 Карынфянам 15:28 not as per PSV). Такім чынам, дактрыны платаністаў, якія ўтрымліваюць намеры аб’яднаць Бога і Хрыста ў рамках Троіцы, выступаюць метафізічным нонсенсам, які супярэчыць Пісанню. Хрыстос па загаду Божаму сядзеў па правы бок прэстола Яго на нябёсах (Яўрэям 1:3, 13; 8:1; 10:12; 12:2; 1 Пятра 3:22) і сеў з Айцом гэдак жа, як выбраныя будуць дзяліцца з прэстолам, які даны Хрыстосу (Адкравенне 3:21) і які з’яўляецца прэстолам Божыя (Псалом 44:6–7; Яўрэям 1:8 або Бог ёсць іх прэстол, што перакладваецца як “Прэстол Твой, Божа, назаўсёды”, глядзі заканчэнне анатацыі RSV).

 

Пасланнік не больш паслаўшага яго (Іаана 13:16), раб не больш гаспадзіна свайго (Іаана 15:20). Поўным абсурдам выступае сцверджанне, што стварэнне магло б ахвяраваць сябе. Такі акт упаўне лагічна быў бы самагубствам, або, згодна трынітарыям, частковым самаскалечваннем. Пагэтаму даная дактрына не прызнае ўваскрэшанне, асабліва з тэкста Першага Паслання Карынфянам 15.

 

Такім чынам, адрозненне паміж распяццем на крыжы і ўваскрэшаннем з’яўляецца абавязковым і звяршоным. Уваскрэшанне павінна было быць цялесным, уцягваючы і трансляцыю ў якасці прапановы намёку. У супрацьлеглым выпадку не будзе мець месца ні выратаванне, ні далейшае жніво. Прыгатаванне Хрыста для ўзыходжання на неба да Бога яго і да нашага Бога, які і наш Айцец (Іаана 20:17), было рэальным і асаблівым. Хрыстос дасягнуў свайго становішча быць Богам і паўнату Божыю ў цялесным выглядзе ў выніку дзейнасці Святога Духа. Такім чынам, дактрына Сына сродкам хрышчэння з’яўляецца ісцінай і дасканалай.

 

Маючы выпрацаваную біблейскую пазіцыю часоў Хрыста, мы здольны бачыць, якой была гэтая пазіцыя на працягу першага і другога стагоддзяў. З даступных нам тэкстаў Юсціна Мучаніка і Ірэнея мы ведаем, што такое разуменне распаўсюджвалася ў межах ранняй Царквы.

 

Юсцін Мучанік паведамляе, што Бог праз прарокаў вучыў таму ж самаму, што і Майсей, і такое нараджаецца зверху (глядзі Dialogue with Trypho (Дыялог з Трыфо), Ch. XXVII, ANF, Vol. 1, pp. 207 і паследуючае). Юсцін вучыў, што Бог узнік сам з сябе як пачатак, як пэўная рацыянальная сіла, якая названа Святым Духам; у цяперашні час – Веліччу Госпада, Сынам, зноў жа мудрасцю, зноў жа Ангелам, тады Богам (Theos), і тады Госпадам і логасам. Юсцін ідэнтыфіцыруе яго як капітана Арміі Госпада, якая з’явілася Іісусу Навіну (ibid., LXI). Гэтая група была прыцягнута пры інтэрпрэтацыі тэкста 8:21 і далей з Кнігі Прытчаў Саламонавых, дзе Мудрасць была апазнана як Месія, створаная Богам. Такім чынам, волю Божыя выконвае Месія. Юсцін лічыць, што ў працэсе сатварэння Бог размаўляў з істотамі, колькасна пераўзыходзячымі Яго (ibid., LXII). Мае месца і пункт погляду, згодна якой Майсей паведаў, што ў працэс сатварэння былі ўцягнуты па крайняй меры два стварэнні, колькасна адрозніваючыяся адна ад другой. Дытэісты імкнуцца зменшыць гэты лік толькі выключна да дзвух адзінак, а трынітарыяне аб’ядноўваюць яго ў рамках трох невыразных гіпастасісаў. Зыходзячы з другіх вышэйупамянутых тэкстаў, асабліва з Псалма 44:6–7, які прыпісвае Хрысту саўдзельнікаў, Елагім, па сутнасці, быў значна шматлікасней.

 

Ірэней (з 125–203 гадоў) пісаў па пытанню распаўсюджання тэрміна “елагім” (або “theoi” на грэчаскай мове) на чалавецтва. Меркаванні Ірэнея з’яўляюцца важнымі, паколькі яго вучыў Палікарп, вучань Іаана (глядзіце Butler (Батлер) Lives of the Saints (Жыціе Святых), Burns & Oates, UK, 1991, p. 56). Такім чынам, мы можам быць дастаткова перакананымі, што разуменне Ірэнея (зне падробак) было прыблізна такім жа, якое мела ранняя Царква. Ён рашуча падтрымаў Кватра-дэцыманаў і быў пасрэднікам у дыскусіі адносна Вялікадня (Butler, ibid., p. 197), нягледзячы на тое, што, знаходзячыся ў Ліёне, ён быў ізаляваны ад Малой Азіі. У сваёй працы Against Heresies (Супраць Ерасей), ён растлумачыў канцэпцыю, згодна якой выбраныя будуць існаваць у якасці елагімаў.

 

Ірэней лічыць, што анёлы і стваральнік свету не былі невядомыя Усявышняму Богу, які ўсвядоміў той факт, што яны – Яго ўласнасць і яго сатварэнне, утрыманы сумесна яго сіламі (Вк. II, Ch. VI, ANF, p. 365). Ірэней не ставіўся да стваральніка свету, якім быў Месія, як да Усявышняга Бога або як да Усемагутнейшага Бога (ibid., Ch. VI:2). Зыходзячы з гэтай працы, бачна, што грэчаскія канцэпцыі Дэміурга і Плеромі пераймалі паняцці, якія называліся “Aeons”, і жадалі паўплываць на біблейскія канцэпцыі цераз пасрэдніцтва метафізікі грэкаў, і такім спосабам разграміць іх. Гностыкі, як група, якая знаходзілася на пазіцыі містэрый, былі падаўлены ў падполлі і ў выніку развіваліся ва ўнутры Троіцы. Такое развіццё звяршалася паўсюдна.

 

Ірэней (і Юсцін) вучыў, уваскрэшанне будзе фізічным, і тады Бог зробіць наша цела непадкупным і бессмяротным (ANF, Vol. 1, p. 403). Бог лічыцца тварцом (ibid., p. 404) як супрацьлегласць Хрысту, які стварыў свет пад уладальніцтвам гэтага Бога (ibid., p. 405). Ірэней лічыў, што Святы Дух указваў на абодвух: і на Айца, і на Сына (з Псалма 44:6–7), у якасці Елагімаў або Theoi – Айцец прызначыў Сына.

 

Ірэней лічыў, што Псалм 81:1 адносіцца да Сына і да выбраных (да усыноўленых у якасці царквы), калі яны гавораць:

 

 “Бог стаў у сонме багоў (theoi); сярод багоў абвясціў суд” (Adv. Her., Вк. III, Ch. VI, ANF, Vol. I, p. 419).

 

Ён не асэнсаваў поўнасцю і цалкам ступень і аб’ём узаемаадносін выбраных, якія распаўсюджваліся ў асяроддзі тых членаў Нябесных Палкоў, якія з’яўляюцца братамі ў царствіі. Адкравенне было дадзена Іаану ў час выгнання ў Патме (Patmos) пасля таго, як ён навучыў Палікарпа. У Адкравенні Іаана Багаслова 12:10 утрымліваецца думка, што анёлы выступаюць братамі выбраных. Адкравенне ў раздзелах 4 і 5 паказвае таксама, што выбраныя былі збавенны для Сходу Старэйшын, каб стаць царамі і свяшчэннікамі ў асяроддзі Нябесных Палкоў. Хрыстос паведаміў, што выбраныя зробяцца раўнацэннымі анёлам (“isaggelos” з “isos” і “aggelos”) (Лукі 20:36), што выступае канцэпцыяй станаўлення часткай іх). Хрыстос прызнае нас перад сваімі братамі ў Нябесных Палках.

 

Ірэней лічыць, што Царква выступае сінагогай Бога, якую Сын збіраў вакол сябе. Бог Багоў з Псалма 49:1 трымае адносіны да Бога. Наша Месія быў theos або Бог, які будзе прыходзіць адкрыта і не будзе саблюдаць цішыню (Псалом 49:3) і які будзе з’яўляцца адкрыта для тых, хто не шукаў Яго (Ісаіі 65:1), і слова “богі” з Псалма 49:1 адносяцца да выбраных, пра якіх, як гэта прызнана, Хрыстос гаварыў:

 

“Вы – богі, і сыны Усявышняга – усе вы” (Іаана 10:34–35, параўнаць з Псалмам 81:6) (ibid.).

 

Гэта вельмі нават памылкова з боку Цэркваў: маючы дыстанцыю перыядам часу ў дзве тысячы гадоў, паведаміць, што Хрыстос карыстаўся тэкстам, які адносіцца да міравых судоў Іерусаліма, паколькі вучань Палікарпа лічыў, што ён гаварыў аб выбраных у якасці елагімаў. Ірэней лічыў, што тыя, якія верылі Хрысту, з’яўляюцца Сынамі Божымі, сунаследнікамі Хрыста і, такім чынам, елагімамі.

 

Ірэней лічыць таксама, што Хрыстос быў Сынам “Я есмь Існы” (YHVH) ці, найбольш карэктна, “Я буду тым, кім Я станаўлюся” (параўнайце Oxford Annotated RSV) (з Зыхода 3:14). Такім чынам перамяшчэнне гэтага тытула звяршылася праз спосаб дэлегіравання. Ірэней цытыруе Ісію наступным чынам:

 

“Я таксама сведка (ён дэкларыруе), гаварыў Гасподзь Бог, і Сын, якога я выбраў, каб вы ведалі, і верылі мне, і асэнсавалі, што Я Есмь” (Ісаіі 43:10) (ibid.).

 

Санцыно прадстаўляе тэкст:

 

“Вы мае сведкі, сказаў Гасподзь, І Мой Раб, якога Я выбраў; каб вы змаглі ведаць і верыць мне, і асэнсаваць, Што Я з’яўляюся Ім; да мяне не быў створаны ні адзін Бог (Ел), не будзе таксама пасля мяне”.

 

Цытата Ірэнея і варыянт Санцыно, які ў большай ці меншай меры падцвярджае Ірэнея, паказваюць, што “Я есмь” адносіцца к Богу, які з’яўляецца Айцом. Спасылка на раба ў поглядах Санцыно, як гэта бачна з Ірэнея, адносіцца к Месіі. Санцыно імкнецца да выраўнівання “Мой Раб” з такімі раннімі сведкамі, як Ізраіль, хаця равінскі аўтарытэт не цытаваны. Зусім адназначна, што даны тэкст лічыцца ў якасці ўказання на тое, што прадіснуючым з’яўляецца толькі выключна Бог, а не Месія. Айцец, Месія выступае адасоблена ад Бога.

 

Ірэней паказаў, што яго разуменне пытання адносна ідалаў, выцякаючае з Кніг прарокаў Ісаіі 44:9 і Іерэміі 10:11, было такім, што ідалы былі ідаламі дэманаў (Adv. Her., Вк. III, Ch. VI, ANF, p. 419). Гэтыя дэманы былі перамешчаны ад theoi або елагімаў. Ірэней цыціруе:

 

“Багі, якія ні сатварылі неба і зямлю, дайце ім магчымасць знікнуць з зямлі, якая пад небам. Бо тым фактам, што ён далучыўся да іх знішчэння, ён указвае на тое, што яны зусім ніякія ні багі (елагімы або theoi).”

 

Такім чынам, ідалы разумеюцца так, што яны не з’яўляюцца простымі ідаламі, а іменна ўвасабленнем тых дэманаў, якіх яны прадстаўляюць (глядзіце таксама Вк. III, Ch. XII^6, ibid., p. 432). Гэта было стандартным разуменнем ва ўсім асяроддзі антычнага свету. Такім чынам, удаленне, заключэнне і пазнейшае разважанне дэманаў выключыла іх з катэгорыі елагімаў. Ссылаючыся на фрагмент Зыхода 7:1, Ірэней указвае, што Майсей сапраўды быў прызначаны елагімам Фараона, аднак прарокі ні ў адносінах Бога ці Госпада не карысталіся арыгінальным тэрмінам. Найбольш часта ён гаварыць пра Майсея як пра Дух, пра вернага свяшчэнніка і раба Божага (Яўрэям 3:5; Чыслы 12:7), што з’яўляецца тым жа, як у тэкстах называецца Месія. Такім чынам, кожны з елагімаў ёсць падуладны раб Елааха, Еліона.

 

Ірэней (ibid., p. 421), абапіраючыся на Благавестваванне Матфея 22:21, а таксама 6:24, паведамляе, што Хрыстос сваім служэннем для Бога, а не для багацця, засведчыў Цара, як Цара, і Бога, як Бога. Такім чынам, Хрыстос дыстанцыраваў сябе ад прэтэнзій быць Богам (глядзі таксама ibid., p. 422).

 

З дапамогаю цытавання Паслання к Філіпійцам 2:8 Ірэней паказвае, што ўзаемныя адносіны, якія Хрыстос меў як Бог і Суддзя, ён узяў ад Бога Усіх Рэчаў, паколькі славіўся паслушаннем ажно да смерці (ibid., Ch. XII^8, p. 433).

 

Ірэней цытуе LXX з Кнігі прарока Ісаіі 9:6, гаворачы, што Месіяй быў Емануел-веставы (або Анёл) Вялікага Схода Айца (ibid., Ch. XVI:3, p. 441). Гэтым самым ён даў зразумець, што Анёл Вялікага Савета Старага Запавета (LXX) быў асэнсаваны ў якасці Хрыста.

 

Ірэней адмаўляе канцэпцыю, згодна якой пакуты Іісуса павінны быць адасоблены ад Месіі, агаворваючыся, што Хрыстос застаўся заўзятым. Выражаючыся другімі словамі, ён адмаўляе сцверджанне, згодна якому божаскі аспект Хрыста змог бы быць аддзеленым ад чалавецкага Іісуса, які жыве ў міру. Гэта стала вучэннем сект гносцікаў, якія скажалі Святое Благавестваванне Марка і ігнарыравалі другія Благавестваванні. Ірэней знаходзіць таксама тыя аспекты, якія служылі асноваю зблуду сектаў. Эбіаніты карысталіся толькі адным Благавестваваннем Матфея. Такім чынам, яны зрабілі памылковыя вывады наконт пазіцыі Хрыста. Афанасіяне або трынітарыяне ўжывалі тэрмін “эбіаніты” пазней, каб гэтым самым паспрабаваць абмежаваць дактрыны субардынацыянізма і субардынацыяністаў любога пераканання ў рамках ератычных роднасных сувязяў ад эбіанітаў да партый, звязаных з Нікейскімі дыспутамі, якія былі абазначаны як арыяне. Пераглядваючы працы пісьменнікаў ранняй Царквы, якія да Нікеі былі як субардынацыяністы, адкрылася, што такія прэтэнзіі былі памылковымі (параўнайце з працаю Early Theology of the Godhead (Ранняя тэалогія Бога) (№ 127).

 

Ірэней быў згодны, што існуе толькі выключна адзін Бог або Айцец, названы Богам Айцом. Месія быў яго Сынам. Ён гаворыць, што Марцыён, каб абаснаваць сваё вучэнне, пераварочваў таксама і Благавестваванне. Валенцініяне карысталіся Іаанам, шкодзячы тым самым і другім, і з мэтаю, каб уключыць сябе ў састаў Псеўдаблагавестваванняў. Фактам з’яўляецца тое, што Пісанні павінны быць старанна ўжыты сумесна, а не селектыўным чынам. Ірэней раскрывае напрамак развіцця разумення натуры чатырохкратных Благавестваванняў і іх значэнне ў адносінах херувімаў (ibid., Вк. III, Ch. XI:8, pp. 428–429).

 

Ірэней адмаўляў канцэпцыю, згодна якой Іісус быў пацярпеўшым і ўзнятым нанова, але тое стварэнне, якое ўзыходзіла на неба, было другім, якое засталося непарушным. Ірэней лічыў, што Хрыстос, якога Бог абяцаў паслаць, ён паслаў у Іісусе, якога распялі на крыжы і потым Бог узнімаў яго (ibid., Ch. XII:2, 4, 5, pp. 430–431).

 

У розуме гэтага тэолага не пануе неразбярыха ў пытаннях адносін паміж Богам і Хрыстом, і ён тут ясна гаворыць, што апосталы пераменьвалі Бога, але Хрыстос быў пасланы Богам. Ірэней гаворыць:

 

“З гэтым вы ведаеце дух Божыя: кожны дух, які падцвярджае Іісуса Хрыста, што ўзнікнуў з цела, зыходзіць ад Бога; і кожны дух, які вылучае Іісуса Хрыста, не зыходзіць ад іх Бога, але іменна з антыхрыста” (Ch. XVI:8, цытавана Першае Пасланне Іаана 4:1, 2. Звярніце ўвагу: Вульгата і Арыген згаджаюцца з Ірэнеем. Тэртуліян, здаецца, прымае абодва варыянты. Сакрат гаворыць (VII, 32, p. 381), што артыкул скалечаны тымі, якія імкнуліся аддзяліць чалавечнасць Хрыста ад яго боскасці. Палікарп (Ер., с, vii), здаецца, згодзен з Ірэнеем гэдак жа сама, як Ігнацій (Ер. Smyr., c.v) (глядзі fn. to ANF, ibid., p. 443, цытаваны таксама Burton, Ante-Nicene Tesimonies to the Divinity of Christ (Анты-Нікейскія Сведчанні Божаскасці Хрыста).

 

Такім чынам, любая дактрына, якая зробіць спробу адрозніваць агульнае для Хрыста царства нябеснага і царства зямлі, прадпрынятую з боку ранніх Цэркваў, была зразумета як дактрына Антыхрыста. Думаецца, змены ў тэкстах адбыліся на Усходзе. Біблейскія тэксты з’яўляюцца некарэктнымі ажно да сённяшняга дня.

 

Ірэней гаворыць, што Дух Божыя спусціўся на Хрысце як голуб, каб звяршылася тое, што сказана ў Кнізе прарока Ісаіі 11:2 (“І пачые на Ім Дух Гасподзен”), а таксама 61:1 (“Дух Госпада Бога на Мне, бо Гасподзь памазаў Мяне”). “Таму што не вы будзеце гаварыць, але Дух Айца нашага будзе гаварыць у вас” (Матфея, 10:20) (ibid., Ch. XVII:i, p. 444). Святы Дух пагэтаму можа быць асэнсаваны як зыходзячы з Бога, але не з Хрыста, хутчэй усяго праз Хрыста, як гэта было растлумачана вышэй.

 

Гэта было так, як гэта было:

 

Сын Божыя сатварыў Сына чалавека, які стаў гэтым абвінавачваемым у садружнасці з Ім, каб жыць у асяроддзі людзей, адпачыць разам з імі, і жыць ва ўзаемадзеянні з Богам, звяршаючы праз іх волю Айца і абнаўляючы іх у адносінах старых звычаяў у новай натуры Хрыста (ibid.).

 

Ірэней вучыў, што выбраныя будуць зроблены бессмяротнымі, каб яны былі ўспрыняты як Сыны (ibid., Ch. XIX:1).

 

Дух звязвае выбраных з Богам, збіраючы асобныя плямёны ў адзінства і даючы Айцу першаплады ўсіх народаў (ibid., 2). Хрыстос служыў інструментам гэтай дзейнасці, аднак ён не служыць аб’ектам пакланення і не выступае таксама як планіроўшчык данай аперацыі. Тым не менш ён быў Цудоўным Саветнікам і Магутным Богам, гаворачы словамі Ісаіі (9:6) і Суддзя Данііла (7:13) (ibid.).

 

Аднак Хрыстос прызнаў Айца ў якасці свайго Бога, гэдак жа сама, як Давід, цытуючы адзін і той жа Псалом 21:1.

 

“Божа мой! Божа мой! для чаго Ты пакінуў мяне?”

 

І Хрыстос, як гэта падцверджана ў Благавестваваннях Матфея 27:46 і Марка 15:34, зноў паўтарыў гэта на крыжы. Абодва тэксты адносяцца к Елааху, к Усявышняму Богу і Айцу Хрыста. Словы былі выгавараны на арамійскай мове – а іменна, думаецца, што ён сказаў:

 

“Eli, Eli, la’ma sabach-th-a-ni”.

 

Гэта – англійская транслітэрацыя з грэчаскай транслітэрацыі ў адносінах арамійскага “čli, čli lamah ązabthani». Слова, якое абазначае Бога, на арамійскай мове – “Ел”, але ў даным выпадку эквівалент Елааха ў якасці Бога, выражаючы яго волю, і таксама волю ў адносінах Яго сына. Аднак Хрыстос і выбраныя шляхам расшырэння былі названы Багамі (Елагімамі).

 

Ірэней гаворыць:

 

“Пісанні, якія зроблены Богам, не называюць ніводнага другога, акрамя Айца ўсяго існага, Сына і тых, якія маюць усынаўленне (Adv. Her., Вк. IV, Pref. 4, ANF, p. 463).

 

Далей:

 

“(Сh)1. Так як гэта ўпаўне даставерна і неабвяржыма, што Дух не абвясціў ніводнага другога Бога або Госпада, за выключэннем Яго, які, як Бог, уладарыць над усім сумесна са сваім Словам і тымі, якія атрымалі дух усынаўлення (глядзіце ііі. 6, 1), гэта значыць з тымі, якія вераць адзінаму ісцінаму Богу і Іісусу Хрысту, Сыну Божыя; і гэдак жа, як апосталы не называюць Богам (няма другога) або Госпадам ніводнага другога; і, што яшчэ важней, (калі гэта праўда (sic)), што наш Гасподзь (дзейнічаў таксама), які загадаў таксама нам не засведчыць у ролі Айца ніводнага другога, акрамя Яго, хто знаходзіцца на небе і які з’яўляецца адзіным Богам і адзіным Айцом: …” (ibid., p. 463).

 

Гэта абсурд – даводзіць да меркавання, што разуменне, згодна якому выбраныя могуць стаць Елагімамі, не было ўспрынята ў якасці арыгінальнай пазіцыі Царквы першых двух стагоддзяў, маючы на ўвазе, што Ірэней быў цесна звязаны з гэтай пазіцыяй, і мы маем яго дактрыны, і ён так ясна трымаў сваю пазіцыю. Далей, і гэта паказана без якогасьці сумнення, што даная пазіцыя з’яўляецца лагічным планам Пісання, уласцівым не толькі для Пісання, якім, згодна біблейскаму азначэнню, выступае Стары Запавет (Данііла 10:21; Матфея 21:42; 22:29; 26:54; Марка 12:10, 24; 14:49; 15:28; Лукі 4:21; 24:27, 32, 45; Іаана 2:22; 5:39; 7:38 і гэдак далей), але таксама для евангеліяў і пісанняў Новага Запавета.

 

У сапраўды ісціным фрагменце, а іменна ў Благавестваванні Іаана 10:35, у якім разгледжан выбраны ў якасці Елагіма Хрыстос зрабіў азнаямленне з канцэпцыяй, што Пісанні не могуць быць парушаны. Выбраныя фрагменты ў якасці прыкладаў не з’яўляюцца выпадковасцю. Сапраўдная канцэпцыя памячае наш лёс і з’яўляецца аспектам, які выступае найбольш эфектыўным для праціўнікаў, і пры дапамозе якога сканструяван намер трынітарыяў. Евангеліі з’яўляюцца спецыфічным сродкам для падкрэслівання прыходу Царства Божыя. Пісанні апосталаў падрыхтоўваюць выбраных і паказваюць механізм выканання. Але ўсе апосталы, як адзначае Павел, лічаць, што:

 

“Усё Пісанне богадухнавенна і карысна для навучэння, для аблічэння, для выпраўлення, для настаўлення ў праведнасці” (2 Цімафею 3:16).

 

Пісанне з’яўляецца носьбітам цудоўнага закона любіць другога, як самога сябе (Ісаіі 2:8). Ніякага прароцтва ў Пісанні нельга вырашыць самім сабою (2 Пятра 1:20). Такім чынам, дактрыне, якую развівалі трое кападакіскіх тэолагаў у чацвёртым і пятым стагоддзях, супрацьлегла Пісанню, і пазіцыі ранняй царквы неабходна супраціўляцца ўсімі нашымі сіламі. Гэта ўпаўне ясна нарушае першы запавет пры дапамозе спроб зрабіць Хрыста аднолькавым з Богам. Тут так відавочна бачан намер, які сведчыць, што фрагмент з Пісання к Філіпійцам 2:6 быў зменены ў KJV, каб адлюстраваць гэты аспект і стварыць ілюзію, што Хрыстос быў роўны з Богам. Усё гэта – па той прычыне, каб абвінаваціць Хрыста ў ідалапаклонстве – у граху Сатаны.

 

Хрысціяне не могуць прынімаць трынітарскую дактрыну, паколькі яна адмаўляе магутнасць Бога Айца і адмаўляе наш лёс. З-за такіх прычын Цэрквы Божыя былі праследаваны на працягу 1600 гадоў.

 

Выбраныя, у сувязі з іх дактрынай, праследаваліся тымі, якія называлі сябе ортадоксамі, або, па крайняй меры, якія дэманстрыравалі іх права, таму што іх дактрына ў адносінах урада была як найбольш адпавядаючая грамадзянскай структуры імперыі, якой яны карысталіся. Цэрквы Бога да апошняга часу мелі розную арганізацыйную структуру, якая дапамагала ім супраціўляцца такімі праследаваннямі, з якімі яны сустракаліся.

 

Павл фіксіруе, што Царква вяла дыспуты наконт дактрын у многіх выпадках, хаця яны не мелі такога звычаю (1 Карынфянам 11:16). Ён адзначае, што ў Цэрквах Божых узніклі дыспуты, што прыводзіла нават да раздзелу.

 

“Бо належыць быць і разнадумствам паміж вамі, каб адкрыліся паміж вамі ўмелыя” (1 Карынфянам 11:19).

 

Дыспуты ў адносінах натуры Божыя і субардынацыі Хрыста ўзнікалі яшчэ да эры царквы. Вынік быў боскім. Групы, якія былі ахоплены трынітарызмам або яго мадальніцкім эквівалентам, у час Іаана змаглі або пакінуць Царкву, калі на уласцівыя ім памылковасці звярнуў увагу Іаан (1 Іаана 2:19), ці пераходзіць у антынаміанізм, становячыся пратэстантамі, як гэта здарылася сярод вальдэнсаў. Хрыстос не ўмяшаўся, па крайняй меры, да апошняй магчымасці. Кожная персона магла зрабіць свой выбар, абапіраючыся на сваё разуменне, якое развіта Святым Духам.

 

Працэс экспазіцыі трынітарыяў традыцыйна быў на паверхні перыядаў часу. Першым крокам было ізлажэнне дактрыны, згодна якой Хрыстос быў сумесна з Богам з самага пачатку, хутчэй за ўсё ў выніку яго кіраўніцтва, што прадстаўляюць таксама выбраныя і ўсе Нябесныя Палкі. Распаўсюджваючы гэты зблуд, дактрына суроўнасці тады развілася да таго, што была прынята як ерась, каб абараняць падпарадкаваны яму субардынацыянізм, як prototokos, першанароджаны з усяго тварэння, пачатак стварэння Бога. Prototokos не выступае тытулам, як гэта даказана яшчэ з самага ранняга разумення. Па гэтай прычыне Хрыстос, гаворачы аб Лаодыкейскай царкве (Адкравенне 3:14) раскрыў і сваю характэрную рысу, згодна якой ён быў пачаткам або arche сатварэння Бога (параўнайце з працою Arche of the Creation of God as Alpha and Omega (Apчэ Сатварэння Бога як Альфа і Амега) (№ 229)). Пэўна, Царква вучыць, што ён быў такім. Яны былі толькі Царквою, усталёўваючай гэта і кожнае вучэнне. Маючы на ўвазе эпохі, можна зрабіць вывад, што апошняя эпоха Царквы робіць тое ж самае. Заблуды ў адносінах сувечнасці, аb orgine, першасна былі раскрыты з боку Царквы Божыя, пачынаючы з першага моманту, на працягу пяці стагоддзяў, і пэўны час пасля 1940 года, а магчыма, у 1950 гадах. Гэты зблуд трэба разумець і выпраўляць.

 

q