Makanisa ya Kikristo ya Mungu
[F033]
Maoni kuhusu Mika
(Toleo la 2.0 20150107-20230725)
Sura ya 1-7
Christian Churches of God
PO
Box 369, WODEN ACT 2606,
AUSTRALIA
E-mail: secretary@ccg.org
(Copyright © 2015, 2023 Wade Cox)
(tr. 2023)
Karatasi hii inaweza kunakiliwa kwa uhuru na
kusambazwa ikiwa imenakiliwa kwa jumla bila mabadiliko au kufutwa. Jina la
mchapishaji na anwani na ilani ya hakimiliki lazima iwekwe. Hakuna malipo
yanayoweza kutolewa kwa wapokeaji wa nakala zilizosambazwa. Nukuu fupi zinaweza
kujumuishwa katika nakala muhimu na hakiki bila kukiuka hakimiliki.
Karatasi hii inapatikana kutoka ukurasa wa mtandao wa dunia
nzima:
http://www.logon.org and http://www.ccg.org
Maoni kuhusu Mika
Utangulizi
Nabii Mika alikuja
kutoka nyanda za chini za Shefela karibu na mpaka wa Wafilisti. Alitabiri
katika enzi za Yothamu, Ahazi na Hezekia (739-693 KK). Alikuwa mdogo wa watu wa
wakati wake Hosea na Amosi (cf. Soncino uk. 153). Mika ana mengi sawa na
manabii wawili wa awali na tunaona kutoka kwa maandiko kwamba anachukua hukumu
ya muundo na ukuhani na mvuto wake kutoka kwa ibada za Baali Sun na unabii
kuhusu jinsi Mungu atakavyoshughulika na Israeli. Isaya analinganishwa na Mika
katika Nyongeza.
Mungu alimtumia
Mika na Isaya kutamka unabii unaofanana mmoja baada ya mwingine. Isaya
anafuatwa na Mika miaka kumi na saba baadaye na ulinganisho huo unapatikana
katika nyongeza. Hivyo Amosi, Hosea na Isaya wanamtangulia Mika na muundo mzima
wa unabii unahusu kutoka utumwani wa Ashuru hadi Siku za Mwisho na ujio wa
Kimasihi na kuanzishwa kwa Milenia.
Muundo wa kitabu
Mika, kama vile
manabii wengine, ana muundo mkuu wa shutuma na vitisho kwa upande mmoja na
kisha faraja na ahadi kwa upande mwingine. Sura ya 1-3 (isipokuwa mistari
miwili) inajumuisha kushutumu dhambi na matangazo ya adhabu. Sura ya 4 na 5 ina
maneno ya matumaini na furaha na sura ya 6-7 inachanganya vipengele viwili.
Wakosoaji wa kisasa wanadai kwamba kazi hiyo ilipangwa na nabii au wafuasi wake
kwa mpangilio wenye mantiki badala ya mpangilio wa matukio na kulingana na mada
zao badala ya utaratibu ambao walitolewa.
Kama tulivyoona kutoka
kwa wale wengine wa manabii Kumi na Wawili, utaratibu unahusu shughuli za siku
zijazo za Mungu na Israeli na Yuda na jinsi Mungu atakavyoshughulika na watu
katika historia nzima hadi Siku za Mwisho na Kuja kwa Masihi na katika baadhi
ya matukio hadi katika mfumo wa milenia. Amosi na Hosea ndio watangulizi wa
kutiishwa na kurejeshwa kwa taifa. Waandishi wa Soncino wanaona kuwa maelezo
kama haya hayatoshi na wanauliza, kwa mfano, kwa nini kuna mabadiliko ya ghafla
na mabadiliko ya mada ambayo hayatatarajiwa katika mkusanyiko wa utaratibu.
Wanauliza, kwa mfano, kwa nini kuna tishio la uhamisho katika mistari ya 9f.
kati ya unabii wa Kimasihi wa sura ya 4. Tutaona kwa nini jambo hilo hutukia
tunapoendelea.
Pia wanauliza
swali kwa nini shutuma katika 6:9-7:6 hazikuwekwa pamoja na shutuma zingine
kwenye sura ya 1-3. Jibu ni kwamba yanahusiana na nyakati nyingine na kujikita
katika dhambi nyingine za taifa. Mungu aliadhibu taifa hilo mara kwa mara na
mfululizo. Hata hivyo makuhani hufundisha kwa kuajiriwa kama tunavyoona na
wanahukumiwa na Mungu kwa ajili yake. Mpangilio wa unabii ulipangwa kwa
utaratibu ambao Mungu aliwakabidhi kwa nabii na kurejelea mlolongo wa adhabu na
ukombozi wa mbele katika karne ishirini na nane zilizofuata.
Wakati wa unabii
Katika karne ya
nane KK Israeli iliibuka kuwa taifa lenye ufanisi kutokana na misingi
iliyowekwa na Yeroboamu II (783-743) kwa amani na usalama kwa Israeli na
kuanzishwa na Uzia (778-740 KK) kwa ajili ya Yuda.
Walitawala kutoka
Dameski hadi Bahari ya Shamu na kutoka Mediterania hadi Jangwa na Waebrania
kisha wakaamuru njia kuu za biashara za wakati huo.
Hata hivyo,
waliharibiwa na dhambi na kupuuza sheria za Mungu na huruma, upendo na upendo
wa kindugu. Mifumo ya Kibiblia ya ardhi iliyohakikisha jamii yenye usawa ilipuuzwa
na jamii ikaingia katika migawanyiko ya kitabaka ambayo Biblia ililinda watu
wasiwe. Matajiri walijijengea mashamba makubwa kwa msaada wa mahakama ya
kifisadi. Walijenga nyumba juu ya nyumba na shamba shambani kama walivyokatazwa
na jamii iliakisi maovu yote tunayoyaona katika jamii zetu sasa katika siku za
mwisho. Hakukuwa na suluhu kwa maskini.
Miji iliyojengwa
na wasio na ardhi walilazimishwa kuingia humo kutafuta riziki, kama ilivyo leo.
Utajiri na anasa viliishi pamoja na dhambi na uovu na maskini walinyonywa kwa
ajili yake.
Mfumo wa biashara
ulileta miungu ya uwongo ya wapagani hasa kutoka kaskazini na mfumo wa
Ashuru-Babeli na pia kutoka Misri. Baali na Ashtorethi (au Ishtar) walivamia
Israeli na kuipotosha pamoja na mali mifumo ya biashara iliyotolewa.
Wito wa Mika
Kutoka katika
dhambi hii Mungu aliwachagua manabii hawa Amosi, Hosea, Isaya na kisha Mika.
Alimchagua Mika ambaye alikuwa mwananchi na kumpa ujumbe si wa kuabudu sanamu
tu bali uvunjaji wa sheria za Mungu ambao uliharibu mashambani na mfumo wa
kijamii wa Sheria ya Mungu. Mika aliathiriwa sana na athari kwa watu wa nchi
yake na taabu na upotovu ambao jamii ya matajiri ilikuwa imewaletea watu wao
wenyewe.
Aliona kwamba
jamii iliyojengwa juu ya dhulma, ufisadi na viwango vya uwongo na visivyo sawa
vya mali ilikuwa imehukumiwa na Mungu kwenye maangamizo na huu ndio ujumbe
ambao alikabidhiwa. Mika haelekezwi dhidi ya ibada ya sanamu na mienendo ya
kisiasa bali kupitia kwa Mika Mungu analaani ufuatiaji wa mali unaokatisha
tamaa ambao unagusa kiini cha wajibu uliowekwa kwa mwanadamu na Mungu tangu
mwanzo. Mika anatumiwa na Mungu kushambulia jamii yenye ufisadi. Kupitia Mika
Mungu analaani unyang’anyi wa nyumba na mashamba, matumizi mabaya ya sheria kwa
kuwanyang’anya wakulima, matumizi mabaya ya haki za wadai kuwanyonya maskini na
ufisadi wa watawala na waamuzi na hali ya kushtua ya makuhani na manabii.
ubinafsi wao na kujipatia mali kwa kujipendekeza kwa matajiri.
Ingawa Mungu
alitumia Amosi na Hosea kufafanua utekwa wa Israeli na Yuda na ibada ya sanamu
na upotovu wao, Yeye anamtumia Mika kushambulia upotovu wa mfumo wao wa kijamii
kwa kutumia vibaya mfumo wao wa kijamii na wajibu chini ya sheria za Mungu.
Kama ilivyokuwa miaka mia 28 iliyopita sasa ni mbaya au mbaya zaidi na Yuda na Israeli
na mfumo wao wa kijamii ni fisadi usio na matumaini na matajiri wanawanyonya
maskini. Benki zinanyakua ardhi ambazo hazina haki ya kunyakua chini ya sheria
za Mungu. Matajiri wanamiliki sehemu kubwa ya mali ya watu waliopewa urithi wa
Ibrahimu, Isaka na Yakobo. Wameikamata kwa siri na kukosa uaminifu. 10% ya juu
ya watu wanamiliki hadi 80% ya mali kama ilivyo USA. Kama ilivyokuwa katika
siku za Mika ndivyo ilivyo sasa na yale yaliyosemwa na Mungu wakati huo kupitia
Mika yatauawa juu ya vichwa vya mataifa leo hadi wakati wa kuja kwake Masihi na
watu wanaosema kuwa wao ni Wayahudi lakini ni Wayahudi. hatapelekwa utumwani.
Hata hivyo, Mika anapewa maono ya siku za mwisho na wakati ujao angavu wa taifa
wakati Masihi atakapolisimamisha tena chini ya Mungu na sheria za Mungu kwa
mfumo wa milenia.
Tunaona kwamba
Mika (mfano wa ufupi wa Mikaya unaomaanisha anayefanana na Mungu) alitoka
katika mji wa Moresheth-gathi (mstari 14) (Maresha mst. 15) au alikuwa
akitabiri katika eneo la Yudea karibu na Shefela kwanza kuhusu Samaria na kisha
Yerusalemu.
Mika
Sura 1-7 (RSV)
Sura ya 1
1Neno la BWANA lililomjia Mika wa Moreshethi, siku za Yothamu, Ahazi, na Hezekia, wafalme wa Yuda, aliloliona katika habari za Samaria na Yerusalemu. 2Sikieni, enyi mataifa, ninyi nyote; sikiliza, Ee nchi, na vyote vilivyomo; na Bwana MUNGU na awe shahidi juu yenu, Bwana katika hekalu lake takatifu. 3Kwa maana tazama, BWANA anakuja kutoka mahali pake, naye atashuka na kukanyaga mahali pa dunia palipoinuka. 4 Na milima itayeyuka chini yake, na mabonde yatapasuka, kama nta mbele ya moto, kama maji yanayomwagwa chini ya mwinuko. 5Haya yote ni kwa ajili ya kosa la Yakobo na kwa ajili ya dhambi za nyumba ya Israeli. Je! kosa la Yakobo ni nini? Si Samaria? Na dhambi ya nyumba ya Yuda ni nini? Je! si Yerusalemu? 6kwa hiyo nitaifanya Samaria kuwa rundo la mashamba, mahali pa kupanda mizabibu; nami nitamwaga mawe yake bondeni, na kuifunua misingi yake. 7Sanamu zake zote zitapondwa vipande-vipande, ujira wake wote utateketezwa kwa moto, na sanamu zake zote nitaziharibu; kwa maana aliwakusanya kutoka katika ujira wa kahaba, nao watarudi kwenye ujira wa kahaba 8Kwa ajili ya hayo nitaomboleza na kuomboleza; nitakwenda nikiwa uchi na uchi; Nitafanya maombolezo kama mbwa-mwitu, na kuomboleza kama mbuni. 9Kwa maana jeraha lake haliponyeki; nayo imefika mpaka Yuda, imefika mpaka lango la watu wangu, hata Yerusalemu. 10Msiseme huko Gathi, msilie kabisa; katika Beth-le-aphra jiviringisheni mavumbini. 11Piteni, enyi wakazi wa Shafiri, mkiwa uchi na aibu; wakaaji wa Zaanan hawatoki; kilio cha Beth-ezeli kitaondoa mahali pake pa kusimama. 12 Kwa maana wakaaji wa Marothi wanangoja mema kwa shauku, kwa sababu uovu umeshuka kutoka kwa Yehova hadi kwenye lango la Yerusalemu. 13Fungeni farasi kwenye magari ya vita, wakazi wa Lakishi; ulikuwa mwanzo wa dhambi kwa binti Sayuni, kwa maana ndani yako yameonekana makosa ya Israeli. 14Kwa hiyo mtatoa zawadi za kuagana kwa Moresheth-Gathi; nyumba za Akzibu zitakuwa jambo la udanganyifu kwa wafalme wa Israeli. 15Nitaleta tena mshindi juu yenu, ninyi wakaaji wa Maresha; utukufu wa Israeli utafika Adulamu. 16Jifanyie upara, kata nywele zako, kwa ajili ya watoto wa furaha yako; jifanyie upara kama tai, kwa maana watatoka kwako kwenda uhamishoni. (RSV)
Nia ya Sura ya 1
Mst 1 Wakati wa kuitwa kwake ulikuwa kutoka kwa Yothamu na Ahazi hadi kwa
Hezekia ambayo ilikuwa ni 739-693 KK. Maono yake yanahusu Samaria na Yerusalemu
na pia adhabu zake. Samaria bado ilikuwa mji mkuu wa Israeli na ilidumu hadi
utumwani mnamo 722/1 KK.
Adhabu itatolewa
kwa Israeli na Yuda kwa ajili ya dhambi za Samaria na Yerusalemu. Mika anawaona
wote wawili wakiwa utumwani kwanza Samaria ambayo ilifanywa kuwa rundo la
magofu mwaka wa 722 na kisha hatima ya Yerusalemu pia ilitangazwa (3:12) lakini
haikutokea hadi Wababiloni mwaka wa 597 lakini ilikuwa hakika kama tunavyoona
kutoka mstari wa 9. chini. Ilitamkwa zaidi ya miaka 100 kabla ya kutokea.
Hatima ya Samaria ilitamkwa kama onyo kwa Yerusalemu lakini hatima ya wote
wawili ilitangazwa na kisha unabii ukaendelezwa kuhusu Yuda na Yerusalemu. Mika
anaelekezwa kwa Israeli wote katika miji yake mbalimbali na adhabu ambayo
hatimaye itatolewa duniani kote kwa sababu ya uzinzi wa Israeli (taz. mst.
2-4). Hivyo adhabu itafanyika juu ya dunia yote kuanzia uvamizi wa Waashuru
hadi Siku za Mwisho chini ya Masihi.
vv. 2-8 Ni ukahaba wa kuabudu sanamu wa Israeli katika Samaria kama ustaarabu
wa kibiashara na mijini ndilo jeraha lililotolewa katika Yuda kama tunavyoona
sasa, na ukahaba wa kibiashara na wa ibada ya sanamu wa Wababiloni wa Ashuru
utaangamiza ulimwengu chini ya ghadhabu ya Mungu. . Israeli iliwekwa pale ili
kuzuia uharibifu na kwa ukahaba wake ilishindwa. Yeremia 4:23 na kuendelea.
inaonyesha jinsi Mungu anavyoonyesha kupitia manabii kwamba kushindwa na
ukahaba wa Israeli ndio sababu ya maafa ya matetemeko ya ardhi na uharibifu
ambao unapunguza dunia nzima (taz. mst. 4-5 hapo juu). Hivyo waliruhusu
maendeleo ya Mahali pa Juu kama ibada ya sanamu pia.
vv. 9-16 andiko liko katika ukamilifu wa kinabii likionyesha kwamba litatimia
na hakuna kitakachoweza kulizuia. Yerusalemu ni lango la watu wa Israeli na
Yuda kama makao ya Hekalu la Mungu.
Maandishi haya
yamejaa katika Parnomasia au hucheza kwa maneno na haiwezekani kuzaliana katika
tafsiri.
Mst. 10 Usiseme huko Gathi inafananishwa na rejea ya 2Samweli 1:20. Gathi
ilikuwa imechukuliwa kutoka kwa Wafilisti na Uzia (2Nyakati 26:6) na kwa hiyo
hawakuwapo tena na lazima ulikuwa ni msemo wa sasa wa methali (taz. Soncino
fn.).
Msilie hata kidogo
(Lt. Kulia usilie (Ebr. Bacho al tibku); LXX inapendekeza usilie kwenye Acco.)
Rejea labda ni marejeleo ya Balah (akiacha ain) kama inarejelea Baali Mungu wa
Jua (kama vile 1 Kor. Soncino fn.) na uharibifu wake unaokuja.
Jina
beth-le-aphrah linamaanisha nyumba ya vumbi na haijulikani. Pengine inarejelea
mahekalu ya Baali na Dagoni ya Wafilisti. Ni kethib hithpallashti au
nimejiviringisha lakini inaonekana kuwa mchezo wa maneno yanayorejelea
Wafilisti.
mst. 11 inasema pitieni mbali jambo ambalo limechukuliwa kumaanisha
uhamishoni. Hii ni kwa Israeli na Yuda.
Uchi unachukuliwa
kumaanisha katika vazi la mateka (taz. mst.8).
Zaanan
inachukuliwa kumaanisha Zenani katika Shefela (Yos. 15:37). Sio kutokea ni
mchezo wa maneno kwenye kitenzi Yatsa kama kwenda mbele. Zaanan amekatishwa
tamaa na maombolezo kutoka Beth-ezeli (Nyumba ya ukaribu) yanawavunja moyo.
v. 12 Marothi ni uchungu ukilinganishwa na wema kama msaada.
Mst. 13 Kufunga magari kunachukuliwa kumaanisha kujiandaa kwa kukimbia. Hata
hivyo, ina maana ya ndani zaidi. Laishi ilikuwa kituo cha Wakanaani upande wa
kaskazini huko Dani karibu na mteremko wa mapepo kule Hermoni. Lakishi ni mji
katika Yuda ulio katikati ya Yerusalemu na Gaza lakini neno hilo pia ni mchezo
wa Larekeshi kwa farasi-maji wepesi. Yuda ilipaswa kutegemea Misri kwa ajili ya
farasi wapanda farasi. Ilikuwa ngome ya mpaka yenye umuhimu wa kimkakati kati
ya Yuda na Misri iliyoimarishwa na Daudi na kisha Rehoboamu (2Nya. 11:9) na
pengine Asa aliiimarisha (14:7). Senakeribu aliifanya kuwa Makao Makuu yake ya
muda mwaka wa 701 KK. Inaweza hata kutazamia kufungwa kwa roho waovu. Hili
linaungwa mkono na istilahi ya mwanzo wa dhambi ambayo inachukuliwa kuwa ni
maneno yasiyoeleweka na wafasiri. Mwanzo wa dhambi ulitoka kwa pepo wa Mlima
Hermoni. Wafafanuzi wa Kiyahudi wanapendekeza kwamba Lakishi palikuwa ni makao
ya aina ya ibada ya sanamu (ambayo tunaijua kama Ndama wa Dhahabu katika Dani
ambayo iliitwa kutoka kwa Mwezi Mungu Dhambi, kama Yeriko pia ni Mji wa Mwezi).
Ni kituo cha zamani sana na kilitumika katika utawala wa Hyksos na kinarejelewa
kwa La-ti-sa katika Enzi ya 18 ya Ahmosid. Ilikuwa chini ya utawala wa Misri na
Hyksos kutoka nasaba ya 12 hadi ya 22.
Mst. 14 Moresheth-Gathi ilikuwa katika eneo la Wafilisti na mji usio wa maana
wa Akzibu katika Shefela (Yos. 15:44) ni mchezo wa maneno wenye kitu cha
udanganyifu ni akzab ambao ni mkondo usio na kudumu (rej. Yer. 15:15). 18). Leo
ni mwiba kwa Israeli.
Mika anapewa maono
haya kutoka katika mji wake wa nyumbani na anaona mbali mapema kupitia uvamizi
wa Siku za Mwisho. Miji hii inayotajwa hapa kutoka mstari wa 10-15 haiko kati
ya Samaria na Yerusalemu bali kati ya malango ya Yerusalemu na pwani ya uwanda
wa bahari ya Wafilisti. Hii ndiyo njia ambayo wavamizi wote wa Yudea wamekuja
kutoka Sargoni (719 KK dhidi ya Misri na 711 dhidi ya Ashdodi), na Senakeribu
katika 704-1 aliposhambulia Shefela wakati huo huo na uvamizi wake wa Yudea;
kupitia kwa Wamisri na kwa Warumi chini ya Vespasian na kupitia Enzi za Kati
chini ya Saladin na Richard (G.A. Smith; cf. Soncino fn). Unabii huu
unamwonyesha Mika akitazamia mavamizi yote na jinsi yangetokea katika Siku za
Mwisho na hatimaye kwa Mamlaka ya Mnyama wa Mfalme wa Kaskazini kwenye Danieli
11:40-44.
Sura ya 2
1 Ole wao wapangao uovu na kufanya maovu vitandani mwao! Kulipopambazuka huifanya, kwa sababu iko katika uwezo wa mikono yao. 2Wanatamani mashamba na kuyateka; na nyumba, na kuzichukua; wanamdhulumu mtu na nyumba yake, mtu na urithi wake. 3Basi, BWANA asema hivi, Tazama, ninakusudia mabaya juu ya jamaa hii, ambayo hamwezi kuzitoa shingo zenu; wala hamtaenenda kwa majivuno, kwa maana itakuwa wakati mbaya. 4Siku hiyo wataimba wimbo wa dhihaka juu yenu, na kuomboleza kwa maombolezo ya uchungu, na kusema, Tumeangamizwa kabisa; ." 5 Kwa hiyo hutakuwa na mtu wa kupiga kamba kwa kura katika kusanyiko la Yehova. 6 "Msihubiri" - ndivyo wanavyohubiri - "mtu asihubiri juu ya mambo kama hayo; aibu haitatupata." 7Je, yapasa kusemwa hivi, Ee nyumba ya Yakobo? Roho wa BWANA hana subira? Je, haya ni matendo yake? Je! maneno yangu hayamfanyii mema yeye aendaye kwa unyofu? 8Lakini unainuka dhidi ya watu wangu kama adui; unawavua joho watu wa amani, wale wapitao kwa uaminifu bila mawazo ya vita. 9Wanawake wa watu wangu mnawafukuza kutoka katika nyumba zao zinazopendeza; watoto wao wachanga umewaondolea utukufu wangu milele. 10Simama, uende, kwa maana hapa si mahali pa kupumzika; kwa sababu ya uchafu uharibuo kwa maangamizo mabaya sana. 11Kama mtu angeenda huko na huko na kusema upepo na kusema uongo, akisema, “Nitawahubiria kuhusu divai na kileo,” atakuwa mhubiri wa watu hawa! 12Hakika nitawakusanya ninyi nyote, Ee Yakobo, nitawakusanya mabaki ya Israeli; nitawaweka pamoja kama kondoo zizini, kama kundi katika malisho yake, wingi wa watu wenye kelele. 13Yeye afunguaye mahali palipobomoka atawatangulia; watapenya na kulipita lango, wakitoka kwa mlango huo. Mfalme wao atatangulia mbele yao, BWANA akiwa kichwani. (RSV)
Nia ya Sura ya 2
Sura ya 2 ni laana
zaidi ya dhambi ambazo hazikutubiwa kamwe katika sura ya 1. Inahusu uvunjaji wa
sheria za Mungu kuhusu Yubile na umiliki wa ardhi na mashamba. Kwa sababu ya
dhambi zao Mungu huwapeleka utumwani. Hawana wa kutumikia katika Bunge la Mungu
kwa kura. Hiyo pia inarejelea kurejeshwa kwa ardhi kwa kura katika Yubile. Kwa
maana vivyo hivyo nchi ya Kanaani iligawanywa kati ya makabila. Hata hivyo,
walipuuza sheria za Mungu na hawakurejesha familia na watumishi katika Sabato
na Yubile. Hadi leo makanisa ya Mungu yanapuuza Yubile na kuwanyonya ndugu wa
makanisa ya Mungu na kufuata kalenda ya uongo ya Yuda ya kisasa. Kwa dhambi
hizi wataadhibiwa. Wimbo wa dhihaka ni wimbo wa maombolezo au maombolezo
yanayotolewa kama tunavyoona pia katika Yeremia 9:9; Amosi 5:1. Mashamba
makubwa yaliyopatikana isivyo haki yanapaswa kugawanywa na kugawiwa kwa majeshi
ya washindi ya mataifa yenye dhambi.
vv. 1-5 Hapa tunaona upinzani dhidi ya unabii wa Mika ukitoka kwa makuhani na
manabii wapotovu. Wanafundisha kwamba fedheha haitawapata bali ni Mungu
anayewashitaki si Mika. Nyumba za kupendeza ni familia zenye furaha
wanazoziharibu. Hii ni janga leo na kwa ajili hiyo watapelekwa utumwani na
kupokonywa mali zao.
vv. 6-13 Kususiwa kwa njama mbaya za riba, kuzuiliwa kwa rehani, na
kujisalimisha kwa mashahidi na rushwa katika hukumu hufuatwa mara moja na
utekelezaji wake.
Makuhani na
manabii wanawahubiria uwongo na wanawatabiria mali na vinywaji vikali na
wanawatumia vibaya wanawake na watoto na kuchukua mali ambayo ni Israeli ya
Mungu na kuitumia vibaya.
Kisha katika Sura
ya 3 tunaona maovu yaliyofanywa katika Israeli kwa maskini na wahitaji.
Sura ya 3
1Nami nikasema, Sikieni, enyi wakuu wa Yakobo, na wakuu wa nyumba ya Israeli! Je! si juu yenu kuijua haki? -- 2ninyi mnaochukia mema, na kupenda mabaya, ninyi mnaowararua watu wangu ngozi, na nyama yao mifupani mwao; 3 mnaokula nyama ya watu wangu, na kuwachuna ngozi zao, na kuvunja mifupa yao vipande-vipande, na kuikata-kata kama nyama katika chungu, kama nyama katika sufuria. 4Ndipo watamlilia BWANA, lakini hatawajibu; atawaficha uso wake wakati huo, kwa sababu wameyafanya matendo yao kuwa maovu. 5BWANA asema hivi kuhusu manabii wanaowapotosha watu wangu, wanaolia “Amani” wakiwa na kitu cha kula, lakini wanatangaza vita dhidi yake yeye ambaye hatatia chochote vinywani mwao. 6Kwa hiyo itakuwa usiku kwenu, bila maono, na giza kwenu, bila uaguzi. Jua litawachwea manabii, na mchana utakuwa mweusi juu yao; 7waonaji wataaibishwa, na waaguzi wataaibishwa; wote watafunika midomo yao, kwa maana hakuna jibu kutoka kwa Mungu. 8 Lakini mimi, nimejaa nguvu, na Roho wa BWANA; na kwa haki na uwezo, ili kutangaza kwa Yakobo kosa lake na Israeli dhambi yake. 9Sikieni haya, enyi wakuu wa nyumba ya Yakobo na wakuu wa nyumba ya Israeli, mnaochukia haki na kupotosha uadilifu wote, 10mnaojenga Sayuni kwa damu na Yerusalemu kwa udhalimu. 11Vichwa vyake hutoa hukumu kwa rushwa, makuhani wake hufundisha ili wapate ujira, manabii wake hutabiri ili wapate fedha; lakini wanamtegemea Bwana na kusema, Je! Bwana hayuko kati yetu? 12Kwa hiyo kwa ajili yenu Sayuni italimwa kama shamba; Yerusalemu utakuwa rundo la magofu, na mlima wa nyumba hiyo utakuwa urefu wa miti. (RSV)
Nia ya Sura ya 3
Walimu wa dini na
hasa manabii hulia amani wanaposhiba lakini hutangaza vita dhidi ya wale
wasiowalisha kwa sababu ya uovu wao. Vivyo hivyo kanisa la Mungu limekuwa zaidi
ya karne iliyopita ya Siku za Mwisho. Wanatangaza juu ya manabii wa Mungu
katika makanisa ya Mungu kwamba sisi ni wale wa Ufunuo sura ya 10 ambao hufanya
unabii kuwa mtamu kama asali kinywani lakini matumbo yatakuwa machungu kwa
sababu hiyo. Mungu atashughulika na walimu hawa wa uongo katika Siku za Mwisho.
Sio mara moja katika karne ya ishirini ambapo manabii hawa wa uongo wa makanisa
ya Mungu walipata unabii sahihi na walifunikwa gizani (soma jarida la Unabii wa
Uongo (Na. 269) ).
Ufisadi sasa
umekithiri katika mataifa ya dunia kiasi kwamba itabidi hukumu ya kifo
irudishwe ili wanasiasa na watendaji wakuu na mahakimu na wakuu wa mashirika
wauawe ili kukomesha uovu huu miongoni mwetu.
Sura ya 4 kisha
inaendelea hadi Siku za Mwisho wakati mlima wa nyumba ya Bwana utakaposimamishwa
katika Sayuni chini ya Masihi. Sheria za Mungu zitarejeshwa na dunia nzima
itashika mlolongo na Sikukuu au wataadhibiwa na wasipate mvua kwa wakati wake
na kupatwa na mapigo ya Misri kama Mungu alivyowaonyesha wanadamu kupitia nabii
Zekaria, nao wakamuua kwa kuwa ya unabii wake. Kama kanuni makuhani na manabii
wa Israeli wamekuwa chanzo cha uovu badala ya suluhisho. Ni wale waliowaua
manabii ambao Mungu amewatuma na kuwatesa wateule wa kanisa la Mungu. Ibada yao
ni ile ya Baali na ibada za Jua na sio sheria na Ushuhuda wa Mungu.
Unabii huu ni wa
milenia kupitia mlolongo wa wafungwa.
Sura ya 4
1Itakuwa katika siku za mwisho, mlima wa nyumba ya Bwana utawekwa imara juu ya milima, nao utainuliwa juu ya vilima; na mataifa watauendea makundi makundi, 2na mataifa mengi watakuja, na kusema, Njoni, twende juu mlimani kwa BWANA, nyumbani kwa Mungu wa Yakobo, ili atufundishe njia zake, nasi tupate kutembea. katika njia zake." Kwa maana katika Sayuni itatoka sheria, na neno la Bwana kutoka Yerusalemu. 3Atahukumu kati ya mataifa mengi, naye ataamua juu ya mataifa yenye nguvu yaliyo mbali; nao watafua panga zao ziwe majembe, na mikuki yao iwe miundu; taifa halitainua upanga juu ya taifa lingine, wala hawatajifunza vita tena kamwe; 4lakini wataketi kila mtu chini ya mzabibu wake na chini ya mtini wake, wala hapana mtu atakayewatia hofu; kwa maana kinywa cha BWANA wa majeshi kimesema. 5 Kwa maana mataifa yote hutembea kila moja kwa jina la mungu wake, lakini sisi tutatembea katika jina la Yehova Mungu wetu milele na milele. 6Katika siku hiyo, asema BWANA, nitawakusanya vilema, na kuwakusanya waliofukuzwa, na wale niliowatesa; 7na vilema nitawafanya kuwa mabaki; na waliotupwa, taifa lenye nguvu; na Bwana atatawala juu yao katika mlima Sayuni tangu sasa na hata milele. 8Na wewe, ewe mnara wa kundi, kilima cha binti Sayuni, utakuja kwako, mamlaka ya kwanza itakuja, ufalme wa binti Yerusalemu. 9Sasa kwa nini unalia kwa sauti kubwa? Je, hakuna mfalme ndani yako? Je, mshauri wako ameangamia, hata uchungu umekushika kama mwanamke mwenye utungu? 10Ee binti Sayuni, uteteme na kulia kama mwanamke anayejifungua; kwa maana sasa utatoka nje ya mji na kukaa uwandani; utakwenda Babeli. Huko utaokolewa, huko ndiko BWANA atakukomboa na mikono ya adui zako. 11Sasa mataifa mengi yamekusanyika dhidi yako, yakisema, “Na akatiwe unajisi, macho yetu na yautazame Sayuni. 12Lakini hawayajui mawazo ya BWANA, hawaelewi mpango wake, kwamba amewakusanya kama miganda kwenye uwanja wa kupuria. 13Simama ukapura, Ee binti Sayuni, maana nitafanya pembe yako kuwa chuma na kwato zako kuwa shaba; utavunja-vunja mataifa mengi, nawe utamtolea Bwana faida yao, na mali zao kwa Bwana wa dunia yote.
Nia ya Sura ya 4
Sura ya 4
inaendelea hadi Siku za Mwisho wakati mlima wa nyumba ya Bwana utakaposimamishwa
katika Sayuni chini ya Masihi. Sheria za Mungu zitarejeshwa na dunia nzima
itashika mlolongo na Sikukuu au wataadhibiwa na wasipate mvua kwa wakati wake
na kupatwa na mapigo ya Misri kama Mungu alivyowaonyesha wanadamu kupitia nabii
Zekaria, nao walimuua ya unabii wake. Kama kanuni makuhani na manabii wa
Israeli wamekuwa chanzo cha uovu badala ya suluhisho. Ni wale waliowaua manabii
ambao Mungu amewatuma na kuwatesa wateule wa kanisa la Mungu. Ibada yao ni ile
ya Baali na ibada za Jua na sio sheria na Ushuhuda wa Mungu.
Unabii huu ni wa milenia kupitia mlolongo wa
wafungwa.
Kwa hiyo Yuda iliambiwa mapema kwamba
ingepelekwa utumwani na haikutubu na kisha ilirudishwa ili kuweka masharti ya
Masihi na kisha utumwa na kutawanywa kwa pili kutoka mwaka 70 BK mwishoni mwa
majuma 70 ya miaka ya Danieli. 9:23-27 ( ona pia Ishara ya Yona na Historia ya
Ujenzi Upya wa Hekalu (Na. 013) ).
Sura ya 5
1Sasa umezungushiwa ukuta pande zote; tumezingirwa juu yetu; kwa fimbo wanampiga mtawala wa Israeli shavuni. 2Lakini wewe, Bethlehemu Efratha, uliye mdogo kuwa miongoni mwa jamaa za Yuda, kwako atanitokea mtu atakayekuwa mtawala katika Israeli, ambaye asili yake ni tangu zamani za kale, tangu zamani za kale. 3Kwa hiyo atawatoa mpaka wakati ambapo yule aliye na utungu atakapojifungua; kisha ndugu zake waliosalia watarudi kwa wana wa Israeli. [Ufufuo wa Kwanza] 4Naye atasimama na kulisha kundi lake kwa nguvu za BWANA, kwa enzi ya jina la BWANA, Mungu wake. Nao watakaa salama, kwa maana sasa atakuwa mkuu hata miisho ya dunia. 5Hii itakuwa amani wakati Mwashuri atakapoingia katika nchi yetu na kukanyaga ardhi yetu, tutainua wachungaji saba na wakuu wanane wa wanadamu dhidi yake; 6wataitawala nchi ya Ashuru kwa upanga, na nchi ya Nimrodi kwa upanga wazi; nao watatukomboa na Mwashuri atakapoingia katika nchi yetu na kukanyaga ndani ya mpaka wetu. 7Ndipo mabaki ya Yakobo watakuwa kati ya mataifa mengi kama umande utokao kwa BWANA, kama manyunyu juu ya majani yasiyongojea wanadamu, wala hayangojei wanadamu. 8 Na mabaki ya Yakobo watakuwa kati ya mataifa, kati ya kabila nyingi za watu, kama simba kati ya wanyama wa mwituni, kama mwana-simba kati ya makundi ya kondoo, ambaye, apitapo, hukanyaga-kanyaga na kurarua. vipande, na hakuna wa kutoa. 9Mkono wako utainuliwa juu ya adui zako, na adui zako wote watakatiliwa mbali. 10Na katika siku hiyo, asema BWANA, nitakatilia mbali farasi zako kati yako, na magari yako ya vita nitayaharibu; 11nami nitaikatilia mbali miji ya nchi yako na kuziangusha ngome zako zote; 12 nami nitakatilia mbali uchawi kutoka mkononi mwako, na hutakuwa tena na wapiga ramli; 13Nitakatilia mbali sanamu zako na nguzo zako kutoka kati yako, wala hutainama tena kazi ya mikono yako; 14 nami nitang'oa maashera yenu kutoka kati yenu na kuharibu miji yenu. 15Nami kwa hasira na ghadhabu nitalipiza kisasi juu ya mataifa ambayo hayakutii.
Nia ya Sura ya 5
Kisha sura ya 5
inaendelea kueleza kwa undani kuja kwa Masihi na mahali pa ukoo wake huko
Bethlehemu Efrata. Kisha unabii unahusu Masihi kuachwa (rej. Zab. 110:1 na
kuendelea) hadi ndugu zake wote, ambao ni wateule wa Mungu (wa Zek. 12:8)
watakapoletwa juu ya Yubile 40 za kanisa katika jangwani kwa mujibu wa Ishara
ya Yona katika Jubilei kwa mwaka mmoja.
vv. 1-4 Hivyo Masihi alipaswa kuwako kabla na alipaswa kusimama katika uwezo
wa Bwana Mungu wake (kama tulivyoona kutoka Zab. 45:6-7; taz. pia Zab. 72:7;
Isa. 9) :6-7; Zek:9:10). Tazama pia jarida la Mika 5:2-3 (Na. 121).
vv. 5-6 Masihi anapewa wachungaji saba wanaoharibu mfumo wa Ashuru na Babiloni
na pia wakuu wanane wa wanadamu. Ukweli ni kwamba kuna malaika saba wa Makanisa
Saba na enzi saba za makanisa ya Mungu. Haya yanaharibu mfumo wa kidini wa
madhehebu ya Jua na Siri. Pia wale wakuu wanane wa wanadamu ni nguvu
zinazopatikana kutoka kwa watu wa Mungu chini ya uongozi katika Siku za Mwisho.
Wanaunda mataifa manane na majeshi manane. Nguvu za mfumo wa Ashuru na Babiloni
zitaharibiwa na kuhamishwa tena katika Mashariki ya Kati.
vv. 7-9 Ndipo mabaki ya Yakobo yatatumiwa kati ya mataifa ili Mataifa
yataletwa na kutoka kwao Efraimu watasimama kama jumuiya ya mataifa na katika
yeye Mataifa watamtumaini (Mwa. 48:15-16).
vv. 10-15 Mfumo mzima utatakaswa katika Vita vya Siku za Mwisho na Vitasa vya
Ghadhabu ya Mungu (Na. 141B). Mfumo wa ibada ya Jumapili wa ibada za Jua na Siri
za Krismasi na Pasaka zitaharibiwa na kila kuhani wa mfumo huo atatubu au kufa.
Watashika Sabato na Miandamo ya Mwezi Mpya au watakufa (Isa. 66:23-24).
Watashika sikukuu za Mungu au kufa (Zek. 14:16-19).
v. 16 Kila obelisk na phallus juu ya kila kanisa, kanisa kuu, hekalu au
msikiti na kila sanamu na sanamu itaharibiwa. Hakuna kuhani, rabi, imamu, au
sheik, abati au mtawa asiyetubu atakayeachwa hai.
Sura ya 6
1 Sikieni asemavyo BWANA: Ondoka, utete mbele ya milima, na vilima visikie sauti yako. 2Sikieni, enyi milima, mashindano ya BWANA, na enyi misingi ya dunia iliyodumu; kwa maana BWANA ana mateto na watu wake, naye atashindana na Israeli. 3“Enyi watu wangu, nimewatenda nini? Haruni na Miriamu 5Enyi watu wangu, kumbukeni alichofikiri Balaki mfalme wa Moabu, na vile Balaamu mwana wa Beori alivyomjibu, na yale yaliyotukia kutoka Shitimu mpaka Gilgali, mpate kujua matendo ya wokovu ya BWANA. 6 "Niende mbele za Bwana na kitu gani, na niiname mbele za Mungu aliye juu? Je! nije mbele zake na sadaka za kuteketezwa, pamoja na ndama wa mwaka mmoja? 7Je! mafuta? Je! nimtoe mzaliwa wangu wa kwanza kwa kosa langu, mzao wa tumbo langu kwa dhambi ya roho yangu? 8Ee mwanadamu, amekuonyesha lililo jema; na BWANA anataka nini kwako, ila kutenda haki, na kupenda rehema, na kwenda kwa unyenyekevu na Mungu wako? 9Sauti ya Mwenyezi-Mungu inaulilia jiji, na ni hekima kamili kuliogopa jina lako: “Sikieni, enyi kabila na kusanyiko la mji! 10Je! 11Je, nimwachilie mtu mwenye mizani mbaya na mfuko wa mizani ya udanganyifu?12Matajiri wako wamejaa jeuri, wakaaji wako wanasema uongo, na ulimi wao ni mdanganyifu vinywani mwao.13Kwa hiyo nimeanza kukupiga. 14Mtakula, lakini hamtashiba, na njaa itakuwa ndani yako; mtaweka nje, lakini hamtaokoa, na kile mtakachookoa nitakitoa kwa upanga. lakini hamtavuna, mtakanyaga zeituni, lakini hamtajipaka mafuta; mtakanyaga zabibu, lakini hamtakunywa divai.’ 16 Kwa maana mmezishika amri za Omri na kazi zote za nyumba ya Ahabu; katika mashauri yao; ili nikufanye kuwa ukiwa, na wenyeji wako kuwa kitu cha kuzomewa; nanyi mtachukua dhihaka ya mataifa."
Nia ya Sura ya 6
Sura ya 6 basi
Bwana anawasihi Israeli na kuwakumbusha kuingilia kwake na wokovu wake kwao na
hawakumsikiliza wala hawakumshukuru.
vv. 1-7 Mungu amewaonyesha kwamba haitaji dhabihu kubwa bali anahitaji haki na
wema na kutembea kwa unyenyekevu na Mungu wetu. Anataka utii si dhabihu kama
alivyosema kupitia nabii Samweli.
vv. 8-12 Kisha Mungu anawashutumu watawala na matajiri wa Israeli wa kabila na
mji. Ni walaghai na wadanganyifu na matajiri wao wamejaa jeuri. Vipimo na
vipimo vya uwongo vimo miongoni mwao na ushahidi wa uwongo umeenea miongoni
mwao. Mungu anatangaza hatima yao. Ameanza kuwapiga na Atawafanya kuwa ukiwa
kwa sababu ya dhambi zao. Atatupiga kwa njaa na hatutaweza kuokoa na tunachofanya
watauawa kwa upanga. Kote katika Siku za Mwisho hilo litaongezeka ili kwamba
kama Masihi hangetumwa kungekuwa hakuna mtu yeyote aliyebaki hai.
vv. 13-16 Kumbuka kwamba wanazishika amri za uongo za mataifa na za Jua na ibada
za Siri za Ahabu na Yezebeli lakini si Sheria za Mungu. Wanaweka maagizo ya
Wababiloni na yale ya Mataifa katika Muungano lakini si ya Sheria za Mungu. Kwa
ajili hiyo wote wataadhibiwa. Kila kipengele cha ibada za Jua na Siri
kitafutiliwa mbali.
Sura ya 7
1 Ole wangu! Kwa maana nimekuwa kama wakati wa kukusanywa matunda ya wakati wa hari, kama wakati mavuno yanapokusanywa; 2Mtu aliye mcha Mungu ametoweka duniani, hakuna hata mmoja miongoni mwa wanadamu aliye mwadilifu; wote huotea damu, na kila mtu huwinda ndugu yake kwa wavu. 3Mikono yao iko juu ya maovu, wayafanye kwa bidii; mkuu na mwamuzi huomba rushwa, na mtu mkuu hutamka tamaa mbaya ya nafsi yake; hivyo huisuka pamoja 4Mbora wao ni kama mbigili, na aliye mnyoofu zaidi kati yao ni ua wa miiba. Siku ya walinzi wao, ya kuadhibiwa kwao, imefika; sasa mkanganyiko wao umekaribia. 5Msimwamini jirani, msitumainie rafiki; linda milango ya kinywa chako na yeye alalaye kifuani mwako; 6Kwa maana mwana humdharau babaye, binti huinuka dhidi ya mama yake, na mkwe dhidi ya mama mkwe wake; adui za mtu ni watu wa nyumbani mwake. 7Lakini mimi nitamtazama BWANA, nitamngoja Mungu wa wokovu wangu; Mungu wangu atanisikia. 8Usifurahi juu yangu, Ee adui yangu; niangukapo, nitasimama; niketipo gizani, BWANA atakuwa nuru kwangu. 9Nitabeba ghadhabu ya Mwenyezi-Mungu kwa sababu nimemtendea dhambi, mpaka atakaponitetea na kunifanyia hukumu. Atanitoa kwenye nuru; nitautazama ukombozi wake. 10 Ndipo adui yangu ataona, na aibu itamfunika yeye aliyeniambia, Yuko wapi BWANA, Mungu wako? Macho yangu yatamtazama; sasa atakanyagwa kama matope ya barabarani. 11Siku ya kujengwa kwa kuta zako! Siku hiyo mpaka utaongezwa mbali. 12Siku hiyo watakuja kwenu, kutoka Ashuru mpaka Misri, na kutoka Misri hadi Mto, kutoka bahari hata bahari na kutoka mlima hadi mlima. 13 Lakini dunia itakuwa ukiwa kwa ajili ya wakazi wake, kwa ajili ya matunda ya matendo yao. 14Wachunge watu wako kwa fimbo yako, kundi la urithi wako, wanaoishi peke yao msituni katikati ya bustani; na walishe katika Bashani na Gileadi kama siku za kale. 15Kama katika siku zile ulipotoka katika nchi ya Misri, nitawaonyesha mambo ya ajabu. 16Mataifa wataona na kuaibishwa kwa sababu ya nguvu zao zote; wataweka mikono yao juu ya vinywa vyao; masikio yao yatakuwa viziwi; 17wataramba mavumbi kama nyoka, kama watambaao wa nchi; watatoka katika ngome zao wakitetemeka, watamgeukia Bwana, Mungu wetu, kwa hofu, nao wataogopa kwa ajili yako. 18Ni nani aliye Mungu kama wewe, mwenye kusamehe uovu na kuachilia makosa kwa ajili ya mabaki ya urithi wake? Hashiki hasira yake milele kwa sababu apendezwa na rehema. 19Atatuhurumia tena, atayakanyaga maovu yetu chini ya miguu. Utatupa dhambi zetu zote katika vilindi vya bahari. 20Utamwonyesha Yakobo uaminifu na fadhili zenye upendo kwa Abrahamu, kama ulivyowaapia baba zetu tangu siku za kale.
Nia ya Sura ya 7
Katika sura ya 7
tunaona kwamba hakuna watu wacha Mungu waliosalia duniani wa alama yoyote au
wingi. Hakuna wanaume wanyoofu waliobaki. Wanavizia damu na kila mmoja
anamuwinda ndugu yake kwa wavu. Ndivyo ilivyo sasa katika ulimwengu mzima na
Wasemiti wamegeuzwa kuwa ushenzi. Unyoofu na uadilifu vimewakimbia wanadamu.
Rushwa na rushwa vinatawala dunia nzima. (Mst. 1-4)
Mst 5-6 Usimwamini mtu yeyote hata yeye kifuani
pako. Hata katika makanisa ya Mungu tumeona wana wanawadharau baba na tumewaona
wanaokufa ujana wao kwa sababu ya uzushi wao.
vv. 7-8
Hata hivyo wenye haki wataishi kwa imani na watakombolewa na Mungu kama
tunavyoona hapa.
vv. 9
Kumbuka kwamba tunapaswa kubeba ghadhabu ya Bwana kwa sababu sisi sote
tumetenda dhambi. Yeyote asemaye kwamba hana dhambi ni mwongo, wala kweli haimo
ndani yake (1Yoh. 1:8-10).
vv. 10-17 Kupitia upendo na haki ya wateule wanadamu wote wataaibishwa na
watarudi Israeli kutoka duniani kote. Dunia itakuwa ukiwa kwa sababu ya dhambi
zao lakini watarudi kurejeshwa na miujiza ya Mungu chini ya Masihi italeta toba
kwa mataifa.
vv. 18-20 Mfumo wa milenia unaendeshwa kutoka Yerusalemu na kuwatumia wana wa
Yakobo na uzao wa Ibrahimu kutoa uongozi na mwongozo kupitia kwa Masihi na
wateule.
Nyongeza ya Maoni kuhusu Mika
Mika anatoka
karibu na enzi sawa na Isaya mwana wa Amosi. Maisha ya Isaya katika kitabu
hicho yanaongezewa sehemu na 2Wafalme esp. 18:13-20:21. Inachukuliwa kuwa
alizaliwa huko Yerusalemu karibu au kabla ya 760. Wito wake ulimjia katika
mwaka ambao Mfalme Uzia alikufa (yaani 742). Alikuwa ameoa na anamrejelea mke
wake kama nabii wa kike (Isa. 8:3). Huduma yake ilirefushwa zaidi ya miaka 40
katika utawala wa Uzia, Yothamu, Ahazi na Hezekia (Isa. 1:1). Mara ya mwisho
tunasikia juu ya Isaya ni katika tishio la Senakeribu kwa Yerusalemu mnamo 701
KK.
Alipokea wito wake
katika Hekalu karibu na patakatifu.
Inasemekana kwamba
alikatwa nusu wakati wa utawala wa Manase mwana wa Hezekia (687-642 KK) (cf.
Ebr. 11:37 na 2Fal. 21:16 na Yos. Antiq. x, 3.1). Manase alikuwa na umri wa
miaka 12 alipoanza kutawala na akawa chini ya uvutano wa Waashuru na kurudisha
ibada ya Baali na Mahali pa Juu. Bila shaka alipingwa na Isaya na manabii
wengine na inasemekana kwamba wengi wao waliuawa.
Pia Yeremia
ananukuu moja kwa moja kutoka kwa Mika 26:16-19 na dhana kuhusu baadhi ya
maandiko ya Mika ambayo hayakuandikwa naye ni mawazo potofu baadaye.
Inaonekana kwamba
Isaya na Mika walichaguliwa na Mungu ili kuthibitisha hukumu yake katika vinywa
vya mashahidi wawili (cf. Isa. 1:1 na Mika 1:1).
Tuliona kwamba
Mika alitoka kabla tu ya mwisho wa utawala wa Yothamu mnamo 735 kutoka 739-693
KK. Kwa hiyo Isaya aliitwa na kufanya kazi kuanzia 742 KK na Mika akafuata
miaka michache baadaye na ilidumu kama miaka minane baada ya sisi kusikia mara
ya mwisho kutoka kwa Isaya lakini labda miaka michache tu baada ya kifo chake.
Tarehe za Bullinger si sahihi katika suala hili. Hata hivyo amefanya
ulinganisho wa manufaa katika maandiko yake kwa Companion Bible.
Bullinger anasema
kwamba tunaweza kuona “kwa kulinganisha Mic. 4:10 pamoja na Isa 39:6, tuna kisa
kingine cha maneno sawa yanayotokea katika manabii wawili tofauti; na wengine,
wakiwa wamehitimisha kwamba nabii mmoja alinakili kutoka kwa mwingine,
wamejenga juu ya hili, nadharia fulani kuhusu tarehe, nk. Lakini hakuna hoja
halali inayoweza kutegemea sadfa kama hizo: kwa sababu rahisi kwamba
hatushughulikii maneno ya Manabii, bali na maneno ambayo Mungu alisema kupitia
kwao (Ebr 1:1, &c). Hakika Mungu anaweza kusema ujumbe uleule, hata kwa
maneno yanayofanana, na manabii wake wawili, watatu au zaidi. Ikiwa uhitaji
ulikuwa sawa, kwa nini maneno yasifanane?” Kama tulivyoona kipindi
kinachozungumziwa na Mika na Isaya kilikuwa karibu sawasawa. wa Neno la Yehova
‘kwa vinywa vya mashahidi wawili au watatu.’ Wote wawili walikuwa huru, bila
wazo lolote la ‘kunakili’ mmoja kutoka kwa mwingine, kama inavyodaiwa na
mwandishi katika The Encyclopedia Britannica, chapa ya kumi na moja
(Cambridge), 1910. , 1911, gombo la xviii, uk.357, anayesema: “haiwezekani
kwamba sehemu kubwa, kama ipo, ya sura hizi (Mik. 4-7) inaweza kuhusishwa na
Mika mwenyewe.” Hili linasemwa mbele ya ukweli. kwamba Yeremia (Mika 26:16-19)
bila shaka ananukuu na kumrejelea Mika.
Maandishi
yafuatayo yanafanya ulinganisho muhimu:
Mika 1:9-16, Isa
10:28-32.
Mika 2:1, Mik 2:2,
Isa. 5:8.
Mik 2:6, Mik 2:11,
Isa 30:10,11.
Mika 2:11, Isa
28:7 .
Mika 2:12, Isa
10:20-23 .
Mika 3:5-7, Isa
29:9-12.
Mik 3:12, Isa
32:14 .
Mika 4:1, Isa 2:2
.
Mik 4:4, Isa 1:20
.
Mik 4:7, Isa 9:7 .
Mik 4:10, Isa
39:6,5 .
Maikrofoni. 2-4,
Isa 7:14.
Mik 5:6, Isa 14:25
.
Mika 6:6-8, Isa
58:6, Isa 58:7.
Mik 7:7, Isa 8:17
.
Mik 7:12, Isa
11:11 .
Vidokezo vya Bullinger kuhusu Mika Chs. 1-7 (kwa KJV)
Sura ya 1
Uharibifu katika Israeli na Yuda
Mstari wa 1
Neno la BWANA.
Neno hili linatokea tu katika kitabu hiki: kutuamuru tuipokee kutoka kwa
Yehova, si kwa Mika, na tuangalie kalamu ya Mika bali maneno ya Yehova.
Mungu. Ebr.
Yehova. Ap. 4.
Mika = Ni nani
aliye kama Yehova? Muundo wa ufupi wa Mikaya (2Nyak 18:7, &c.); limetumika
katika Yer 26:18 (katika Ebr). Cp. 7:18.
Morasthi: Maresha
(mst. 15) au Moresheth-gathi (mst. 14); sasa Tel Sandahanna, katika Shefela, au
nchi tambarare, kati ya Yudea na Ufilisti. Katika uchimbaji wa Sandahanna jina
la zamani linaonekana kama Marissa. Marissa lilikuwa koloni la Sidonia (karibu
3 B.K), na baadaye lilitumiwa kama mji mkuu wa Idumea na Waedomu wakati wa
utumwa wa Yuda (tazama Records of the Past, gombo la iv, sehemu ya x, uk.
291-306). )
ambayo aliiona.
Cp. Isa 1:1. Mwanzo 1:1. Nah 1:1.
kuhusu, nk. Hii
inatoa somo.
Mstari wa 2
Sikieni, enyi watu
wote. Mika anaanza kwa kuchukua maneno ya kumalizia ya Mika au Mikaya mwingine
( 1Fa 22:28 ), na kuyarudia katika 3:1, 9; 6:1, 2. Mara tano, si tatu, kama
wengine wasemavyo; na si sehemu ya Muundo wa kitabu kizima. Kumb. kwa Pent. (
Kumbukumbu la Torati 32:1 ) Ap. 92.
ninyi nyote = enyi
mataifa, wote.
watu = watu. Ikiwa
ni pamoja na sisi wenyewe.
vyote vilivyomo ni
= utimilifu wake.
Bwana MUNGU na awe
shahidi. Kumb. kwa Pent. (Mwanzo 31:50).
Mungu. Ebr.
Adonai. Ap. 4.
MUNGU Ebr. Yehova.
Ap. 4.
Mungu*. Moja ya
sehemu 134 ambapo Wasopherim wanasema walibadilisha "Yehova" wa
maandishi ya zamani hadi "Adonai". Tazama Ap. 32.
kutoka katika
hekalu lake takatifu. Cp. Zab 11:4 . Yohana 2:7. Hab 2:20 .
takatifu. Tazama
maelezo kwenye Kut 3:5.
Mstari wa 4
milima, nk. Aya hii inatabiri maafa ya 2Fal 17 na 25.
Mstari wa 5
uasi = uasi. Ebr.
pasha'. Ap. 44.
dhambi. Ebr.
chata'. Ap. 44. Aramu na Syr. soma kuimba.
Nini = Nani.
si Samaria? = si
ya Samaria [ibada ya sanamu]? Kielelezo Erotesis. Ap. 6.
maeneo ya juu. Cp.
1Fa 12:31; 14:23. Eze 6:6. Hawa walikuwepo Yerusalemu ( Yer 32:35 ); kwa hivyo
kutajwa kwao katika swali zaidi. Kielelezo Erotesis. Cp. 2Fal 16:4.
si Yerusalemu? =
si za Yerusalemu [madhabahu za sanamu]?
Mstari wa 6
gundua, nk. Hii
sasa hivi karibuni (1911) imefanywa katika uchimbuaji wa pishi za mvinyo za
Ahabu.
Mstari wa 7
picha za kuchonga.
Ebr. pesilim. Kumb. kwa Pent. (Kut 20:4). Ap. 92.
waajiriwa. Neno la
kitaalamu la Pentateuchal kwa ujira wa kahaba, ambalo ibada ya sanamu
inalinganishwa. Cp. Hos 8:9, 10; 9:1. Kumb. kwa Pent. ( Kumbukumbu la Torati
23:18 ). Ap. 92.
watarudi, na
kadhalika.: yaani, mali iliyopatikana kwa kuabudu sanamu itachukuliwa na
waabudu sanamu Waashuri.
Kifungu:8
kulia = kulia. Cp.
Muundo hapo juu; na kumbuka uzito wa "mzigo" wa kinabii.
mazimwi = mbweha.
bundi. Ebr. binti
za kilio cha huzuni.
Mstari wa 9
kidonda =
kiharusi. Ebr. makkah (fem.)
ni. Aramu. na Syr.
soma "yeye". Akimaanisha kiharusi chake, ambacho ni fem.
yeye = yeye,
akimaanisha adui asiyejulikana. Aramu, na Syr. soma "yeye",
akimaanisha "kiharusi" cha hukumu.
lango. Cp. Oba
1:11, 13 .
Mstari wa 11
Ondokeni mbali:
i.e. nendeni uhamishoni.
Safiri, akiwa na
aibu yako, nk. Hapa tuna tofauti. Saphir = Beautytown, kwa uzuri aibu; sasa ni
Suafir.
mwenyeji wa
Zaanani hakutoka nje. Ebr. hajatoka nje. . . Zaanan. Ebr. Kielelezo Paronomasia
(Ap. 6): lo yatz'ah . . . tz'anan = hakutoka [kulia] ana mwenyeji wa Outhouse.
katika maombolezo.
. . msimamo wake. Anzia sentensi mpya hapa; hivyo: "Taabu ya Beth-ezeli
(Jirani-mji) itakuwa jirani asiyefaa". Gr. "Nyumba ya Mtazamaji,
kutoka kwako, itapata nafasi yake ya kusimama".
atapokea, nk. :
au, atachukua kutoka kwako msaada wake.
Mstari wa 12
Maroth alisubiri
kwa makini. Mkazi wa mji wa Bitter alihuzunika sana kwa ajili ya bidhaa zake
[zilizochukuliwa kutoka kwake].
uovu = balaa. Ebr.
ra'a'. Ap. 44.
Mungu. Ebr.
Yehova. Ap. 4. Si kwa bahati.
lango la
Yerusalemu. Katika Silinda ya Taylor, Senakeribu anataja kuvunja kwake lango
hili (kol. iii, mistari 22:23).
Mstari wa 13
mwenyeji = mkazi.
Lakishi. . .
mnyama mwepesi. Kumbuka Mtini. Paronomasia (Ap. 6). Ebr. larekesh . . . lakish
= [funga gari] kwa farasi, Ee mwanamke mkaaji wa Farasi-mji,
Lakishi. Sasa
Ummtum Lakis, au Mwambie el Hesy. Tazama maelezo kwenye 2Fa 14:19; 19:8.
yeye. Ni dhahiri
Samaria. Cp. vv. 5:9; 6:16.
Mstari wa 14
toa zawadi kwa =
kutoa mali kwa.
Achzib . . .
uongo. Kumbuka Mtini. Paronomasia, = nyumba za mji wa Uongo ('Akzib) zitathibitishwa
kuwa za uwongo (iakzab).
Achzib. Sasa ni
Zibu (Yos 15:44; 19:29. Waamuzi 1:31).
Mstari wa 15
mrithi. . .
Mareshah. Ebr. mwenye nacho (hayyoresh) . . . Ewe Kumiliki (Mareshah). Mmiliki
ambaye Yehova angeleta alikuwa Ashuru.
atakuja, nk. Utukufu:
yaani wakuu (Isa 5:13) wa Israeli watakwenda (au kukimbia) hadi [pangoni]
Adulamu; kama Daudi alivyofanya (1Sam 22:1).
Mstari wa 16
Kukufanya upara,
nk. Dalili za maombolezo. Cp. Ayubu 1:20. Isa 15:2; 22:12. Yer 7:29; 16:6;
47:5; 48:37). Hii inaelekezwa kwa Yuda. Ilikatazwa chini ya sheria (Kum 14:1).
Yuda amekuwa kama mataifa; na waomboleze kama mataifa.
watoto = wana.
Sura ya 2
Ole wao
Wakandamizaji
Kifungu:1
uovu. Ebr. 'aven.
Ap. 44. Si neno sawa na katika 3:10. Kumbuka hatia katika mst. 1, 2. Tazama
Muundo, uk. 1253.
kazi = mpango.
uovu = uovu. Ebr.
ra'a'. Ap. 44.
iko = ipo. Ebr.
ndio. Tazama dokezo la Mit 8:21.
kwa uwezo wa
mikono yao. Nahau ya Pentateuchal. Kumb. kwa Pent. (Mwanzo 31:29). Cp. Mit
3:27. Neh 5:5. Haifanyiki mahali pengine.
Mstari wa 4
chukua mfano.
Kumb. kwa Pent. ( Hes 23:7, 18; 24:3, 15, 20, 23 ). Mara mbili katika Ayubu (
Ayubu 27:1; 29:1 ); mara moja katika Isaya (Isa 14:4); mara moja katika
Habakuki (Hab 2:6). Si mahali pengine. Ap. 92. Kumbuka Mtini Chleuasmos (Ap.
6).
omboleza kwa sauti
ya huzuni. Kumbuka Mtini. Polyptoton na Paronomasia (Ap. 6), kwa msisitizo.
Ebr. venahah nehi nihyah = kulia kilio cha ole.
iliyopita =
iliyopita [kwa mbaya zaidi]. Ebr. mur; si halaph = iliyopita [kwa bora]. Tazama
maelezo kwenye Law 27:10 .
kugeuka = kwa
mpagani: yaani adui yetu Mwashuri.
Mstari wa 5
piga kamba kwa
kura. Ikirejelea desturi, ambayo kwayo, kila kijiji cha Palestina, ardhi
iligawanywa kwa kura kila mwaka kwa familia mbalimbali; kwa hiyo, usemi katika
Zab 16:6, "kamba" ukiwekwa na Mtini. Metonymy (of Cause), Ap. 6, kwa
sehemu ya nchi iliyowekwa nayo. Kwa hivyo = inagawanya urithi wako. Kumb. kwa
Pent. ( Hes 26:55, 56 ). Ap. 92.
kusanyiko =
kusanyiko. Cp. Kumb 23:1-3, Kum 23:8 .
Mstari wa 6
Unabii = Usiseme.
wanawaambia wanaotabiri
= ndivyo wanavyosepa
huwaambia
wanaotabiri = hivyo wanatapika.
hawatatabiri. Si
neno la kawaida la kutabiri, bali Ebr. nataph.
wao: yaani hawa
manabii wa uongo.
yao = kuhusu mambo
haya: yaani matendo haya ya Yehova.
hiyo, nk. Ugavi,
"[akisema], lazima awaondolee wakandamizaji hawa".
Mstari wa 7
Yakobo. Tazama
maelezo ya Mwa 32:28; 43:6; 45:26, 28 .
ni Roho, nk. ?
Kumb. kwa Pent. (Hes 11:23, neno lile lile). Ap. 92.
Roho. Ebr. ruach.
Ap. 9.
si = sivyo?
Yangu. Sept.
inasomeka "Yake", kama katika kifungu kilichotangulia: au = maneno
yangu si mazuri [asema Yehova]?
fanya mema = ya
kupendeza.
Mstari wa 8
Hata ya marehemu =
Ni jana tu, au hivi karibuni: wizi huu wa barabara kuu ulikuwa uovu mpya na wa
hivi karibuni.
Mstari wa 10
Inukeni, nk. Kwa kawaida
hunukuliwa vibaya kwa maana nzuri; lakini Muundo unaonyesha kuwa ni sehemu ya
maombolezo (uk. 1253).
hii = hii [ardhi].
Kumb. kwa Pent. ( Kumbukumbu la Torati 12:9 ). Ap. 92.
ni: yaani hii
[ardhi].
imechafuliwa.
Kumb. kwa Pent. ( Law 18:27, 28 , neno lile lile). Ap. 92.
itaharibu. Kumb.
hadi Pent ( Law 18:28; 20:22; 26:38 ). Cp. Eze 36:12-14 .
Mstari wa 11
mvinyo. Ebr.
yayin. Ap. 27.
kinywaji kikali.
Ebr. shekar. Ap. 27.
nabii = mpiga
porojo; kama katika 2:6. Mwangaza. dropper [ya maneno].
Mstari wa 12
Nitafanya, nk.
Tazama Muundo, uk. 1253.
Israeli. Tazama
maelezo kwenye Mwa 32:28; 43:6; 45:26, 28 .
ya Bosra: au,
pamoja na Septemba, katika dhiki. Mshiriki (mash. 12, 13) hasemi juu ya rehema,
bali juu ya hukumu, inayolingana na mshiriki ( 1:2-4 ). Si "badiliko
kamili", na hakuna "ahadi kwa mabaki" Cp. Isa 34:6. Amosi 1:12.
fanya kelele kubwa
= kuwa katika ghasia.
wanaume =
binadamu. Ebr 'adam. Ap. 14.
Mstari wa 13
Mvunjaji = Mtu
anayefanya uvunjaji. Mwashuri. Ebr. paratz, kama vile Kut 19:22, 24; 2Sam 5:20
. 1Nya 14:11; 15:13. Kwa ujumla kwa maana mbaya.
kuvunjwa =
kuvunjwa ndani.
ametoka = ametoka.
. . [utumwani].
itapita = imepita.
kwenye = saa: kwa
maana ni hukumu ya Yehova. Cp. 1:2-4.
Sura ya 3
Watawala Walaaniwa
Mstari wa 1
Sikia. Hii sio dalili
ya Muundo. Ni mwendelezo wa vitisho dhidi ya watawala (3:1-4, uk. 1253,
sambamba na "-3", 3:9-12, hapa chini).
wakuu = waamuzi.
Mstari wa 3
uzikate vipande vipande, kama vile chungu = kuvitandaza, kama nyama kwa
sufuria.
Mstari wa 5
makosa = potelea
mbali.
kuuma kwa meno
yao. Akizungumzia mazoea ya kuabudu sanamu ya wapagani waliozingira madhabahu
za Baali, wakiuma mzeituni vinywani mwao na kulia "amani", ambayo
mzeituni ulikuwa ishara yake (Mwa 8:11). Cp. Zek 9:7.
na yeye, nk. =
lakini juu ya yule asiyetia [mzeituni] kinywani mwake wanafanya vita.
vita = vita vya
msalaba.
Sura ya 3
Mstari wa 6 kwamba
msitabiri. Kumb. kwa Pent. ( Kumb 18:10,14. Hes 22:7; 23:23 ). Ap. 92.
Mstari wa 10 uovu
= udanganyifu. Ebr. 'aval. Ap. 44. Si neno sawa na katika 2:1.
Mstari wa 12
Sayuni. Tazama Ap.
68.
kulimwa kama
shamba. Hii ni kweli kuhusu eneo la Ofeli, lakini si kweli kwa eneo la jadi
kusini-magharibi mwa Yerusalemu. Tazama Ap. 68. Cp. 1:6. Yer 26:18.
Yerusalemu. Mji
ufaao, kwenye Mlima Moria.
chungu = magofu.
Kumbuka Mtini. Paronomasia (Ap. 6). Ebr. yirushalaim 'iyyin. Cp. 1:6.
mlima wa nyumba.
Moria na Hekalu. Tazama Ap. 68.
maeneo ya juu ya
msitu. = urefu wa msitu.
Sura ya 4
Siku za Mwisho za Amani
Kifungu cha 1
katika siku za
mwisho = mwisho wa siku. Hapa tunasonga mbele hadi siku ya mbeleni. Kumb. kwa
Pent. (Mwa 49:1, maneno sawa. Hes 24:14). Ap. 92. Cp. Isa 2:2, nk. Eze 38:8,
16. Hos 3:5
mlima, nk. Cp.
3:12; na ona Isa 2:2-4 . Unabii wote ni huru, na unakamilishana (ona Zab 24:3.
Eze 28:16).
Mungu. Ebr.
Yehova. Ap. 4.
imara: kudumu: si
kwa muda tu.
watu = watu.
Kifungu cha 8
mnara wa kundi.
Ebr. mnara wa Eder. Kumb. kwa Pent. (Mwa 35:21; hakuna mahali pengine).
Inatumika hapa Bethlehemu (linganisha Mwa 35:19 na 5:2); ikiunganishwa hapa na
"Ofeli" katika kifungu kinachofuata, "mahali alipozaliwa
Daudi" na "mji wa Daudi".
ngome hiyo. Ebr.
'Ophel. Tazama Ap. 68. na Ap. 54, mstari wa 21, "ngome", uk. 78.
Tazama maelezo kwenye 2Nya 27:3.
kwanza = zamani.
Kwa utoaji huu cp. Kut 34:1 (meza). Hes 21:26 (wafalme). Kum 4:32; 10:10, nk.
(siku). 2Nya 9:29; 16:11; 20:34 (matendo).
Kifungu cha 9
kwanini unalia. ?
Hii inarejelea uchungu wa kuzaliwa kwa taifa jipya ambalo litaletwa katika siku
hiyo na wakati huo. Cp. Isa 13:8; 21:3, nk.
Kifungu cha 10
sasa = wakati huo
huo: yaani kabla ya siku hiyo. Cp. 4:11 na 5:1.
hata = mpaka. Cp.
Isa 39:7; 43:14.
Babeli. Huenda
"singekuwa katika upeo wa kisiasa wa Mika", lakini ilikuwa juu ya
Yehova. Cp. Amosi 5:25-27 . Matendo 7:42, 43 .
hapo. . . hapo.
Zingatia marudio ya msisitizo: yaani pale na kisha katika siku hiyo ijayo.
komboa = komboa
[kama jamaa]. Ebr. ga'al. Tazama maelezo kwenye Kut 6:6.
Kifungu cha 11
Sasa = Wakati huo
huo: kama katika 4:10; 5:1. Akimaanisha uadui unaokuja mara moja.
mataifa mengi. Cp.
Isa 33:3. Maombolezo 2:16 . Oba 1:11-13 .
jicho. Kwa hivyo
baadhi ya kodi, zilizo na matoleo mawili ya awali yaliyochapishwa, Aram., Syr.,
na Vulg.; lakini Ebr. maandishi yanasomeka "macho". Cp. Zab 54:3 .
Kifungu cha 12
hawajui. Cp. Isa
55:8. Yer 29:11.
mawazo = makusudi,
au mipango: yaani kwa ajili ya Israeli katika kumsafisha na ibada ya sanamu kwa
dhiki yake.
shauri: yaani
kuhusu wao wenyewe. Sababu inafuata.
kwa: au, hiyo.
sakafu = sakafu ya
kupuria.
Kifungu cha 13
kupura = kukanyaga
kama ng'ombe.
pembe . . . kwato.
Akimaanisha nguvu za ng'ombe, na ukamilifu wa uharibifu. Kumb. kwa Pent. (
Kumbukumbu la Torati 25:4 ) Ap. 92. Cp. Isa 41:15. Yer 51:33 .
nitafanya. Aram.,
Sept., Syr., and Vulg. soma "nawe".
wakfu = kujitolea;
kama vile Yos 6:19, 24. Cp. Zek 14:14 . Kumb. kwa Pent. ( Mambo ya Walawi 27:28
).
MUNGU. Ebr.
'Adoni. Cheo cha Kimungu, kinachohusiana na kutawala duniani. Tazama Ap. 4.
Sura ya 5
Kuzaliwa kwa
Mfalme huko Bethlehemu
Kifungu cha 1
Sasa = Wakati huo
huo; kama vile 4:10, 11. Kuonyesha kwamba 5:1 inahusiana na muda kati ya wakati
uliopo na “siku ile” ya 4:1, 6 .
jikusanye,
&c.: au, utapata dhiki kali [kwa ajili ya dhambi zako], ewe binti wa
mateso.
yeye: yaani adui.
Mwashuri.
sisi. Nabii
anajijumuisha mwenyewe.
hakimu. Gr.
mtawala wa wakati huo (linganisha 1Fa 22:24. Maombolezo 3:30; 4:20; 5:8, 12),
ambaye kwa hiyo angekuwa aina ya Masihi (Mt 27:30).
fimbo = fimbo.
Ebr. shebet = klabu (ya ulinzi), kama katika 7:14; kwa hivyo, ofisi; si matte,
fimbo au fimbo (ya tegemeo), kama katika 6:9. Tazama maelezo ya Zaburi 23:4.
Kifungu cha 2
Lakini wewe. Hii
inaashiria Muundo. Cp. 4:8 pamoja na 5:2. Imenukuliwa katika Mat 2:5, 6. Yoh
7:42.
Bethlehemu Efrata.
Jina kamili lililotolewa, kama katika Mwa 35:19, hivyo kuunganisha Mwa 35:21 na
4:8.
kidogo = kidogo
sana [kuweka kati ya]. Cp. 1Ko 1:27-29 .
maelfu = wilaya
(1Sam 23:23). Kama mgawanyiko wetu wa zamani wa Kiingereza, unaoitwa
"mamia". Cp. Kut 18:25. Kumb. kwa Pent. (Kut 18:25).
toka nje. Ona
tofauti kati ya Ebr. hapa (yatza) na bo' = njoo, kwenye Zek 9:9. Matukio yote
kati ya haya mawili yanaunda kipindi tunachokiita "Majilio ya
kwanza", na hivyo ni mfano wa "Majilio ya pili"; kuja kuwa 1The
4:16, na kuja kuwa 1The 5:2, 3, na 2The 2:8, wa kwanza wakiwa katika neema, wa
pili katika hukumu. Kipindi kama hicho kinaweza kupita katika ujio wa mfano
kama katika ujio wa kawaida wa 5:2, na Zek 9:9.
kwa = kwa.
milele. Cp. Zab
90:2. Mit 8:22, 23. Yoh 1:1, 2 .
Kifungu cha 3
mpaka wakati:
yaani mwisho wa "wakati huo huo" (mst. 1).
mwanamke mwenye
utungu. Cp. 4:9, 10-, hapo juu. na kumbuka hapo; pia Yoh 16:21, 22, na Ufu
12:1-6 .
watoto = wana.
Kifungu cha 4
Yeye: yaani
Mchungaji wa Israeli. Rejea kwa Pent. (Mwanzo 49:24). Ap. 92. Cp. Zab 80:1. Yer
31:10. Eze 34:23 .
kulisha =
kuchunga, au kuchunga (kama kundi). Cp. 7:14. Isa 40:11; 49:10.
Mungu. Ebr.
Yehova. Ap. 4.
Mungu. Ebr.
Elohim. Ap. 4.
wao. Israeli,
kundi lake.
itadumu. Katika
usalama wa milele.
atakuwa mkuu. Cp.
Zab 22:27; 72:8; 98:1. Isa 49:5, 7; 52:13. Zek 9:10. Luka 1:32. Ufu 11:15.
Kifungu cha 5
Mtu huyu, nk. =
huyu [Mchungaji mkuu wa Israeli]. Cp Zaburi 72:7. Isa 9:6, 7. Zek 9:10 .
Mwashuri. Hili ni
mkazo katika Ebr.
lini, nk. Cp. Isa
7:20 8:7-10; Isa 37:31-36 .
kisha, nk. Cp. Isa
44:28; 59:19. Zek 1:18-21; Zek 9:13; 10:3; 12:6.
wachungaji saba .
. . wanaume. Wakati huo ukifika maana ya hili itaonekana.
wanaume. Ebr.
'damu. Ap. 14.
Kifungu cha 8
itakuwa, nk. Hii
inarejelea Israeli iliyorejeshwa "siku ile"; si kwa watu wengine
wowote sasa.
watu. Ebr. = watu.
kama simba, nk.
Kumb. kwa Pent. ( Hes 23:24; 24:9 ). Ap. 92.
Kifungu cha 9
itakuwa nje.
Kumbuka Kielelezo Anaphora (Ap. 6), katika marudio, "kukatwa", mara
nne katika mst. 9-13. Haya yote hatimaye yanarejelea Israeli iliyorejeshwa.
Kifungu cha 10
katika siku hiyo.
Muundo unaunganisha 5:10-14 na 4:6 -- 5:8, na unaonyesha kuwa ni sawa, na
wakati ujao, unaoitwa katika 4:1 "siku za mwisho".
asema BWANA = ni
neno la Bwana.
Nitakata, nk.
Tazama dokezo la 5:9. Kumb. kwa Pent. ( Kumbukumbu la Torati 17:16 ). Ap. 92.
Cp. Isa 2:7. Zek 9:10.
Kifungu cha 12
uchawi = uchawi.
Kumb. kwa Pent. (Kut 22:18. Law 19:26. Kumb 18:10). Ap. 92.
mkono. Baadhi ya
kodi, pamoja na Sept., na Syr., zinasomeka "mikono".
watabiri: yaani
watumiaji wa sanaa za siri au za uchawi.
Kifungu cha 14
kung'oa = kung'oa,
au kubomoa.
maashera yako =
Ashera zako. Ap. 42. Kumb. kwa Pent. (Kut 34:13 . Kumb 7:5; 12:3 ).
miji yako.
Ginsburg anafikiri "sanamu zako". A. V. marg. inapendekeza
"maadui".
Sura ya 6
Mashitaka ya Mungu
kwa Watu Wake
Kifungu cha 4
Nilikulea, nk.
Kumb. kwa Pent. (Kut 12:51; 14:30; 20:2. Kumb 4:20). Ap. 92.
na kukukomboa.
Kumb. kwa Pent. ( Kut 6:6; 13:13-16 ).
nyumba ya
watumishi = nyumba ya utumwa. Kumb. kwa Pent. ( Kut 13:3, 14; 20:2 . Kum 5:6;
6:12; 7:8 ).
Nilituma kabla. .
. Miriam. Kumb. kwa Pent. ( Kut 15:20, 21. Hes 12:4, 10, 15; 20:1; 26:59 ).
Miriamu hakutajwa baada ya Kumb 24:9, isipokuwa 1Nyak 6:3.
Mika 6:5
kumbuka sasa, nk.
Kumb. kwa Pent. ( Hes 22:5; 23:7; 24:10, 11; 25:1; 31:16. Kum 23:4, 5 ). Ap.
92.
Balaki. Haijatajwa
tangu Amu 11:25.
Balaamu. Haikutajwa
tangu Yos 24:9, 10, isipokuwa kwenye Neh 13:2. Cp. 2Pet 2:15, na Yuda 1:11. Ufu
2:14.
haki = matendo ya
haki.
Kifungu cha 8
mtu. Ebr. 'damu.
Ap. 14.
rehema = fadhili
zenye upendo, au neema.
tembea kwa
unyenyekevu. Waebrania. usemi (hatzene' leketh) hutokea hapa pekee. Mstari huu
unajumuisha kanuni zinazoongoza usimamizi wa Yehova chini ya Sheria, lakini si
chini ya Injili. Sasa, Yeye anahitaji imani katika Badala Ambaye Ametoa kwa
ajili ya mwenye dhambi; na haki yake lazima ihesabiwe katika neema. Tazama Ap.
63. IX: na 72. Cp. pia Rum 3:23, 24. Efe 2:3-9. Tit 3:5-8, nk.
Kifungu cha 9
mji. Imewekwa na
Mtini. Metonymy (ya Somo), Ap. 6, kwa wenyeji.
mtu mwenye hekima
ataliona jina lako = [kama vile lingekuwa] uthabiti wa kweli (au usalama)
utaliangalia jina lako. Mugah Codex, iliyonukuliwa katika Massorah (Ap. 30),
inasomeka: "kama vile heshima".
hekima. Ebr.
tushiyah. Tazama dokezo la Mit 2:7.
Yako. Sept.
inasomeka hivi: “naye (BWANA) atawaokoa wale wanaolicha jina lake”.
fimbo. Ebr. matteh
= wafanyakazi (kwa msaada au kuadibu). Si neno sawa na katika 5:1; 7:14. Ama
kuwekwa na Mtini. Metonymy (of Cause), Ap. 6, kwa ajili ya adhabu iliyotolewa,
au kutoa Ellipsis hivi: "sikilizeni fimbo, na [Yeye] Aliyeweka
[adhabu]." Kiambishi tamati cha kitenzi, "ni", ni fem.; wakati
"fimbo" ni masc. Kwa hiyo tunaweza kutoa "adhabu" (Ebr.
tokahath), ambayo ni fem.
Kifungu cha 10
uovu. . . waovu =
uasi. . . wasio na sheria. Ebr. rasha'.
kipimo kidogo, nk.
Kumbuka neno "chukizo" hapa chini. Kwa namna hii, katika Mithali
22:14 pekee.
kipimo = efa.
Tazama Ap. 51.
ya kuchukiza.
Kumb. kwa Pent. Kati ya maneno sita yaliyotafsiriwa hivi, Ebr. za'am
amechaguliwa katika Hes 28:7, 8, 8, "defied" = kuchukiwa. Inatokea
mara nane tu mahali pengine. Ap. 92.
Kifungu cha 14
Utakula, nk. Kumb.
kwa Pent. ( Mambo ya Walawi 26:26).
kutupwa kwako =
kutoridhika kwako au utupu wako. Ebr. yeshaki. Hutokea hapa pekee.
itakuwa katikati
yako = [itabaki] ndani yako.
shika. Baadhi ya
kodeti, zenye toleo moja lililochapishwa mapema (Rabbinic, marg), husomeka
"chukua milki".
Kifungu cha 16
sheria. Ebr.
hukkoth = kwa maana ya kidini ( Law 20:8 . 2Fa 17:34 . Yer 10:3 ).
wa Omri. Cp. 1Fa
16:31, 32 , kuhusu ibada ya Baali.
kuhifadhiwa =
kuhifadhiwa kabisa. Cp. Hos 5:4.
nyumba ya Ahabu.
Cp. 1Fa 16:30. &c.; 21:25, 26. Tazama Ap. 65.
ambayo ninapaswa
kutengeneza, nk. Kumb. kwa Pent. ( Kumbukumbu la Torati 28:37 ).
Sura ya 7
Nabii Anakiri
Mateso ya Israeli
Kifungu cha 3
uovu. Ebr. ra'a'.
Ap. 44.
anauliza = anaomba
[thawabu]. Kumb. kwa Pent. ( Kumbukumbu la Torati 16:19 ). Ap. 92. Cp. 3:11.
Hos 4:18.
hakimu anauliza =
hakimu [hakimu], nk. Mtini. Ellipsis tata. Cp. 3:11. Isa 1:23.
malipo = rushwa.
tamaa yake mbaya =
uharibifu wa nafsi yake. Ebr. nephesh. Ap. 13. Cp. 3:9-11.
wao: yaani mkuu na
hakimu.
kuifunga =
kuifunga pamoja. Hutokea hapa pekee.
ni. Waebrania.
kiambishi tamati ni fem., kwa hivyo lazima tutoe fem. nomino: e. g. zimmah =
nia mbaya, au kifaa kibaya. Isa 32:7.
Kifungu cha 4
siku ya walinzi
wako. Imewekwa na Kielelezo Metonymy (ya Kiambatanisho), Ap. 6:. siku [ya
adhabu] iliyotabiriwa na walinzi wako.
Kifungu cha 5
Msitumaini = Msiwe
na imani ndani yake. Ebr. 'aman. Tazama Ap. 69.
msiwe na tumaini.
Ebr. bata. Tazama Ap. 69. Basi Masori wa Magharibi. Mashariki, yenye matoleo
matatu ya mapema yaliyochapishwa, Sept., Syr., na Vulg, yanasomeka
"neither put", nk. Imenukuliwa katika Mat 10:35, 36; Luka 12:53 .
Kifungu cha 6
inadhalilisha, nk.
Kumb. kwa Pent. ( Kut 20:12 . Kumb 5:16 ). Ap. 92.
ya mwanaume. Ebr.
‘ndio. Ap. 14. II.
wanaume. Ebr. PL.
ya 'enosh. Ap. 14. III. Mstari wa 6 hauishii “ghafla”, wala “hakuna miayo
karne”. Mstari wa 7 unatoa suluhu ya kweli kinyume na tiba za bure za mst. 5,
6.
Kifungu cha 8
ninapoanguka:
yaani katika msiba; si katika dhambi. Mwangaza. Nimeanguka, nimesimama; ingawa
ningeketi gizani, Yehova, nk.
Kifungu cha 11
amri = kikomo
kilichowekwa au mpaka. Hivyo the Oxford Gesenius, p. 349. Cp. Ayubu 26:10;
38:10. Mit 8:29. Isa 24:5. Yer 5:22. Ebr. choki.
kuwa mbali = kuwa
mbali: yaani kupanuliwa. Tazama Oxford Gesenius, uk. 935. Ebr. rachak, kama
katika Isa 26:15. Kumbuka Mtini. Paronomasia (Ap. 6), yir'chok.
Kifungu cha 12
yeye = moja.
Lakini somo maalum mbalimbali liitwalo Sevir (Ap. 34), linasomeka
"wao": yaani wahamishwa wako. kuja = kuja nyumbani; kama vile 1Sam
11:5. Zab 45:15 . Mit 2:10, au, katika baraka; kama katika Zaburi 69:27. Hakuna
kitu "kimeanguka" kutoka kwa maandishi!
Ashuru. Tazama
"adui", 7:10.
miji yenye ngome =
miji ya Matsori (yaani ngome) iliyowekwa kwa ajili ya Misri. Cp. Isa 19:6; 37.
Kifungu cha 14
Milisho, nk.
Kumbuka hapa, maombi ya Mika. Supply the Ellipsis: "[Kisha Mika akaomba,
na kusema: Ee Yehova] Lisha Watu Wako", nk.
Lisha = mchungaji
Wewe (masc).
fimbo. Ebr. shebu,
kama katika 5:1; si kama katika 6:9. Hapa ni ishara ya utawala.
wanaoishi, nk. =
kaa wewe (jimbi): yaani "kundi". Ebr. tz'on (com. jinsia).
upweke = peke
yake. Kumb. kwa Pent. ( Hes 23:9 . Kumb 33:28 ). Ap. 92.
kama katika siku
za kale = kama katika nyakati za zamani: ndivyo itakavyokuwa siku ya baadaye ya
faraja ya Israeli; si siku za Mika, Israeli walipokuwa wakimiliki Bashani, nk.
Kwa hivyo, hakuna sababu ya kuweka maombi haya katika "kipindi cha hivi
punde zaidi cha historia ya Israeli, siku za Hagai na Zekaria", kama
inavyodaiwa.
Kifungu cha 15
Kulingana, nk.
Mistari ya 15-17 ni jibu la Yehova kuhusu kutiishwa kwa adui za Israeli. Kumb.
kwa Pent. Tazama dokezo la 6:4. Ap. 92. Sio kuendelea kwa maombi ya Mika.
nitamwonyesha.
Kumb. kwa Pent. (Kut 34:10).
Kifungu cha 16
kuweka mikono yao,
&c Put by Fig Metonymy (of Adjunct), Ap. 6, kwa ajili ya ukimya, ambayo
ilikuwa ishara ya masikio yao. Baadhi ya kodeti, nne zimechapishwa na kutiwa
sahihi mapema. Tazama Ayubu 21:5; 29:9; 40:4.
masikio yao.
Baadhi ya kodeti, zilizo na matoleo mengi yaliyochapishwa mapema, husoma
"na zao".
Kifungu cha 17
kulamba vumbi.
Imewekwa na Mtini. Metonymy (ya Kiambatanisho), kwa udhalilishaji mkubwa, kama
kwenye Mwa 3:14. Cp. Zab 72:9. Isa 49:23 .
hoja = kuja
kutetemeka.
mashimo = kufunga.
Ebr. misgereth.
minyoo. Kumb. kwa
Pent. (Kum 32:24, neno lile lile). Inatokea tu katika maeneo haya mawili.
Kifungu cha 20
Utafanya, nk.
Imenukuliwa katika Luka 1:72, 73 .
tuliowaapia baba
zetu. Kumb. kwa Pent. (Mwa 50:24. & c.) Ap. 92. Ona Zaburi 105:9, 10, 42 ,