Makanisa ya Kikristo ya
Mungu
[F007iii]
Maoni juu ya Waamuzi
Sehemu ya 3
(Toleo la 1.0
20230914-20230914)
Sura ya 10-13 RSV
Christian
Churches of God
E-mail: secretary@ccg.org
(Copyright © 2023 Wade
Cox)
(tr. 2023)
Karatasi hii inaweza
kunakiliwa kwa uhuru na kusambazwa ikiwa
imenakiliwa kwa jumla bila mabadiliko
au kufutwa. Jina la mchapishaji
na anwani na ilani ya
hakimiliki lazima iwekwe. Hakuna malipo yanayoweza kutolewa kwa wapokeaji wa
nakala zilizosambazwa.
Nukuu fupi zinaweza kujumuishwa katika nakala muhimu na
hakiki bila kukiuka hakimiliki.
Karatasi hii inapatikana
kutoka ukurasa wa mtandao wa
dunia nzima:
http://www.logon.org and http://www.ccg.org
Maoni kuhusu Waamuzi Sehemu ya 3
Sura ya 10
Tola na Jair
1Baada ya Abimeleki akainuka Tola, mwana wa Pua, mwana wa Dodo, mtu wa Isakari, kuwaokoa Israeli; naye akakaa Shamiri katika nchi ya vilima ya Efraimu. 2Akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka ishirini na mitatu. Kisha akafa, akazikwa huko Shamiri. 3Baada yake akainuka Yairi, Mgileadi, naye akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka ishirini na miwili. 4Yeye alikuwa na wana thelathini waliopanda punda thelathini; nao walikuwa na miji thelathini, inayoitwa Hawoth-yairi hata leo, iliyoko katika nchi ya Gileadi. 5Yairi akafa, akazikwa huko Kamoni.
Ukandamizaji wa Waamoni
6Waisraeli wakafanya tena maovu machoni pa BWANA, wakatumikia Mabaali, Maashtorethi, miungu ya Shamu, miungu ya Sidoni, miungu ya Moabu, miungu ya Waamoni. na miungu ya Wafilisti; nao wakamwacha BWANA, wala hawakumtumikia. 7Hasira ya Mwenyezi-Mungu ikawaka dhidi ya Waisraeli, naye akawauzia Wafilisti na Waamoni, 8nao wakawakandamiza na kuwakandamiza Waisraeli mwaka huo. Kwa muda wa miaka kumi na minane waliwakandamiza watu wote wa Israeli waliokuwa ng’ambo ya Yordani katika nchi ya Waamori, iliyoko Gileadi. 9Waamoni wakavuka Yordani ili kupigana na Yuda, na Benyamini, na nyumba ya Efraimu; hata Israeli wakafadhaika sana. 10 Basi watu wa Israeli wakamlilia Yehova, wakisema, Tumekutenda dhambi, kwa sababu tumemwacha Mungu wetu, na kuwatumikia Mabaali. 11 Kisha Yehova akawaambia Waisraeli: “Je, sikuwakomboa kutoka kwa Wamisri na Waamori, Waamoni na Wafilisti? 12Wasidoni pia, na Waamaleki, na Wamaoni walikuonea; mkanililia, nami nikawaokoa na mikono yao. 13Lakini ninyi mmeniacha mimi na kutumikia miungu mingine; kwa hiyo sitakutoa tena. 14Nendeni mkaililie miungu mliyoichagua; na wakukomboe wakati wa taabu yako.” 15Waisraeli wakamwambia BWANA, “Tumefanya dhambi; utufanyie lolote uonalo kuwa jema; ila tu utuokoe, twakuomba, leo.” 16Kwa hiyo wakaiondoa miungu ya kigeni kati yao na kumtumikia Mwenyezi-Mungu; naye akakasirika kwa ajili ya mateso ya Israeli. 17Ndipo Waamoni walipoitwa kupigana vita, wakapiga kambi Gileadi; nao wana wa Israeli wakakusanyika, wakapiga kambi Mispa. 18Nao watu, viongozi wa Gileadi, wakaambiana, “Ni nani mtu atakayeanza kupigana na Waamoni? Atakuwa mkuu juu ya wakaaji wote wa Gileadi.
Nia ya Sura ya 10
10:1-5 Tola na Yairi
“Baada ya Abimeleki,
mlinzi wa Israeli, alikuwa Tola mwana wa Pua wa Isakari.
Alikaa Shamiri katika Mlima Efraimu
na akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka
ishirini na mitatu (Waamuzi 10:1-2).
Baada ya Tola alikuwa Yairi, Mgileadi, ambaye alihukumu Israeli miaka ishirini na miwili (Waamuzi
10:3-4). Alikuwa na wana thelathini waliopanda wana-punda.
Jukumu lililofanywa na hawa wanaoitwa
Waamuzi Wadogo limeorodheshwa hapa na katika 12:8-15. Nakala huleta maswali kadhaa. Baadhi ya wasomi
wamedai kwamba wanaweza kuwa wakuu
wa kiraia wa shirikisho la Waisraeli, walioshtakiwa kwa kutunza sheria za kitamaduni na kwa
hiyo Waamuzi kwa maana kali ya neno hili
(ona OARSV n.). Neno basi lingeongezwa kwa mashujaa wa kijeshi
wa wakati huo huo. Neno kama
tulivyoona katika utangulizi linamaanisha kuweka sawa na
kisha kutawala. Viongozi wa kwanza kwa hakika walikuwa
mashujaa wa kijeshi na watawala
kwa maana hiyo.
10:6-12:7 Baada ya Yairi ndipo tunaendelea hadi kwa Yeftha
shujaa wa Uvukaji Jordani ambaye anawaokoa watu wake kutoka kwa Waamoni.
10:6-16 ni utangulizi wa jumla
10:17 Waamoni walikuwa watu wa kati
wa Transjordan. Walikuwa na Rabbath-Amoni (Amman ya kisasa) kama mji
wao mkuu. Maandiko yanawaweka kama watoto wa
Lutu (ona Lutu, Moabu,
Amoni na Esau (Na. 212B)). Gileadi
ilikuwa sehemu ya kaskazini ya
Transjordan.
Sura ya 11
Yeftha
1 Basi Yeftha, Mgileadi, alikuwa shujaa wa vita, lakini alikuwa mwana wa kahaba. Gileadi alikuwa baba yake Yeftha. 2 Na mke wa Gileadi naye akamzalia wana; na wana wa mkewe walipokua, wakamtoa Yeftha, wakamwambia, Wewe hutarithi katika nyumba ya baba yetu; kwa maana wewe ni mwana wa mwanamke mwingine.” 3Ndipo Yeftha akawakimbia ndugu zake, akakaa katika nchi ya Tobu; na watu wasiofaa wakamkusanyikia Yeftha, wakamvamia pamoja naye. 4 Baadaye Waamoni wakapigana na Waisraeli. 5Waamoni walipopigana na Israeli, wazee wa Gileadi walikwenda kumchukua Yeftha kutoka nchi ya Tobu; 6 Wakamwambia Yeftha, “Njoo uwe kiongozi wetu, ili tupigane na Waamoni.” 7 Lakini Yeftha akawaambia wazee wa Gileadi, Je! Mbona umekuja kwangu sasa wakati una shida?” 8 Ndipo wazee wa Gileadi wakamwambia Yeftha, Ndiyo sababu tumekugeukia wewe sasa, ili uende pamoja nasi na kupigana na Waamoni, nawe uwe kichwa chetu juu ya wakaaji wote wa Gileadi. 9Yeftha akawaambia wazee wa Gileadi, “Kama mkinirudisha nyumbani ili kupigana na Waamoni, na Yehova akawatia mikononi mwangu, mimi nitakuwa kichwa chenu. 10Wazee wa Gileadi wakamwambia Yeftha, “BWANA atakuwa shahidi kati yetu; hakika tutafanya kama ulivyosema.” 11Basi Yeftha akaenda pamoja na wazee wa Gileadi, nao watu wakamfanya awe mkuu na mkuu juu yao; naye Yeftha akanena maneno yake yote mbele za Bwana huko Mispa. 12Kisha Yeftha akatuma wajumbe kwa mfalme wa Waamoni na kusema, “Una nini dhidi yangu, hata umekuja kwangu kupigana na nchi yangu? 13Mfalme wa Waamoni akawajibu wale wajumbe wa Yeftha, akisema, “Kwa sababu Israeli walipotoka Misri waliteka nchi yangu kutoka Arnoni hadi Yaboki na Yordani; basi sasa uirejeshe kwa amani.” 14Yeftha akatuma wajumbe tena kwa mfalme wa Waamoni, 15akamwambia, Yeftha asema hivi, Israeli hawakuchukua nchi ya Moabu wala nchi ya Waamoni, 16bali walipopanda kutoka Misri, Israeli walipitia jangwani. mpaka Bahari ya Shamu na kufika Kadeshi. 17Waisraeli wakatuma wajumbe kwa mfalme wa Edomu, wakisema, Utupe ruhusa tupite katika nchi yako; lakini mfalme wa Edomu hakutaka kusikiliza. Wakatuma watu kwa mfalme wa Moabu, lakini hakukubali. Basi Israeli wakakaa Kadeshi. 18Kisha wakasafiri nyikani, wakazunguka nchi ya Edomu na nchi ya Moabu, wakafika upande wa mashariki wa nchi ya Moabu, wakapiga kambi ng'ambo ya Arnoni; lakini hawakuingia katika eneo la Moabu, kwa maana Arnoni ulikuwa ndio mpaka wa Moabu. 19Kisha Israeli wakatuma wajumbe kwa Sihoni mfalme wa Waamori, mfalme wa Heshboni; Waisraeli wakamwambia, ‘Turuhusu tupite katika nchi yako hadi nchi yetu.’ 20Lakini Sihoni hakuwatumaini Israeli kupita katika eneo lake; basi Sihoni akawakusanya watu wake wote, akapiga kambi Yahasa, akapigana na Israeli. 21BWANA, Mungu wa Israeli, akamtia Sihoni na watu wake wote mikononi mwa Israeli, nao wakawashinda; basi Israeli wakamiliki nchi yote ya Waamori waliokuwa wakiikaa nchi hiyo. 22Wakamiliki eneo lote la Waamori kutoka Arnoni mpaka Yaboki na kutoka nyika mpaka Yordani. 23Basi BWANA, Mungu wa Israeli, akawafukuza Waamori kutoka mbele ya watu wake Israeli; na wewe ndio utawamiliki? 24Je, hutamiliki kile Kemoshi mungu wako anakupa kumiliki? Na kila kitu ambacho Yehova Mungu wetu amekimiliki mbele yetu, sisi tutamiliki. 25Sasa je, wewe ni bora kuliko Balaki mwana wa Sipori, mfalme wa Moabu? Je! alishindana na Israeli, au je! aliwahi kupigana nao? 26Waisraeli walipokuwa wakikaa Heshboni na vijiji vyake, Aroeri na vijiji vyake, na katika miji yote iliyo ukingoni mwa Arnoni, kwa muda wa miaka mia tatu, mbona hamkuipata tena wakati huo? 27Kwa hiyo mimi sikukutenda dhambi, nawe unanitendea ubaya kwa kunipiga vita; BWANA, Mwamuzi, na aamue leo kati ya wana wa Israeli na wana wa Amoni.” 28Lakini mfalme wa Waamoni hakusikiliza ujumbe wa Yeftha ambao alimpelekea. 29Ndipo roho ya Yehova ikamjilia juu ya Yeftha, naye akapitia Gileadi na Manase, akapita mpaka Mispa ya Gileadi, na kutoka Mispa ya Gileadi akawapitia Waamoni. 30Yeftha akaweka nadhiri kwa Mwenyezi-Mungu, akasema, “Ikiwa utawatia Waamoni mkononi mwangu, 31 basi mtu ye yote atakayetoka nje ya milango ya nyumba yangu kunilaki, nitakaporudi na kuwashinda Waamoni, atakuwa wa Yehova. nami nitamtoa awe sadaka ya kuteketezwa. 32Kwa hiyo Yeftha akavuka kwenda kwa Waamoni ili kupigana nao; naye BWANA akawatia mkononi mwake. 33Akawapiga kutoka Aroeri mpaka Minithi, miji ishirini, mpaka Abel-keramimu, kwa mauaji makubwa sana. Kwa hiyo Waamoni walitiishwa mbele ya wana wa Israeli. 34Yeftha akafika Mispa nyumbani kwake; na tazama, binti yake akatoka ili kumlaki na matari na kucheza; alikuwa mtoto wake wa pekee; zaidi yake hakuwa na mwana wala binti. 35Alipomwona, akararua mavazi yake, akasema, Ole wangu, binti yangu! umenishusha sana, nawe umekuwa sababu ya taabu kubwa kwangu; kwa maana nimemfunulia Bwana kinywa changu, wala siwezi kuiondoa nadhiri yangu.” 36Akamwambia, Baba yangu, ikiwa umemfunulia BWANA kinywa chako, unifanyie sawasawa na hayo yaliyotoka katika kinywa chako, kwa kuwa sasa BWANA amekulipiza kisasi juu ya adui zako, juu ya Waamoni. 37Akamwambia babaye, “Na nifanyie jambo hili; Niacheni muda wa miezi miwili, ili niende na kutangatanga milimani, na kuomboleza ubikira wangu, mimi na wenzangu.” 38 Naye akasema, “Nenda.” Akamruhusu aende zake miezi miwili; akaenda, yeye na wenzi wake, akaulilia ubikira wake juu ya milima. 39Ikawa mwisho wa miezi miwili, akarudi kwa baba yake, naye akamtenda sawasawa na nadhiri yake aliyoweka. Hakuwahi kumjua mwanaume. Na ikawa desturi katika Israeli 40kwamba binti za Israeli walikwenda mwaka baada ya mwaka kumlilia binti Yeftha Mgileadi siku nne kila mwaka.
Nia ya Sura ya 11
Yeftha
“Yeftha alifukuzwa na wana wa
Gileadi, ndugu zake na mke
wa Gileadi. Makiri, mwana wa
Manase, alikuwa baba wa Gileadi (Yos. 17:1).
[Jina la Gileadi liliitwa kwa ajili ya
nchi iliyokuwa ikimilikiwa na kabila hilo.]
Mst 5 Jumuiya ya Waebrania ilitawaliwa
na baraza la wazee, wazee.
Hivyo, mkombozi wa Israeli hapa alikuwa mwana haramu wa
kahaba wa Gileadi. Wakati [nchi ya] Gileadi
ilipokuwa taabani, wazee walimgeukia na kumwomba msaada
na kumfanya awe kichwa juu yao
(Amu. 11:9-11).
11:12-28 Yeftha alifanya mazungumzo na mfalme
wa Amoni bila mafanikio, kisha akawashinda Waamoni.
mst. 17 tazama Hes. 20:14-21.
11:19-23 tazama Hes.
21:21-32.
Mst 24 Hoja ilikuwa kwamba nchi zilizopewa taifa na Mungu
wao zimehifadhiwa. Hata hivyo, hapa Kemoshi alikuwa mungu wa Wamoabu
na si Waamoni
ambao Mungu wao mkuu alikuwa
Moleki au Milkomu (1Wafalme
11:5,7).
11:25 Balaki tazama Hes. Ch. 22-24.
11:29-33 Yeftha awashinda Waamoni kwa nadhiri.
mst. 29 Roho wa Bwana (ona 3:10 n.; 6:34.
Huyo Yeftha ndiye aliyeweka nadhiri binti yake kuwa dhabihu kwa
BWANA. The Companion Bible inachukulia kwamba, kama dhabihu
haikuwa halali, kifungu kinarejelea kwake kufanywa bikira. Andiko kutoka kwa Waamuzi
11:34-40 halionyeshi kwamba
na Soncino inachukua dhabihu kama kutokuwa
na hakika kabisa. Kulingana na Talmud (Taan. 4a) na vyanzo vingine vya kirabi, ikiwa
ni pamoja na Targumi, hakika
alitolewa dhabihu. Kimchi alisema kuhusiana na maandishi siwezi
kurudi nyuma kwamba kiapo hicho
kilikuwa batili na kingeweza kubatilishwa.
Kulingana na Soncino:
Midrash Rabba (mwisho wa Mambo ya Walawi) inasimulia kwamba alipaswa kwenda kwa Finehasi au Kuhani Mkuu angemwendea na kughairi nadhiri hiyo. Kila mmoja alisimama kwa heshima yake na kusubiri mwingine achukue hatua, na kati ya ukaidi wa wawili hao msichana aliteseka. Wote wawili waliadhibiwa: Uwepo wa Kiungu uliondoka kwa Finehasi na ukoma ukampiga Yeftha.
Hata hivyo kulikuwa na mapungufu (2Wafalme 3:27).
Somo hapa ni kwamba hakuna mtu anayefungwa katika Israeli kwa nadhiri ambayo
inavunja sheria ya Mungu. Kushindwa kwa ukuhani kutenda
na watu binafsi
kughairi ni kuondoka kwa Roho Mtakatifu kutoka kwa watu binafsi
wanaohusika. Shekinah itahamia
kwa wale wanaoonyesha matunda yake. Mabishano
ya kwamba mtu amefungwa kwa
mashirika au vikundi, vinavyopinga Biblia, kwa misingi ya kwamba
wakati fulani walikuwa na mamlaka
ya Mungu kupitia Roho Mtakatifu, ni makosa kabisa.
Muhimu zaidi, mtu ambaye atashindwa
kuchukua hatua atakufa. Ugonjwa wa ukoma ni
ugonjwa wa kuharibika, ambao unawakilisha uharibifu wa mwili wa
kiroho. Mabishano ya hivi majuzi
yanayohusiana na uaminifu kwa makanisa
yaliyoasi, au mashirika ya ushirika, kwa
hiyo si sahihi
na ni hatari,
kwa makasisi wote wanaosema taarifa hizo za uwongo kwa kujua,
na watu wanaojidanganya
wenyewe katika kufuata ushauri huo. Makundi yote mawili, makuhani na viongozi, watakufa.
Yeftha pia alipatwa na vita vya ndani
kwa sababu ya kosa lake. Efraimu
wote walikusanyika pamoja dhidi yake
na 42,000 wa Efraimu waliuawa kwenye vivuko vya
Yordani, kwa sababu hawakuweza kutamka Shibolethi kwa usahihi bali walisema
Sibolethi (Amu. 12:1-6). Shibolethi
maana yake ni kijito kinachotiririka,
kwa hiyo mfereji, na pia tawi au suke la nafaka.”
Sura ya 12
Yeftha na Efraimu
1Watu wa Efraimu walipoitwa kupigana vita, wakavuka mpaka Safoni, wakamwambia Yeftha, Mbona ulivuka kwenda kupigana na Waamoni, na hukutuita sisi kwenda pamoja nawe? Tutaichoma moto nyumba yako juu yako.” 2Yeftha akawaambia, “Mimi na watu wangu tulikuwa na uadui mkubwa na Waamoni; na nilipokuita, hukuniokoa kutoka mkononi mwao. 3Nilipoona kwamba hamniokoi, nilichukua uhai wangu mkononi mwangu, nikavuka kuwakabili Waamoni, naye Mwenyezi-Mungu akawatia mkononi mwangu; Mbona basi mmepanda kwangu leo ili kupigana nami? 4Ndipo Yeftha akawakusanya watu wote wa Gileadi na kupigana na Efraimu; nao watu wa Gileadi wakawapiga Efraimu, kwa sababu walisema, Ninyi mmekimbiwa na Efraimu, ninyi Wagileadi, kati ya Efraimu na Manase. 5 Nao Wagileadi wakashika vivuko vya Yordani dhidi ya Waefraimu. Na wakati mkimbizi yeyote wa Efraimu aliposema, “Niruhusu nivuke,” watu wa Gileadi wakamwambia, “Je, wewe ni Mwefraimu? Aliposema, “La,” 6wakamwambia, “Basi sema Shibolethi,” naye akasema, “Sibolethi,” kwa maana hakuweza kulitamka sawasawa; kisha wakamkamata na kumwua kwenye vivuko vya Yordani. Na wakati huo wakaanguka Waefraimu arobaini na mbili elfu. 7Yeftha akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka sita. Kisha Yeftha, Mgileadi, akafa, akazikwa katika mji wake katika Gileadi. 8Baada yake, Ibzani wa Bethlehemu akawa mwamuzi wa Israeli. 9Alikuwa na wana thelathini; akaoa binti thelathini nje ya jamaa yake, na binti thelathini akawaletea wanawe kutoka nje. Naye akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka saba. 10Kisha Ibzani akafa, akazikwa huko Bethlehemu. 11Baada yake Eloni, Mzabuloni, akawa mwamuzi wa Israeli; naye akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka kumi. 12Kisha Eloni Mzabuloni akafa, akazikwa huko Aiyaloni katika nchi ya Zabuloni. 13Baada yake, Abdoni mwana wa Hileli, Mpirathoni, akawa mwamuzi wa Israeli. 14Alikuwa na wana arobaini na wajukuu thelathini, ambao walikuwa wakipanda punda sabini; naye akawa mwamuzi wa Israeli muda wa miaka minane. 15Ndipo Abdoni mwana wa Hileli, Mpirathoni, akafa, akazikwa huko Piratoni katika nchi ya Efraimu, katika nchi ya vilima ya Waamaleki.
Nia ya Sura ya 12
12:1-7 Yeftha awaadhibu Waefraimu wenye ugomvi
Mst. 1 Efraimu upande wa magharibi
wa Yordani alionyesha roho sawa ya
ugomvi katika simulizi la Gideoni (8:1). Yeftha,
tofauti na Gideoni (katika 8:2-3) aliamua kupigana moto kwa moto, tofauti na maneno
ya upole ya Gideoni.
12:4
Gileadi ilikuwa kati ya kabila
za Efraimu upande wa magharibi, na
Manase upande wa mashariki na wa
magharibi wa Yordani.
Mst 5 Waefraimu walijaribu kurudi nyuma katika nchi
zao kupitia vivuko vya Yordani.
Mst. 6 Lahaja ya Waefraimu katika Kiebrania haikuwa na uwezo maalum
wa kutamka sauti sh kama
katika Shibolethi ikimaanisha suke la nafaka na kwa
hiyo walilipa sana.
Ibzani,
Eloni na Abdoni
“Ibzani wa Bethlehemu,
miaka saba. Alikuwa na wana
thelathini na binti thelathini na akaoa
binti thelathini kutoka nje kwa ajili
ya wanawe (Amu. 12:8-10 ). Hii inawakilisha baraza la ndani.
Eloni wa Zabuloni, miaka kumi (Waamuzi 12:11).
Abdoni, mwana wa Hileli, Mpirathoni
wa Efraimu, miaka minane. Alikuwa
na wana arobaini
na wajukuu thelathini waliopanda wana-punda sabini (Waamuzi 12:13-14). Hii inawakilisha
jumla ya baraza la sabini waliorejeshwa.
Baada ya hayo, wana wa Israeli walifanya dhambi na Bwana akawatia mikononi mwa Wafilisti
kwa muda wa miaka arobaini,
kama alivyofanya hapo awali chini
ya Wamoabu (Waamuzi 13:1). Katika kipindi hiki, Samsoni alikuwa mwamuzi. Waamuzi wawili wa mwisho
wanachukuliwa katika
1Samweli ambapo Eli na Samweli walikuwa waamuzi wa mwisho
wa Israeli. Samweli alikuwa nabii na
mwamuzi katika Israeli, ambaye alimtawaza Sauli na kutumika chini
yake, lakini hakuwa mmoja wa
waamuzi kumi na wawili. Katika kifo cha Eli, ufalme ulianza.”
Sura ya 13
Kuzaliwa kwa Samsoni
1Waisraeli wakafanya maovu tena mbele ya Mwenyezi-Mungu; naye BWANA akawatia mkononi mwa Wafilisti muda wa miaka arobaini. 2Kulikuwa na mtu mmoja wa Sora, wa kabila la Dani, jina lake Manoa. na mkewe alikuwa tasa, hakuwa na mtoto. 3Malaika wa BWANA akamtokea yule mwanamke, akamwambia, Tazama, wewe ni tasa, huna mtoto; lakini utachukua mimba na kuzaa mtoto wa kiume. 4Kwa hiyo jihadhari, usinywe divai wala kileo chochote, wala usile chochote kilicho najisi, 5kwa maana tazama, utachukua mimba na kuzaa mtoto wa kiume. Wembe usipite juu ya kichwa chake, kwa kuwa mvulana huyo atakuwa Mnadhiri wa Mungu tangu kuzaliwa; naye ataanza kuwaokoa Israeli na mikono ya Wafilisti. 6Kisha huyo mwanamke akaja na kumwambia mumewe, “Mtu wa Mungu alikuja kwangu, na uso wake ulikuwa kama uso wa malaika wa Mungu, wa kutisha sana; Sikumwuliza alikotoka, wala hakuniambia jina lake;7 bali aliniambia, Tazama, utachukua mimba na kuzaa mtoto mwanamume; basi usinywe divai wala kileo, wala usile kitu chochote kilicho najisi, kwa maana mvulana huyo atakuwa Mnadhiri wa Mungu tangu kuzaliwa hadi siku ya kufa kwake.’” 8 Ndipo Manoa akamwomba Yehova na kusema: “Ee Yehova! nakuomba, yule mtu wa Mungu uliyemtuma na arudi kwetu tena, na kutufundisha tumpasayo kumtendea mtoto atakayezaliwa.” 9Mungu akaisikiliza sauti ya Manoa, na malaika wa Mungu akamjia tena yule mwanamke alipokuwa ameketi shambani. lakini Manoa mumewe hakuwa pamoja naye. 10 Yule mwanamke akakimbia haraka na kumwambia mumewe, “Tazama, yule mtu aliyenijia siku ile amenitokea.” 11 Basi Manoa akainuka, akamfuata mke wake, akamwendea yule mtu, akamwambia, Je! wewe ndiwe yule mtu uliyesema na mwanamke huyu? Naye akasema, “Mimi ndiye.” 12 Manoa akasema, “Sasa maneno yako yatakapotimia, maisha ya mtoto yatakuwaje, naye atafanya nini?” 13Malaika wa Yehova akamwambia Manoa, “Katika yote niliyomwambia yule mwanamke na ajihadhari. 14Asile kitu chochote kitokacho katika mzabibu, wala asinywe divai au kileo, wala asile kitu chochote kichafu; yote niliyomwamuru na ayashike.” 15Manoa akamwambia malaika wa BWANA, “Omba, na tukuzuie, tukuandalie mwana-mbuzi.” 16Malaika wa Mwenyezi-Mungu akamwambia Manoa, “Kama ukinizuia, sitakula chakula chako; lakini ukitengeneza sadaka ya kuteketezwa, ndipo umsongezee BWANA. (Manoa hakujua kwamba alikuwa malaika wa Yehova.) 17Ndipo Manoa akamwambia malaika wa Yehova: “Jina lako ni nani, ili maneno yako yatakapotimia, tukutukuze? ” 18Malaika wa BWANA akamwambia, Mbona unaniuliza jina langu, nalo ni la ajabu? 19 Basi Manoa akamtwaa yule mwana-mbuzi pamoja na sadaka ya unga, akamtolea BWANA juu ya mwamba, yeye afanyaye miujiza. 20Mwali wa moto ulipopaa juu mbinguni kutoka kwenye madhabahu, malaika wa Mwenyezi-Mungu akapanda katika mwali wa moto wa madhabahu, Manoa na mkewe wakitazama. wakaanguka kifudifudi. 21Malaika wa BWANA hakumtokea tena Manoa na mkewe. Ndipo Manoa akajua ya kuwa huyo ni malaika wa BWANA. 22 Ndipo Manoa akamwambia mke wake, “Hakika tutakufa, kwa maana tumemwona Mungu.” 23Lakini mke wake akamwambia, “Kama BWANA angalikusudia kutuua, hangekubali dhabihu ya kuteketezwa na sadaka ya nafaka kutoka kwa mikono yetu, au kutuonyesha mambo haya yote, au sasa angalitutangazia mambo kama haya. ” 24Yule mwanamke akazaa mtoto wa kiume, akamwita jina lake Samsoni; mtoto akakua, BWANA akambariki. 25Na roho ya Yehova ikaanza kumtia nguvu katika Mahane-dani, kati ya Sora na Eshta-oli.
Nia ya Sura ya 13
“Ukombozi wa Israeli uliwekwa na Malaika wa Yahova. Malaika anatambulishwa kama Kristo (soma jarida la Wateule kama Elohim (Na. 001); Kuwepo Kabla Ya Yesu Kristo (Na.
243) na Malaika wa YHVH (Na. 024)). Samsoni aliwekwa
kando tangu kuzaliwa kuwa mtakatifu
kwa Bwana. Huku ndiko kuchaguliwa tangu awali kwa
wateule tangu kuwekwa misingi ya ulimwengu. Urithi
wa Dani ulikuwa wa kuwahukumu watu
wake kama moja ya makabila ya
Israeli (Mwanzo 49:16) na
Samsoni alikuwa mfano wa kwanza na mkuu
wa kipengele hiki. Hata hivyo, unabii huu haukutimia
kwa Samsoni. Kulikuwa pia na mji wa
Dani kaskazini mwa
Palestina wakati wa
Ibrahimu (Mwa. 14:14), ambao
ni tofauti na Walaishi walioitwa
Dani na Wadani. Eneo hilo la zamani
lilikuwa kaskazini mwa Gileadi. Waamuzi
18:30 inahusu ibada ya sanamu ya
Dan. Kujumuishwa kwa Dani na Efraimu katika
Ufunuo 7:4 kama kabila la Yusufu, wakati mwingine inaonekana kama adhabu kwa
kabila la kwanza kuingia katika ibada ya
sanamu (ona pia Kum.
29:18-21; Law. 24:10-16; 1Fal. 12:30; 2Wafalme 10:29). Ni kuunganishwa
kwa kabila na Efraimu katika
siku za mwisho ili kuwawezesha Lawi kuingia 144,000 kama ukuhani.
13:8-18 “Kuwekwa kwa mwamuzi kuwa Mnadhiri
tangu kuzaliwa, ni alama ya
wateule pia. Nadhiri za Mnadhiri
hazikuwa za lazima tena kutoka kwa
Masihi ambaye hakuwa Mnadhiri. Kulingana na rekodi
ya Biblia, hakuna wakati wowote katika huduma
ya Kristo ambapo aliweka nadhiri za Mnadhiri. Elimu ya Samsoni pia ilikuwa chini ya
uongozi.
Neno la ajabu (lililotafsiriwa kama siri katika
KJV linaonekana kuficha uhusiano) ni jina
la Masihi kutoka Isaya 9:6.
Nadhiri za Mnadhiri chini ya sheria katika Israeli ya mapema, zilikuwa
za vipindi maalum. OARSV n.
inasema kuwa walichukuliwa maisha. Tazama pia sura ya 16:17. Kutokana na sheria kama katika Hesabu
6:1-21 walikuwa kwa muda mfupi waliokubaliwa
kama ilivyo katika sheria. Hapa Mungu anaelekeza kwamba ni kwa ajili
ya uzima. Samsoni maana yake ni
mwanga wa jua na, kupitia
nuru ya ulimwengu,
haki inatolewa kwa Israeli. Roho wa Bwana alikuwa njia ambayo
Samsoni alipewa nguvu. Nywele za Samsoni zilikuwa tu ishara ya
nje au ya kimwili, iliyotolewa kama dhihirisho la uwepo wa Roho Mtakatifu.
Mst. 14 Hata ulaji wa zabibu ulikatazwa
kwani zilikuwa alama kuu ya
dini ya Wakanaani
(Hes. 6:4-5).
Wadani walipiga kambi Mahane-Dani au kambi ya Dani iliyoko Kiriath-yearimu katika Yuda. Kutoka huko wakaingia
Efraimu, wakaondoa vinyago na sanamu
katika nyumba ya Mika, wakasimamisha Laishi, wakasimamisha sanamu ya kuchonga
ya Mika katika nyumba ya Mungu
wakati wote ilipokuwa huko Shilo, na Yonathani, mwana
wa Gershomu, mwana wa Manase, mfalme. Mlawi, na wanawe walikuwa
makuhani huko ( Amu. 18:12-13, 30-31 ).
Mst. 17 Ujuzi wa jina la Mungu
ulikuwa wa lazima ili aweze
kufikiwa tena anapotaka (soma Mwa. 32:29).
mst. 25 Roho wa
Bwana (ona 3:10 n na
14:6,19).
Samson Anaoa
Mfano wa kwanza tulionao Samsoni ni pale anapoomba mke wa
Wafilisti na kuwataka wazazi wake wamchukue kwa ajili
yake. Ndoa ilipangwa na wazazi
na hasa baba (Mwa. 21:21; 24:4; 34:8; Kut.
21:9; ona Soncino, Daath Mikra). Ndoa iliyopangwa
na baba inawakilisha utoaji wa wateule
katika ndoa na Kristo. Kulingana na Soncino, marabi walishikilia kwamba kabla ya
ndoa mwanamke angekuwa mgeuzwa-imani, kwa kuwa ilikuwa
jambo lisilowazika kwamba Mnadhiri aishi na mpagani
(Kimchi kwenye 12:4, Metsudath
David). Ukweli ni kwamba wateule wote walikuwa Wamataifa
walioitwa kutoka katika mfumo wa
kipagani na kutayarishwa kwa ndoa kwa njia
ya Roho Mtakatifu pamoja na Masihi
mwamuzi aliyetolewa kifupi hapa kama Hakimu wa Dani ambaye ni mwamuzi
wa Israeli kama kabila na hivyo
kuwa mwamuzi wa kimwili wa
waamuzi.”
Vidokezo vya Bullinger kuhusu Ch. 10-13 (kwa KJV)
Sura ya 10
Kifungu cha 1
kulinda = kuokoa au kutoa.
mlima = nchi ya
vilima.
Kifungu cha 2
ishirini, nk. Tazama maelezo ya Waamuzi 9:22
.
Kifungu cha 3
ishirini. Angalia kumbuka,
App-50 .
Mungu. Kiebrania. Yehova. Programu-4 . Ashtarothi, wingi = Ashtorethi. Linganisha Waamuzi 2:11-13 .
miungu ya Syria. Mwanzo 35:3-6 .
miungu ya Sidoni. 1 Wafalme 11:5 (Baal,
Astarte).
miungu ya Moabu. Waamuzi 11:24 (Kemoshi). 1
Wafalme 11:33 (Milkomu au Moleki).
miungu ya Wafilisti: k.m. Dagoni ( Waamuzi
16:23 ).
Kifungu cha 8
kuteswa na kuonewa = breki na kupondwa. Tazama
maelezo ya Waamuzi 10:3 , hapo
juu.
Kifungu cha 10
Mungu wetu. Kiebrania. Elohim ( App-4 ). Baadhi ya kodeksi
zenye Kiaramu, Septuagint, na Vulgate, zinasoma “Yehova Mungu wetu”.
Kifungu cha 12
Wamaoni. Linganisha 2
Mambo ya Nyakati 26:7 , 2 Mambo ya Nyakati 26:8 . Mchanganyiko wa Wamoabu na
Waamoni = maneno mawili kwa pamoja.
Kifungu cha 13
Bado. Linganisha Kumbukumbu la Torati 32:16 . Yeremia 2:13 .
Kifungu cha 14
Nenda. Kielelezo cha hotuba Eironeia (Kejeli ya Kimungu).
Programu-6 .
mmechagua. Linganisha Kumbukumbu la Torati 32:37 , Kumbukumbu la Torati 32:38 . Yeremia 2:28 .
Kifungu cha 16
miungu ya ajabu = miungu ya wageni au wageni.
Nafsi yake = Yeye (emph.) Kiebrania. nephesh ( Programu-13 ). Imehusishwa na Kielelezo cha hotuba Anthropopatheia kwa Mungu (
Programu-6).
Kifungu cha 17
wamekusanyika = wamekusanywa kwa tangazo. Kumbuka
kupishana kwa muda mrefu katika
mstari huu "watoto, waliokusanywa, waliopiga kambi".
Sura ya 11
Kifungu cha 1
Yeftha = Ataokoa. Ona Kielelezo, Epanadiplosis ( App-6 ), ili kukazia
mambo ya hakika ya mstari huu,
utangulizi wa Yeftha. Yote hayakuwa ya kawaida: hakuna mfalme, hakuna mwamuzi, hakuna kuhani.
Mgileadi = mwana wa mtu Gileadi.
mtu. Kiebrania. gibbor. Programu-14 .
Kifungu cha 2
ajabu = kigeni.
Kifungu cha 3
kutoka. Kiebrania
"kutoka kwenye uso wa". Kielelezo
cha hotuba Pleonasm. Programu-6 .
Tob = ardhi yenye matunda.
Mashariki mwa Syria.
bure = asiye na kazi,
au mufilisi.
Kifungu cha 4
watoto = wana.
Kifungu cha 9
Mungu. Kiebrania. Yehova. Programu-4 .
Kifungu cha 10
kuwa shahidi = kuwa msikilizaji.
Kifungu cha 11
na. Baadhi ya kodeksi, zilizo
na matoleo matatu ya awali yaliyochapishwa,
husomeka "kwa".
mbele za BWANA = mbele
za BWANA.
huko Mizpa. Linganisha Waamuzi 10:17 .
Kifungu cha 15
Na akasema. Usomaji maalum ( Sevir , App-34) na baadhi ya
kodi husoma "na walisema". Maandishi ya Kiebrania
= yeye.
Kifungu cha 17
mimi. Kodeksi nyingi, zenye Kisiria,
zinasoma "sisi" kama katika Waamuzi
11:19. Linganisha Hesabu
20:14 .
Kifungu cha 18
Aliendelea = aliendelea.
lakini hakuja. Linganisha Hesabu 21:13 , Hesabu 21:24 .
Kifungu cha 19
Israeli walituma. Linganisha Kumbukumbu la Torati 2:26 .
sisi. Linganisha Waamuzi 11:17 na Kumbukumbu la Torati 2:27 .
Kifungu cha 20
kuaminiwa = kukaa au kupumzika. Tazama Programu-69.
pwani = mpaka.
Kifungu cha 23
unapaswa . . . ? Kielelezo cha hotuba Erotesis.
ni = yeye: yaani Israeli. Kuwa mwanamume (katika Kiebrania), hakuwezi kurejelea nchi ya Waamuzi
11:21; na umoja, hivyo kwamba haiwezi
kurejelea pwani za Waamuzi 11:22 .
Kifungu cha 24
Si wewe. . . ? Kielelezo
cha hotuba Erotesis . Yeftha hamtambui
Kemoshi kuwa mungu. Msisitizo uko kwenye
"yako" na "yetu", na ni hoja a fortiori
: na, kuzichukua kwa misingi yao
wenyewe, ni hoja ad hominem.
Kifungu cha 25
wewe ni. ? Kielelezo cha hotuba Erotesis. Linganisha Hesabu 22:2 .Kumbukumbu la Torati 23:4 .Yoshua 24:9 .
Kifungu cha 26
miaka mia tatu. Sio
"nambari ya pande zote". Tazama Programu-50.
Kifungu cha 29
Roho. Kiebrania. ruach (kike.) Tazama
Programu-9.
kwa. Neno hili linasomwa katika maandishi ya baadhi
ya kodeksi zenye Kiaramu, Kisiria, na Vulgate.
Kifungu cha 30
aliweka nadhiri. Kielelezo cha hotuba Polyptoton ( App-6 ) = alifanya nadhiri nzito. Tazama maelezo ya Mambo ya Walawi
27:1-8 .
Kifungu cha 31
chochote. Hii ni ya kiume. Lakini mtoaji kutoka kwa
nyumba yake alikuwa wa kike. Hivyo nadhiri yake
ya harakaharaka haikuwezekana kutimizwa, na ilipaswa kutubu.
na = au. Kiebrania ( Vav ) ni Kiini cha kuunganisha, na kinatolewa kwa njia nyingi tofauti.
Pia hutumiwa kama kitenganishi, na mara nyingi hutafsiriwa "au"
(au, na hasi, "wala"). Tazama Mwanzo 41:44 .Kutoka
20:4 ; Kutoka 21:15, Kutoka
21:17, Kutoka 21:18. Hesabu
16:14 ; Hesabu 22:26 (Revised Version "wala"); Kumbukumbu la Torati 3:24 . 2 Samweli 3:29 . 1Wafalme 18:10 , 1 Wafalme 18:27 . Na hasi = "wala", "wala". Kutoka 20:17 . Kum 7:25 . 2 Samweli 1:21 .Zaburi 26:9 . Mithali 6:4 ; Methali 30:3 , nk. Tazama maelezo
juu ya "lakini", 1 Wafalme 2:9 . Hapa, nadhiri ya Yeftha ilikuwa
na sehemu mbili: (1) Angeiweka wakfu kwa Yehova
( kulingana na Mambo ya Walawi
27:0 ); au (2) ikiwa haifai
kwa hili, angeitoa kama sadaka
ya kuteketezwa. Alitimiza nadhiri yake, na kumweka
wakfu binti yake kwa Yehova kwa
ubikira wa kudumu ( mistari:
Waamuzi 11:36 , Waamuzi
11:39 , Waamuzi 11:40 ); lakini
hakumtoa kuwa dhabihu ya kuteketezwa,
kwa sababu ilikatazwa na Yehova,
na haikukubaliwa Naye ( Waamuzi 18:21; Waamuzi 20:2-5).
Kifungu cha 34
timbrels = ngoma. Tazama maelezo ya Kutoka 15:20
.
kando yake. Kielelezo cha hotuba Pleonasm.
Programu-6 . Ukweli unasemwa kwa njia
mbili, ili kusisitiza.
Kifungu cha 35
akafungua kinywa changu. Hebraism kwa ajili ya kutoa
taarifa rasmi, iliyoandaliwa na makini.
Kifungu cha 37
kwenda juu na chini = kutangatanga.
Kifungu cha 39
akamtenda sawasawa na nadhiri yake
aliyoiweka = Hakumtoa kuwa sadaka ya
kuteketezwa; kwa maana Yehova hangeweza
kukubali t . Kwa hiyo Yeftha lazima
awe alimweka wakfu kwa BWANA kwa ubikira
wa kudumu. Nadhiri kama hiyo ilitolewa
katika Mambo ya Walawi 27:0 . Tazama
maelezo ya Waamuzi 11:31 .
naye hakujua mwanamume. Hili ni jambo la kuhitimisha.
Haihusiani na kifo cha dhabihu, bali inahusiana na maisha ya
wakfu kwa Yehova. Hivyo ndivyo
nadhiri ya Yeftha ilivyotimizwa.
Na ilikuwa = na ikawa.
Kifungu cha 40
kuomboleza = kufanya mazoezi na, kama
vile Waamuzi 5:11 ; kusherehekea [wakfu wake] kwa sifa.
siku nne kwa mwaka.
Hivyo kila mwaka marafiki zake “walienda”, kwa hakika kwa
binti ya Yeftha, ili kufanya mazoezi
pamoja naye tukio hili kuu
la maisha yake: si la kifo chake.
Sura ya 12
Kifungu cha 1
watoto = wana.
Kifungu cha 3
maisha yangu = roho yangu. Kiebrania.
nephesh. Programu-13 .
Mungu. Kiebrania. Yehova. Programu-4 .
Kifungu cha 4
na. Hii "na"
inasomwa katika maandishi katika baadhi ya kodeksi,
ikiwa na matoleo mawili ya awali yaliyochapishwa,
Septuagint, Syriac, na Vulgate.
Kifungu cha 5
vifungu = vivuko.
Kifungu cha 6
fremu = zingatia, zingatia.
elfu arobaini na mbili = 40 + 2,000 = 2,040.
Kabila zima lilikuwa na 32,500 pekee katika sensa iliyotangulia (Hesabu 26:37; ona maelezo ya Waamuzi
7:3), na hiyo ilikuwa chini ya
hesabu ya kwanza (Hesabu 1:33). Ni watu 1,000 tu kutoka kila
kabila waliunda jeshi. Hesabu 31:4
, Hesabu 31:6 .
Kifungu cha 7
kuhukumiwa. Kwanza, ukombozi;
kisha utawala.
kuzikwa katika moja ya miji.
Jiji lisilo na jina. Kumbukumbu haiheshimiwi, ingawa imetajwa katika Waebrania 11:32; bado jina la mwisho katika orodha hiyo.
Kifungu cha 14
wajukuu = wajukuu.
Kifungu cha 15
mlima = nchi ya vilima.
Sura ya 13
Kifungu cha 1
watoto = wana.
alifanya uovu tena = Kiebrania aliongeza kutenda.
uovu. Kiebrania. ra'a'. Programu-44 .
Mungu. Kiebrania. Yehova. Programu-4 .
miaka arobaini.
1120-1080.
Kifungu cha 2
mtu. Kiebrania. 'ish. Programu-4
.
Kifungu cha 3
Malaika = Mjumbe. Kutoka kwa mistari: Waamuzi
13:18, Waamuzi 13:19, Waamuzi
13:22, sawa na ambayo ilionekana kwa Gideoni (Waamuzi 6:12).
Kifungu cha 4
kunywa. Linganisha Hesabu 6:2 , Hesabu
6:3 .
Kifungu cha 5
lo. Kielelezo cha hotuba Asterismos. Programu-6 .
mtoto. Kiebrania. na'ar.
Mnadhiri kwa Mungu = aliyetengwa kwa Elohim.
Kifungu cha 6
Mwanaume. Kiebrania. 'ish. Programu-14
. Hii ilikuwa kulingana
na wasiwasi wa mwanamke huyo.
Mungu. Kiebrania.
Elohim. Programu-4 .
uso = mwonekano.
ya kutisha = ya kutisha.
Kifungu cha 8
my Lord* = ' Ad ona*. Inapaswa kuwa "Yehova". Hili ni mojawapo
ya mabadiliko 134 yaliyoonyeshwa kwenye Massorah. Programu-32 .
Kifungu cha 9
Mungu = Mungu:
ha-'Elohim. Programu-4 .
alikuja. Baadhi ya kodeksi, zilizo
na matoleo matatu ya awali yaliyochapishwa,
yalisomeka "zilionekana".
Kifungu cha 10
Na. Kumbuka Kielelezo cha hotuba Polysyndeton ( Programu-6) katika mstari huu.
Kifungu cha 12
Je, tutamwagizaje mtoto, na tufanyeje kwake?
Kiebrania "Je, kanuni ya (Genitive of relation = kuhusu)
mvulana itakuwa nini, na kazi
yake itakuwa nini?"
Kifungu cha 14
amri = imekatazwa. Kitenzi zivah ni
Homonym hapa na Kumbukumbu
la Torati 4:23 , ambapo imetafsiriwa kwa usahihi "kataza". Mahali pengine
"amri".
Kifungu cha 15
mbuzi = mwana-mbuzi.
Kifungu cha 16
mkate. Kielelezo cha hotuba Synecdoche (ya Spishi). Programu-6 . Weka kwa kila aina
ya chakula.
kutoa = kuandaa.
Programu-43 .
toa = sababisha kupaa. Programu-43 .
Kifungu cha 18
siri. Kiebrania cha ajabu. Sawa na
Isaya 9:6 .
Kifungu cha 19
ajabu = jambo la ajabu.
Kifungu cha 20
moto ulipanda. Tazama maelezo kwenye Mwanzo 4:4 .
madhabahu. Mwamba unachukuliwa
kuwa madhabahu.
Kifungu cha 23
imepokelewa. Ni kukubalika kwa Mbadala wetu
na Mungu kunakookoa, sio kumkubali Yeye. Hii ilikuwa ni hoja nzuri.
Kifungu cha 24
akamwita jina = akamwita. Kielelezo cha hotuba Pleonasm. Programu-6 .
ilikua. Israeli walingoja
miaka ishirini kwa ajili ya
ukombozi. Linganisha Waamuzi 15:20 ; Waamuzi 16:31 .
Kifungu cha 25
Roho. Kiebrania. ruach. Programu-9 .
ilianza. Walikuwa bado kusubiri. Linganisha Waamuzi 15:20 .
msogeze = mkoroge kwa shida. Ona Mwanzo 41:8 . Zaburi
77:3 .Danieli 2:1 , Danieli 2:3 .
nyakati = kwenda na kurudi.
kambi ya Dani, ambapo Israeli walilala katika ngome. Linganisha
Waamuzi 18:12 .
Eshtaol. Kwenye mpaka wa
Yuda.