Christian Churches of God
[225]
Maloba ya ebandeli mpo na Boklisto
(Ebimeli 1.0 19990315-19990315)
Klisto azalaki Moyuda. Atosaki Mibeko ya Nzambe mpe atosaki Nzambe na makambo nyonso. Azalaki na lisumu te. Lisumu ezali kobuka Mibeko. Azalaki kobatela Basabata ya Biblia, engebene manáka oyo bazalaki kosalela na mikolo na ye na Tempelo, na Yerusaleme mpe na kati ya Basamalia.
Christian Churches of God
PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA
Courriel: secretary@ccg.org
(Copyright © 2003 Wade Cox)
(Tr. 2022)
Mokanda oyo ekoki na bonsomi nyonso kosalama kopi mpe kokabolama soki esalemi na mobimba na yango, kozanga ete bábongola yango to bálongola makambo kati na yango. Tyá mpe nkombo, adresi, mpe liyebisi ya lotomo ya mokomi. Mosolo moko te ekoki kosɛngama epai ya bato oyo bakozwa bakopi oyo bakaboli. Maloba mikuse ekoki kozwama na kati mpe kotiama na ba artikle to ba zulunalo ya botendi kozanga ete babuka lotomo ya mokomi.
Mokanda oyo ezali na nkasa ya Internet ya mokili mobimba :
http://logon.org/ mpe http://ccg.org/
Maloba ya ebandeli mpo na Boklisto [225]
Klisto azalaki Moyuda. Atosaki Mibeko ya Nzambe mpe atosaki Nzambe na makambo nyonso. Azalaki na lisumu te. Lisumu ezali kobuka Mibeko. Azalaki kobatela Basabata ya Biblia, engebene manáka oyo bazalaki kosalela na mikolo na ye na Tempelo, na Yerusaleme mpe na kati ya Basamalia.
Manáka ya Bayuda ya mikolo oyo esalemaki te tii na mobu 358 T.B (Tango na biso) mpe etongami likolo ya bozongisi nsima ya Mikolo Misantu ya Nzambe mpo na kobatela bonkoko (tala mikanda Manáka ya Nzambe [156] mpe Mibeko mpe Mobeko ya Minei [256]. Eklezia ezalaki kokumisa mokolo ya lomingo te tii na katikati ya ekeke ya mibale mpe kobanda na Loma (talá mokanda Mosala ya mobeko ya minei kati ya ba Eklezia ya Nzambe oyo ebatelaka Sabata [No. 170]). Etosaki te ebongiseli ya bapakano ya Easter/paques kino matata ya Quartodéciman kati na mobu 152 na 190 T.B (Tala mokanda Ebandeli ya Noele mpe ya Easter/Pâques [235]).
Yesu Klisto ezali kombo mpenza te ya moto oyo toyebi neti mwana na Nzambe (tala Ndimbola ya terme Mwana na Nzambe [211]). Azalaki kobengama Yahoshua to Yosua (tala Yosua, Masiya, Mwana wa Nzambe [134]). Azalaki na bandeko ya mibali mpe ya basi oyo basalaki misala ya ntina mingi kati na eklesia nsima ya liwa na ye. Ba kombo nyonso ya bandeko na ye ekomami na Biblia mpe na makomi ya liboso ya Eklezia (Tala Ante Nicene Fathers). Bakitani na bango babomamaki na botindi ya Lingomba ya Loma uta na ekeke ya minei (tala Ngɔndɔ Mariam mpe libota ya Yesu Klisto [232]). Klisto alobaki ata mokolo moko te, na ntango moko te, ete azali Nzambe. Eklezia ezwaki ye ata moke te lokola Nzambe ya solo to kutu ete akokani na ye to ete azali co-eternel na Nzambe na boumeli ya bikeke mibale ya yambo ya eleko oyo (cf. Teoloji ya liboso ya bonzambe [127]).
Moko te kati na Bantoma azalaki moto ya bosato. Trinité esalemaki kutu te na Likita ya Nicée na mobu 325. Esalemaki na Likita ya Constantinople na mobu 381 T.B. (Tala. Binitarisme mpe Trinitarisme [076] ; Consubstantiel Na Tata [081] mpe Molimo Mosantu [117]).
Likanisi, ete Klisto azalaki Nzambe lokola Mwana se moko mpe ete azali eteni ya Nzambe, ezali liteya ya losambo ya nzambe Attis, nzambe moko ya Lidia, oyo ezwaki misisa ya mozindo na Loma. Ezalaki nzela mosusu ya losambo ya Ishtar to ya pâques to ya Astarte to ya Astarot. Na ebandeli ya ekeke ya minei, banganga-nzambe ya Attis bamilelaki ete bakristu bayibaki mateya na bango nyonso (tala. Ibid. [235]) mpe lisusu Bopetwami na kombeni [251]). Likanisi oyo ete Klisto asengelaki azala Nzambe, lokola Nzambe aza Nzambe, euti mpenza na filozofi ya Bagreke, na kotala bandelo ya monoko balobaka. Bazalaki na terme moko te mpo na bolingo ya Nzambe; yango wana, basengelaki kozwa terme ahabah ya ba Liebele mpe babongolaki yango agape. Bazalaki kokanisa ete kaka Nzambe nde akoki kozipa lisumu to kozongisa bato na boyokani na ye moko. Soki Yesu azalaki Nzambe te, bongo ndenge nini akokaki kokokisa boyokani yango? Likanisi oyo ezalaki ya lokuta kasi endimamaki, atako bongo, na Bagreke oyo batiyamaki na bokonzi ya mangomba ya Est mpe yango ememaki liwa ya libota ya Klisto, oyo babengami ba Desposyni (cf. (tala Ngɔndɔ Mariam mpe Libota ya Yesu Klisto [232] . Na sima esangisamaki na système ya kala ya nzambe-Bosato ya bapakano (tala Développement du modèle néo-platonicien [017] mpe Ntina ya kozalisama mpe mbeka ya Yesu Klisto [160]).
Nsima ya bitumba ya ba Ariens mpe mbongwana ya ba Francs mpe ya ba Anglo-Saxons, Eklezia oyo ebatelaka Sabata ekómaki konyokwama na etuluku ya bato bandimelaki Bosato na bokonzi ya Loma (Tala. Bokabolami ya monene ya Mangomba oyo ebatelaka Sabata [122]; ibid [ 170] . ) mpe buku ya Cox-Kohn oyo babengi Bato ya sabata na Transylvanie, Publications CCG, 1998, nk. i-xxvii).
Atako banyokwamaki na Europe, bato ya sabata bamemaki Mbongwana ya ba Protestant oyo elongaki te kozongisa kondima ya solo (Tala. Socinianisme, Arianisme mpe Unitarisme [185]).
Bayuda bazalaki kondima ete Nzambe amimonisaki ata mokolo moko te epai ya moto mpe ete Mibeko epesamelaki bango na Anzelu Monene ya Yahovah, oyo abengami mpe Yahovah, oyo azalaki Nzambe ya Mibale ya Yisalaele. Asalaki mpe alobaki mpo na Nzambe mpe azalaki elongo na Yisalaele na likonzí ya mɔtɔ mpe na lipata na ntango ya Kobima ya ba elebele. Etɛlɛmɛlo oyo ezalaki ya bantoma mpe ya Eklezia ya liboso (tala Anzelu ya YHVH [024]; Nzembo 45 [177]; Nzembo 110 [178]; Etymologie ya nkombo ya Nzambe [220]mpe Yisaya 9:6 [224]). Eklazia endimaki ete nzambe ya mokili oyo ezali Satana (Tala. Lucifer: Momemi ya Pole mpe Monzoto ya Tongo [223]). Eklezia endimaki lola mpe lifelo te mpe baboyaki likanisi ya âme oyo ekufaka te lokola liteya oyo ezali esantu te mpe oyo ezali kofinga Nzambe (tala. âme [092] mpe Bozangi kokufa [165]). Bato, oyo bandimaki ete bakokende na lola na ntango ya liwa, bazalaki ba Gnostique mpe bakotisaki mateya misusu na kati ya Eklezia (Tala Vegetarisme na Biblia [183]; Vino kati na Biblia [188]; mpe Ba Nicolaite [202]).
Eklezia ekobanda ko konza te kino koya ya Masiya, na lisekwa ya liboso, mpe eko konza mokili na boumeli ya mbula nkóto moko (1000 ans) na bokambi ya Masiya. Na sima ekosala mosala na lisekwa ya mibale ya bakufi pe ekolengela mokili pona Engumba ya Nzambe (cf. Mbula nkoto pe komemama [095] pe Engumba ya Nzambe [180]).
Klisto azalaki na mosala moko ya sikisiki oyo asengelaki kosala na bozalisi ya mokili. Azalaki Nzambe se Moko ya Solo te. Atindamaki na Nzambe se Moko ya Solo mpe kososola yango ezali kozala na bomoi ya seko (Yoane 17:3) (tala Mosala ya Masiya [226]). Atako azalaki Nzambe Oyo-Aleki-Likoló te, Eloah, Klisto azalaki na bomoi liboso (tala. Bozali ya liboso ya Yesu Klisto [243]). Azalaki moko ya bana ya Nzambe oyo bazalaki na ntango ya bozalisi, ba elohim. Na boumeli ya bikeke mingi Eklesia esosolaki mpe eteyaki ete baponami bakokoma Ba elohim, lokola Anzelu ya Yahovah likolo na bango (tala Zekalia 12:8 mpe Baponami bazali Ba Elohim [001]).
Bokoti ya liteya ya lokuta ya Nzambe-Bosato oyo epesaki Trinité na sima esalaki ete Islam ebotama pona koboya concept mobimba ya bosato (Trinité). Mohammad mpe ba Calife minei ya liboso, oyo babengamaki Ba Calife oyo Batambwisamaki malamu, bazalaki bakambi ya Bamizilma oyo bazalaki pɛto na mateya. Nsima na bango, Islam ekweyaki mpe ebebisamaki na ba tradition, lokola boyuda mpe boklisto liboso na yango (tala Klisto mpe Coran [163] mpe Sabata kati ya Coran [274]).
Klisto azalaki Nzambe se Moko ya Solo te oyo moto moko te amona mpe akoki komona te mpe ye moko akufaka te (1Timote 6:16; tala Klisto mpe Bonzambe [237]). Klisto azalaki Arche ya Bozalisi ya Nzambe mpe azalaki na mosala ya sikisiki na bozalisi (tala Ebandeli ya Bozalisi ya Nzambe lokola Alfa mpe Omega [229]). Bozalisi ezali na ntina moko ya sikisiki, oyo emonisami na bafɛti ya Biblia (tala Bafɛti ya Nzambe na oyo etali Bozalisi [227]. Kala te, Masiya akozonga mpo na kobikisa baoyo bazali kozela ye na mposa makasi, mpe pona kotya Mibeko mpe ebongiseli ya bokambi ya Nzambe na mokili (tala Bazenla minene ya motango ya eleko [272] mpe Mobeko ya monene ya liboso [252]).
Eklezia ezali bosangani moke eponami, ebengami na eleko ya mibu nkoto mibale (2000 ans) mileki mpe ebongisamaki mpo na bokonzi ya Nzambe ya Mbula Nkóto. Bazali Tempelo ya Nzambe mpe basantisami. Na misala na bango mpe na milende na bango, basalisaka Masiya akokisa mosala oyo Nzambe apesi ye asala (tala Bosantisi ya Tempelo ya Nzambe [241]); Bomekoli ya Tempelo [137]mpe Bokonzi ya Nzambe [174]).
q