Christian Churches of God

 [156]

 

 

 

Ny Alimanakan’ny Tempoly nanomboka tamin'i Adama ka hatrany amin’ny Isiraely sy ny Fiangonana Voalohany

 

(Édition 1.0 20240418-20240418)

 

Ny tantara momba ny Alimanakan'Andriamanitra (No. 156) araka ny nanomezana azy an’ireo patriarika sy ireo mpaminany nanomboka tamin’i Adama ka hatrany amin’i Kristy sy ny Fiangonana dia tena ilaina amin’ny fahafantarana ny zavatra andrasana amin’ny Fiangonana sy ny fahafantarana ny famonjena.

 

 

 

Christian Churches of God

PO Box 369, WODEN ACT 2606, AUSTRALIA

 

Courriel : secretary@ccg.org

 

(Copyright ã 2024 Wade Cox)

(Tr. 2024)

 

 

                                                                                             

Azo adika sy zaraina malalaka ity fampianarana ity raha atao manontolo izany fa tsy misy anesorana na ovaina akory. Tsy maintsy ampidirina ao koa ny anarana sy adiresin’ny mpanao boky ary ny fanambarana momba ny zon’ny mpanoratra. Tsy azo itakiana vola ny olona mandray ny boky nadika. Azo atao ihany ny mindrana ampaha-tsoratra fohifohy ho any amin’ny gazety na asa soratra fitsikerana raha tsy manohintohina ny zon’ny mpanoratra izany.

                                                                

Ity fianarana ity dia hita ao amin'ny pejy World Wide Web:
http://logon.org sy http://ccg.org/



 Ny Alimanakan’ny Tempoly nanomboka tamin'i Adama ka hatrany amin’i Isiraely sy ny Fiangonana Voalohany [156H]

 

 


Fampidirana

Rehefa namorona ny tany sy ity rafitry ny masoandro (système solaire) ity Andriamanitra ilay Ray, efa an’arivo taonany maro lasa izay, dia niantso an’ireo Elohim rehetra, ireo Zanak’Andriamanitra izay teo ambanin’ny Kintan’ny marainan’izy ireo Izy, mba hanatrika ny famoronana ny tany. Nihiakam-pifaliana avokoa izy ireo ary ireo kintan’ny maraina dia nihira fihirana (Joba 38:4-7). Ny tany dia noforonina hanana endrika boribory somary lavalava (spheroide élliptique) ary mbola mitoetra toy izany foana izy. Izany hoe boribory izy raha amin’ny voambolana hafa. Izany dia midika filàna fetra maromaro. Mba hihazonana ny fahamarinan-toeran’ny tany, dia tsy maintsy nahodina izy. Ny fihodinany tao anatin’ny fotoana dia naharitra 24 ora. Noho ny namoronan’Andriamanitra ny masoandro sy ny volana, ny foto-kevitra ny amin’ny andro sy ny alina dia natao ho an’ny andro iray, ary ny alina dia nialoha ny andro raha araka ny ao amin’ny fitantarana ara-baiboly.

 

Genesisy 1:5 Ary Andriamanitra nanao ny mazava hoe andro, ary ny maizina nataony hoe alina. Dia nisy hariva, ary nisy maraina; andro voalohany izany.

 

Ny masoandro sy ny volana dia noforonina ary izy ireo dia natao mba hamaritana ny volana (amin’ny alimanaka) (amin'ny alàlan’ny Volana), izay ahitana ny fihodinan'ny Volana manodidina ny tany, manomboka amin'ny Voaloham-Bolana [antsoina koa hoe ‘maizim-Bolana’] ka hatramin'ny Volana Fenomanana ary miverina amin'ny Voaloham-Bolana [‘maizim-Bolana’] amin’ny " Conjonction" manaraka, izany dia fisehoan-javatra astrônômika marina tsara.

 

Ny Voaloham-Bolana dia nanamarika ny fiandohan'ny volana (amin’ny alimanaka), izay nofaritan'ny fifanadrifian’ny Tany sy ny Volana ary ny Masoandro (ny Volana eo anelanelan’ny Tany sy ny Masoandro). Ny iray volana (amin’ny alimanaka) dia maharitra 29 andro sy tapany eo ho eo ary 59 andro eo ho eo ny faharetan’ny roa volana.

 

Ny tany dia toa noforonin’Andriamanitra avy tamin’ny tenan-javatra roa teny amin’ny lanitra, notereny ny hifangaroan’ireo zavatra roa ireo. Nandritra izany dingana izany, Andriamanitra dia nanangona rano be dia be, mba hiforona niaraka tamin’ny tany, izay nantsoina hoe Loharanon’ny Lavaka tsy hita-noanoa. Notazonina teo amin’ny varavaran’ny lanitra koa ny hamandoana (Gen. 8:2).

 

Avy eo Izy dia namorona tontolo azo onenana izay tiany hamoronana ny olombelona mba hahatonga azy ireo ho Elohim, zanak’Andriamanitra, tahaka ireo Elohim teo nandritran’ny famoronana ny tany (jereo No. 001).

 

Izao rehetra izao dia voazara ho faritra teo ambanin’ireo zava-manan’aina efatra teo amin’ny seza fiandrianan’Andriamanitra ary nisy loholona efatra amby roapolo tahaka ireo serafima nampianatra teo ambanin’ilay olona (être) fantasika amin’ny hoe Jesosy Kristy (jereo ny Apôkalypsy toko faha-4 sy faha-5).

 

Ilay Mpitondra ny Fahazavana na Kintan’ny Maraina miandraikitra an’ity toerana misy an’izao rehetra izao ity dia ilay Dragona Mena antsoina hoe Satana (Azazela), ilay mpiampanga an’ireo rahalahy olombelona (jereo No.  223). Kristy no hisolo toerana azy amin’ny maha-Kitan’ny Maraina Vaovao azy miaraka amin’ireo Rahalahy ao amin’ny Vatan’i Kristy ao anatin’ny Drafitry ny Famonjena (No. 001A,  001B sy 001C).

 

Ireo Tsingerina hafa

Tsingerina maromaro no noforonina nandritra ity vanim-potoana ity. Ny voalohany dia ny tsingerina 19 taona.

 

Ny Tsingerin’ny 19 taona

Isaky ny sivy ambin'ny folo taona, dia miverina teo amin'ny toerana tamin’ny voalohany ny  Alimanakan’ny Fahariana. Mety ho diso hevitra anefa ireo mieritreritra fa maharitra sivy ambin’ny folo taona katroka izany. Tsy izany no izy. Izy io dia  19 taona miampy roa ora.

Koa amin’ny fiezahana hiverina hatrany amin’ny andron’i Kristy, dia tsy famerenana hatrany am- piandohana amin’ny alalan’ny fampiharana ireo 19 andro ireo ihany no atao. Fahadisoana izany fa tsy maintsy isaina ho anisany koa ireo ora fanampiny. Fahadisoana lehibe no nataon'ny fiangonan’Andriamanitra (COG) tamin’ny fampiasana an'ity fiheverana ity. (Jereo Ny Alimanakan'Andriamanitra (No. 156) ; FAQ Fianarana Baiboly momba ny Testamenta Vaovao (No. 058) (Jereo koa No. 195C)).

 

Ireo Tsingerin'ny masoandro

Ny masoandro dia noforonina mba hisian'ny fiovaovana tao amin’ny tanjakin’ny masoandro mandritra ny tsingerin’ny 11,1 taona.

 

Isaky ny tsingerina 100 dia misy ny Fiakaranan’ny Hafanana  Ankapobeny izay mampitombo ny mari-pana mivoaka avy amin'ny masoandro, izay miteraka fiakaran’ny hafanan'ny tany ka mampitsonika ny iray amin'ireo vongan-dranomandry. Rehefa feno tsingerina 50-ny masoandro, ny Tany dia latsaka indray tao anatin'ny vanim-potoana kely misy ranomandry izay maharitra 550 taona eo ho eo. Ireo vongan-dranomandry dia manarina indray izay very taminy ka dia miakatra 5 ka hatramin'ny 10 metatra ny haavon'ny ranomasina, arakakaraky ny toerana izay iforonany. Raha toa ka eny ambon’ny rano ny iray amin'ireo ranomandry ireo, dia tsy miova firy ny haavon’ny rano, any amin’ny Tendrontany Avaratra (pôle Nord) dia hita eo ambonin'ny ranomasina izany. Raha mihetsika ny tendron-tany (pôle), toy ny nataony teo aloha ary mandalo eo ambon’ny tany, na any Kanada na Rosia, dia mihena hatrany amin’ny 55 metatra ny haavon'ny ranomasina, izay mampiharihary  velaran-tany betsaka kokoa mihoatra an’ireo tsy hita nandritra ny fiforonan'ny ranomandry. Ity Tranga ity dia efa nitranga talohan’izao vanim-potoana misy antsika izao. Ohatra, amin'ny fampiasana ny teknolojian'ny fitaovan’i Cartan, dia azo atao ny mamantatra ireo olona nonina nanerana ny talantalana kaontinanta (plateaux continentales) sy ny fari-tany avaratra andrefana eo anelanelan'i Aostralia sy Indonezia/PNG.

 

Izany dia hetsika fantatra eo amin’ny tantara sy ny arkeôlôjia, mitombina tsara ary azo atao kajikajy amin'ny astrônômia. Manararaotra izany trangan-javatra izany ireo mpanao politika maty eritreritra ao amin’ny forum ara-toekarena WEF sy ny Firenena Mikambana (ONU) ary milaza fa vokatrin’ny ataon'ny olombelona no mahatonga izany. Ireo Mondialista/Globalista maty eritreritra ireo dia mampiasa olona tsy nahita fianarana mba hanohana ireo antoko politika Maitso sy hanohana ireo Mondialista kôminista hafa. Rehefa tsapan’ny olona ny zava-nisy natao tamin’izy ireo dia ho rava sy ho voarara ireo antoko politika, ary mpanao politika maro sy mpiasan’ny anjerimanontolo maro no hoesorina amin’ny asany, ary misy mihintsy aza hovonoina ho faty. Mahatsiravina ny fitaka. 

 

Ny Toetr’andro mafana indrindra tamin’ny Vanim-potoan’ny Moyen-Age

Ny vanim-potoana mafana farany dia ny Toetr’Andro Tsara indrindra tamin’ny Moyen-Age (na ny fiakaran'ny maripana tamin’ny taona Arivo), izay naharitra nanomboka tamin’ny taonjato fahafolo A.K (Andro Kristianina) ka hatramin’ny taona 1450 tany ho any, izay nisehoan’ny Vanim-potoana Kelin’ny Ranomandry (Petit Âge Glaciaire), izay efa manomboka ialantsika amin’izao fotoana izao. Ity vanim-potoana ity dia hahitàna ny krizy amin'ny Lovia Fahefatra feno ny Fahatezeran'Andriamanitra izay hamely ireo famitahana ireo (jereo No. 141A, 141B sy 141E). 

 

Ny Toetr’Andro Mafana indrina Romanina

Ny Toetr’Andro Mafana indrina Romanina (Optimum Climatique Romain (OCR)) dia ny vanim-potoanan'ny Fiakaran’ny Hafanana Ankapobeny teo aloha ary nanomboka tamin’ny Taonjato Faharoa T.AK. ka hatrany amin’ny faran’ny taonjato fahefatra A.K., niaraka tamin’ny fanombohan’ny Ranomandry Maizina (Dark Ice Age) (Taona 390-400) [mifanitsy amin'ny fahataperan’ny vanim-potoana Fahagola (Antiquité), fanombohan’ny vanim-potoan’ny Moyen Âge]. Nanomboka nangatsiaka ny andro ary, tany amin'ny taona 375 tany ho any, ny fanopoam-pivavahana amin’ny masoandro dia nanomboka nisy vokany tany amin'ny faritry ny Ranomasina Mediterane sy teo amin’ny rafitry (ny fankalazana) ny Noely, ary ny fanompoam-pivahana amin’ny zanaky ny Masoandro sy amin’ny Andriamanimbavy-Reny dia niseho  tamin'ny fotoan’ny solstice. Nanomboka tany Syria no nampidirana ny rafitry ny fankalazana ny andro faha-25 Desambra tao amin'ny Fivavahana Kristianina.

 

Afaka mampianatra antsika zavatra betsaka momba ny fahalalana an’izao tontolo izao nanomboka tamin’ny taonjato faharoa T.AK. (Talohan’ny Andro Kristianina) ny Toetr’andro Mafanabe tany Roma (OCR). Tamin'io fotoana io dia niempo ny Kamory tao Antarktika andrefana ary ny mpanao sarintany dia nanamboatra ny sarintany manontolon’ny Atlantika tao amin’ny fifandraisan’ireo tsipika mitsivalana (latitude) sy ireo tsipika mitsangana (longitude)  tena izy. Napetraka tao amin’ny tranombokin’i Aleksandria ireo sarintany. Nijanona tao ireo sarintany ireo mandra-pandoroan’ireo Silamo an’ilay tranomboky. Nafindra tany Bagdad ireo sarintany ary nijanona tao amin'ny Kalifa mandra-pamoahan'ny tafika an-dranomasina turque azy amin’ny anarana hoe : ny saritanin’ny Piri Reis, tamin'ny taonjato faha-16. Nisy dika mitovy anakiray (tamin’ilay saritany) navoakan'i Cyrus Gordon tao amin'ny Before Columbus ary dia naverina navoaka indray izy io tao amin'ilay antontan-mpampianarana manao hoe Ny Fiovaovan'ny Toetr'andro taona 2021 sy ny Lamina Vaovao maneran-tany (No. 218C).

 

Ireo antsipirian’ireo sarintany etsy ambony sy ny antsipirian'ireo asa nataon’ny Profesora Gordon ao amin'ny boky Before Columbus sy any an-kafa dia mampianatra antsika zavatra betsaka. Fantatsika tsara fa nisy ny varotra lehibe mamakivaky ny ranomasina atlantika ary ny varotra nisy teo amin'i Chine sy Amerika Atsimo dia natao tamin'ny alàlan'ny làlan'ny Tendrontany Avaratra sy ny làlan’ny Pasifika. Nisy ihany koa ny fifanakalozana ara-barotra niaraka tamin'ireo sambo romanina ary dia hita tany Amerika Avaratra ny tabilaon'ireo fotoana izay nosoratana tamin'ny teny latina fahiny, satria ny marika ho an'ny isa sivy dia ilay endrika voalohany VIIII fa tsy ny endrika IX izay taty aoriana. Manana porofo koa isika fa ireo mpikomy Bar Kochba dia nandeha tany Amerika Avaratra ary hitantsika tany ny fasan’izy ireo sy ireo vola madinika ary ireo fitaovam-piadiany.

 

Ny Latitude sy ny Longitude

Ny sarintany ara-jeografika ihany koa dia ahafahantsika  mamantatra zavatra maromaro. Ny singa lehibe voalohany dia ny fandrefesana ny dobobe any amin’ny Ranomasibe Antartika andrefana (bassin Antartique occidental)  dia nanana fifandraisana amin’ny halavany marina amin'ny Atlantika. Izany dia milaza amintsika fa ireo mpanao sariitatra (cartographes) tamin’izany fotoana izany dia nandroso lavitra noho ny siansa teo ambanin’ny rafi-pivavahana Trinitera izay niorina tany Roma.

 

Izy ireo dia nahafantatra  fa boribory ny Tany ary mba hampivoarana ny fandrefesana ny longitude, dia fantantr’izy ireo fa tsy maintsy manomboka any amin'ny Pasifika ny fananganana andro iray miorina any Eoropa ary dia tsy maintsy nametraka rafitra anakiray tsy miovaova izy ireo ho fandrefesana ny manodidina ny tany (circonférence) sy ny latitude mba hametrahana ny fifandraisan’ireo. Ireo zavatra rehetra ireo dia manan-danja amin'ny fandinihantsika ny Alimanakan’ny Tempoly ankehitriny.

 

Ny rafitra ara-pivavahana Trinite (Mino Andriamanitra Telo izay Iray) dia nikatsaka hatrany ny hampiseho fa ireo olona fahiny dia toy ny adala tsy manana  fahazavan-tsaina, ary fantatsika fa izany dia lainga mifototra tamin'ny tsy fahampian'ny fanabeazana eo amin'ny fiaraha-monina ara-pivavahana maoderina. Ny fivavahana maoderina dia nanambara fa heretika (mpanao hevi-diso) i Galileo Galilei satria nilaza izy fa boribory ny Tany ary nandroso ny théorie Copernicienne izy. Mbola heverina ho mpanao hevi-diso (heretika) hatrany izy noho ny nafitsoky ny foto-pampianarana tamin’ny taonjato fahasivy ambin’ny folo momba ny tsy mahamety diso  ny papa. Ireo razantsika dia efa nahatakatra izany (fahalalana izany), hatramin’ireo arivo taona talohan’i Kristy. Hiverina lavidavidavitra ao amin'ity indray isika ao anatin'ny sehatry ny famantarana ny rafitra momba ny kalendrie (alimanaka).  

 

Fantatsika fa tamin'ny andron'i Davida Mpanjaka dia nisy varotra nivezivezy namakivavaky ny ranomasimbe atlantika teo amin’ny Afovoany Atsinanana sy Amerika Atsimo satria  ireo razana maina voatahiry egyptiana ao amin'ny Mozean’i Berlin dia samy ahitana soritra kôkainina sy paraky tao amin’ny volony. Ny British Museum dia nizaha ireo razana maina voatahiry mba hanao andrana hanaporofoana an’ilay teoria, ary na dia tsy misy kôkainina aza ireo razana maina voatahiry ireo, dia samy nahitàna ambina paraky tao aminy. Voaporofo hatrany amin’ny Israely tany am-boalohany tany noho izany ireo varotra nivezivezy teo amin’ny ranomasinambe atlantika. Noho izany dia niely patrana izy ity, fara faharatsiny, teo amin'ireo sarangan’olona ambony, ary manaporofo izany ny fahaiza-manaon'ny familian-tsambo an-dranomasina. Fantatsika koa fa i Salomona dia nihazona andian-tsambo avy any Tarsisy any an-dranomasina, izay niverina tsy tapaka isaky ny telo taona (1 Mpanjaka 10:22). Nitohy izany varotra izany mandra-paharingana an’i Joda sy ny nandefasana azy ho babo ary nandaozan’ ireo mpikomy Bar Kochba an’i Jodia ka nanorenany fonenana tany Amerika. 

 

Ny Zodiaka sy ny Tsingerina Galaktika

Ny zodiaka dia noforonina mba hanazavana ny fikiasahan’ny kitana ary nahatonga ny fivavahana amin'ny Kintana, amin’ny Volana ary ny Masoandro amin'ny alalan'ny fijerena ireo kintana, izay voararan'Andriamanitra ao amin'ny Baiboly (Deot. 4:19; Jer. 8:2 (F024ii)). 

 

Ny tsingerina lava indrindra dia ny tsingerina na Taona galaktika, izay maharitra 235 tapitrisa taona. Mila an’io fotoana io ny masoandro hamitany ny fihodidinany amin'ny Vahindanitra (Galaxie). Misy tsingerina iray izay tsy dia manan-danja loatra izay mivoatra mandritran’ny 22.000 taona mahery ary ahafahana mamaritra ny rafitry ny tendron’ny Planeta tany (Système Polaire) mihodina. Nahalala an’izany rehetra izany ny razambeantsika.

 

Ny Fahariana indray teto an-Tany

Ny tany dia nijanona ho planeta miasa nandritra ny zato tapitrisa taona vitsivitsy (fa tsy an'arivony tapitrisa) (jereo ny Fahariana sns. (B5) sy ny Famoronana mifanohitra amin’ny Evolisiona (B9).  Tokony ho sivy hetsy taona lasa izay, ilay Elohim (andriamanitra) izay napetraka hiandraikitra an’ity planeta ity, i Satana izay mahafantatra ny drafitr’Andriamanitra (No. 001A), dia nanomboka nanao andrana tamin'ny alalan’ny fahariana olombelona (humanoide) talohan’ny Adama. Satana dia efa nanomana ny tany tamin’ny alalan’ny fampiasany ny rafim-biby mandady amin’ny tany mba hamolavola toe-piainana ho an’ireo biby mampinono. Ny siansa maoderina dia milaza fa ireo olombelona (humanoide) talohan'ny Adama ireo dia nisedra olana lehibe. Ny saika nahalany tamingana an’ireo zava-manan’aina ireo dia nitranga teo anelanelan'ny taona 930.000 sy ny 813.000, araka ny nosaratan’ireo mpikaroka tao amin'ny fanadihadiana nataony, ary tombanan'izy ireo fa ny fivangongoan’ireo mponina talohan’ny Adama ireo dia tsy niova nandritra ny 117.000 taona. Tsy nisy tamin’ireo olombelona mponina talohan’i Adama ireo na iray aza nahavita nioitra tamin’ny fiainany. Fanampin'izany dia, tsy ampy ny porofo ADN ary tsy manohana ny foto-kevitra momba ny evôlisiona (fiovana miandalan’ny zava-manan’aina mandritra ny fotoana lavabe). Satana sy ny Tafika lavo (nivadika tamin’Andriamanitra) no namorona ireo olombelona hominidé voalohany, avy eo ireo Néandertaliens ary avy eo ireo olombelona Cro-Magnon. Ireo olombelona hominidé ireo dia toa andrana nandamoka (tsy nahomby). Azo antoka fa ireo olombelona talohan’ny Adama dia tsy ho ao amin’ny Fitsanganana Voalohany amin’ny Maty (No. 143A) dia- jereo koa (No. 143). Jereo koa Ireo Nefilima (No. 154).

 

Tokony ho 13 000 taona lasa izay, ny planeta dia nanjary tohu sy bohu na potika sy mikorontana (Gen. 1:1) noho ny antony tsy voafaritra mazava. Ity tany ity dia tsy noforonin’Andriamanitra ho ao anaty korontana na tsy nisy endrika sy foana izany  tany am-boalohany (Isaia 45:18 ). Tavela tamin’izany endrika izany ny tany, ary avy eo, Ilay Andriamanitra Tokana sady Marina izay nahary ny tany dia nandefa ireo elohim teo ambanin’ilay zavaboary izay fantatsika amin’ny anarana hoe Jesosy Kristy mba hanarina ny tany amin’ny laoniny indray. Izany dia voaresaka ao amin’ny Jaona 1:1-18.

 

Natao nandritra ny fito andro izany ary ny lanitra dia nodiovina avy tamin’ny fahasimbana mba hahafahan’izy ireo manome hazavana sy ho famantarana amin’ny famaritana ireo fotoana sy ireo vanim-potoana ary ny Alimanaka ho an’ireo andro sy ireo taona.

 

Genesisy 1:13-14 Dia nisy hariva, ary nisy maraina; andro fahatelo izany. 14 Ary Andriamanitra nanao hoe: Misia fanazavana eny amin'ny habakabaky ny lanitra hampisaraka ny andro sy ny alina; aoka ireo ho famantarana hanamarihana ny vanim-potoana sy ny andro ary ny taona;

 

Ny lahatsoratra amin’ny and. 15 koa dia mampiseho fa Andriamanitra no namorona ny kintana ary koa ny masoandro sy ny volana ary  ny fahitana azy ireo dia takona nandritra ny naha-tohu sy bohu ny tany araka ny Gen. 1:1.

 

Genesisy 1:16-19 Ary Andriamanitra nanao ny fanazavana roa lehibe, dia ny fanazavana lehibe ho mpanapaka ny andro ary ny fanazavana kely ho mpanapaka ny alina; Izy koa no nanao ny kintana. 17Napetrak’Andriamanitra teny amin’ny habakabaky ny lanitra ireny, mba hanazava ny tany, 18mba hanapaka ny andro sy ny alina ary hampisaraka ny mazava sy ny maizina. Ary hitan’Andriamanitra fa tsara izany. 19Dia nisy hariva, ary nisy maraina; andro fahefatra izany.

 

Ireo Andro Sabata dia naorina tamin'ny andro fahafito tamin'ny fanavaozana indray ny tany teo ambanin'ireo Elohim. Ity asa ity dia tsy maintsy  nametraka ny herinandro ho toy ny drafitra, na ho toy ny dingan’ny fahariana ary ny fahariana dia tsy maintsy nanaraka ity drafitra ity ho toy ny dingan’ny fito arivo taona nanomboka tamin’io fotoana io ka hatramin’ny Fitondran’i Satana nandritra ny enina arivo taona sy ny Fitondran’ilay Mesia mandritra ny Vanim-potoana Fahafito izay Arivo Taona (jereo ny Apôkalypsy toko faha-20) sy ireo zato taona Fitsaranan’ny Seza Fiandrianana Fotsy Lehibe.

 

Genesisy 2:2-3 Ary tamin'ny andro fahafito dia vitan'Andriamanitra ny asa efa nataony; ary dia nitsahatra tamin'ny andro fahafito Izy tamin'ny asany rehetra izay efa nataony. 3 Ary Andriamanitra nitahy ny andro fahafito sy nanamasina azy, satria tamin'izany andro izany no nitsaharan'Andriamanitra tamin'ny asany rehetra izay noforoniny tamin'ny nanaovany azy.

 

Matetika izy ity dia manondro ny hoe " tamin’izany andro izany", izany dia manondro fa andro manokana io fa tsy amin’ny andro hafa. Andriamanitra ihany koa dia namaritra ny andro izay hianombohan’ny Taona. Dia ny Andro voalohany amin’ny Voaloham-Bolana Abiba izany, araka ny voafaritry ny Maizim-Bolana (Conjunction). Izany fahalalana izany dia nomena an’i Adama ary nitohy tamin’ny alalan’ireo patriarka hatramin’i Noa (Gen. 8:13), avy eo tamin’i Abrahama sy Isaka ary Jakoba. Ny fahatakarana ny Alimanaka, dia naverin’i Kristy tamin’ny laoniny indray tamin’ny Isiraely tamin’ny naha Anjelin’ny Fanatrehana Azy tamin’ny alalan’i Mosesy (Asa. 7:30-53; 1 Kor. 10:1-4) taorian’ireo 430 taona lany tany Egypta.

 

Ny Rosh Hashanah amin’ny Volana Fahafito ho fanombohan’ny taona dia hevi-diso babyloniana nampidirin'ireo Kaldeanina sy ireo Someriana/Asyrianina ary ny rafitra Fanompoam-pivavahana amin'ny masoandro tany Afovoany-Atsinanana (Moyent-Orient) (jereo koa eto ambany).

 

Eksodosy 12:2 2 Ity volana ity no ho voalohany amin’ireo volana ho anareo; dia ho voalohany amin’ireo volana amin'ny taona ho anareo izy.

 

Dia toy izany koa, ny fanisan-taona jiosy amin’izao fotoana izao dia hevi-diso babylonianina iray hafa noraisin’ny Jodaisma, izay toa mba anamarinana ny nandaozany ny taona faha-50 amin’ny Jobily mba hahazoana Jobily 49 taona, izay mifanohitra amin’ny Lev. 25:10-11.

 

Eksodosy 16:1-5 Ary tamin'ny andro fahadimy ambin'ny folo tamin'ny volana faharoa taorian'ny nialany tany amin'ny tany Egypta dia nifindra niala tao Elima ny fiangonana, dia ny Zanak'Isiraely rehetra, ka nankany amin'ny efitra Sina, izay eo anelanelan'i Elima sy Sinay. 2Dia nimonomonona tamin'i Mosesy sy Arona tany an-efitra ny fiangonana, dia ny Zanak'Isiraely rehetra,    3ka nanao taminy hoe: Inay anie izahay mba matin'ny tànan'i Jehovah tany amin'ny tany Egypta, raha nipetraka teo anilan'ny fahandroan-kena ka nihinan-kanina ho voky; fa nitondra anay nivoaka ho atỳ an-efitra ianareo hahafaty mosary izao fiangonana rehetra izao. 4Ary hoy Jehovah tamin'i Mosesy: Indro, Izaho handatsaka mofo avy any an-danitra ho anareo; dia hivoaka ny olona ka hanangona izay sahaza hohaniny isan'andro, hizahako toetra azy, na handeha manaraka ny lalako izy, na tsia. 5 Ary raha mby amin'ny andro fahenina, rehefa manomana izay hoentiny izy ireo, dia hahita indroa toraka amin’izay angoniny isan'andro.

 

Io hetsika tamin'ny mana io dia nanamafy manokana ny Alimanaka, ka nohamafisina ny Sabata, toy izany koa ireo Voaloham-Bolana sy ireo lafiny hafa amin'ny rafitry ny Alimanaka, amin’izay mba tsy nisalasala ny Isiraely ny amin’ireo andron’ny Alimanaka izay Sabata Masina.

 

Fampiharana ny Alimanaka teo ambany fitarihan’i Kristy

 

Nomery 15:32-36 Ary raha tany an-efitra ny zanak'Isiraely, dia nahita lehilahy anankiray nanangona kitay hazo tamin'ny andro Sabata. 33 Ary izay nahita azy nanangona kitay dia nitondra azy teo amin'i Mosesy sy Arona ary ny fiangonana rehetra. 34Dia nambenana ralehilahy, satria tsy mbola fantatra izay hatao aminy. 35 Ary hoy Jehovah tamin'i Mosesy: Hatao maty tokoa izany lehilahy izany; hitora-bato azy eny ivelan'ny toby ny fiangonana rehetra. 36 Dia namoaka azy ho eny ivelan'ny toby ny fiangonana rehetra ka nitora-bato azy, ka maty izy, dia araka izay nandidian'i Jehovah an'i Mosesy ihany.

 

I Kristy, tamin’ny naha-Anjelin’ny Fanatrehana azy, no nandidy ny hitoraham-bato an’ilay lehilahy mba ho faty ary izy no nametraka sy nampihatra izany fitsipika izany nanerana ny rafitry ny Tempoly teo amin’ny Isiraely, ary koa tsy nitsahatra ny fampiharana izany tamin’ny alalan’ireo mpisorona sy ireo mpaminany. Tsy isalasalana fa Andriamanitra, amin’ny alalan’i Kristy, dia hamerina amin’ny laoniny ny Alimanaka, anisan’izany ireo Voaloham-Bolana sy ireo Sabata, eo ambanin’ny fanamelohana ho faty raha tsy tandremana, rehefa hiverina i Kristy mba hamerina amin’ny laoniny an’i Isiraely sy ny Finoana mandritra ny fanjakana Arivotaona (Isaia 66:23-24 ). (Jereo F023xvi sy F023xvii). Davida dia nampiasa Alimanakan’ny Tempoly izay nokajian’ireo Sekolin’ny astronomia tao amin’ny Israely teo amin’i Isakara mialoha (1 Sam. 20:5) ary ireo astrônôma (mpahay kitana) teo amin’ny fokon’i Isakara no tonga nanambara an’i Davida ho mpanjaka (1Tan. 12:23-40 , indrindra fa ny andininy faha-32). ; No. 159B).

 

Fanehoan-kevitra diso manamarina ireo alimanàka ankoatran'ilay an'ny Tempoly

Ny tantara foronina lehibe indrindra dia ny lainga nataon’ny Jodaisma (Fivavahana Jiosy) fa hoe : nisy fomban-drazana nampianarina am-bava nifehy ny asan’ireo Lalàn’Andriamanitra voasoratra tao amin’ny Baiboly. Io foto-pampianarana diso io no nanala ny toeran’i Joda teo amin’ny Isiraely ka nampiparitaka sy nahavoasazy azy. Ny ankamaroan’ny mpanohana an'ito foto-pampianarana diso ito dia toa tsy Jiosy mihitsy, fa ireo Ashkenazy (manana ADN-Y R1a), sy ireo Kananita ary ireo Afrikana Avaratra (ADN-Y E3b sy E1a) izay niova hanaraka ny Fivavahana Jiosy mbamin’ireo fomban-drazany (jereo No. 212E).

 

Fijerena

Mba ahafahan’ireo Fariseo sy ireo Raby hanao hosoka (handiso) amin’ny alimanaka, dia nisy rafitra fijerena (ny habakabaka) natao taorian’ny naharavan’ny Tempoly tamin’ny taona 70 AK. (Vanim-potoana na Andro Kristianina).

 

Izany dia natao mba ahafahana manao Fanemoran'Andro teo tamin'ny Kalandrie (Alimanaka) izay nosoratan’ireo raby tao amin’ny rafitra Hillel tatỳ aoriana. Tsy nandefitra tamin’ity rafitra ity mihitsy ireo Fiangonan’Andriamanitra ary tsy nampiasa izany talohan’ny taonjato faha-20 (jereo koa No. 156, 195B).

 

Ity fanao mamitaka ity koa dia niafara tamin'ny Hevi-dison’ireo Karaita nifototra tamin'ny fitiliana sy ny fampidirana ny tsinam-bolana mifototra tamin'ny fijerena, avy tamin'ireo hevi-diso (herezia) babyloniana amin’ny fanopoam-pivavahana amin’ny Masoandro sy ireo Mistery. (Ny Niandohana sy ny Fototry ny Fisarahan'ny Karaita (No. 156C)).

 

Ireo Onjan-dranomasina

Ireo dingana lalovan’ny volana koa dia hita taratra tamin'ny ny onjan-dranomasina sy tamin’ireo fitaterana an-dranomasina ary ny jono rehetra dia nofaritana tamin'ireo, ary ny Voaloham-bolana amin'ny Maizim-bolana dia nazava tsara ka nampiasaina tao amin'ny kalandriean’ny Tempoly sy ny indostria an-dranomasina ary ny jono (jereo koa 156-156H).

 

Alahady Sabata

Ny hevitra feno hosoka iray hafa koa dia ny hoe ny fihemoran’ny Masoandro tamin’ny andron’i Hezekia (2Mpanjaka 20:9-11 ; jereo koa Joba 9:6-9; Sal. 104:19) dia nahavery iray andro, ka noho izany dia ny alahady no tena Sabata. Io hevitra io dia avy tamin’ireo Protestanta izay tsy mahatanty ny mieritreritra fa miankin-doha tanteraka amin’ireo foto-pampianarana amin’ny fanompoam-pivavahana amin’i Bala sy ny fananganan’izy ireo an’ireo foto-pampianarana ireo ary ireo fety nokarakarain’ny Fiangonan’i Roma tamin’ny Taonjato Faharoa amin’izao Vanin’androntsika izao ho an’ireo fampianaran-diso ireo. Izany dia hametraka azy ireo rehetra ao amin'ny Fitsanganana Faharoa amin’ny Maty ary izy ireo dia ao amin'ny fandavana tsotra izao ireo hevi-disony. Ireo olona ireo dia mampiasa ny lahatsoratry ny Josoa 10:13 mba hanaporofoana ny fifindran’ny andro Sabata ho amin’ny alahady. Io hevitra adaladala io dia tsy miraharaha ny zava-marina fa ny fampiharana ny rafitry ny Tempoly dia tena tsy niova ary nitohy teo ambany fitarihan’i Kristy sy ireo Apôstôly ary ny Fiangonan’Andriamanitra nandritra ny taonjato maro, ary nandà ny (kalendrie) Hillel manontolo izy ireo rehefa navoaka tamin’ny taona 358 A.K. izany ho toy ny fivavahan-diso tanteraka, tahaka ny nataon’ireo Fiangonana Kristianina sandoka koa. Ankoatra izany, izany dia milaza ihany koa fa ny rafi-pivavahana trinitera dia tsy mba nametraka an’io fanontaniana io mba hiarovana ny fanompoam-pivavahana alahady, izay heverina fa tsy mitombina.

 

Ny Alimanaka ao Jerosalema

Iray amin'ireo fanehoan-kevitra vao haingana hanamarinana ny fitohizan'ny fitandremana ny kalandrie Hillel ao amin'ny Jodaisma sy ny rafitr’i Sardisy an’ireo Fiangonana  an'Andriamanitra dia ny hoe fanapahan-kevitra nataon'olombelona ny famaritana momba ny kalandrie mifototra amin'ny Voaloham-Bolana ao Jerosalema ary noho izany dia azo tsinontsinoavina io ary noho izany antony izany; Hillel dia azo tandremana. Toy izany koa, ny FCNS (Fin du Crépuscule Nautique du Soir) (Fahamaizinan’ny Faravodilanitra) no fototry ny fiandohan’ny Andro, dia lazain’ireo olona ireo fa fanapahan-kevitra noraisin’ny olombelona koa. Diso tanteraka izany. Araka ny asehon’ireo lahatsoratra sy ireo firaketana ara-tantara tamin’ny vanim-potoanan’ny Tempoly sy ireo vanim-potoana manaraka, dia tsy azo nambara fa hanomboka ny andro raha tsy nisy kintana lehibe telo, fara fahakeliny, hita eny amin’ny lanitra amin’ny alina. Ary tsy tafiditra tao anatin'izany ny planeta Venus sy Mars, sns… fa fepetra nofaritan'ny FCNS (Fahamaizinan’ny Faravodilanitra).

 

Ny Filentehan’ny Masoandro

Ny filentehan'ny masoandro dia novoizin'ny Jodaisma mba hanombohana ny Sabata ka nanatovonana ora iray eo ho eo tamin’ny andro Sabata, ka nahatonga izany ho 25 ora amin’ny fahataperany amin’ny Fahamaizinan’ny Faravodilanitra (FCNS), ny tanjon’izany rehetra izany dia mba " hanakonana ny Torah". Ny filentehan'ny masoandro dia tsy fiafaran'ny andro ara-dalàna.

 

Hitantsika teo ambony fa ny alimanaka (kalandrie) dia fantatra nanomboka tao amin’ny Saha Edena izay i Jerosalema no ivony, nanomboka tamin’i Adama ka hatrany amin’i Noa, avy eo niaraka tamin’i Sema nankany Jerosalema (jereo No. 128). Toy izany koa tamin’ny andron’i Abrahama sy Isaka ary Jakoba, ary teo ambanin’ny Isiraely nandritra ny fisoronana tao amin’ny Tempoly sy teo ambanin’i Kristy sy ny Fiangonana. Fantatsika avy amin’ny alalan’ny firaketana an’ireo tantara fa ireo ntaolo dia nahafantatra fa ny tany dia boribory, ka ny alimanaka miorina amin’ny saha Edena, Eoropa sy ny Afovoany Atsinanana dia nitaky tsipika iray fiovana daty iraisam-pirenena tany Pasifika, satria fotsiny hoe boribory ny tany, fa tsy fisaka, araka ny nanambaran’ireo Trinitera izany tatỳ aoriana noho ny tsy fahalalana, na nohon’ny hadalana feno faharatsiana.

 

Ireo fanohanan-kevitra ireo dia ataon’ireo olona izay tsy afaka miaiky tsotra fa voafitaka izy ireo ka tsy afaka mibebaka mba hamonjena ny toerany sy ny ainy mihitsy aza. Mampiasa an’ireo tohan-kevitra ireo fotsiny izy ireo mba hahafahany miditra na ho voatazona ao amin'ny klioba ara-tsosialy fa tsy hanaraka an'Andriamanitra sy ny Finoana amin’ny Fahamarinana.

 

Ny Alimanakan’ny Tempoly tamin’ny Andron’i Kristy sy ny Fiangonana (sombiny avy tamin'ny hafatra Voaloham-Bolana tamin'ny 1/11/30/120).

Ny amin’ireo Fety ara-Baiboly, ireo Voaloham-Bolana ary ireo Sabata ao anatin'ny Didy Fahefatra dia notafihina tamin'ny alalan’ny fampiasana fandikan-teny diso na tamin’ny alalan’ny fanadinoana an’ilay filôzôfa jiosy tany Alexandria, i Judaeus Philon.

 

Philon dia nampiditra ireo fety folon’ny Israely teo anatin’ny didy iray, dia ny Didy Fahefatra izany. Izany indrindra no fotokevitra ijoroan’ny Fiangonana (jereo ny fampianarana momba ny Ny Lalàna sy ny Didy Fahefatra (No. 256)).

 

Nanomboka tamin’ny faharavan’ny Tempoly dia nanao izay rehetra azony natao ireo Jiosy sy ireo Kristiana Trinitera mba hanamaivanana sy hitsipahana ny Alimanakan’Andriamanitra. Ireo lohahevitra tena notafihina dia ny andro fanompoam-pivavahana, ny Sabata, izay novaina tsy ara-dalàna avy tamin'ny Sabata ho amin’ny alahady, ary ny Voaloham-bolana, izay mamaritra ny Alimanaka mihitsy. Ity Kalandrie sy Voaloham-Bolana ity dia iharan'ny fanafihan'ny Jiosy izay nanangana rafitra babyloniana jentilisa izay mifandray amin'ny tsingerina 19 taona diso. Ity rafitra ity, izay misy fanemoran’andro raikitra, dia tsy misy itovizany amin'ny an'ny rafitry ny Tempoly izay nampiasaina mandra-paharavany tamin'ny taona 70 A.K. izay narahin'i Kristy sy notandremany ary koa ny Fiangonana hatramin’ny niorenany. Ohatra, ny Kalandrie Hillel, izay arahina sy tandreman'ireo mpitori-teny avy amin'ny rafitra Armstrong, dia nanemotra andro tamin'ny Taona Masina 2008/2009, toy ny amin'ny taona masina 2024 ihany koa, izay tsy misy mihitsy antony tokony hanaovany an’izany, raha tsy hoe ny taonan'ny fanemoran’andro napetraky ny rafitra babylonianina. Ity rafitra ity dia efa niasa tao Babylona nandritra ny 500 taona mahery talohan’i Jesosy-Kristy fa tsy neken’ny Fiangonana, nefa nampidirin’ireo Raby Jiosy avy tany Babylona tamin’ny 344 A.K  ary noraisin’i Hillel II tamin’ny taona 358 A.K (ary novaina tamin’ny taonjato faha-11 sy faha-12). Ity hevi-diso manevateva an'Andriamanitra ity dia nampidirin'i Herbert Armstrong tao amin'ireo Fiangonana an'Andriamanitra tamin'ny taonjato faha-20 ary mandrapahatonga teo amin’io vanim-potoana io, dia tsy mbola nisy mpikambana na dia iray aza tao amin'ny Vatan'i Kristy, nitandrina ny alimanaka toy izany. Ny fanaovana izany dia hevi-diso (na herezia).

 

Ny momba ny Sabata sy Alahady dia noresahina tao amin'ny Hafatra Sabata tamin’ny 10/27/30/120.

 

Tsapan’ireo mpikambana ao amin'ny fiangonana CCG fa nampanaovintsika fanamby  ny asa-fitorian-tenin’ny fiangonana UCG mba hanazavany ny lohahevitra momba ny Voaloham-Bolana ao amin'ny fampianarana. Fanehoan-kevitra ny amin’ny Fotom-pampianaran'ny Fiangonana UCG: Tokony hitandrina ny Voaloham-Bolana ve ny Kristianina? (No. 124). Jereo koa ny Taratasy Miantefa amin'ny  Filankevitry ny Loholona ao amin'ny Fiangonana UCG (No. 159B).

 

Ny fanontaniana momba ny foto-kevitra ijoroan’i Philon dia voadinika ato amin’ity fampianarana ity ary nisy teny nalaina avy amin'ny asa soratr’i Colson. Ny hitantsika amin’izao dia misy olona mampiasa diso lahatsoratr’i Philon iray hafa izay horesahina eto ary ampidirina ao amin'ny tahirin-kevitra 124 izay momba an'i Philon, mba hanehoana tsotra izao tsy misy isalasalana fa ny fiangonana UCG, PCG, LCG ary olona maro hafa dia tsy vitany hoe ao anatin’ny fahadisoana ihany fa miziriziry koa amin’ny tsy fahalalana sy mitarika ireo mpikambana ao amin’ny ho amin’ny faharatsiana.

 

Ny lahatsoratra ao amin'ny Famakafakana dia milaza hoe:

Fantatsika avy amin'ny porofo nataon'i Philon fa ny Maizim-Bolana (Conjonction) dia nampiasaina mba hamaritana ny Voaloham-bolana. Ny Baiboly dia manome porofo hafa izay ahafahantsika manao ankapoben-teny  sy ventin-kevitra. Hoy i Philon hoe :

“Ity no voaloham-Bolana, na ny fanombohan’ny volana, izany hoe ny fe-potoana eo anelanelan'ny Maizim-Bolana (Conjonction) iray sy ny Maizim-Bolana manaraka, izay ny faharetany dia voakajy tsara tao amin'ny sekolin'ny astronomia.” (Judaeus, Philo, The Special Laws, II, XXVI, 140, Nataon’i F.H. Colson, University Press de Harvard : Cambridge, MA, 1937.)

 

Ny fiangonana UCG eto dia manonona ny fanambaran’ny Philon, nefa tsy nahavita nanatsoaka hevitra mazava na nitady porofo hafa izay manohana ireo fanambarany na mamaritra ny fiantraikan'izany amin'ny kalendrie. Ny fiangonana UCG dia manomboka miaraka amin'ny hevitr’i Maimonide izay mamaritra ny volana tsinana no tena fiheverana marim-pototra, ary avy eo izy dia niverina tany aloha tany amin'ny 1200 taona mahery lasa tany ka hatreo amin’i Philon (izay nanoratra  tany Alexandria nandritra ny vanim-potoanan'ny Tempoly), izay milaza ny mifanohitra tanteraka amin'ny petra-kevitr’izy ireo momba an'i Maimonide.

 

Noho izany, ny fisian'ireo sekolin'ny astrônômia dia nohamarinin'i Philon, izy dia olona manam-pahefana tsy nisy tsiny raha ny amin’ny Jodaisma hatramin’ny vanim-potoana Kristiana. Ireo ntaolo dia nanao kajy tena marina ny amin’ny faharetan’ny volana, ary tena mazava tsara tokoa izany. Ny conjonction (maizim-bolana) dia nokajiana tao amin'ny sekolin'ny astronomia ary tsy nilana  olona ho atao vavolombelona nanatri-maso ny fijerena izany. Ny fiangonana UCG dia noterena hanaiky izay nolazain’i Philon tao amin’ity antontam-pampianarana ity, saingy fotsiny taty aorian’ny nananganana an’ito fiheveran-diso nataon’i Maimonides ito, mba hahafahany mitahiry sy mitazona ilay foto-kevitra diso. Ny UCG dia afaka ary tokony niaraka nanomboka tamin'ny Philon ary tokony nametraka fa tsy nisy ny rafitra toy izany. Noho izany, ny fiangonana UCG dia efa manohitra ny tenany ihany ao amin'ireo  fanambarany roa voalohany ao amin'ny antontan-mpampianarany manokana. Ireo sekolin'ny astronomia ireo dia mazava ho azy fa tena manan-danja tokoa.

 

Asehon'i Philon fa ny alimanakan’ny Tempoly dia mifototra amin'ny Conjonction (Maizim-Bolana) fa tsy amin’ny fahitana. Na izany aza, navela nihantona ny fanehoan-kevitra. Tsy noresahina ny andinin-teny ao amin’ny Josephus, izay mampiseho fa ireo Voaloham-Bolana dia nankalazaina nandritra ny vanim-potoanan’ny Tempoly. I Josephus, ao amin’ny asa sorany hoe Ireo Adin’ny Jiosy (G.J), dia maneho fa ireo dia nosokajian'ny mpisorona ho manan-danja mitovy amin’ny Sabata, ary nisikina ny akanjony ny Mpisoronabe ary nanao ireo asa tao amin’ny Tempoly tamin’ny andro Sabata sy tamin’ny andro Voaloham-Bolana koa ary tamin’ireo andro Fety (G.J., 5:5:7). Araka izany àry, ny Voaloham-Bolana dia  nosokajiana ho mitovy lenta amin’ny Sabata sy amin’ireo Andro Masin'ny Fety. Ny fiangonana UCG dia afaka nanonona ary tokony ho nanonona an'io fanondrona io ihany koa ary izany dia  nanamafy izay voalazan'i Philon tamin'ny taonjato voalohany. Noho izany, isika dia manana vavolombelona iray tamin’ny taonjato voalohany izay velona tamin’ny andron’ny Tempoly, ary manana vavolombelona roa izay nahita ny Tempoly (sy nahita ny faharavany) ary nahafantatra hoe inona ny rafi-piasàny. Vavolombelona jiosy roa tany amin'ny faram-paran’ny vanim-potoanan'ny Tempoly no nanoratra momba ny Alimanaka ary nanamafy fa ireo Voaloham-Bolana dia fantatra tamin’ny Maizim-Bolana tamin’ny alalan’ireo sekolin'ny astrônômia ary natao ho andro fanompoam-pivavahana izay nisikinan’ny Mpisoronabe ny akanjony natokana ho amin’izany. Araka ny voalazanay dia tsy nisikina an’io fitafiana io izy raha tsy tamin’ny fotoanan’ireo Sabata sy ireo Voaloham-Bolana ary tamin’ireo Andro Firavoravoana”.

 

Ho fanampin'io teny io, dia misy lahatsoratra iray hafa misy ifandraisana amin'ny Voaloham-Bolana sy amin'ny famaritana nataon'izy ireo izay manondro ny andro manokana amin'ny Voaloham-Bolana sy diso fanononana mba handisoana ny fiandohan'ny Voaloham-Bolana ho aorian'ny andron'ny  Conjonction (Maizim-Bolana). Misy dikateny diso hafa milaza fa ny volana dia manomboka amin'ny andro iray alohan'ny Maizim-Bolana. Ireo dikateny ireo dia nanjary tsy azo atao raha toa ka mampiasa ny fanambarana roa avy amin'i Philon. 

 

Ho fanazavana momba ireo fety eo ambanin'ny didy fahefatra, dia vakiantsika izay lazain'i Philon:

IREO LALÀNA MANOKANA, II*

{** Lohatenin'i Yonge, Fifanekena momba ireo Lalàna Manokana, izay manondro ireo Didy Telo ao amin'ny Didy Folo (Décalogue), dia ny fahatelo, fahefatra ary fahadimy; Momba ny Fianianana sy ny Fanajana tokony ho azy ireo; Momba ny Sabata Masina; Momba ny Fanomezam-boninahitra ireo ray aman-dreny.}

....

Ny dikan-tenin'i Yonge amin'ity ambaratonga ity dia misy lohatenim-pifanekena miavaka: Eo amin’ny isa Fito. Ny fizarana manaraka dia manomboka sy mifarana amin'ny isa romanina I (=X amin'ny Loeb). Ny lahatsoratra dia manaraka ny fanisan'i Loeb.

X. (39). Ny didy manaraka dia ny momba ny andro masina fahafito, izay ahitana fety tsy hita isa amin’ny ankamaroan’ireo fety manan-danja. Ohatra, ny fanafahana an’ireo olona izay afaka teo aloha  raha amin’ny maha-olombelona azy, nefa lasa andevo noho ny toe-javatra tsy ampoizina tamin’ny fotoan’androny, ka nisy ny fanafahana isaky ny fito taona. Eto indray dia misy ny fifampitsinjovana amin'ny maha-olombelona ataon'ireo mpampindram-bola amin'ireo mpitrosa, satria avelan'izy ireo heloka sy foananany ny trosan'ireo mpiray tanindrazana aminy  isaky ny fito taona. Misy koa ny fitsaharana omena  ny tany lonaka, na any ambanivohitra izany na any an-tendrombohitra, izay atao isaky ny fito taona ihany koa. Ankoatra izany, dia misy ireo didy, izay naorina mahakasika ny taona fahadimampolo. Ary amin'ireo zavatra rehetra ireo, ny fitantarana tsy misy dikany (tsy mitady hevitra anatiny sy ara-panoharana na dia iray akory aza) dia ampy hitarika an'ireo  izay vonona mba hanalavorary ny hatsaran-toetrany, ary mba hahatonga an’ireo  izay miziriziry amin’ny heviny sy mafy loha amin’ny toe-pony mba ho lasa manetry tena sy ho azo fehezina (40) Nefa na izany aza, efa niresaka elaela ihany isika momba ny hasin’ny isa fito, ka nanazava ny toetra ananany raha oharina amin’ny isa folo, ary koa ny fifandraisany amin’ny isam-polo, ary koa amin’ny isa efatra, izay fototra sy niavian’ny isam-polo. Ary ankehitriny, rehefa  nitambatra ho amin’ny filaminana tsy tapaka tamin'ny  alalan'ny tokana izy, dia mamokatra ny isa valo amby roapolo tonga lafatra araka ny laminy tsy tapaka; rehefa nampitomboina tamin'ny zara mitovy tsy miova tao amin’ireo ampahany rehetra ao aminy, ka lasa iray goba sy efa-joro. Nasehoko ihany koa ny fomba isian'ny  hatsarana tsy manam-petra azo alaina amin'ny fandinihana tsara ity lohahevitra ity, izay tsy ananatsika fotoana ny hiresahana azy eto. Fa tsy maintsy dinihintsika tsirairay ireo fanontaniana manokana izay miseho amintsika ho tafiditra ao anatin'izany, ny voalohany no anombohantsika azy. Ny fanontaniana voalohany hodinihina dia ny momba ireo Fety. [Ny dikantenin'i Yonge dia misy lohatenin'ny fifanarahana manokana : Mba Hampisehoana fa ny Fety dia Miisa Folo. Io "fifanarahana" io dia manomboka amin’ny isa romana I (= XI ao amin’ny Loeb), mitanisa tsirairay ireo fety folo isanisany avy ary miitatra hatrany amin'ny laharana faha-214 amin’ny Loeb. Ny lahatsoratra dia manaraka ny fanisan'i Loeb.]

XI. (41) Ankehitriny, dia misy fety folo, araka ny voalazan’ny lalàna.

Ny voalohany dia ilay mety hahagaga ny olona ny mandre ny iantsoina azy hoe fety. Ity fety ity dia isan'andro.

Ny fety faharoa dia ny andro fahafito, izay antsoin’ny Hebreo amin’ny fitenin-drazany hoe Sabata.

Ny fahatelo dia ilay tonga aorian’ny maizim-bolana, izay atao amin’ny andron’ny voaloham-bolana.

Ny fahefatra dia ny Paska, izay antsoina hoe Paska.

Ny fahadimy dia mahakasika ny voaloham-bokatry ny vary hordea -- ny amboara masina. [Mariho fa ny Amboara Ahevaheva dia anakiray tamin’ireo fety Folo tamin’ny andron’ny Tempoly]

Ny fahenina dia ny andro firavoravoana fihinanana ny mofo tsy misy masirasira, rehefa afaka izany, dia ankalazaina izany andro firavoravoana izany.

Ny andro fahafito amin’ireo andro fahafito.

Ny fahavalo dia ny fetin’ny volana masina, na ny fetin’ny trompetra.

Ny fahasivy dia fifadian-kanina.

Ny fahafolo dia ny fetin'ny Trano Lay na Fetin’ny Tabernakely, izay farany amin’ireo fety rehetra isan-taona, izay mifarana amin'ny fomba mba hahatonga lafatra ny folo.

Izao isika dia tsy maintsy manomboka amin'ny fety voalohany. 

 

Marihina eto fa ao amin’ny teny fampidirana mahakasika ny fety fahatelo, izany hoe ny Voaloham-Bolana, i Philon dia nampiasa ny teny izay nadika hoe taorian'ny maizim-bolana ary  ny hafa dia nadika azy ho toy izao manaraka izao, amin'ny heviny hoe "araka ny" na "araka ny voafaritry ny" Maizim-Bolana. Na izany aza dia, manazava an’io resaka io izy amin’ny filazana hoe inona no mitranga amin’ny andron’ny Voaloham-Bolana isam-bolana. Mazava tsara noho izany ny lahatsoratra: ny Voaloham-Bolana dia ny andro isehoan’ny Maizim-bolana. Ao amin'ny fanazavana taty aoriana dia nanohy nilaza i Philon fa ny volan’ny kalandrie dia manomboka amin’ny Maizim-bolana iray mankany amin'ny Maizim-bolana manaraka araka ny voafaritra ao amin'ireo sekolin'ny astronomia, araka ny voalaza etsy ambony.

 

Ka noho izany, dia tsy misy hadisoana mihitsy ao. Ny Voaloham-Bolana dia mitranga amin'ny andron'ny Maizim-bolana (Conjonction) izay nofaritan'ireo sekolin'ny astronomia tany Jerosalema. Ny fanemorana ny Voaloham-Bolana ho amin’ny andro manaraka tahaka ny ataon’ny Jodaisma, dia fanemorana ny fety rehetra sy fanaovana azy ireo ho tsy misy lanjany. Izany dia fanevatevana tsotra izao an'Andriamanitra sy ny Lalàny. Avy amin'ny Voaloham-Bolana no nandaminana sy iankinan’ireo fety rehetra manaraka.

 

Ny fandikan-tenin'i Yonge dia banga ny tapany iray amin'ny lahatsoratra 140 sy ireo lahatsoratra ao amin’ny 142 ka hatrany amin’ny 144 (izay omena eto) ary manazava ny fotoana sy ny teolojia ao ambadiky ny Voaloham-Bolana ary ny antony iasan'izany araka ny Maizim-bolana ary ny andron'ny Voaloham-Bolana dia ny andron’ny Maizim-bolana (Conjonction).

 

NY FETY FAHATELO

XXVI. (140) Araka ny lamina izay nataontsika, dia miroso amin’ny firesahana ilay amin’ny fety fahatelo isika, dia ny  voaloham-bolana izany. Voalohany indrindra, satria io no voalohan’ny volana, sy fiatombohana, na amin'ny isa na amin'ny fotoana, dia mendrika. Faharoa, satria amin'izao fotoana izao dia tsy misy na inona na inona eny amin'ny lanitra manontolo tsy misy hazavana. (141) Fahatelo, satria amin'izao vanim-potoana izao ny tenan-javatra matanjaka indrindra sy manan-danja indrindra dia manome ampaham-panampiana ilaina ho an’ny tenan-javatra tsy dia manan-danja sy malemy kokoa; satria amin'ny fotoanan'ny voaloham-bolana, ny masoandro dia manomboka manazava ny volana amin'ny hazavana izay hitan'ny fandrenesana, ary avy eo mampiseho ny hatsarany amin'ny mpijery izy. Ary  izany dia toa lesona miharihary amin’ny fahatsarana sy ny maha-olombelona ho an’ny olombelona, mba hampianarana azy ireo fa tsy tokony hisalasala izy ireo ny hamela ny hafa handray soa avy amin’izay fananan'ny tena, tahaka ireo tenan-javatra eny amin’ny lanitra (astra) ka tokony esorin’izy ireo ny fitsiriritana ary ho roahiny hiala amin’ny Fanahiny.{17} { Ny fizarana faha 142-144 dia nesorina tao amin'ny fandikan-tenin'i Yonge, satria ny fanontana izay nanorenan'i Yonge ny fandikan-teny nataony, ny Mangey, dia tsy nahitana an'io antontan-kevitra io. Ireo andalana ireo dia vao nadika vao haingana ho an'ity boky vaovao ity.} (142) Ny antony fahefatra dia satria, amin'ireo tenan-javatra rehetra eny amin'ny lanitra, ny volana dia mandeha amin'ny zodiaka ao anatin'ny fotoana fohy indrindra: mamita ny fihodinany ao anatin'ny iray volana izy. Noho izany antony izany, ny lalàna dia nanome voninahitra ny fiafaran'ny fihodinany, dia ny fotoana nijanonan'ny volana teo amin'ilay toerana niaingany ka niantombohany nandeha, ary nantsoiny hoe fety io andro io mba hahafahany mampianatra antsika lesona tsara indrindra, dia ny hoe: fa amin'ny raharaharan’ny fiainana dia tokony hirindra  amin'ny fiandohana ny fiafarana. Izany no hitranga raha mitana ny tadin’ny fahalalantsika voalohany amin’ny herin’ny saina isika ary tsy mamela azy ireo handà ny tady ka hihazakazaka malalaka toy ny biby tsy misy mpiahy.

http://www.earlyjewishwritings.com/text/philo/book28.html 

 

Mariho, araka ny voalaza etsy ambony, fa i Yonge dia tsy manana ny lahatsoratra feno amin'ny [andalana] 140, toy ny an'ny fanontan’i Colson, ary tsy manana ny lahatsoratra [ireo andalana] faha 142 ka hatramin’ny 144, izay toa very na nesorina mba hanafenana ny tena toetran'ny Voaloham-Bolana. Na izany aza, ny fizarana teo aloha dia mbola tsy mamela hampisy fisalasalana ny amin'ny fotoana marina nankalazana azy ireo sy ny fomba namaritana azy ireo. Ireo izay manaraka ny Kalandrie Hillel sy izay miady hevitra sy miaro ny fampiasana izany dia tsy manana fialan-tsiny ary tsy mankatò an'Andriamanitra. Toy ny lamba maloto ny fanompoan’izy ireo.

 

 

Kristy sy ny Alimanaka

Ity kalandrie ity dia narahin'i Kristy sy ireo Apôstôly ary ny Fiangonan'Andriamanitra rehetra manerana an'izao tontolo izao nandritra ny taonjato maro. Nitandrina ny Dingan’ny Fanamasinana koa izy ireo (No. 077, 241) ho amin’ny Fanadiovana ny Tempoly (No. 241B) ary koa Ny Fifandian-kanina ho an'ireo Tsy mahalala sy ireo Olona ao anatin’ny Fahadisoana (No. 291) izay nandidian’Andriamanitra tamin’ny alàlan’i Ezekiela. Ny Fiangonana dia tsy tafalatsaka tao anatin’ny fahadisoana raha tsy tamin’ny taonjato faha-20, nandritra ilay antsoina ao amin’ny Apokalypsy toko faha-3 hoe ireo Fiangonana na ireo vanim-potoanan’i Sardisy sy Laodikia. Nitandrina ireo Voaloham-Bolana toy ny Sabata nandritra ny 1900 taona ihany koa izy ireo ary fantatsika izany avy amin’ireo lahatsoratra ara-tantara farany momba ny rafitra Tyatira izay mampiseho fa nanaraka ny Alimanakan’ny Tempoly izy ireo ary tsy nanaraka sy tsy nitandrina an’i Hillel mihitsy (jereo The Sabbatarians in Transylvania nataon’i R, Kohn (1894) tr. T. McElwain sy B. Rook miaraka amin’ny sasin-tenin’i W. Cox, CCG 1998.

 

Ny zava-dehibe tokony ho fantatra dia ny nitandreman’i Kristy tamim-pahamailona ny Alimanakan’ny Tempoly tao Jerosalema, araka ny namaritan’ireo anti-panahy izany. Ilay Andriamanitra ao amin’ny Sal. 45 no nanome ny lalàn’i Eloah ho an’i Adama sy ireo patriarka, avy eo tamin’i Mosesy sy ny Isiraely tany Sinay sy tany an-tany efitra, tamin’ny naha-Anjelin’ny Fanatrehana azy. (Asan’ny Apostoly 7:30-53; 1 Kor. 10:1-4) ary koa tamin’ny naha- Elohim-ny Isiraely azy (Sal. 45:6-7; Heb. 1:8-9), izay i Kristy. 

 

Ny kalandrie Hillel dia tsy navoaka raha tsy tamin'ny taona 358 A.K. ary tsy vita raha tsy tamin'ny taonjato fahiraika ambin'ny folo sy faharoa ambin'ny folo (jereo No. 195, 195B sy 195C). Ireo Fiangonan’Andriamanitra, noho ireo antony rehetra voalaza etsy ambony ireo, dia nanda ny rafitra babylonianin’ireo Fariseho sy ny rafitr’i Hillel nandritra ny 1900 taona. Ny fanarahana sy fitandremana izany ankehitriny noho ny antony ara-tsosialy dia fandrorana amin’ny batisanao sy fanariana ny toeranao amin’ny Fitsanganana Voalohany.

 

Fanarenana amin’ny Laoniny Farany

Ny Jiosy rehetra izay tsy mitandrina ireo Voaloham-Bolana sy ireo Sabata, ary koa ny  mpikambana tsirairay ao amin'ireo Fiangonan'Andriamanitra izay tsy mitandrina intsony ny alimanakan’ny Tempoly, anisan'izany ireo Voaloham-Bolana, ary izay mitandrina an'i Hillel, tahaka ireo Jiosy, dia hovonoina ho faty, tahaka an’izao tontolo izao amin’ny ankapobeny izay tsy mety mibebaka (Isaia 66:23-24). Joda dia nampitandremana teo ambanin’ilay Mesia ary tsy nety nibebaka (jereo Ny Famantarana ny amin'i Jona (No. 013)) ary noho ny tsy fankatoavany dia novidiany lafo izany nandritra ny 1900 taona mahery. Nampitandremana indray izy ireo nandritra ny Vono-olona Faobe, izay naharitra 1260 andro, nanomboka tamin’ny taona 1941 ka hatramin’ny 1945, izay nahafatesana olona enina tapitrisa, ary fiangonana maro no maty satria izy ireo tsy nihazona ny finoana araka ny tokony ho izy. Ankehitriny izy ireo dia efa hiharan’ny Vono-olona Faobe Faharoa ka hibebaka mandritra ny 1260 andron’ireo Vavolombelona. Toy izany koa, ireo Fiangonan’Andriamanitra any Sardisy sy Laodikia dia hibebaka hiala amin’i Hillel sy amin’ny rafitra romana, na ho faty tanteraka. Jereo koa Ny Fahoriana Lehibe (No. 141D_2) sy Ireo Efa-jato Taonan'ny Lovan'i Abrahama (No. 212J). Anjarantsika ny misafidy.

 

q