Ireo Fiangonana Kristianina
an'Andriamanitra
[CB002]
(Édition 2.0 20020512-20020512-20061227)
Ny Baiboly milaza amintsika fa Jesosy dia Zanak’Andriamanitra. Ny Fivavahana Kristianina manjaka ankehitriny milaza fa Jesosy dia olona faharoan’ny Trinite. Milaza koa izy ireo fa ny Ray sy ny Fanahy Masina dia ireo endrika roa hafa amin’io Andriamanitra telo izay iray io. Kanefa, ny Baiboly milaza fa misy Ilay Hany Andriamanitra Marina ihany, ary tokony ho fantatsika izany raha te hivavaka amin’Andriamanitra amin’ny fanahy sy ny fahamarinana isika.
adresy mailaka
:
secretary@ccg.org
(Copyright © 2002, 2006 Christian Churches of God, Éd. Wade Cox)
(Tr. 2014)
Azo adika sy zaraina maimaimpoana
ity fampianarana ity raha atao manontolo izany fa tsy misy anesorana na ovàna
akory. Tsy maintsy ampidirina ao koa ny anarana sy adiresin’ny mpanao boky ary
ny fanambarana momba ny zon’ny mpanoratra. Tsy azo itakiana vola ny olona
mandray ny boky nadika. Azo atao ihany ny mindrana ampaha-tsoratra fohifohy ho
an’ny amin’ny gazety na asa soratra fitsikerana raha tsy manohintohina ny
zon’ny mpanoratra izany.
Ity fampianarana ity dia azo
raisina eo amin’ny pejin’ny World Wide Web :
http://www.logon.org/ et http://malagasy.ccg.org/
Iza moa Jesosy ? [CB002]
Ny fotoana tokony hahaterahan’i Jesosy dia efa fantatra ela mialoha ny hahatongavan’izany, araka ny voasoratra hoe : « Ary noho izany dia ny Tompo no hanome famantarana ho anareo : Indro, hanan'anaka ny virijina (zazavavy) ka hiteraka zazalahy, ary ny anarany hataony hoe Imanoela (Amintsika Andriamanitra) » (Isaia 7:14).
Tamin’ny alalan’ny fahagagana nataon’Ilay Hany Andriamanitra Marina, ny zazakely vao nateraka Jesosy dia notorontoronin’ny Fanahy Masina ary nateraky ny reniny olombelona, dia ilay virijina Mariama (Lioka 1:26-35 ; Matio 1:23). Antsoina matetika amin’ny anarana diso hoe Maria izy. Ny vadin’i Mariama dia Josefa, nefa izy dia tsy rain’i Jesosy.
Ny mpaminany Isaia dia nilaza io vaovao mahafaly io, efa hatry ny ela.
Isaia 9:6-7 Fa Zaza no teraka ho antsika, Zazalahy no omena antsika ; Ary ny fanapahana dia eo an-tsorony, ary ny anarany atao hoe Mahagaga, Mpanolo-tsaina [Na : mpanolo-tsaina mahagaga], Andriamanitra Mahery, Rain'ny mandrakizay, Andrian'ny fiadanana 7Ny handrosoan'ny fanapahana sy ny fiadanana dia tsy hanam-pahataperana eo amin'ny seza fiandrianan'i Davida sy ny fanjakany, mba hampiorenana sy hampitoerana azy amin'ny rariny sy ny hitsiny hatramin'izao ka ho mandrakizay ; ny fahasaro-piaron'i Jehovah, Tompon'ny maro, no hahatanteraka izany.
Io mpanjaka ho avy izay lazain’i Isaia eo ambony io, dia nateraka efa ho 2000 taona lasa tao an-tranon’omby, ary nandry ao am-pihinanam-bilona. Ny fahaterahany dia nolazaina tamin’ireo mpiandry ondry toy ny hoe : « milaza teny soa mahafaly aminareo aho, dia fifaliana lehibe izay ho an'ny olona rehetra ; fa Mpamonjy no teraka ho anareo anio ao antanànan'i Davida, dia Kristy Tompo » (Lioka 2:8-12).
Jesosy dia nateraka ao amin’ny fokon’ny Joda (iray amin’ireo fokon’ny firenena Israely) tao Betlehema any Jodia nandritra ny andron’i Heroda Mpanjaka (Matio 2:1). Heroda dia Edomita, taranak’i Esao izay niova ka niditra amin’ny Jodaisma roanjato taona teo aloha. Tsarovy fa, Esao dia rahalahy kambana amin’i Jakoba ary zanak’i Isaka izy roa (Genesisy 25:21-27).
Ny Baiboly tsy manambara amintsika ny datin’andro nahaterahan’i Jesosy. Misy antony tsara izany, satria tsy tokony hankalaza ny fitsingerenan’ny andro nahaterahany isika. Arak’izany, tsy tokony hankalaza ny fitsingerenan’ny andro nahaterahan’izan’iza koa isika. Jereo ny Fampianarana Ireo Fitsingerenana ny andro nahaterahana (No. 287). Ny fahafatesan’i Jesosy no tsy maintsy tsarovintsika, ary ataontsika isan-taona amin’ny Paska izany. Hazavaina feno ao amin’ny fampianarana Ireo Andro Masin’Andriamanitra (No. CB022) izany.
Ny ankamaroan’ny olona amin’ireo firenena Kristianina ankehitriny, dia mankalaza ny nahaterahan’i Jesosy amin’ny 25 Desambra. Izany no tena antony mahatonga ny ankamaroan’ny olona hankalaza ny Noely. Kanefa, araka izay ho hitantsika ao amin’ny fampianarana hafa, ireo fomba fanaon’i jentilisa sy ny fomban-drazana toy ny Noely dia tsy misy fifandraisany mihitsy amin’ny fahaterahan’i Jesosy (jereo ny fampianarana Nahoana isika no tsy mankalaza ny Noely (No. CB024).
Zanak’Andriamanitra
Maro ny olona mihevitra ankehitriny fa Jesosy dia Andriamanitra. Marina fa andriamanitra izy, nefa tsy izy no Ilay Hany Andriamanitra Marina (jereo koa Jaona 20:27-28). Jesosy dia ilay Kristy (izay midika hoe Ilay Voahosotra na Mesia ; Jaona 1:41), ilay Zanak’Andriamanitra velona (Matio 16:16). Eloah no Anaran’Andriamanitra amin’ny teny Hebreo ary Izy no Andriamanitry ny Mesia sy Andriamanitsika. Ny anarana nomena ny Mesia tety ambonin’ny tany, amin’ny teny Hebreo dia Yahoshua na Yashua. Amin’ny fiteny anglisy, antsoina hoe Joshua izy.
Jesosy dia Zanak’Andriamanitra ary maro ireo mitondra tahaka azy izany anarana izany ary zanak’Andriamanitra koa ireny. Jesosy dia antsoina hoe « Zanak’Andriamanitra Avo Indrindra » (Marka 5:7). Fa marihina fa Jesosy irery ihany no Zanak’Andriamanitra nateraka (Matio 3:17 ; Jaona 1:18 ; 1Jaona 4:9).
Misy Andriamanitra iray izay ny Ray, ary misy Tompo iray izay Jesosy Kristy, izay nahariana ny zavatra rehetra ary mahavelona antsika (1Kor. 8:6). Ny Baiboly milaza mazava tsara fa misy Andriamanitra iray ihany dia Ilay Hany Andriamanitra Marina izay naniraka an’i Jesosy Kristy hanao ny asany (Jaona 17:3-4). Anisan’ny asa ataony ny ho tonga Mpamonjy sy Mpanavotra antsika (Matio 14:33 ; Jaona 8:42 ; Efesiana 1:7 ; Titosy 2:14).
Jesosy no làlana mankany amin’ny Ray. Amin’ny alalan’i Jesosy Zanak’Andriamanitra no ahafahantsika mahalala Ilay Hany Andriamanitra Marina. Arak’izany, mivavaka amin’ny Ray amin’ny anaran’ny Zanany isika (Jaona 14:12-14 ; 15:16). Tsy mivavaka amin’i Jesosy isika, fa mivavaka amin’ny Ray ihany. Satria ny didy voalohany milaza hoe : « Aza manana andriamani-kafa, fa Izaho ihany » (Eksodosy 20:3). Amin’Ilay Hany Andriamanitra Marina ihany no tokony hivavantsika.
Andriamanitra Ray (Eloah) dia izy irery ihany talohan’ny nahariany ny Maro any an-danitra sy ny olombelona. Io Andriamanitra io dia tsy afaka ho maty (1Tim. 6:16). Nefa hitantsika ao amin’ny Soratra Masina fa Jesosy dia efa ny maty. Noho izany, fantatsika mazava mihitsy eto fa Jesosy Kristy dia tsy Ilay Andriamanitra tena Ambony Indrindra. Tsy izy no filoha mpanapaka sy mandidy (fr:patron final), araka ny fomba fitenintsika.
Kristy nilaza tamintsika fa nivoaka avy tamin’Andriamanitra izy (Jaona 8:42). Ary voasoratra fa Andriamanitra Ray no nihavian’izao zavatra rehetra izao (Romana 11:36). Ny Zanaka namorona ny zavatra rehetra amin’ny alalan’ny herin’ny Ray. Satria Ny Zanaka dia Endriky ny Ray, noho izany, ny Zanaka afaka omena ny anarana hoe « Andriamanitra ». Afaka omena voninahitra tahaka ny Ray izy (Jaona 5:22-23) fa tsy azo ivavahana tahaka Ilay Hany Andriamanitra Marina. Ny Ray dia lehibe noho izy rehetra (Jaona 10:29). Ny Ray nanome fiainana ho an’ny Zanany (Jaona 5:26). Jesosy nilaza fa velona izy noho ny Ray (Jaona 6:57). Ny tian’ny Ray hataony no nataon’i Jesosy, fa tsy izay tiany hatao.
Azo lazaina mifanaraka amin’izany fa Andriamanitra Ray namorona ny Zanaka (izay tonga Jesosy) sy ireo Maro any an-danitra koa. Nohariana hatry ny ela talohan’ny famoronana fizika izy ireo. Nanatrika ny famoronana ny tany sy izay rehetra ao aminy ireo Maro any an-danitra ireo.
Joba 38:4-7 4Taiza ary ianao, fony Aho nanorina ny tany ? Ambarao, raha hainao. 5Iza ary no nandidy izay ho refiny, raha fantatrao ? Ary iza no nanenjana ny famolaina teo aminy ? 6Teo amin'inona no nanorenana ny vodi-andriny, ary iza no nametraka ny vato fehizorony, 7Raha niara-nihira ny kintan'ny maraina, ary nihoby avokoa ireo zanak'Andriamanitra ?
Ny Soratra Masina milaza amintsika koa fa Andriamanitra Ray (Eloah) dia tsy afaka ho hitan’ny maso na ho henon’ny sofin’olombelona (Jaona 1:18; 5:37). Hita noho izany fa tsy momba ny Zanak’Andriamanitra mihitsy izany. Jesosy dia Endrik’Andriamanitra tsy hita (Kolosiana 1:15), nefa hita sy henon’ny olombelona izy nony tety antany. Noho izany, ny tena marina dia izao, ny zanaka naneho ny Ray tamin’ny alalan’ny teny nambarany sy tamin’ny alalan’ny asa rehetra nataony. Tamin’ny andron’ny Testamenta Taloha, ny olona nahita an’Andriamanitra sy niresaka tamin’Andriamanitra. Kanefa tsy Ilay Hany Andriamanitra Marina io. Ireo anjely izay irak’Andriamanitra no niresaka tamin’ireo olona ireo sy hitan’ireo olona ireo. Adama dia nahita an’Andriamanitra tao amin’ny saha Edena (Genesisy 3:8-19). Abrahama nahita sy niresaka tamin’ny Tompo (Genesisy 12:7 ; 17:1-3). Mosesy dia nihaona taminy teo amin’ny Tendrombohitra Sinay (Eksodosy 3:2-7). Josoa nihaona taminy tao Jeriko (Josoa 5:13 ka hatramin’ny 6:2).
Tena fitsidihana nisy marina ireo. Tena nahita marina olona sy nandre marina ny feony izy ireo. Misy maro mitovy amin’izany ao amin’ny Baiboly, dia olona nahita an’Andriamanitra sy niresaka tamin’Andriamanitra. Io anefa dia tsy Ilay Hany Andriamanitra Marina mihitsy, satria tsy nisy olona nahita Azy na nandre ny Feony (Jaona 5:37). Raha nangataka ny hanehoana azy ireo ny Ray i Filipo, Kristy namaly azy hoe : « Izay nahita ahy dia nahita ny Ray » (Jaona 14:8-10).
Ny fiainan’i Jesosy Talohan’ny nahaterahany
Io andriamanitra izay hitan’izy ireny sy ren’izy ireny io, dia tsy andriamanitra hafa raha tsy Kristy ihany. Nantsoina hoe Anjelin’ny Yahovah izy tao amin’ny Testamenta Taloha (jereo ny fampianarana Ny Anjelin’i YHVH [024]. Ny Baiboly milaza fa Kristy dia nanana fiainana ara-panahy tany an-danitra talohan’ny namoronana ny tany (Jaona 6:38 ; 8:23-58 ; Filipiana 2:5-7).
Jaona 17:5 Ary ankehitriny, Ray ô, mankalazà Ahy amin'ny tenanao, dia amin'ny voninahitra niarahako nanana taminao, fony tsy mbola ary izao tontolo izao.
Jaona Mpanao Batisa nilaza mazava tsara fa Kristy dia talohany (Jaona 1:15-18). Nefa ny Baiboly milaza amintsika fa Jaona dia zokin’i Kristy enim-bolana. Noho izany, tsy mety hitombona ny hoe Kristy dia talohan’i Jaona raha tsy hoe efa niaina talohany izy. Talohan’ny hahatongavany ho olombelona, ny fiainana nananan’i Kristy dia toy ny andriamanitra, Elohim izy, na koa theoi. Ny teny Elohim dia teny mihoatra ny iray (fr: pluriel) amin’ny teny hebreo, izay midika andriamanitra iray na andriamanitra maro ary nampiasaina hitendrena ireo zanak’Andriamanitra any an-danitra sy olona vitsivitsy hafa koa. Ny olona taloha nahafantatra mazava ny maha samihafa an’Andriamanitra (Eloah) sy ny Elohim izay niseho tamin’ny olombelona sy niresaka tamin’izy ireo.
Ny Testamenta Vaovao dia maneho koa, tamin’ny alalan’ny teny nolazain’i Kristy, fa efa niaina izy talohan’ny nahatongavany ho olombelona atao hoe Jesosy. Nilaza izy hoe : « Fony tsy mbola ary Abrahama, dia Izy Aho » (Jaona 8:58). Milaza izy eto fa velona talohan’ny nahaterahan’i Abrahama. Noho izany, Andriamanitra iray izy ary anjely izy na irak’ilay Hany Andriamanitra Marina niteny avy tamin’Ilay Hany Andriamanitra Marina Avo Indrindra (jereo ny fampianarana Ireo Anjely dia iraka [CB028]). Avy eo, tonga olombelona izy. Jereo koa ny fampianarana Ny Fisian’i Jesosy Kristy Taloha [243].
Nahoana Jesosy no Tonga ?
Jesosy tonga tety an-tany hanome fiainana mandrakizay an’izay rehetra mino azy (Jaona 3:16). Jesosy dia nanolo-tena an-tsitrapo ho faty mba hanome fiainana mandrakizay ho an’ireo olony (sy ireo olon’Andriamanitra). Adama dia afaka ho nanantanteraka izany kanefa nanota izy. Noho izy nanota, dia tsy nahazo nanatona an’Ilay Hany Andriamanitra Marina ny olombelona. Ny fahotana dia mampisaraka antsika amin’Andriamanitra. Noho izany, rehefa tonga olondehibe isika (manomboka amin’ny roapolo taona), dia tokony hibebaka ary hatao batisa mba handraisantsika ny Fanahy Masin’Andriamanitra. Jesosy dia tonga nanome ny ainy (izany hoe ho maty) mba hahafahantsika manana ny fiainana mandrakizay miaraka aminy sy ny Ray. Tamin’ny alalan’ny fahafatesany no ahafahan’ny olona mibebaka amin’ny fahotany hanatona indray ny Ray amin’ny alalan’ny Fanahiny Masina.
Ho maty amin’ny fahafatesan’ny nofo isika rehetra, kanefa ho afaka velona indray. Tsy afaka miaina mandrakariva ao amin’ny vatana nofo (olombelona fizika) ity isika, satria fiainana tsy maharitra izany. Ireo maty rehetra dia hatsangana avy ao am-pasana (Jaona 5:25-26). Ilay Hany Andriamanitra Marina dia manana drafitra lehibe mihoatra izany ho an’ny olombelona (1Kor. 2:1-16). Hahafantatra bebe kokoa ny amin’izany drafitra izany isika rehefa vita batisa.
Nandritra ny Fiainan’i Jesosy
Maro ireo olona izay tsy tia nihaino an’i Jesosy ary nilaza izy ireo fa demonia izy (Jaona 10:20). Ireo pretra sy ny loholom-pivavahana dia nianiana hamono azy, fa ireo olona tsotra kosa dia tia nihaino azy. Nanana fahefana izy sy ny fampianarany (Lioka 19:47-48). Ireo vahoaka dia gaga sy talanjona tamin’ny fampianarany (Matio 7:28-29).
Jesosy nilaza zavatra maro tamin’ny fanoharana, izany hoe nilaza tantara izay misy dikany miafina izy. Ny ankamaroan’ny olona dia tsy afaka nahafantatra ny dikan’ireo fanoharana ireo ary Jesosy nanome ny dikany marina ho an’ireo mpianany (Marka 4:34). Jesosy dia tia nihinana sy nisotro divay, izay araka ny mety hataon’ny olombelona. Fa ny olona sasany kosa nilaza fa nihinana sy nisotro be loatra izy. Nolazain’izy ireny fa fatra-pitia hanina sy mpisotro divay izy (Matio 11:19) satria mpihatsaravelatsihy izy ireny.
Ao amin’ny Matio toko faha 4, Satana naka fanahy an’i Jesosy mba hanekeny hiara-miasa aminy hanova ho hafa ny drafitra nokasain’Andriamanitra hitondrana izao tontolo izao. « Izao rehetra izao dia homeko anao, raha hiankohoka eto anatrehako hianao » (Matio 4:9). Tian’i Satana ny haneken’i Jesosy azy ho Andriamanitra sy ilay mpitondra ambony indrindra. Jesosy nahalala fa fandikana ny didy voalohany izany ary namaly izy hoe : « Jehovah Andriamanitrao no hiankohofanao, ary Izy irery ihany no hotompoinao ». Dia nandao azy ny devoly (Matio 4:10-11).
Tsy tokony hihaino mihitsy ireo milaza fa Jesosy dia tonga hanafoana ny Lalàna isika (Matio 5:17-19). Satria Kristy na Mesia (izay midika « Ilay Voahosotra ») izy, noho izany nahatanteraka ny lalàna fisoronana izy (Hebreo 1:1-14). Ireo Lalàn’Andriamanitra (ireo Didy Folo) dia mitoetra hatrany ary ireo no mihazona antsika ankehitriny, tahaka izay efa nataony hatrizay, nanomboka tamin’ny namoronana ireo maro na tafika ara-panahy ka hatramin’ireo olombelona voalohany tao amin’ny Saha Edena.
Ireo Fahagagana izay nataon’i Jesosy
Tamin’ny alalan’ny herin’ny Fanahy Masin’Andriamanitra no nanaovan’i Jesosy fahagagana maro fony izy tety an-tany. Indreto ny sasantsany amin’izany. Tadiavo ny andinin-tsoratra Masina ary vakio izay voalaza ao.
Nanasitrana ny marary izy (Matio 4:23-24).
Nanova ny rano ho divay izy (Jaona 2:1-10)
Nitsangatsangana teny ambonin’ny ranomasina izy (Matio 14:22-23).
Nampitsahatra ny tafio-drivotra izy (Marka 4:35-41).
Namela heloka sy nanasitrana ilay mararin’ny paralysisa izy (Lioka 5:17-26).
Nanangana an’i Lazarosy tamin’ny maty izy (Jaona 11:38-44).
Nandroaka ireo demonia (Nanasitrana ilay lehilahy demoniaka) izy (Marka 5:1-16).
Namoky olona dimy arivo tamin’ny mofo dimy sy trondro roa izy (Lioka 9:10-17)
Ny fahafatesan’i Jesosy
Araka ny nahafantarana hatry ny ela fa Jesosy dia hateraka, no nahafantarana koa fa ho vonoina izy ary hatsangana amin’ny maty afaka 3 andro sy 3 alina avy ao am-pasana (Matio 16:21). Avy eo dia hiverina any an-danitra izy (Jaona 14:2-3).
Ny fahafatesana (ny fanomboana tamin’ny hazo fijaliana) sy ny fitsanganan’i Kristy tamin’ny maty dia zava-nitranga tena manan-danja kokoa amin’ny tantaran’ny olombelona. Nefa ny ankamaroan’ny fombam-pivavahana ankehitriny, dia tsy mahazo an-tsaina tsara izany. Anisan’ny zavatra iray izay ampianaran’izy ireo momba ny nahafatesan’i Jesosy dia ny hoe : nohomboana tamin’ny hazo fijaliana (lakoroà) izy. Kanefa ny teny grika stauros dia midika tsatokazo mahitsy (fr: pieu) izay amantsihana ho amin’ny fahafatesana ireo olona nahavita hadisoana lehibe (olo-meloka). Noho izany, ny tena marina dia izao : Jesosy maty teo ambonin’ny tsatokazo mahitsy fa tsy teo ambonin’ny hazo fijaliana (lakroà). Raha tia hahafantatra bebe kokoa momba izany, dia jereo ny fampianarana Ny Lakoroà : Ireo Fiandohany sy ny Dikany [039].
Ny Mesia dia ilay Zanak’ondrin’Andriamanitra.
Jaona 1:29-30 29Nony ampitso dia nahita an'i Jesosy avy manatona azy Jaona, ka dia hoy izy : Indro ny Zanak'ondrin'Andriamanitra, Izay manaisotra (mitondra) ny fahotan'izao tontolo izao ! 30Izy ilay nolazaiko hoe : Misy lehilahy avy ao aoriako izay efa tonga eo alohako, satria talohako izy.
Satria Jesosy no « ilay Zanak’ondrin’Andriamanitra », noho izany, tsy maintsy novoina amin’ny fotoana ara-dalàna tokony hamonoana azy izy. Raha tsy izany, dia maty tahaka ny olona tsirairay izay maty izy. Fantatra mazava tsara anefa, araka ireo boky nosoratan’ny Mpitantara (Historien) atao hoe Josephus*, fa ireo zanak’ondry hovonoina amin’ny Paska dia novonoina nanomboka amin’ny ora faha sivy ka hatramin’ny ora faha iraikambin’ny folo (izany hoe nanomboka amin’ny telo ora hariva (fr:15h00) ka hatramin’ny dimy ora hariva (fr:17h00) nandritra ny folakandron’ny faha efatra ambin’ny folo andro (andro faha 14) amin’ny Volana Voalohan’ny Alimanakan’Andriamanitra. Io volana io dia antsoina hoe Abib na Nisan. Nomanina ireo zanak’ondry ary nohanina ny alin’ny andro faha 15. Fa ny zanak’ondry voalohany ihany no novonoina tamin’ny 3 ora hariva (15h00), sy natolotra ny mpisoronabe hatao sorona amin’ny Paska. Raha te hahafantatra bebe kokoa momba izany, dia jereo ny fampianarana Ny Fahafatesan’ny Zanak’ondry [242].
(*Josephus : Guerres des Juifs (Adin’ny Jiosy), Boky. VI, IX, 3).
Jesosy, dia maty tamin’ny andro faha 14 amin’ny volana voalohan’ny alimanakan’Andriamanitra. Maty teo amin’ny 3 ora hariva (15h00), ny Alarobia amin’ny taona faha 30 amin’ny alimanakan’izao tontolo izao (Fr : 30 EC na 30 de l’ère courante). Nandritra ny fanjakàn’i César Tiberiasy (César Tibère) izany. Misavoritaka sy mifangarogaro ny fahazahoan’ny antokom-pivavahana samihafa ankehitriny ny momba ny andro sy ny taona nahafatesan’i Jesosy. Sarotra ho an’ireo izay mbola tanora amin’ny finoana izany. Tsy tena zava-dehibe indrindra ny mahafantatra izany fony mbola tanora amin’ny finoana. Fa ny tena zava-dehibe indrindra tsy maintsy fantarina dia ny hoe : maty tamin’ny fotoana tokony hahafatesany izay tena mifanaraka amin’ny Alimanakan’Andriamanitra Jesosy, satria raha tsy izany dia tsy ilay Kristy izy (jereo ny fampianarana Ny Alimanaka Masin’Andriamanitra [CB020]).
Ho fanazavana fanampiny sy hianarana ny momba izany, dia jereo ny fampianarana Ny fotoan’ny Fanomboana sy Fitsanganan’i Kristy [159].
Ny ankamaroan’ny olona mino fa Jesosy dia maty tamin’ny andro Zomà ary natsangana tamin’ny maty ny andro Alahady maraina manaraka. Kanefa tsy mitombona mihitsy izany raha jerentsika akaiky ny voalazan’ny Baiboly. Tahaka ny nitoeran’i Jona mpaminany telo andro sy telo alina tao ankibon’ny hazandrano lehibe, dia toy izany no nitoeran’i Kristy telo andro sy telo alina ao am-pasana (Matio 12:39-41). Noho izany, ny filazana fa Jesosy maty ny zomà ary natsangana ny alahady manaraka dia hita mazava fa tena diso raha isahina satria roa alina sy iray andro ihany izany.
Jesosy maty tamin’ny andro alarobia ary natsangana amin’ny andro asabotsy amin’ny fotoana ilentehan’ny masoandro. Izany hoe, talohan’ny fanombohan’ny andro alahady izay andro voalohany amin’ny herinandro. Tadidio tsara fa amin’ny Alimanakan’Andriamanitra, ny andro dia manomboka sy mifarana amin’ny filentehan’ny masoandro na rehefa manomboka maizina fa tsy amin’ny misasak’alina mihitsy araka ny fanaon’ny maro ankehitriny. Noho izany, tokony isahintsika ireo andro sy alina. Alarobia alina ny alina voalohany, arahin’ny alakamisy izay ny andro voalohany. Avy eo, ny alakamisy alina izay alina faharoa, arahin’ny zomà izay andro faharoa. Zomà alina ny alina fahatelo, arahin’ny asabotsy izay andro fahatelo, izay mifarana amin’ny filentehan’ny masoandro na rehefa maizina. Hita fa feno telo andro sy telo alina izany ary noho izany tena mifanaraka tsara amin’ny voalazan’ny Baiboly amintsika.
Ireo mpianatra dia nihevitra fa Jesosy dia Mesia olombelona ary taranak’i Davida avy amin’ny fokon’ny Joda. Noheverin’izy ireo fa hanavotra azy ireo izy ka hisolo ny fanjakana romana ary ho mpanjakan’izy ireo ety an-tany (Jaona 6:15; Lioka 23:2). Ny fahafatesany dia loza sy fahakiviana ho azy ireo (Lioka 24:21).
Ireo fahavalony de te-hamono azy satria nilaza fa mpanjaka izy. Rehefa nentina teo anatrehan’i Pilato izy, nanontaniana i Jesosy raha marina izany ary namaly izy hoe : «Ny Fanjakako tsy avy amin’izao tontolo izao… » (Jaona 18:36). Pilato namaly hoe : « Mpanjaka va ary hianao ? Jesosy namaly hoe : Voalazanao fa mpanjaka Aho. Izao no nahaterahako, ary izao no nihaviako amin'izao tontolo izao, dia ny hanambara ny marina…. » (Jaona 18:37).
Ny Jiosy dia tsy nino fa Jesosy no ilay Mesia nirahin’Andriamanitra Ray. Nanantena Mesia mpitarika azy ireo sy ho mpanjakan’izy ireo ety an-tany izy ireo. Ny manampahefana romana dia nikapoka sy nikaravasy azy. Pilato Nantanteraka ny sitrapon’ireo vahoaka satria nangataka ny hamonoana an’i Jesosy. Lasa nizaka famonoana maharitra ela sy tena mampijaly mangirifiry azy izy. Nantsoina hoe fahafatesana tamin’ny famantsihana amin’ny hazo izany ary nampiasain’ny Romana sy Grika ho famonoana an’ireo olo-meloka tena ratsy indrindra. Fomba fahafatesana feno fijaliana mafy ho an’ilay Zanak’Andriamanitra izany.
Fa Jesosy nahafantatra ny fomba sy ny fotoana hamonoana azy ary nanaiky ny hanatanteraka izany izy. Nanambara izany mialoha an’ireo mpianany izy nefa toa tsy azon’izy ireo ny tiany ho lazaina.
Lioka 9:20-22 20Fa ianareo kosa manao Ahy ho iza ? Dia namaly Petera ka nanao hoe : Ny Kristin'Andriamanitra. 21Ary Izy niteny mafy azy sady nandrara azy mba tsy hilazalaza izany amin'olona, 22ka nanao hoe : Ny Zanak'olona tsy maintsy hijaly mafy ka holavin'ny loholona sy ny lohan'ny mpisorona mbamin'ny mpanora-dalàna sady hovonoiny ; ary amin'ny andro fahatelo dia hatsangana.
Jereo koa Lioka 18:31-34.
Nitsangana tamin’ny maty Jesosy
Fantantsika fa Jesosy dia natsangana tamin’ny maty (Romana 1:3-4). Naseho tamin-kery ho Zanak’Andriamanitra amin’ny alalan’ny Fanahy Masina izy tamin’ny nanatsanganana azy tamin’ny maty (Romana 1:4).
Misy porofo hafa koa hita ao amin’ny 1Korintiana 15:3-8 sy Asa 1:2-3 izay maneho fa natsangana tamin’ny maty Kristy. Ao amin’ny Asa 1:9-10, hitantsika fa Jesosy dia nampiakarina ho any an-danitra. Izy no lahimatoa amin’ny maty ary santatr’izy ireo (1Kor. 15:20, 23). Tsy maintsy niakatra any an-danitra izy ary ho raisin’Andriamanitra Ray ho Mpisoronabe ho antsika (Heb. 9:11). Izany fotoana izany dia ankalazaina ho toy ny Amboara Fanatitra amin’ny alahady mandritra ny Paska (jereo Lev. 23:9-14).
Noho izany, araka ny efa nohazavaina eo ambony, ny fitsanganan’i Jesosy tamin’ny maty dia tsy amin’ny alahady maraina mihitsy. Kanefa, ny ankamaroan’ny olona dia mino hatrany fa Jesosy dia nitsangana tamin’ny maty ny alahady, ary noho izany mankalaza ny fety paskan’ny jentilisa izy ireny. Ny Paskan’ny jentilisa dia nampidirina ho fataon’ny fiangonana elabe taty aorian’ny niakaran’i Jesosy any an-danitra. Fantatra mazava tsara araka ny voasoratra ao amin’ny Baiboly fa Kristy dia natsangana tamin’ny maty tamin’ny alin’ny asabotsy mialoha ny alahady, ary avy eo dia niandry hatramin’ny alahady maraina izy niomana ny hampiakarana azy ho any an-danitra.
Ny Fanjakan’Andriamanitra
Jesosy dia nateraka ho Mpanjaka ao amin’ny Fanjakana izay nampanantenain’Andriamanitra Ray haorina. Ny Fanjakany dia tsy hitovy amin’ny fanjakàna ankehitriny (Galatiana 1:4). Ny seza fiandrianan’i Davida dia nomena azy hanjakany amin’ny Taranak’i Jakoba (Israely) mandrakizay. Ny Fanjakany dia tsy hana-pahataperana (Lioka 1:32).
Nomena io fanjakana io Jesosy taorian’ny fitsanganany tamin’ny maty avy ao am-pasana amin’ny alalan’Andriamanitra Ray (Matio 28:18). Mipetraka eo an-kavanan’Andriamanitra izy ankehitriny ary izy dia Mpanjaka sy Tompo.
Jesosy dia tahaka ny olona tsirairay, kanefa tsy nitovy amin’ny olona rehetra izy. Tsy tahaka ny ankapoben’ny olona izy. Nalaim-panahy izy nefa tsy nanota na oviana na oviana (Hebreo 4:15). Maty izy ary natsangana tamin’ny maty ary miaina sy miasa izy ankehitriny. Jesosy no lohan’ny fiangonana. Satria loha izy, noho izany miasa mitandrina ireo olona izay nomen’Andriamanitra Ray ho ao amin’ny faingonana izy. Isika izay ao amin’ny fiangonana, dia tokony hiasa koa. Tokony hifampintandrina isika sy mitandrina koa ireo olona vaovao izay omen’i Kristy antsika.
Fantatra mazava fa Jesosy dia nitandrina ny Sabata sy ireo Fetin’Andriamanitra, ary ireo mpianany dia nanao izany koa, taorian’ny nampiakarana azy. Jesosy sy ireo mpianany dia nitandrina ireo Didin’Andriamanitra rehetra. Isika koa dia tokony hanaja ireo Didin’Andriamanitra.
Jesosy dia lehilahy tsy mitovy amin’ny maro, fotoana fohy no nijanonany tety an-tany. Maty tamin’ny faha 33 taonany izy, kanefa maro ny zavatra notanterahiny nandritra izany fotoana kely izany. Ny vaovao mahafaly dia ny hahatongavan’i Jesosy indray, dia ilay Mesia, izay hiverina indray hanjaka amin’ny firenena izay tsy mahalala an’Ilay Hany Andriamanitra Marina. Tsy mitandrina ny Didin’Andriamanitra izy ireo ary manompo andriamani-kafa. Ary hosazina noho izany izy ireo.
Satria Kristianina isika, noho izany tokony hiezaka marina hiaina tahaka ny niainan’i Kristy. Amin’ny fanaovana izany no ahazahoantsika antoka fa sitrak’Andriamanitra isika amin’ny fiomanantsika handray anjara ao amin’ny Fanjakan’Andriamanitra.
q