Christian Churches of God

No. 262

 

 

 

 

 

Kautusan at ang Ikasiyam na Utos

 (Edition 2.0 19981011-19990525-20120510-20120822)

                                                        

 

Nasusulat: Huwag kang sasaksi nang walang katotohanan. Ipinapaliwanag ng araling ito ang buong istruktura ng Kautusan ng Diyos, na inilapat sa Utos nito na ipinaliwanag ng mga propeta at ng mga Tipan bilang pagsunod sa pagbabasa ng Kautusan sa mga taon ng Sabbath.

 

 

Christian Churches of God

PO Box 369,  WODEN  ACT 2606,  AUSTRALIA

 

E-mail: secretary@ccg.org

 

(Copyright © 1998, 1999, 2012 Wade Cox)

(Tr. 2024)

 

This paper may be freely copied and distributed provided it is copied in total with no alterations or deletions. The publisher’s name and address and the copyright notice must be included.  No charge may be levied on recipients of distributed copies.  Brief quotations may be embodied in critical articles and reviews without breaching copyright.

 

This paper is available from the World Wide Web page:
http://logon.org and http://ccg.org

 


 Kautusan at ang Ikasiyam na Utos

 


Nasusulat: “Huwag kang sasaksi nang walang katotohanan laban sa iyong kapwa” (Ex. 20:16; Deut. 5:20).

 

Ang ikasiyam na utos ay may kinalaman sa konsepto ng tao bilang nilikha ng Diyos at ang Israel bilang saksi ng Diyos, na parehong mga aspeto na kumakatawan sa Diyos at sa Kanyang Kautusan-kaayusan. Ang lahat ng katarungan o katuwiran (tsedek) ay nakasalalay sa tunay na saksi, at sa gayon ang konsepto ng kasinungalingan ay salungat sa Kautusan ng Diyos. Si Satanas, ang kalaban, ang ama ng kasinungalingan (Juan 8:44). Ang kanyang sistema ay salungat sa Kautusan ng Diyos at batay sa isang kasinungalingan.

 

Saksi ng Diyos at ng Kanyang sistema

Ang bansa ang pagpapalawig ng sistema ng Diyos.

Isaias 43:1  Ngunit ngayo'y ganito ang sabi ng Panginoon, siya na lumalang sa iyo, O Jacob, siya na nag-anyo sa iyo, O Israel: “Huwag kang matakot, sapagkat ikaw ay tinubos ko; tinawag kita sa pangalan mo, ikaw ay akin. (AB01)

 

Tayo ay tinawag upang maging saksi sa Diyos na Buhay bilang mga hinirang at bilang isang bansa.

Isaias 43:10  “Kayo'y aking mga saksi,” sabi ng Panginoon, “at aking lingkod na aking pinili, upang inyong malaman at manampalataya kayo sa akin, at inyong maunawaan na Ako nga. Walang diyos na inanyuan na una sa akin, o magkakaroon man pagkatapos ko. (AB01)

Kaya dapat tayong maging tunay na mga saksi ng sistema ng Diyos.

 

Pagiging pandaigdigan ng kautusan

Ang kautusan ay pandaigdig at sumasaklaw sa lahat ng nananahan bilang bahagi ng ating bansa.

Mga Bilang 15:13-16  Lahat ng katutubo sa lupain ay gagawa ng mga bagay na ito sa ganitong paraan, sa paghahandog ng handog na pinaraan sa apoy, na mabangong samyo sa Panginoon. 14At kung ang isang dayuhan ay nakikipamayan kasama ninyo, o sinumang kasama ninyo sa buong panahon ng inyong mga salinlahi, at maghahandog ng handog na pinaraan sa apoy, na mabangong samyo sa Panginoon ay kanyang gagawin ang gaya ng inyong ginagawa. 15Sa kapulungan ay magkakaroon ng isang tuntunin sa inyo, at sa dayuhang nakikipamayang kasama ninyo, isang tuntunin magpakailanman sa buong panahon ng inyong mga salinlahi. Kung paano kayo ay magiging gayundin ang dayuhan sa harap ng Panginoon. 16Magkakaroon sa inyo at sa dayuhan na nakikipamayan sa inyo ng isang kautusan at isang batas.’” (AB01)

 

Ang kautusan ay pantay-pantay sa harap ng mga bansa at lahat ng tao. Maaari pa ring magkasala ang tao kahit walang kaalaman o may kaalaman sa kautusan ngunit hinahatulan ang indibidwal ayon sa parehong kautusan.

Mga Bilang 15:29-30  Kayo'y magkakaroon ng isang batas sa kanya na nagkasala nang hindi sinasadya, sa kanya na katutubo sa bayan ng Israel, at sa dayuhan na nakikipamayan sa kanila. 30Ngunit ang tao na makagawa ng anuman nang buong kapusukan, maging katutubo sa lupain o dayuhan ay lumalapastangan sa Panginoon at ang taong iyon ay ititiwalag sa gitna ng kanyang bayan. (AB01)

 

 

Ang parehong parusa ay ipinapataw sa lahat.

Deuteronomio 10:18-19  Kanyang hinahatulan nang matuwid ang ulila at babaing balo, at iniibig ang mga nakikipamayan, na binibigyan niya ng pagkain at kasuotan. 19Ibigin ninyo ang mga dayuhan, sapagkat kayo'y naging mga dayuhan din sa lupain ng Ehipto. (AB01)

 

Pagpapabanal sa ilalim ng kautusan

Lahat tayo ay pinabanal sa ilalim ng kautusan ng Diyos bilang isang banal na bansa.

Deuteronomio 7:6-11  “Sapagkat ikaw ay isang banal na bayan sa Panginoon mong Diyos; pinili ka ng Panginoon mong Diyos upang maging kanyang sariling pag-aari, mula sa lahat ng mga bayan na nasa balat ng lupa. 7Kayo'y inibig at pinili ng Panginoon hindi dahil sa kayo'y mas marami kaysa alinmang bayan ni sapagkat kayo ang pinakakaunti sa lahat ng mga tao; 8kundi dahil iniibig kayo ng Panginoon, at kanyang tinutupad ang pangako na kanyang ipinangako sa inyong mga ninuno, kaya inilabas kayo ng Panginoon sa pamamagitan ng makapangyarihang kamay at tinubos kayo sa bahay ng pagkaalipin, mula sa kamay ng Faraon na hari sa Ehipto. 9Dahil dito, kilalanin ninyo na ang Panginoon ninyong Diyos ay siyang Diyos; ang tapat na Diyos, na nag-iingat ng tipan at may wagas na pag-ibig sa mga umiibig sa kanya at tumutupad ng kanyang mga utos, hanggang sa isanlibong salinlahi; 10at pinaghihigantihan ang mga napopoot sa kanya, upang puksain sila. Siya'y hindi magpapaliban kundi kanyang gagantihan sila na napopoot sa kanya. 11Kaya't maingat mong tuparin ang utos, mga tuntunin, at mga batas na aking iniutos sa iyo sa araw na ito. (AB01)

 

Ang ating pagpapabanal ay nagmumula sa Tipan ng Diyos sa pamamagitan ng Mesiyas. Sa ganoong paraan tayo ay binuo bilang isang banal na bayan bilang ang pamilya ng Diyos na walang kapintasan (Lev. 19:2; 22:17-25; cf. ang aralin ng Kautusan at ang Ikalimang Utos (No. 258)). Sa pamamagitan ng salita ng Diyos na siyang tunay na saksi, tayo ay pinatnubayan sa katotohanan (Awit 119:105)

 

Walang-kabuluhang pananalita

Sa tunay na saksi ay walang walang-kabuluhang pananalita, sapagkat sa walang-kabuluhang pananalita ay may bulaang saksi; at tayo ay mananagot sa bawat walang-kabuluhang salitang ating binibigkas.

 

Si Satanas ang ama ng kasinungalingan (Juan 8:44) at ang mga hindi sumasampalataya ay pinalilibutan ang mga hinirang ng mga kasinungalingan at poot, at lumalaban sa atin nang walang dahilan (Awit 109:3). Ang mga tinakwil sa pananampalataya ay nagiging mga tsismoso at pakialamero (1Tim. 5:13). “Pinupuksa ng masama ang kanyang kapwa sa pamamagitan ng bibig ngunit sa pamamagitan ng kaalaman ay naliligtas ang matuwid” (Kaw. 11:9)

Mateo 12:35-37  Ang mabuting tao ay naglalabas ng mabubuting bagay mula sa kanyang mabuting kayamanan, at ang masamang tao ay naglalabas ng masasamang bagay mula sa kanyang masamang kayamanan. 36Subalit sinasabi ko sa inyo, na sa araw ng paghuhukom ay pananagutan ng mga tao ang bawat salita na binigkas na walang ingat. 37Sapagkat sa pamamagitan ng iyong mga salita ay pawawalang-sala ka at sa pamamagitan ng iyong salita ay mahahatulan ka.” (AB01)

 

Madalas nating hinuhusgahan ang iba bago natin husgahan ang ating sarili at sa maling panghuhusga na iyon tayo ay nagiging bulaang saksi.

Mateo 7:1-5  “Huwag humatol upang hindi kayo mahatulan. 2Sapagkat sa hatol na inyong ihahatol ay hahatulan kayo; at sa panukat na inyong isusukat, ay susukatin kayo. 3Bakit mo nakikita ang puwing na nasa mata ng iyong kapatid, ngunit hindi mo pinapansin ang troso na nasa iyong sariling mata? 4O paano mong nasasabi sa iyong kapatid, ‘Hayaan mong alisin ko ang puwing sa iyong mata,’ samantalang mayroong troso sa iyong sariling mata? 5Ikaw na mapagkunwari, alisin mo muna ang troso sa iyong sariling mata at nang magkagayon, makakakita ka nang malinaw upang maalis mo ang puwing sa mata ng iyong kapatid. (AB01)

 

Ang ating tiwala ay dapat nasa Diyos at sa Kanyang katotohanan, hindi sa ating sariling lakas.

Awit 52:1-5  Bakit ka naghahambog, O makapangyarihang tao? Ang kagandahang-loob ng Diyos ay sa buong araw. Sa buong araw 2ang dila mo'y nagbabalak ng pagkawasak. Ang dila mo'y gaya ng matalas na labaha, ikaw na gumagawa ng kataksilan. 3Iniibig mo ang kasamaan ng higit kaysa kabutihan; at ang pagsisinungaling kaysa pagsasalita ng katotohanan. (Selah) 4Iniibig mo ang lahat ng mga nananakmal na salita, O ikaw na mandarayang dila. 5Ngunit ilulugmok ka ng Diyos magpakailanman, aagawin at hahatakin ka niya mula sa iyong tolda, at bubunutin ka niya sa lupain ng mga buhay. (Selah) (AB01)

 

Tayo ay dapat magsalita ng mga bagay na batay at naaayon sa tamang doktrina.

Tito 2:1-3  Ngunit ikaw naman, magsalita ka ng mga bagay na angkop sa mahusay na aral. 2Ang matatandang lalaki ay dapat maging mapagpigil sa sarili, kagalang-galang, matino, malakas sa pananampalataya, sa pag-ibig, at sa pagtitiis. 3Sabihan mo rin ang matatandang babae na maging magalang sa kanilang asal, hindi mapanirang-puri, ni paalipin man sa alak; dapat silang magturo ng kabutihan, (AB01)

 

Lahat ng mga paratang ay nagmumula sa kalaban. Ang Kaharian ng ating Diyos at ng Kanyang Cristo ay malapit nang dumating kung saan ang nag-aakusa sa ating mga kapatid ay ibabagsak. Ang mga banal – yaong mga tumutupad sa mga utos ng Diyos at “hindi inibig ang kanilang buhay hanggang sa kamatayan” – ay nagtagumpay sa kanya sa pamamagitan dugo ng cordero. Sa lalong madaling panahon ang nag-aakusa ay igagapos ng sanlibong taon na paghahari ng Mesiyas (Apoc. 12:1-11; 22:14; 20:1-4).

 

Maling kalayaan bilang anarkiya

Ang kalayaan ng mundo ay dumarating sa pamamagitan ng mga kautusan ng Diyos bilang isang tunay na saksi. Ang kalayaan na walang kautusan ay maling kalayaan at ito ay anarkiya. Ang biyaya at katotohanan ay dumating sa pamamagitan ni Jesucristo (Juan 1:17). Ang mga sumasamba sa Ama ay kinakailangang sumamba sa Kanya sa espiritu at sa katotohanan, sapagkat hinahanap ng Ama ang gayong mga sumasamba sa Kanya (Juan 4:23, 24ff.). Ang katotohanan lamang ang magpapalaya sa atin (Juan 8:32).

 

Saksi laban sa tao at sa nangahulog na hukbo

Tayo ay nangangakong kumilos sa katotohanan, sapagkat nasusulat:

Deuteronomio 6:16  “Huwag ninyong susubukin ang Panginoon ninyong Diyos, gaya ng pagsubok ninyo sa kanya sa Massah. (AB01)

 

Dapat tayong mamuhay sa bawat salitang nagmumula sa bibig ng Diyos.

Mateo 4:3-10  At ang manunukso ay dumating at nagsabi sa kaniya, Kung ikaw ang Anak ng Dios, ay ipagutos mo na ang mga batong ito ay maging mga tinapay. 4Datapuwa't siya'y sumagot, at sinabi, Nasusulat, Hindi sa tinapay lamang mabubuhay ang tao, kundi sa bawa't salitang lumalabas sa bibig ng Dios. 5Nang magkagayo'y dinala siya ng diablo sa bayang banal; at inilagay siya sa taluktok ng templo, 6At sa kaniya'y sinabi, Kung ikaw ang Anak ng Dios, ay magpatihulog ka: sapagka't nasusulat, Siya'y magbibilin sa kaniyang mga anghel tungkol sa iyo: at, Aalalayan ka ng kanilang mga kamay, Baka matisod ka ng iyong paa sa isang bato. 7Sinabi sa kaniya ni Jesus, Nasusulat din naman, Huwag mong tutuksuhin ang Panginoon mong Dios. 8Muling dinala siya ng diablo sa isang bundok na lubhang mataas, at ipinamalas sa kaniya ang lahat ng mga kaharian sa sanglibutan, at ang kaluwalhatian nila; 9At sinabi niya sa kaniya, Lahat ng mga bagay na ito ay ibibigay ko sa iyo, kung ikaw ay magpapatirapa at sasambahin mo ako. 10Nang magkagayo'y sinabi sa kaniya ni Jesus, Humayo ka, Satanas: sapagka't nasusulat, Sa Panginoon mong Dios sasamba ka, at siya lamang ang iyong paglilingkuran. (AB)

 

Sinamba ni Cristo ang Diyos at pinabulaanan si Satanas sa mga salitang: “Nasusulat: Sasambahin mo ang Panginoon mong Diyos at Siya lamang ang iyong paglilingkuran.” Kung walang ibang sinamba si Cristo kundi ang Diyos, anong uri ng saksi tayo kung hindi natin ito gagawin? Ang pagsamba kay Cristo ay pagsisinungaling at isang paglabag sa mga utos na siya mismo ay hindi lalabag.

 

Pagtukso sa Diyos

Ang unang kasinungalingan ay ibinigay ni Satanas kay Eba at iyon ay ang kasinungalingan ng walang kamatayan: “Subalit sinabi ng ahas sa babae tiyak na hindi kayo mamamatay” (Gen. 3:4, AB01).

Genesis 3:4  Subalit sinabi ng ahas sa babae, “Tiyak na hindi kayo mamamatay. (AB01)

 

Sa pamamagitan ng bulaang saksing iyon, pareho nilang tinukso ang Diyos at parehong ang babae at ang Tumatakip na Kerubin (ibig sabihin si Satanas) sa gayon ay tumanggap ng parusang kamatayan (Gen. 3:1-24; Is. 14: 12ff.; Ezek. 28:1-19).

 

Dapat tayong maging mapili kung paano at kanino natin ibabahagi ang katotohanan, gaya ng inuutos sa atin na “Huwag ninyong ibigay sa mga aso ang mga banal na bagay at huwag kayong magtapon ng inyong mga perlas sa harap ng mga baboy” Si Cristo ay nagsalita sa pamamagitan ng mga talinghaga gaya ng inihula (Is. 6:9) upang ang mga tao ay hindi makaunawa at magbalik-loob at maligtas bago dumating ang panahon (Mat. 7:6; 13:10-13; Mar. 4:11-17). Ang mga hiwaga ng kaharian ng langit ay ibinigay sa atin upang ingatan, ngunit ngayon ay ang katapusan na ng panahon at oras para sa malinaw na pagsasalita. Sa susunod na ilang dekada ang mga bansa at ang sistema ng mundo ng mga huling araw ay mawawasak, at ang mga demonyo ay ibababa rin sa hukay para ingatan hanggang sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli.

 

Sinasamba natin ang Diyos sa katotohanan at sa malinaw na pagsasalita. Ang ating mga panalangin ay hindi dapat tulad ng sa mga pagano na may walang kabuluhang pag-uulit.

Mateo 6:5-8  “At kapag kayo ay nananalangin, huwag kayong maging tulad sa mga mapagkunwari; sapagkat ibig nilang tumayo at manalangin sa mga sinagoga at sa mga panulukan ng mga lansangan upang makita sila ng mga tao. Katotohanang sinasabi ko sa inyo, tinanggap na nila ang kanilang gantimpala. 6Ngunit kapag ikaw ay mananalangin, pumasok ka sa iyong silid, at pagkasara mo ng iyong pinto ay manalangin ka sa iyong Ama na nasa lihim, at ang iyong Ama na nakakakita ng mga lihim ay gagantimpalaan ka. 7“At sa pananalangin ay huwag kayong gumamit ng walang kabuluhang paulit-ulit, na tulad ng ginagawa ng mga Hentil, sapagkat inaakala nilang sila ay pakikinggan dahil sa marami nilang salita. 8Huwag nga kayong tumulad sa kanila, sapagkat alam na ng inyong Ama ang mga bagay na inyong kinakailangan, bago pa kayo humingi sa kanya. (AB01)

 

Naririnig tayo ng Diyos sa pamamagitan ng malinaw na pagsasalita at hindi sa pamamagitan ng mga sigaw ng mga saserdote ni Baal (1Hari 18:28). Saksi tayo ng Diyos sa pamamagitan ng ating mga gawain ayon sa Kanyang kautusan (Awit 2:1,2).

 

Huwad na propesiya

Ang huwad na propesiya ay aalisin sa pagbabalik ng Mesiyas. Mawawasak ito sa panahon ng paghuhukom kasunod ng sistemang milenyo at sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli.

Deuteronomio 18:15  “Palilitawin ng Panginoon mong Diyos para sa iyo ang isang propeta na gaya ko mula sa iyong sariling mga kapatid. Sa kanya kayo makikinig. (AB01)

 

Ang propeta sa Deuteronomio 18:15 ay ang Mesiyas na ang salita ay totoo. At ang propeta na nangahas magsalita ng salita sa pangalan ng Panginoon “ang propetang iyon ay mamamatay.” Kaya lahat ng huwad na propeta ay mamamatay at papasok sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli.

Deuteronomio 18:20-22  Ngunit ang propetang magsasalita ng salitang may kapangahasan sa aking pangalan, na hindi ko iniutos na kanyang sabihin o magsasalita sa pangalan ng ibang mga diyos, ang propetang iyon ay mamamatay.’ 21At kung iyong sasabihin sa iyong puso, ‘Paano namin malalaman ang salita na hindi sinabi ng Panginoon?’ 22Kapag ang isang propeta ay nagsasalita sa pangalan ng Panginoon, kung ang bagay na sinasabi ay hindi naganap ni nagkatotoo, ang salitang iyon ay hindi sinabi ng Panginoon; ang propetang iyon ay nagsalita nang may kapangahasan, huwag mo siyang katatakutan. (AB01)

 

Kung ang propeta ay isang huwad na propeta hindi tayo dapat matakot sa kanya, sapagkat ang Diyos ang haharap sa kanya. Ang isang propeta ay hindi mapipigilan sa paggawa ng kanyang tungkulin hanggang sa matukoy ng Diyos na ito ay tapos na.

Jeremias 11:21-23  Kaya't ganito ang sabi ng Panginoon tungkol sa mga lalake ng Anathoth na nagsisiusig ng iyong buhay, na nangagsasabi, Ikaw ay huwag manghuhula sa pangalan ng Panginoon, upang huwag kang mamatay sa aming kamay; 22Kaya't ganito ang sabi ng Panginoon ng mga hukbo, Narito, aking parurusahan sila: ang mga binata ay mamamatay sa pamamagitan ng tabak; ang kanilang mga anak na lalake at babae ay mangamamatay dahil sa gutom; 23At hindi magkakaroon ng nalabi sa kanila: sapagka't ako'y magdadala ng kasamaan sa mga lalake ng Anathoth, sa makatuwid baga'y sa taon ng pagdalaw sa kanila. (AB)

 

Ang kakayahan ng mga propeta ay nauugnay sa kanilang katapatan sa Kautusan ng Diyos (Jer. 23:9-40). Ang pinakadakilang mga propeta ay gumawa ng mga himala sa pamamagitan ng kapangyarihan ng Diyos, dahil ang lupa ay sa Panginoong Diyos upang gawin kung ano ang Kanyang naisin; at malapit na Niyang durugin si Satanas sa ilalim ng ating mga paa (Ex. 9:29; Deut. 10:14; Rom 16:20).

 

Ang ilang mga propeta, tulad ni Balaam ben Peor, ay nakikipag-usap o kinakausap ng Diyos sa pamamagitan ng Banal na Espiritu, kahit na hindi kabilang sa Kanyang mga piniling bayan. Nagamit at magagamit niya ang mga ito para sa mga partikular na layunin. Mayroong ilang mga pagkakataon tulad nito sa Bibliya. Ang pagsubok ng bisa ay kung nagsasalita sila ayon sa Kautusan at sa Patotoo. Kung hindi sila nagsasalita ayon doon ay walang umaga sa kanila (Is. 8:20).

 

Saksi ng Diyos sa pamamagitan ng mga Propeta at Mesiyas

Nagsalita ang Diyos sa pamamagitan ng mga propeta mula pa sa mga Patriyarka. Wala Siyang ginagawa nang hindi muna ito inihahayag sa pamamagitan ng Kanyang mga lingkod na mga propeta.

2Hari 17:23  hanggang sa alisin ng Panginoon ang Israel sa kanyang paningin, gaya ng kanyang sinabi sa pamamagitan ng lahat niyang lingkod na mga propeta. Kaya't ang Israel ay itinapon sa Asiria mula sa kanilang sariling lupain hanggang sa araw na ito.. (AB01)

(cf. Amos 3:7)

 

Pagkatapos ay nagsalita ang Diyos sa Juda sa pamamagitan ng Mesiyas. Pinunit ng dakilang saserdote ang kanyang mga damit at sinabi, “Ano pa ang kailangan natin ng mga saksi?” bagama't hindi niya lubos na naunawaan ang kahulugan ng kanyang sinabi at ginawa. Pagkatapos ay hinatulan nila ng kamatayan si Yahoshua ang Mesiyas (Mar. 14:63ff.). Siya ang tapat na saksi at ang prinsipe ng mga hari sa lupa, at ang pasimula ng paglalang ng Diyos (Apoc. 1:5-6; 3:14). Ang Kanyang pagdating bilang Mesiyas ay matagal nang inihula.

Deuteronomio 18:16-19  Ayon sa lahat ng iyong ninasa sa Panginoon mong Dios sa Horeb, sa araw ng kapulungan, na sinasabi, Huwag mong iparinig uli sa akin ang tinig ng Panginoon kong Dios, ni ipakita pa sa akin itong dakilang apoy, upang huwag akong mamatay. 17At sinabi ng Panginoon sa akin, Mabuti ang kanilang pagkasabi ng kanilang salitain. 18Aking palilitawin sa kanila ang isang propeta sa gitna ng kanilang mga kapatid, na gaya mo; at aking ilalagay ang aking mga salita sa bibig niya, at kaniyang sasalitain sa kanila ang lahat ng aking iuutos sa kaniya. 19At mangyayari, na sinomang hindi makikinig sa aking mga salita na kaniyang sasalitain sa aking pangalan, ay aking sisiyasatin yaon sa kaniya. (AB)

 

Ang Mesiyas ay nagpatotoo tungkol sa Ama na nasa langit. Wala tayong tinatawag na ama sa lupa dahil iisa lamang ang ating Ama na nasa langit (Mat. 6:9; 23:9). Walang taong nakakita sa Diyos kailanman, maliban sa kanya na mula sa Diyos. Sa pamamagitan ng patotoo ni Cristo, ang tanging ipinanganak na elohim, ang Ama ay nahayag sa atin (Mat. 11:27; Juan 1:18; 6:46; 10:15). Kung ginagawa natin ang mga gawa ng Diyos kung gayon tayo ay mga tunay na saksi at maaaring paniwalaan (Juan 10:34-38). “Ang sumasampalataya sa anak ay may buhay na walang hanggan ngunit ang hindi sumusunod sa anak ay hindi makakakita ng buhay, kundi ang poot ng Diyos ay nananatili sa kanya” (Juan 3:36). “Sapagka't ibinabangon ng Ama ang mga patay at sila'y binubuhay, gayundin binubuhay ng Anak ang sinumang nais niya” (Juan 5:21).

 

Iyan ang layunin ng patotoo ng Mesiyas: dumating siya upang ihayag ang Ama. Kaya naman, samakatuwid, na ang patotoo ng katotohanan ay sentro ng pananampalataya.

 

Bulaang saksi sa lipunan

 

Bulaang saksi at sinungaling na dila

Kinamumuhian ng Diyos ang bulaang saksi at ang sinungaling na dila, sapagkat sa pamamagitan nila ay nahasik ang pagtatalo sa mga magkakapatid.

Kawikaan 6:16-19  Ang Panginoon ay namumuhi sa anim na bagay, oo, pito ang sa kanya'y kasuklamsuklam: 17Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga kamay na nagbububo ng dugong walang sala, 18pusong kumakatha ng masasamang plano, mga paang sa kasamaan ay nagmamadali sa pagtakbo; 19bulaang saksi na nagsasalita ng kasinungalingan, at ang naghahasik sa magkakapatid ng kaguluhan. (AB01)

 

Kawikaan 12:22  Mga sinungaling na labi sa Panginoon ay kasuklamsuklam, ngunit ang gumagawa nang may katotohanan ay kanyang kinalulugdan. (AB01)

 

Kawikaan 19:5  Ang bulaang saksi ay tiyak na parurusahan, at hindi makakatakas ang nagsasalita ng mga kasinungalingan. (AB01)

 

Ang parusa sa pagsisinungaling sa Banal na Espiritu ay kamatayan, minsan biglaan at nakikita.

Mga Gawa 5:3-5  Sinabi ni Pedro, “Ananias, bakit napadaig ka kay Satanas at nagsinungaling ka sa Espiritu Santo, at itago ang bahagi ng pinagbilhan ng lupa? 4Nang ito'y hindi pa nabibili, hindi ba iyon ay nanatiling iyo? At nang maipagbili na, hindi ba nasa iyo ring kapangyarihan? Bakit inisip mo pa ang bagay na ito sa iyong puso? Hindi ka nagsinungaling sa mga tao, kundi sa Diyos.” 5Nang marinig ni Ananias ang mga salitang ito, siya ay bumagsak at namatay. At sinidlan ng malaking takot ang lahat ng nakarinig nito. (AB01)

 

Sinabi sa atin ni Pablo na huwag magsinungaling sa isa't isa dahil hinubad na natin ang dating pagkatao pati ang kaniyang mga gawa (Col. 3:9).

 

Hinatulan ni Cristo ang kanyang mga kapwa Judio nang tinangka nilang patayin siya. Nais nilang patayin siya dahil ang kanyang salita ay walang puwang sa kanila. Ang nagmula sa Diyos ay nakikinig sa mga salita ng Diyos (Juan 8:31-59). Ito sana ang pinaka pagsubok kina Adan at Eba; hindi sila dapat nadaya o naghanap ng dahilan para gawin ito (cf. Gen. 3:1-24).

 

Si Cristo ay tinatawag na tapat at totoo dahil siya ay tapat at totoo. Siya ay nakikipagdigma sa katarungan at sa katotohanan (Apoc. 19:11).

 

Ang 1Hari 22:18-28 ay isang nakakalitong teksto, kung saan lumilitaw na inutusan ng Diyos ang isang sinungaling na espiritu na pumasok sa mga bibig ng mga propeta. Ang sagot ay ibinigay sa ganitong paraan upang ipaunawa sa hari na ang mga propeta ng Israel ay binigyan ng isang sinungaling na espiritu. Nanlinlang sila sa pamamagitan ng pagpapakita ng isang tunay na propesiya bilang mali. Ang propesiya ay: “Umahon ka sapagkat ibibigay iyon [Ramoth-Gilead] ni Yahovah sa kamay ng hari” (1Hari 22:6). Ang problema ay ang lungsod na ito ay ibibigay sa kamay ng hari ng Siria, hindi sa hari ng Israel.

 

Gayunpaman isinugo ng Diyos ang Kanyang lingkod na si Micaya, at nang tanungin siya para sa katotohanan ay sinabi niya ito (1Hari. 22:19-23). Ang paghingi ng patnubay nang hindi sumusunod sa mga kautusan ng Diyos ay kasuklam-suklam at nag-aanyaya ng kapahamakan. Sa tekstong ito makikita natin na sinusubok din ng Diyos ang mga espiritu sa mga bagay na ito.

 

Tradisyon bilang bulaang saksi

Hinahatulan ni Cristo ang mga tradisyon ng mga Fariseo na ipinakilala sa Juda noong panahong iyon, tulad ng makikita sa Mateo 15.

Mateo 15:1-14  Pagkatapos ay lumapit kay Jesus ang mga Fariseo at ang mga eskriba na nanggaling sa Jerusalem, at sinabi nila, 2“Bakit lumalabag ang iyong mga alagad sa tradisyon ng matatanda? Hindi sila naghuhugas ng kanilang mga kamay bago sila kumain ng tinapay.” 3Sumagot siya sa kanila at sinabi, “Bakit lumalabag naman kayo sa utos ng Diyos dahil sa inyong tradisyon? 4Sapagkat sinabi ng Diyos, ‘Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina;’ at ‘Ang magsalita ng masama sa ama o sa ina, ay dapat mamatay.’ 5Ngunit sinasabi ninyo na sinumang magsabi sa kanyang ama o sa kanyang ina, ‘Anumang pakikinabangin mo mula sa akin ay ipinagkaloob ko na sa Diyos.’ Ang taong iyon ay hindi na kailangang gumalang pa sa kanyang ama. 6Kaya, pinawalang-saysay ninyo ang salita ng Diyos dahil sa inyong tradisyon. 7Kayong mga mapagkunwari, tama ang ipinahayag ni Isaias tungkol sa inyo nang sabihin niya, 8‘Iginagalang ako ng bayang ito sa kanilang mga labi, ngunit ang kanilang puso ay malayo sa akin. 9At walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin, na itinuturo nila bilang mga aral ang mga alituntunin ng mga tao.’” 10Pinalapit ni Jesus sa kanya ang mga tao at sinabi sa kanila, “Pakinggan ninyo ito at unawain. 11Hindi ang pumapasok sa bibig ang nagpaparumi sa tao, kundi ang lumalabas sa bibig ang nagpaparumi.” 12Pagkatapos ay dumating ang mga alagad at sinabi sa kanya, “Alam mo bang nasaktan ang mga Fariseo nang marinig nila ang pananalitang ito?” 13Ngunit sumagot siya at sinabi, “Ang bawat halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa langit ay bubunutin. 14Hayaan ninyo sila; sila'y mga bulag na taga-akay. At kung ang bulag ay umakay sa bulag, kapwa sila mahuhulog sa hukay.” (AB01)

 

Itinuring ng mga Fariseo at mga Eskriba ang salita ng Diyos na walang halaga sa pamamagitan ng kanilang mga tradisyon; kaya't sila rin ay susubukin laban sa kautusan (Is. 8:20). Bilang resulta, sila ay ipinadala sa pagkabihag noong 70 CE, apatnapung taon pagkatapos ng kamatayan ng Mesiyas alinsunod sa Tanda ni Jonas (cf. ang araling Ang Tanda ni Jonas at ang Kasaysayan ng Muling Pagtatayo ng Templo [013]).

 

Exodo 1:17-21 Subalit ang mga hilot ay natakot sa Diyos at hindi nila ginawa ang gaya nang iniutos sa kanila ng hari ng Ehipto, kundi hinayaan nilang mabuhay ang mga batang lalaki. 18Ipinatawag ng hari ng Ehipto ang mga hilot at sinabi sa kanila, “Bakit ninyo ginawa ang bagay na ito at hinayaan ninyong mabuhay ang mga batang lalaki?” 19Sinabi ng mga hilot sa Faraon, “Sapagkat ang mga babaing Hebrea ay hindi gaya ng mga babaing Ehipcia. Sila'y malalakas at nakapanganak na bago dumating ang hilot sa kanila.” 20Kaya't ang Diyos ay naging mabuti sa mga hilot; at ang taong-bayan ay dumami at naging napakalakas. 21Dahil ang mga hilot ay natakot sa Diyos, kanyang binigyan sila ng mga sambahayan. (AB01)

 

Ang proteksyon ng lahat ng tao ay nakasalalay sa kanilang takot sa Diyos. Ang mga tinawag at pinili ay ginawang mga bahay o silid sa Templo ng ating Diyos.

Levitico 19:14, 17-18  14Huwag mong mumurahin ang bingi, ni maglalagay ng katitisuran sa harap ng bulag, kundi katakutan mo ang iyong Diyos: Ako ang Panginoon.

17“Huwag mong kapopootan ang iyong kapatid sa iyong puso; tunay na sasawayin mo ang iyong kapwa, upang hindi ka magpasan ng kasalanan dahil sa kanya.

18Huwag kang maghihiganti o magtatanim ng galit laban sa mga anak ng iyong bayan; kundi iibigin mo ang iyong kapwa na gaya ng sa iyong sarili: Ako ang Panginoon. (AB01)

Ang buong istruktura ng katarungan ay ibinigay ayon sa katotohanan nang walang pagtatangi, at hindi dapat gawin sa kawalan ng kaalaman. Walang pagtatangi sa paghuhukom (cf. Deut. 1:17 sa ibaba).

 

Ang tunay na saksi ay dapat suriin ng bayan ng Diyos sa bawat aspeto ng kanilang buhay. Walang bulaang saksi sa anumang aspeto ng kanilang mga gawain, maging sa pangangasiwa, o sa katarungan, o sa kalakalan sa pamamagitan ng mga pagtimbang o pagtakal, o mga dokumento.

Levitico 19:35-36  Huwag kayong gagawa ng kalikuan sa paghatol, sa pagsukat, sa pagtimbang, o sa pagtakal. 36Timbangang matuwid, panimbang na matuwid, epa na matuwid at hin na matuwid ang aariin ninyo: ako ang Panginoon ninyong Dios na naglabas sa inyo sa lupain ng Egipto. (AB)

 

Paninirang-puri

Ang paninirang-puri (o libel) ay pagnanakaw gaya ng nakita natin sa aralin ng Kautusan at ang Ikawalong Utos [261].

 

Sa pamamagitan ng paninirang-puri ay ninanakaw natin ang pagkatao ng iba at sa gayon ay pinapatay natin sila. Ang kanilang buhay ay nababawasan at ang kanilang espiritu ay nadudurog. Nakita natin ang mga utos laban dito sa itaas.

 

Ang mga maninirang-puri ay itinatakwil ng Diyos.

Jeremias 6:27-30  Iginawa kita ng isang moog at ng kuta sa gitna ng aking bayan: upang iyong maalaman at masubok ang kanilang lakad. 28Silang lahat ay lubhang mapanghimagsik na nanganinirang puri; sila'y tanso at bakal: silang lahat ay nagsisigawang may kabulukan. 29Ang panghihip ay humihihip na malakas; ang tingga ay natutunaw sa apoy: sa walang kabuluhan nagdadalisay sila; sapagka't ang masasama ay hindi nangaalis. 30Tatawagin silang pilak na itinakuwil, sapagka't itinakuwil sila ng Panginoon. (AB)

 

Ipinakita ng Diyos ang kahihinatnan ng paglabag sa kautusan sa pamamagitan ni Jeremias.

Jeremias 9:1-6  O, ang ulo ko sana ay mga tubig, at ang aking mga mata ay bukal ng mga luha, upang ako'y makaiyak araw at gabi dahil sa mga pinaslang sa anak na babae ng aking bayan! 2O, mayroon sana akong patuluyan sa ilang para sa mga manlalakbay, upang aking maiwan ang aking bayan at sila'y aking layuan! Sapagkat silang lahat ay mapakiapid, isang pangkat ng mga taksil! 3Binabaluktot nila ang kanilang dila gaya ng pana; ang kasinungalingan at hindi katotohanan ang nananaig sa lupain; sapagkat sila'y nagpapatuloy mula sa kasamaan tungo sa kasamaan, at hindi nila ako nakikilala, sabi ng Panginoon. 4Mag-ingat ang bawat isa sa kanyang kapwa, at huwag kayong magtiwala sa sinumang kapatid; sapagkat bawat kapatid ay mang-aagaw, at bawat kapwa ay gumagala bilang isang maninirang-puri. 5Dinadaya ng bawat isa ang kanyang kapwa, at hindi nagsasalita ng katotohanan; kanilang tinuruan ang kanilang dila na magsalita ng kabulaanan; sila'y gumagawa ng kasamaan at pinapagod ang sarili sa paggawa ng kasamaan. 6Ang iyong tahanan ay nasa gitna ng pandaraya; at sa pamamagitan ng pandaraya ay ayaw nila akong kilalanin, sabi ng Panginoon. (AB01)

 

Ang bulaang saksi ay humahadlang sa mga tao na makilala ang Diyos. Ang mga tao ay nagpapakalat ng mga kuwento upang magpadanak ng dugo (Ezek. 22:9).

Exodo 23:6-7  “Huwag mong babaluktutin ang katarungang nararapat sa iyong dukha sa kanyang usapin. 7Layuan mo ang maling paratang at huwag mong papatayin ang walang sala at ang matuwid, sapagkat hindi ko pawawalang-sala ang masama. (AB01)

 

Ang katarungan ay hindi dapat maimpluwensyahan ng dami o yaman. Ang katotohanan ay hindi dapat baluktutin ayon sa pananaw ng karamihan.

Levitico 19:16  Huwag kang magpaparoo't-parito sa iyong bayan bilang tagapagdala ng tsismis, ni huwag kang titindig laban sa dugo ng iyong kapwa: Ako ang Panginoon. (AB01)

Ang tsismis ay pumapatay ng mga tao at sumisira ng mga pamilya. Ito ay tanda ng isang masamang bansa.

 

Paninirang-puri sa pamilya

Ang lalaking naninirang-puri sa kalinisan ng kanyang asawa ay dapat parusahan ng mga matatanda ng lungsod; gayundin ang isang hangal na babae na nilapastangan ang kanyang tahanan (cf. Deut. 22:13-21; at ang mga aralin ng Kautusan at ang Ikalimang Utos (No. 258) at Kautusan at ang Ikapitong Utos (No. 260)).

 

Dapat mahalin ng lahat ng lalaki ang kanilang asawa gaya ng pagmamahal ni Cristo sa Iglesia. Walang sinuman ang maaaring manirang-puri sa kanyang pamilya at mapabilang sa pamilya ng Diyos (cf. Ef. 5:28-29). Ang mga asawang babae ay dapat mamuhay sa paraang nagbibigay ng karangalan sa kanilang mga asawa. Sa parehong paraan, ang mga asawang lalaki ay dapat mamuhay kasama sila ayon sa kaalaman, na nagbibigay ng karangalan sa kanilang mga asawa bilang mga kasamang tagapagmana ng biyaya ng buhay, at upang ang ating mga panalangin ay hindi mahadlangan (1Ped. 3:1-7). Hindi pinakikinggan ng Diyos ang isang maninirang-puri, o isang taong hindi nagbibigay ng nararapat na karangalan sa pamilya ng Diyos. Hindi rin dapat maliitin o hamakin ng lalaki ang isang babae (Deut. 22:29; Ex 22: 16,17).

 

Ang paninirang-puri sa pamilya ay malinaw na ipinagbabawal.

Awit 50:19-20  “Ibinibigay mo sa iyong bibig ang malayang paghahari ng kasamaan, at ang iyong dila ay kumakatha ng pandaraya. 20Ikaw ay umuupo at nagsasalita laban sa iyong kapatid; iyong sinisiraan ang anak ng iyong sariling ina. (AB01)

 

Paninirang-puri bilang pagnanakaw

Nakita natin na ang paninirang-puri ay ang pagnanakaw ng pagkatao ng isang tao. Dapat nating hubarin ang dating pagkatao at isuot ang bagong pagkatao, na pinapanibago sa kaalaman ayon sa larawan ng Diyos (Col 3:9-10).

Colosas 3:9-10  Huwag kayong magsinungaling sa isa't isa, yamang hinubad na ninyo ang dating pagkatao pati ang mga gawa nito, 10at kayo'y nagbihis na ng bagong pagkatao, na binabago sa kaalaman ayon sa larawan ng lumalang sa kanya. (AB01)

 

Ang bagong pagkatao ay ang Banal na Espiritu kay Jesucristo, na “larawan ng lumalang sa kanya” (AB01). Ito ay isa sa tatlong partikular na mga sipi (cf. Heb. 3:2; Apoc. 3:14) tungkol sa paglalang ng Mesiyas at tanging ito lamang ang hindi labis na binago, dahil ito ang pinakamahirap unawain.

 

Bawat tao ay dapat itakwil ang pagsisinungaling at sa halip ay magsalita ng katotohanan sa kanyang kapwa (Ef. 4:25; cf. Kaw. 11:9). Tayo ay pinaalalahanan na:

Efeso 4:29  Anumang masamang salita ay hindi dapat lumabas sa inyong bibig, kundi ang mabuti lamang para sa ikatitibay, ayon sa pangangailangan, upang ito ay makapagbigay ng biyaya sa mga nakikinig. (AB01)

 

Tito 3:1-3  Ipaalala mo sa kanila na pasakop sa mga pinuno at sa mga may kapangyarihan, maging masunurin, maging handa sa bawat mabuting gawa, 2huwag magsalita ng masama tungkol sa kanino man, huwag makipag-away, maging maamo, at magpakita ng hinahon sa lahat ng mga tao. 3Sapagkat tayo rin naman noong dati ay mga hangal, mga suwail, mga nalinlang, mga alipin ng sari-saring pagnanasa at kalayawan, na namumuhay sa kasamaan at inggit; mga kasuklamsuklam at napopoot sa isa't isa. (AB01)

 

Dapat tayong sumunod sa kautusan at huwag magsalita ng masama sa sinuman.

Santiago 4:11  Mga kapatid, huwag kayong magsalita ng masama laban sa isa't isa. Ang nagsasalita laban sa kapatid, o humahatol sa kanyang kapatid ay nagsasalita ng masama laban sa kautusan, at humahatol sa kautusan. Ngunit kung ikaw ay humahatol sa kautusan, hindi ka na tagatupad ng kautusan, kundi isang hukom. (AB01)

 

Hindi natin dapat hatulan ang ating sarili bilang isang hangal na lumabas sa ating sariling bibig.

Kawikaan 10:18  Siyang nagkukubli ng pagkamuhi ay may labing mapanlinlang, at siyang naninirang-puri ay isang hangal. (AB01)

 

Sinabi ng Diyos kung ano ang Kanyang gagawin sa maninirang-puri at mapagmataas.

Awit 101:5  Ang lihim na naninirang-puri sa kanyang kapwa ay aking pupuksain. Ang taong may mapagmataas na tingin at may palalong puso ay hindi ko titiisin. (AB01)

 

Bahagi II

Ang Sistema ng Katarungan

 

Batayan ng likas na batas

Levitico 24:22  Magkakaroon kayo ng isa lamang batas para sa dayuhan at para sa katutubo; sapagkat ako ang Panginoon ninyong Diyos.” (AB01)

Ang mga prinsipyo ng likas na katarungan ay nagtatakda na ang bawat tao ay dapat harapin ang iisang batas. Dapat malaman ng bawat tao ang mga paratang laban sa kanya sa kasulatan at dapat bigyan ng pagkakataong isaalang-alang kung ano ang kanyang gagawin tungkol dito. Ang inakusahan o nagsasakdal ay dapat bigyan ng patas na pagdinig nang walang kinikilingan, at ang kanyang mga hukom ay dapat na walang kinikilingan at hindi nagtatangi.

 

Dahil dito ibinigay sa atin ng Diyos ang Kanyang mga kautusan sa kasulatan at ang mga paratang laban sa atin ay ginawa at isinulat ng mga propeta. Binibigyan tayo ng panahon upang isaalang-alang ang mga paratang, at ang Diyos ay mabagal sa paghatol upang walang sinuman ang mapahamak. Ang parehong legal na ayos ay umiiral sa lipunan na pinapatakbo sa ilalim ng mga Kautusan ng Diyos, kasama ang itinatag na hudikatura na kumikilos sa ngalan ng Diyos.

 

Binigyan tayo ng sunod-sunod na mga pagsubok kung saan tayo sinubok. Ang mga hinirang ay nasa ilalim ng paghatol ngayon at ang paghatol ay nagsisimula sa bahay ng Diyos.

1Pedro 4:17  Sapagkat ito'y panahon upang simulan ang paghuhukom sa sambahayan ng Diyos; at kung magsimula sa atin, ano kaya ang wakas ng mga hindi sumusunod sa ebanghelyo ng Diyos? (AB01)

 

Ang natitirang bahagi ng mundo ay hindi hahatulan hanggang sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli, kung saan silang lahat ay bubuhayin, pagkatapos ay itutuwid sa paghuhukom at bibigyan ng pagkakataon ng kaligtasan (Apoc. 20:4-15).

 

Pagkilos sa utos ng iba

Paglabag sa likas na katarungan at Kautusan ng Diyos ang paghatol sa utos ng iba. Si Cristo ay naghahatol dahil siya ay ipinagkalooban ng awtoridad ng Diyos. Dumating siya sa mundo hindi upang magbigay ng hatol kundi upang magbigay ng aral sa mundo kung paano ito hahatulan. Ang mga tumanggap sa kanya at naging bahagi ng Bahay ng Diyos ay hahatulan mula noon hanggang ngayon at ang unang pagkabuhay na mag-uli (1Ped. 4:17). Yaong mga hindi tumanggap sa kanya ay hahatulan sa mga huling araw; sa kasong ito ay nangangahulugang ikalawang pagkabuhay na mag-uli ng mga patay na tinutukoy sa Apocalipsis 20:11-15.

Juan 12:46-48  Ako'y naparito na isang ilaw sa sanlibutan, upang ang sinumang sumampalataya sa akin ay huwag manatili sa kadiliman. 47Kung ang sinuman ay nakikinig sa aking mga salita, at hindi tumutupad ng mga iyon ay hindi ko siya hinahatulan, sapagkat hindi ako naparito upang humatol sa sanlibutan, kundi upang iligtas ang sanlibutan. 48Ang nagtatakuwil sa akin at hindi tumatanggap sa aking mga salita ay mayroong isang humahatol sa kanya. Ang salitang aking sinabi ang siyang hahatol sa kanya sa huling araw. (AB01)

 

Kaya ang Mesiyas ay hindi sinugo upang hatulan ang mundo noon, siya ay sinugo upang iligtas ito. Ang huling araw ay isang yugto ng isang libong taon mula sa Pagparito at ng unang pagkabuhay na mag-uli hanggang sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli sa katapusan ng Milenyo (cf. Apoc. 20:1-14; tingnan din ang araling Ang Araw ng Panginoon at ang mga Huling Araw (No. 192)).

 

Pagsubok sa pamamagitan ng pagtitiis

Itinatag ng Panginoon ang ilang sistema ng pagsubok sa pamamagitan ng pagtitiis para sa mga tiyak na sikolohikal na dahilan sa bansa. Ang lahat ng aspetong ito ay dinisenyo upang mapanatili ang pamilya ng buo.

Mga Bilang 5:11-31  At sinalita ng Panginoon kay Moises, na sinasabi, 12Salitain mo sa mga anak ni Israel, at sabihin mo sa kanila, Kung ang asawa ng sinomang lalake ay malilisya, at sasalangsang sa kaniya, 13At ang ibang lalake ay sisiping sa kaniya, at ito'y makukubli sa mga mata ng kaniyang asawa at ang bagay ay malilihim, at ang babae ay madudumhan at walang saksi laban sa kaniya, o hindi man matututop siya sa pagkakasala; 14At ang diwa ng paninibugho ay sasakaniya, at siya'y maninibugho sa kaniyang asawa at siya'y madudumhan: o kung sasakaniya ang diwa ng paninibugho at siya'y maninibugho sa kaniyang asawa, at ito'y hindi madudumhan: 15Ay dadalhin nga ng lalake sa saserdote ang kaniyang asawa, at ipagdadala ng alay ng babae ng ikasangpung bahagi ng isang epa ng harina ng sebada: hindi niya bubuhusan ng langis o lalagyan man ng kamangyan; sapagka't handog na harina tungkol sa paninibugho, handog na harinang alaala na nagpapaalaala ng kasalanan. 16At ilalapit ng saserdote ang babae, at pahaharapin sa Panginoon: 17At ang saserdote ay kukuha ng banal na tubig sa isang sisidlang lupa: at sa alabok na nasa lapag ng tabernakulo ay dadampot ang saserdote, at ilalagay sa tubig: 18At pahaharapin ng saserdote ang babae sa Panginoon, at ipalulugay ang buhok ng babae, at ilalagay ang handog na harina na alaala sa kaniyang mga kamay, na handog na harina tungkol sa paninibugho: at tatangnan ng saserdote sa kamay ang mapapait na tubig na nagbubugso ng sumpa: 19At siya'y papanunumpain ng saserdote, at sasabihin sa babae, Kung walang sumiping sa iyo na ibang lalake, at kung di ka nalisya sa karumihan, sa isang hindi mo asawa, ay maligtas ka nga sa mapapait na tubig na ito na nagbubugso ng sumpa: 20Datapuwa't kung ikaw ay tunay na nalisya sa iba na di mo asawa, at kung ikaw ay nadumhan, at ibang lalake ay sumiping sa iyo, bukod sa iyong asawa: 21Ay panunumpain nga ng saserdote ang babae ng panunumpang sumpa, at sasabihin ng saserdote sa babae, Ilagay ka ng Panginoon na pinakasumpa at pinakapula sa gitna ng iyong bayan, kung papanglumuhin ng Panginoon ang iyong hita at pamagain ang iyong tiyan; 22At ang tubig na ito na nagbubugso ng sumpa ay tatalab sa iyong tiyan, at ang iyong katawan ay pamamagain at ang iyong hita ay panglulumuhin. At ang babae ay magsasabi, Siya nawa, Siya nawa. 23At isusulat ng saserdote ang mga sumpang ito sa isang aklat, at kaniyang buburahin sa mapait na tubig: 24At kaniyang ipaiinom sa babae ang mapait na tubig ng nagbubugso ng sumpa at tatalab sa kaniya ang tubig na nagbubugso ng sumpa, at magiging mapait. 25At kukunin ng saserdote sa kamay ng babae ang handog na harina tungkol sa paninibugho at kaniyang aalugin ang handog na harina sa harap ng Panginoon, at dadalhin sa dambana: 26At ang saserdote ay kukuha ng isang dakot ng handog na harina na pinakaalaala niyaon at susunugin sa ibabaw ng dambana, at pagkatapos ay ipaiinom sa babae ang tubig. 27At pagka napainom na siya ng tubig, ay mangyayari na kung siya'y nadumhan, at siya'y sumalangsang sa kaniyang asawa, na ang tubig na nagbubugso ng sumpa ay tatalab sa kaniya at magiging mapait, at ang kaniyang katawan ay mamamaga at ang kaniyang hita ay manglulumo: at ang babae ay magiging sumpa sa gitna ng kaniyang bayan. 28At kung ang babae ay hindi nadumhan, kundi malinis; ay magiging laya nga at magdadalang-tao. 29Ito ang kautusan tungkol sa paninibugho, pagka ang isang babae ay nalilisiya sa lalaking di niya asawa, at nadumhan; 30O pagka ang diwa ng paninibugho ay sumasaisang lalake, at naninibugho sa kaniyang asawa; ay pahaharapin nga ang babae sa Panginoon at gagawin ng saserdote sa kaniya ang buong kautusang ito. 31At ang lalake ay maliligtas sa kasamaan, at ang babae ay siyang magdadala ng kaniyang kasamaan. (AB)

 

Ang mga kautusang ito ay para sa proteksyon ng pamilya at ng indibidwal mula sa mga pagkakaiba sa sambahayan. Makikita rin natin ito sa Deuteronomio 22:13-21.

 

Ang paninirang-puri at kaguluhan sa sambahayan ay pinarurusahan ng mga multa at kawalan ng kakayahang maghiwalay sa hinaharap, kahit na ang paghihiwalay na ito ay dapat ituring na kanais-nais batay sa matibay na ebidensya. Ang bulaang pagsaksi sa isang bagay ay nakakaapekto sa hinaharap na patotoo sa parehong isyu; sa kasong ito ang katapatan ng asawa.

 

Ang kautusang ito tungkol sa maling patotoo ay marami ring ibang paglalapat. Kung ang patotoo ay pinabulaanan upang baluktutin ang paghatol, o ibinigay nang may kinikilingan, ang gayong patotoo ay dapat na balewalain sa mga bagay na nagmumula rito. Ang kalagayang ito minsan ay tinatawag na Doktrina ng Nadungisang Puno ngunit ito ay dapat na maingat na mailapat at sa mga tiyak na pangyayari lamang (cf. Deut. 22:13-21; at gayundin Ang Kautusan at ang Ikapitong Utos (No. 260)).

 

Ang kautusan ng Diyos ang saksi laban sa mundo.

Roma 3:9-23  Ano ngayon? Tayo bang mga Judio ay nakakalamang? Hindi, kahit na sa anong paraan; sapagkat amin nang napatunayan na ang lahat ng tao, maging mga Judio at mga Griyego, ay nasa ilalim ng kapangyarihan ng kasalanan, 10gaya ng nasusulat, “Walang matuwid, wala, wala kahit isa; 11wala ni isang nakakaunawa, wala ni isang humahanap sa Diyos. 12Lahat ay lumihis, sama-sama silang nawalan ng kabuluhan; walang gumagawa ng mabuti, wala, wala kahit isa.” 13“Ang kanilang lalamunan ay isang libingang bukas; sa pamamagitan ng kanilang mga dila ay gumagawa sila ng pandaraya.” “Ang kamandag ng mga ulupong ay nasa ilalim ng kanilang mga labi.” 14“Ang kanilang bibig ay punô ng panunumpa at kapaitan.” 15“Ang kanilang mga paa ay matutulin sa pagpapadanak ng dugo; 16pagkawasak at kalungkutan ang nasa kanilang mga landas, 17at ang daan ng kapayapaan ay hindi nila nakilala.” 18“Walang takot sa Diyos sa kanilang mga mata.” 19Ngayon ay nalalaman natin na anumang sinasabi ng kautusan, iyon ay sinasabi sa mga nasa ilalim ng kautusan; upang matahimik ang bawat bibig, at ang buong sanlibutan ay mapasailalim ng hatol ng Diyos. 20Sapagkat sa pamamagitan ng mga gawa ng kautusan ay “walang tao na ituturing na ganap sa paningin niya,” sapagkat sa pamamagitan ng kautusan ay ang pagkakilala ng kasalanan. 21Subalit ngayon ay ipinahahayag ang pagiging matuwid ng Diyos na hiwalay sa kautusan at pinatotohanan ng kautusan at ng mga propeta; 22ang pagiging matuwid ng Diyos sa pamamagitan ng pananampalataya kay Jesu-Cristo sa lahat ng mga sumasampalataya. Sapagkat walang pagkakaiba, 23yamang ang lahat ay nagkasala, at hindi nakaabot sa kaluwalhatian ng Diyos; (AB01)

 

Walang taong inaring-ganap sa pamamagitan ng kautusan, ngunit sa pamamagitan ng patotoo ng Kautusan at ng mga propeta ay ipinapakita ang Diyos ay matuwid. Ang paglalang mismo ay pagsubok sa pamamagitan ng pagtitiis, at lahat ay nagkasala at lahat ay nagkulang sa Kaluwalhatian ng Diyos.

 

Pagtatatag ng sistemang panghukuman at mga hukom

Lahat ng awtoridad ay itinatag ng Diyos. Lahat ng gawain ay dapat alinsunod sa Kautusan ng Diyos dahil ito ay nagmumula sa Kanyang kalikasan (cf. ang araling Ang Pamahalaan ng Diyos (No. 174)).Lahat ng Kautusan at ang mga propeta ay nagmula sa Dalawang Dakilang Utos ng Kautusan. Kasunod nito na ang pagkilos ng salungat sa kautusan ng Bibliya ay salungat sa Kalooban ng Diyos.

 

Ang mga kautusan na ipinatupad nang higit sa kautusan ng Bibliya ay hindi dapat makasama sa ibang tao. Ang mga patakaran ay maaaring itatag upang maisaayos ang lipunan, dahil ang kontrol ay ibinibigay sa bansang nasa pamamahala.

 

Walang maaring idagdag sa Patotoo o maalis dito (cf. Apoc. 22:18-19). Ang kahulugan ng ilang mga teksto ay nakatago hanggang sa katapusan ng panahon at ang Banal na Espiritu ay nagsasalita na ngayon ng malinaw sa mga nais makinig. Walang kautusan ang maaaring makabawas sa mga kalayaan at istrukturang nakabalangkas sa Kautusan ng Diyos.

 

Walang batas sibil ang maaaring sumalungat sa Kautusan ng Diyos

Walang bansa ang maaaring magpasa ng batas na ganap na sumasalungat sa Kautusan ng Diyos. Walang grupo ang maaring magtatag ng tradisyon na nagbabago, nagbabawas o nagdaragdag sa Kautusan ng Diyos. Walang Iglesia ang maaaring magpasa ng batas na nagbabago o nag-iiba sa Kautusan ng Diyos, o sa Kanyang kalendaryo na itinakda sa langit at itinuro sa Bibliya. Ang pangunahing Iglesiang Cristiano ay hindi makatarungang pumatay ng mas maraming tao na tumangging sumunod sa kanilang mga alituntuning gawa ng tao na salungat sa nakasulat na Kautusan ng Diyos kaysa sa anumang ibang sistema sa mundo. Tunay na sila ay lasing sa dugo ng mga banal at mga martir (Apoc. 17:4-6).

Mga Gawa 5:29  Ngunit sumagot si Pedro at ang mga apostol, “Kailangang sa Diyos kami sumunod, sa halip na sa mga tao.(AB01)

 

Mga hukom at ang kanilang mga responsibilidad

Ang Diyos ay nagtatag ng isang sistema ng mga hukom sa loob ng kautusan (Ex. 18:13-26). Ang paghirang ng mga hukom ay nakasulat sa Deuteronomio 16:18.

Deuteronomio 16:18  “Magtatalaga ka ng mga hukom at ng mga pinuno sa lahat ng mga bayan na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos, ayon sa iyong mga lipi, at sila'y maggagawad sa bayan ng matuwid na paghatol. (AB01)

 

Ang kautusan ay ibinigay sa pitumpung matatanda ng Israel na binigyan ng kanilang mga responsibilidad at pang-unawa sa pamamagitan ng Banal na Espiritu ng Panginoon.

Mga Bilang 11:16-17  At sinabi ng Panginoon kay Moises, Pisanin mo sa akin ang pitong pung lalake sa mga matanda sa Israel, sa iyong mga nalalaman na mga matanda sa bayan at mga nangungulo sa kanila; at dalhin mo sa tabernakulo ng kapisanan, upang sila'y makatayo roon na kasama mo. 17At ako'y bababa at makikipag-usap sa iyo doon; at ako'y kukuha sa Espiritung sumasaiyo at aking isasalin sa kanila; at kanilang dadalhin ang pasan ng bayan na kasama mo, upang huwag mong dalhing magisa. (AB)

 

Ang pasanin ng bayan ay nakasalalay sa tagapagsalin ng kautusan, ang Dakilang Saserdote at ang Konseho ng mga Matatanda ng Israel. Mula roon, ang mga hukom ay itinalaga sa lahat ng mga lungsod ng Israel sa loob ng lahat ng mga tribo.

2Cronica 19:1-7  At si Josaphat na hari sa Juda ay umuwing payapa sa kaniyang bahay sa Jerusalem. 2At si Jehu na anak ni Hanani na tagakita ay lumabas na sinalubong siya, at sinabi sa haring Josaphat: Tutulungan mo ba ang mga masama at mamahalin yaong mga napopoot sa Panginoon? dahil sa bagay na ito ay kapootan ang sasaiyo na mula sa harap ng Panginoon. 3Gayon ma'y may mabuting mga bagay na nasumpungan sa iyo, sa iyong pagaalis ng mga Asera sa lupain, at inilagak mo ang iyong puso upang hanapin ang Dios. 4At si Josaphat ay tumahan sa Jerusalem: at siya'y lumabas uli sa gitna ng bayan na mula sa Beer-seba hanggang sa lupaing maburol ng Ephraim, at ibinalik niya sila sa Panginoon, sa Dios ng kanilang mga magulang. 5At siya'y naglagay ng mga hukom sa lupain sa lahat na bayang nakukutaan ng Juda sa bayan at bayan. 6At sinabi sa mga hukom, Buhayin ninyo kung ano ang inyong ginagawa: sapagka't hindi kayo nagsisihatol ng dahil sa tao, kundi dahil sa Panginoon, at siya'y sumasainyo sa kahatulan. 7Ngayon nga'y sumainyo nawa ang takot sa Panginoon; magsipagingat kayo at inyong gawin: sapagka't walang kasamaan sa Panginoon nating Dios, o tumangi man sa mga tao, o tumanggap man ng mga suhol. (AB)

 

Ang Panginoon ay kasama ng mga hukom ng Israel at walang pagtatangi o mga regalo bilang mga suhol, sapagkat sila ay humahatol hindi para sa tao kundi para sa Diyos. Ito ay batay sa Torah.

Exodo 23:8  Huwag kang tatanggap ng suhol, sapagkat ang suhol ay bumubulag sa mga pinuno at sinisira ang mga salita ng mga banal. (AB01)

 

Levitico 19:15  “Huwag kayong gagawa ng kalikuan sa paghatol; huwag kang magtatangi sa pagkatao ng dukha ni itatangi ang pagkatao ng makapangyarihan, kundi hahatulan mo ang iyong kapwa ayon sa katarungan. (AB01)

 

Deuteronomio 24:17-18  “Huwag mong babaluktutin ang katarungan sa dayuhan ni sa ulila; ni huwag mong kukuning sangla ang damit ng babaing balo; 18kundi aalalahanin mo na ikaw ay naging alipin sa Ehipto at tinubos ka ng Panginoon mong Diyos mula roon; kaya't iniuutos ko sa iyong gawin mo ito. (AB01)

 

Ang mga hukom ay hinirang gaya ng inilarawan sa Exodo 18:22-27.

Exodo 18:22-27  At pahatulan mo sa kanila ang bayan sa buong panahon: at mangyayari, na bawa't malaking usap ay dadalhin nila sa iyo, datapuwa't bawa't munting usap, ay silasila ang maghahatulan: sa ganyan ay magiging magaan sa iyo, at magpapasan silang katulong mo. 23Kung gagawin mo ang bagay na ito, at iuutos sa iyong ganyan ng Dios ay iyo ngang mababata, at ang buong bayan namang ito ay uuwing payapa. 24Sa gayon, ay dininig ni Moises ang kaniyang biyanan, at ginawang lahat yaong sinabi. 25At pumili si Moises ng mga lalaking bihasa sa buong Israel, at ginawa niyang pangulo sa bayan, na mga puno ng lilibuhin, mga puno ng dadaanin, mga puno ng lilimangpuin, at mga puno ng sasangpuin. 26At kanilang hinatulan ang bayan sa buong panahon: ang mabibigat na usap ay kanilang dinadala kay Moises, datapuwa't bawa't munting usap ay silasila ang naghahatulan. 27At tinulutan ni Moises ang kaniyang biyanan na magpaalam at siya'y umuwi sa sariling lupain. (AB)

 

Isinalaysay ni Moises ang paghirang ng mga hukom sa Israel.

Deuteronomio 1:12-17  Paanong madadala kong magisa ang inyong ligalig, at ang inyong pasan, at ang inyong pagkakaalitan? 13Kumuha kayo sa inyo ng mga lalaking pantas, at nakakaalam, at kilala, ayon sa inyong mga lipi, at sila'y aking gagawing pangulo sa inyo. 14At kayo'y sumagot sa akin at nagsabi, Ang bagay na iyong sinalita ay mabuting gawin namin. 15Sa gayo'y kinuha ko sa inyo ang mga pangulo ng inyong mga lipi, na mga taong pantas, at kilala, at akin silang ginawang pangulo sa inyo, na mga punong kawal ng libolibo, at mga punong kawal ng mga daandaan, at mga punong kawal ng mga limangpu-limangpu, at mga punong kawal ng mga sangpusangpu, at mga pinuno ayon sa inyong mga lipi. 16At aking pinagbilinan ang inyong mga hukom nang panahong yaon na sinasabi, Inyong dinggin ang mga usap ng inyong mga kapatid, at inyong hatulan ng matuwid ang tao at ang kaniyang kapatid, at ang taga ibang lupa na kasama niya. 17Huwag kayong magtatangi ng tao sa kahatulan; inyong didinggin ang maliliit, na gaya ng malaki: huwag kayong matatakot sa mukha ng tao; sapagka't ang kahatulan ay sa Dios: at ang usap na napakahirap sa inyo, ay inyong dadalhin sa akin, at aking didinggin. (AB)

Gayunpaman ang Israel ay nagkaroon ng mga suliranin sa kanilang pananampalataya, kahit na sa ilalim ng makatarungang mga hukom.

 

Dapat protektahan ng paghatol ang dignidad ng tao, sa pamamaraan at sa kaparusahan.

Deuteronomio 25:1-3  “Kung magkaroon ng usapin ang mga tao at sila'y pumunta sa hukuman, at sila'y hahatulan; kanilang pawawalang-sala ang matuwid at parurusahan ang salarin. 2Kung ang salarin ay nararapat hagupitin, padadapain siya ng hukom sa lupa, at hahagupitin sa kanyang harapan na may bilang ng hagupit ayon sa kanyang pagkakasala. 3Apatnapung hagupit ang ibibigay sa kanya, huwag lalampas; baka kung siya'y hagupitin niya nang higit sa bilang na ito, ang iyong kapatid ay maging hamak sa iyong paningin. (AB01)

 

Ang kautusan ay nangangailangan ng pagsisiyasat sa pagkakasala at paglilitis ng katibayan, gaya ng makikita sa halimbawa ng Deuteronomio 21:1-9.

Deuteronomio 21:1-9  Kung may masumpungang pinatay sa lupain na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Dios upang ariin, na nabubulagta sa parang, at hindi maalaman kung sinong sumugat sa kaniya: 2Ay lalabas nga ang iyong mga matanda at ang iyong mga hukom, at kanilang susukatin ang layo ng mga bayang nasa palibot ng pinatay: 3At mangyayari, na ang mga matanda sa bayang yaon, na bayang malapit sa pinatay, ay kukuha ng isang dumalagang baka sa bakahan, na hindi pa nagagamit at hindi pa nakakapagpasan ng pamatok; 4At ibababa ng mga matanda ang dumalagang baka sa isang libis na may agos ng tubig, na di pa nabubukid, ni nahahasikan, at babaliin ang leeg ng dumalagang baka doon sa libis: 5At ang mga saserdote na mga anak ni Levi ay lalapit, sapagka't sila ang pinili ng Panginoon mong Dios na mangasiwa sa kaniya, at bumasbas sa pangalan ng Panginoon; at ayon sa kanilang salita ay pasisiyahan ang bawa't pagkakaalit at bawa't awayan: 6At lahat ng mga matanda sa bayang yaon, na malapit sa pinatay, ay maghuhugas ng kanilang kamay sa ibabaw ng dumalagang baka na binali ang leeg sa libis: 7At sila'y sasagot at sasabihin, Ang aming kamay ay hindi nagbubo ng dugong ito, ni nakita ng aming mga mata. 8Patawarin mo, Oh Panginoon, ang iyong bayang Israel, na iyong tinubos, at huwag mong tikising matira sa gitna ng iyong bayang Israel, ang dugong walang sala. At ang dugo'y ipatatawad sa kanila. 9Gayon mo aalisin ang dugong walang sala sa gitna mo, pagka iyong gagawin ang matuwid sa paningin ng Panginoon. (AB)

 

Dito ay itinuturing na walang sala sa pagitan ng mga partido hanggang sa paghuhukom. Ang pagtuturing na walang sala ay isang mahalagang bahagi ng katarungan na dumadaloy sa lahat ng Kautusan ng Diyos, gayunpaman ang lahat ng tao ay nagkasala sa harap ng kautusan (cf. Kautusan at ang Ikaanim na Utos (No. 259)).

 

Maging ang kalaban ay inilagay sa paglilitis sa harap ng kanyang mga kasamahan kasama ni Cristo sa ilang. Ang dugo ni Cristo ang naglilinis ng ating budhi mula sa mga gawang patay upang maglingkod sa Diyos na Buhay (Heb. 9:13-14).

 

Kapag ang paghuhukom ay ginawa at isang hatol ay ibinigay ang lahat ng salapi ay kapalit ng buhay.

Exodo 21:30-32  Kung siya'y atangan ng pantubos, magbibigay siya ng pantubos sa kanyang buhay anuman ang iniatang sa kanya. 31Kung suwagin nito ang anak na lalaki o babae ng isang tao ay gagawin sa kanya ayon sa kahatulang ito. 32Kung suwagin ng baka ang isang aliping lalaki o babae ay magbabayad ang may-ari ng tatlumpung siklong pilak sa kanilang amo, at ang baka ay babatuhin. (AB01)

 

Samuel bilang hukom na naglilibot

Si Samuel ay may itinatag na ruta bilang hukom sa Israel at samaktuwid pinapayagan ang pagtatatag ng isang madaling ilipat na bulwagan ng paghuhukom.

1Samuel 7:16-17  Siya'y nagpalibut-libot taun-taon sa Bethel, Gilgal, at Mizpa; at naghukom siya sa Israel sa mga lugar na ito. 17Pagkatapos ay bumabalik siya sa Rama, sapagkat naroroon ang kanyang tahanan, at doon ay pinapangasiwaan din niya ang katarungan sa Israel. Nagtayo siya roon ng isang dambana sa Panginoon. (AB01)

 

Ang paghuhukom ay ipinagkakaloob sa pamamahala ng Israel bilang isang bansa. Ang lahat ng paghuhukom ay dapat na naaayon sa pagsamba sa Diyos na Buhay.

2Cronica 6:23  Dinggin mo nga sa langit, at iyong gawin, at hatulan mo ang iyong mga lingkod, na papagbayarin ang masama, upang iyong dalhin ang kaniyang lakad sa kaniyang sariling ulo: at patotohanan ang matuwid, upang bigyan siya ng ayon sa kaniyang katuwiran. (AB)

 

Lahat ng taong ginawang katiwala ay dapat mapatunayang tapat.

1Corinto 4:2  Bukod dito, kailangan sa mga katiwala na sila ay matagpuang tapat. (AB01)

 

Kaya't tungkulin ng kinatawan na maayos na gampanan ang kanyang awtoridad at responsibilidad.

 

Mga hukuman at pamamaraan

Sumusunod mula sa paghirang ng mga hukom na dapat din matukoy ang mga hukuman at pamamaraan sa ilalim ng awtoridad ng kautusan. Isinasagawa ang isang prosesong pagsisiyasat o forensic(cf. din Deut. 21:1-9 sa itaas).

 

Ang lahat ng mga bagay ay dapat munang lutasin sa pagitan ng mga partido at dadalhin lamang sa hukuman kung hindi pakinggan ng tao ang paglutas.

Mateo 18:15-16  At kung magkasala laban sa iyo ang kapatid mo, pumaroon ka, at ipakilala mo sa kaniya ang kaniyang kasalanan na ikaw at siyang magisa: kung ikaw ay pakinggan niya, ay nagwagi ka sa iyong kapatid. 16Datapuwa't kung hindi ka niya pakinggan, ay magsama ka pa ng isa o dalawa, upang sa bibig ng dalawang saksi o tatlo ay mapagtibay ang bawa't salita. (AB)

 

Ang mahihirap at kontrobersyal na mga bagay ay dapat isangguni sa nakatataas na hukuman (cf. Deut. 17:8-11 sa ibaba).

 

Ang mga matatanda ng lungsod ay magtatatag ng isang hukuman ng katarungan, na tinatawag na nasa pintuan ng lungsod, kung saan noon pa man nakaupo ang mga matatanda upang maghatol (Deut. 21:19; 22:15; 25:7; Amos 5:12,15; Zac. 8:16).

 

Ang Bulwagan ng Paghuhukom na itinatag ni Solomon ay gawa sa sedro at isang luklukan ng paghuhukom ay inilagay sa portiko ng sedro. Ito ay hiwalay sa bahay ng hari na may isa pang bulwagan sa loob ng portiko ng hukuman, na katulad ng pagkakagawa sa iba (1Hari 7:7).

 

Ang lahat ng mga reklamo ay dapat na ilagay sa kasulatan (cf. Job 31:35)

 

Ang istruktura ng hukuman ay dapat tratuhin nang taimtim at lubos na paggalang, na nagmumula sa Diyos at sa elohim ng Katarungan (cf. Ex. 22:28). Hindi dapat magkaroon ng paghamak sa hukuman o sa mga utos nito (Deut. 17:9-13).

 

Kukunin ng Diyos ang Banal na Espiritu na nananahan sa Mesiyas at ibibigay Niya ito sa mga hukom at mga pinuno ng Israel alinsunod sa kanilang mga kahilingan at pagsunod sa Kanya.

1Hari 3:5-15  Sa Gibeon ay nagpakita ang Panginoon kay Solomon sa panaginip sa gabi, at sinabi ng Diyos, “Hingin mo kung ano ang ibibigay ko sa iyo.” 6At sinabi ni Solomon, “Ikaw ay nagpakita ng dakila at tapat na pag-ibig sa iyong lingkod na si David na aking ama, sapagkat siya'y lumakad sa harap mo sa katapatan, at sa katarungan, at sa katapatan ng puso sa iyo; at iyong iningatan para sa kanya itong dakila at tapat na pag-ibig at iyong binigyan siya ng isang anak na luluklok sa kanyang trono, sa araw na ito. 7Ngayon, O Panginoon kong Diyos, iyong ginawang hari ang iyong lingkod na kahalili ni David na aking ama; bagaman ako'y isang musmos lamang; hindi ko nalalaman ang paglabas at pagpasok. 8At ang iyong lingkod ay nasa gitna ng iyong bayan na iyong pinili, isang malaking bayan na hindi mabibilang o matuturingan dahil sa karamihan. 9Bigyan mo ang iyong lingkod ng isang mapag-unawang isipan upang pamahalaan ang iyong bayan, upang aking makilala ang mabuti at ang masama; sapagkat sino ang makakapamahala dito sa iyong malaking bayan?” 10Ikinalugod ng Panginoon na ito ang hiningi ni Solomon. 11At sinabi ng Diyos sa kanya, “Sapagkat iyong hiningi ang bagay na ito, at hindi mo hiningi para sa iyo ang mahabang buhay; o hiningi mo man para sa iyo ang mga kayamanan, o hiningi mo man ang buhay ng iyong mga kaaway; kundi ang hiningi mo para sa iyo'y karunungan upang kumilala ng matuwid, 12narito, aking ginagawa ngayon ayon sa iyong salita. Narito, binibigyan kita ng isang pantas at matalinong pag-iisip, na anupa't walang naging gaya mo na una sa iyo, o may babangon mang sinumang tulad mo pagkamatay mo. 13Ibinibigay ko rin sa iyo ang hindi mo hiningi, ang kayamanan at ang karangalan, anupa't walang magiging gaya mo sa mga hari, sa lahat ng iyong mga araw. 14Kung ikaw ay lalakad sa aking mga daan, upang ingatan ang aking mga tuntunin, at ang aking mga utos, gaya ng paglakad ng iyong amang si David, ay aking pahahabain ang iyong mga araw.” 15At nagising si Solomon, iyon ay isang panaginip. Pagkatapos siya'y naparoon sa Jerusalem, at tumayo sa harap ng kaban ng tipan ng Panginoon. Siya ay nag-alay ng mga handog na sinusunog, mga handog pangkapayapaan, at gumawa ng kasayahan sa lahat ng kanyang mga lingkod. (AB01)

 

Maging si Solomon ay bumagsak mula sa biyaya pagkatapos ibigay ang lahat ng karunungan at kapangyarihang ito, at pinahintulutang magtayo ng Templo. Gayundin ang isa sa mga hinirang ay maaaring mawalan ng kanilang lugar sa unang pagkabuhay na mag-uli dahil sa pagsamba sa diyos-diyosan o paglabag sa Diwa ng Kautusan.

 

Katibayan

Mayroong isang sistema ng pagtitipon at pagsusuri ng katibayan na dapat itatag (cf. Deut. 19:3-13).

 

Walang sinuman ang papatayin sa patotoo ng isang saksi lamang.

Mga Bilang 35:30  Sinomang pumatay sa kaninoman, ay papatayin ang pumatay sa patotoo ng mga saksi: nguni't ang isang saksi ay hindi makapagpapatotoo laban sa kaninomang tao upang patayin. (AB)

 

Isang saksi ay huwag titindig laban sa kanino man sa dahil sa anumang kasalanan.

Deuteronomio 19:15  “Isang saksi ay huwag titindig laban sa kanino man sa anomang kasamaan, o sa anomang kasalanang kaniyang pinagkasalahan: sa bibig ng dalawang saksi, o sa bibig ng tatlong saksi ay pagtitibayin ang usap. (AB)

Nalalapat din ito sa lahat ng matatanda (1Tim. 5:19).

 

Dapat ipahayag ang katibayan sa pagdinig ng magkabilang panig. Walang dapat itagong katibayan o mga saksi (cf. Mat. 18:15, 16).

 

Ang kautusan na ibinigay ni Moises ay ang batayang kautusan ng Diyos. Sa pamamagitan ng Banal na Espiritu ang lahat ng tao ay dapat tumanggap ng biyaya.

Hebreo 10:28-29  Ang sumuway sa kautusan ni Moises, sa patotoo ng dalawa o tatlong saksi, ay walang awang namamatay. 29Gaano pa kayang higpit na parusa sa akala ninyo, ang nararapat sa kanila na yumurak sa Anak ng Diyos at lumapastangan sa dugo ng tipan na nagpabanal sa kanila, at umalipusta sa Espiritu ng biyaya? (AB01)

 

Sa panahon ng mga Hukom ang pagkakasala ay natutukoy sa pamamagitan ng bunutan at pagkatapos ay sa pag-amin (cf. Jos. 7:14-26). Walang panggigipit na ginamit upang makakuha ng katibayan sa ilalim ng kautusan ng Bibliya. Ang salita ng mga propeta ay madalas na ginagamit ng Diyos.

 

Ang kabiguang magbigay ng katibayan sa isang paglilitis ay pakikipagsabwatan sa pagkakasala (Lev. 5:1; Awit 50:18).

Levitico 5:1  At kung ang sinoman ay magkasala, sa pagkarinig niya ng tinig ng pautos, sa paraang siya'y saksi maging kaniyang nakita o nalaman, kung hindi niya ihayag, ay siya nga ang magtataglay ng kasamaan niya. (AB)

 

Ang maling patotoo ay ipinagbabawal.

Exodo 23:1-3  “Huwag kang magkakalat ng di-totoong balita. Huwag kang makikipagkapit-kamay sa taong masama upang maging isang saksing may masamang hangarin. 2Huwag kang susunod sa marami upang gumawa ng masama, ni magbibigay patotoo sa isang usapin na kumakampi sa marami upang baluktutin ang katarungan; 3ni huwag mo ring papanigan ang dukha sa kanyang usapin. (AB01)

 

Ang sistema ng Diyos ay isa sa pagpapahalaga sa mga mahihirap at lahat ng tao ay binibigyan ng pangangailangan, ngunit may pagsisikap sa kanilang sariling bahagi.

Levitico 19:9-11  “Kapag inyong ginagapas ang anihin sa inyong lupain, huwag ninyong gagapasan ang inyong bukid hanggang sa mga sulok nito, ni huwag ninyong titipunin ang mga nalaglag sa inyong ginapasan. 10Huwag uubusin ang bunga ng inyong ubasan, ni huwag ninyong titipunin ang mga nalaglag sa inyong ubasan; iiwan ninyo ang mga iyon para sa mga dukha at sa dayuhan: ako ang Panginoon ninyong Diyos. 11“Huwag kayong magnanakaw, ni mandaraya, ni magsisinungaling sa isa't isa. (AB01)

 

Walang sinuman ang dapat manloko sa kapwa. Ang pangangailangang ito ay umaabot sa kalakalan at industriya sa lahat ng bagay.

Deuteronomio 25:13-19  “Huwag kang magkakaroon sa iyong supot ng dalawang uri ng pabigat, isang malaki at isang maliit. 14Huwag kang magkakaroon sa iyong bahay ng dalawang uri ng takalan, isang malaki at isang maliit. 15Magkaroon ka lamang ng isang tunay at tapat na pabigat; magkaroon ka lamang ng isang tunay at tapat na takalan upang ang iyong mga araw ay tumagal sa ibabaw ng lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. 16Sapagkat ang lahat ng gumagawa ng gayong mga bagay, ang lahat ng gumagawa ng pandaraya ay kasuklamsuklam sa Panginoon mong Diyos. 17“Alalahanin mo ang ginawa sa iyo ng Amalek sa daan nang ikaw ay lumabas sa Ehipto; 18kung paanong sinalubong ka niya sa daan, at pinatay niya ang mga kahuli-hulihan sa iyo, ang lahat na mahina sa hulihan mo, nang ikaw ay pagod at nanghihina; at siya'y hindi natakot sa Diyos. 19Kaya't kapag binigyan ka ng Panginoon mong Diyos ng kapahingahan sa lahat ng iyong mga kaaway sa palibot, sa lupain na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos na pinakamana upang angkinin ay iyong papawiin ang alaala ng Amalek sa ilalim ng langit; huwag mong kakalimutan. (AB01)

 

Ang paggamit ng maling panimbang at panukat ay maling pagpapatotoo rin. Ang pananamantala sa kahinaan sa pagtatangkang sirain ang ibang grupo o mga tao ay labag sa Kautusan ng Diyos, maliban kung ito ay partikular na inutos ng Diyos sa ilalim ng kautusan.

 

Pagtatago ng katibayan

Walang dapat itagong katibayan. Ang hindi sinasadyang pagkawala ng patotoo ay nagdudulot ng pagkakasala kapag natuklasan. Kaya't ang patotoo ay dapat na maipakita maliban na lamang kung ito ay napag-usapan na sa isang handog dahil sa pagkakasala gaya ng nakikita natin mula sa mga teksto. Ang gayong mga handog dahil sa pagkakasala at pagbabayad-sala ay nagpapagaan sa patotoo, na nalalaman at kinakailangan bago ang pagsisisi.

Levitico 5:4-13  O kung ang sinoma'y sumumpa ng kaniyang mga labi ng walang dilidili na gumawa ng masama o gumawa ng mabuti, maging anoman na sinasalita ng tao na walang dilidili na kaakbay ang sumpa, at sa kaniya'y nalihim; pagka nalaman niya yaon, ay magiging makasalanan nga siya sa isa sa mga bagay na ito: 5At mangyayari, na pagka siya'y magiging makasalanan sa isa sa mga bagay na ito, ay kaniyang isasaysay yaong kaniyang ipinagkasala: 6At dadalhin niya sa Panginoon ang handog niya dahil sa pagkakasala, dahil sa kasalanang pinagkasalahan niya, ay isang babae na kinuha sa kawan, isang kordero o isang kambing na pinakahandog dahil sa kasalanan; at itutubos sa kaniya ng saserdote tungkol sa kaniyang kasalanan. 7At kung ang kaniyang kaya ay hindi sapat upang magdala ng isang kordero, ay magdadala nga siya sa Panginoon, na pinaka handog niya sa pagkakasala, dahil sa ipinagkasala niya, ng dalawang batobato o ng dalawang inakay ng kalapati: ang isa'y pinaka handog dahil sa kasalanan at ang isa'y pinaka handog na susunugin. 8At sila'y dadalhin niya sa saserdote, na ang ihahandog nito na pinaka handog dahil sa kasalanan, ay ang una at pupugutin ang ulo sa leeg, nguni't hindi papaghihiwalaying bigla: 9At magwiwisik siya ng dugo ng handog dahil sa kasalanan sa ibabaw ng gilid ng dambana; at ang labis sa dugo ay pipigain sa paanan ng dambana: handog nga dahil sa kasalanan. 10At ihahandog niya ang ikalawa na pinaka handog na susunugin ayon sa alituntunin: at itutubos sa kaniya ng saserdote tungkol sa kaniyang kasalanan na kaniyang pinagkasalahan, at siya'y patatawarin. 11Datapuwa't kung ang kaniyang kaya ay hindi sapat upang magdala ng dalawang batobato, o ng dalawang inakay ng kalapati, ay magdadala nga siya ng ikasangpung bahagi ng isang epa ng mainam na harina, na pinakahandog dahil sa kasalanan niya; hindi niya lalagyan ng langis ni bubuhusan man niya ng kamangyan; sapagka't handog dahil sa kasalanan. 12At dadalhin niya sa saserdote, at ang saserdote ay kukuha ng kaniyang dakot sa pinaka alaala niyaon, na susunugin sa dambana; na gaya ng mga handog sa Panginoon na pinaraan sa apoy: handog nga dahil sa kasalanan. 13At itutubos sa kaniya ng saserdote, tungkol sa kasalanan na kaniyang pinagkasalahan sa alinman sa mga bagay na ito, at siya'y patatawarin: at ang labis ay mapapasa saserdote, gaya ng handog na harina. (AB)

 

Ang pagtatago ng katotohanan sa kalikuan ay naaangkop din sa maling pagtuturo. Hindi tayo dapat magbigay ng maling patotoo tungkol sa paghahayag ng Banal na Espiritu sa pagbibigay-kahulugan sa Bibliya at pagtuturo. Ang mga ministrong nagtuturo ng salungat sa katotohanan at ang kanilang budhi ay nagkasala sa paglabag na ito.

Roma 1:18  Sapagka't ang poot ng Dios ay nahahayag mula sa langit laban sa lahat na kasamaan at kalikuan ng mga tao, na mga sinasawata ang katotohanan ng kalikuan;

 

Walang Iglesia ang may karapatang magpakilala ng mga kautusan o aral na sumasalungat sa Kautusan at Patotoo ng Bibliya. Ang bawat konseho ng iglesia at bawat canon ng iglesia na sumasalungat sa kautusan ng Bibliya ay hindi lamang mali ngunit ito rin ay isang pagkakasala laban sa Pinakamakapangyarihang Diyos. Ang bawat taong nakagawa ng gayong pagkakasala ay hinatulan ang kanilang sarili sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli kasama ng lahat ng sumunod sa kanila. Tunay na, walang mas matinding pagdurusa na mararanasan kaysa sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli, na kapag ang hindi mabilang na milyun-milyong tao ay napagtanto na nasunod nila ang mga apostatang kleriko sa kanilang sariling kapahamakan at kailangan nilang magsimulang muli. Hindi pa nakuntento sa pagkakait sa kanilang sarili sa Kaharian ng Diyos, ang mga taong ito, bilang mga instrumento ng dragon na si Satanas, ang umusig sa iglesia at sa mga tumutupad sa mga utos ng Diyos at sa patotoo at pananampalataya ni Jesucristo (Apoc. 6:9-11; 12: 17; 14:12; 22:14).

 

Ang obligasyon na magsalita ng buong katotohanan ay tungkulin ng lahat. Ang pagsisinungaling sa pamamagitan ng paglilihim sa legal na awtoridad ay pagbibigay ng maling patotoo.

 

Pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa

Walang sinuman ang dapat manumpa ng walang katotohanan.

Levitico 19:12  At huwag kayong susumpa sa pamamagitan ng aking pangalan sa kasinungalingan; sa gayo'y lalapastanganin ninyo ang pangalan ng inyong Diyos: Ako ang Panginoon. (AB01)

 

Ang kaparusahan para sa pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa ay mandatoryo (Kaw. 19:5,9 cf. 25:18). Lahat ng maling pagpapatotoo ay humahadlang sa pagpasok sa buhay (Mat. 19:17-19; Mar. 10:18-19; Luc 18:19-20). Tingnan din ang Roma 13:8-10.

Lucas 18:19-20  Sinabi sa kanya ni Jesus, “Bakit mo ako tinatawag na mabuti? Walang mabuti kundi ang Diyos lamang. 20Nalalaman mo ang mga utos: ‘Huwag kang mangalunya; Huwag kang pumatay; Huwag kang magnakaw; Huwag kang tumayong saksi sa kasinungalingan; Igalang mo ang iyong ama at ina.’” (AB01)

 

Kaya ang sinumang hindi sumunod sa mga utos ay nabigo sa pananampalataya at aalisin sa pagsasama-sama hanggang sa pagsisisi.

 

Gaya ng nakita natin ang maling patotoo ay kasalanan laban sa Diyos.

Levitico 6:1-7  Nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi: 2“Kung ang sinuman ay magkasala at sumuway sa Panginoon sa pamamagitan ng pandaraya sa kanyang kapwa tungkol sa isang habilin, o sa isang sangla, o sa pagnanakaw, o pangingikil sa kanyang kapwa, 3o nakatagpo ng nawawalang bagay at nagsinungaling tungkol doon, at sumumpa ng kasinungalingan tungkol sa alinman sa lahat ng ito na ginawa ng tao, at nagkasala; 4kapag siya'y nagkasala at naunawaan na niya ang kanyang kasalanan, isasauli niya ang ninakaw, o ang nakuha sa pangingikil, o ang habiling inihabilin sa kanya, o ang bagay na nawala na kanyang natagpuan, 5o lahat ng bagay na kanyang sinumpaan ng kabulaanan. Isasauli niya itong buo at daragdagan pa niya ng ikalimang bahagi niyon sa kaninumang nagmamay-ari sa araw ng kanyang handog para sa budhing maysala. 6Dadalhin niya sa pari ang kanyang handog para sa budhing maysala sa Panginoon, ang isang tupang lalaki na walang kapintasan na mula sa kawan, ayon sa iyong halagang itinakda para sa isang handog para sa budhing maysala. 7Ang pari ay gagawa ng pagtubos para sa kanya sa harapan ng Panginoon tungkol sa bagay na kanyang nagawa at napatunayang nagkasala; siya ay patatawarin.” (AB01)

 

Ang lahat ng maling patotoo ay nagsasangkot ng kasalanan at pagkawala at kaya naman may kasamang pagpapanumbalik.

Deuteronomio 19:16-21  Kung ang isang sinungaling na saksi ay tumindig laban sa kanino man upang sumaksi laban sa kanya tungkol sa isang masamang gawa, 17ang dalawang taong may alitan ay tatayo sa harap ng Panginoon, sa harapan ng mga pari at ng mga hukom na nanunungkulan sa mga araw na iyon; 18at sisiyasating mabuti ng mga hukom, kapag ang saksi ay saksing sinungaling at sumaksi sa kasinungalingan laban sa kanyang kapatid, 19gagawin mo sa kanya ang gaya ng kanyang inisip gawin sa kanyang kapatid; sa gayo'y iyong aalisin ang kasamaan sa gitna mo; 20at maririnig ng iba at matatakot, at hindi na sila gagawa pa ng gayong kasamaan sa gitna mo. 21Huwag kang magpapakita ng pagkahabag; buhay sa buhay, mata sa mata, ngipin sa ngipin, kamay sa kamay, paa sa paa. (AB01)

 

Samakatuwid ang kaparusahan para sa pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa ay nauugnay sa layunin, at sa pagkakasala at sa kaparusahang kasangkot.

 

Paghuhukom

Ipinakita sa atin ni Santiago ang diwa ng Kautusan.

Santiago 2:8-13  Mabuti ang inyong ginagawa kung tunay na inyong ginaganap ang kautusang maka-hari, ayon sa kasulatan, “Ibigin mo ang iyong kapwa na gaya ng iyong sarili.” 9Subalit kung kayo'y nagpapakita ng pagtatangi, kayo ay nagkakasala at kayo'y inilalantad ng kautusan bilang mga lumalabag. 10Sapagkat sinumang tumutupad ng buong kautusan, subalit lumalabag sa isa, ay nagkakasala sa lahat. 11Sapagkat siya na nagsabi, “Huwag kang mangalunya,” ay nagsabi rin, “Huwag kang papatay.” Ngayon, kung ikaw ay hindi nangangalunya, ngunit pumapatay ka, ikaw ay lumalabag sa kautusan. 12Kaya't magsalita kayo at kumilos na gaya ng mga taong hahatulan sa pamamagitan ng kautusan ng kalayaan. 13Sapagkat ang paghuhukom ay walang awa sa mga hindi nagpakita ng awa; ang awa ay nagtatagumpay laban sa paghuhukom. (AB01)

 

Ang paghuhukom nang walang awa ay kalikuan. Ang humahatol nang walang awa ay hahatulan nang walang awa (cf. Deut. 1:16).

 

Ang hukom ay hindi nagdadala ng tabak nang walang kabuluhan at nagmumula sa Diyos ang kanyang kapangyarihan, anuman ang sistema.

Roma 13:1-4  Ang bawa't kaluluwa ay pasakop sa matataas na kapangyarihan: sapagka't walang kapangyarihan na hindi mula sa Dios; at ang mga kapangyarihang yao'y hinirang ng Dios. 2Kaya nga't ang sumasalangsang sa kapangyarihan, ay sa utos ng Dios sumasalangsang: at ang mga nagsisalangsang ay magsisitanggap ng kahatulan sa kanilang sarili. 3Sapagka't ang mga pinuno ay hindi kilabot sa gawang mabuti, kundi sa masama. At ibig mo bagang mawalaan ng takot sa may kapangyarihan? gawin mo ang mabuti, at magkakamit ka ng kapurihan sa kaniya: 4Sapagka't siya'y ministro ng Dios sa ikagagaling mo. Datapuwa't kung ginagawa mo ang masama, ay matakot ka; sapagka't hindi walang kabuluhan ang pagdadala niya ng tabak: sapagka't siya'y ministro ng Dios, tagapaghiganti sa ikagagalit sa gumagawa ng masama. (AB)

 

Ang Diyos ay humahatol sa gitna ng mga elohim (Awit 82:1).

Awit 82:8  Bumangon ka, O Diyos, hatulan mo ang lupa; sapagkat iyo ang lahat ng mga bansa! (AB01)

 

Paano natin hahatulan ang mga anghel kung hindi natin kayang hatulan ang isa't isa?

1Corinto 6:3-4  Hindi ba ninyo nalalaman na ating hahatulan ang mga anghel? Gaano pa kaya ang mga bagay na may kinalaman sa buhay na ito? 4Kung kayo nga'y mayroong usapin tungkol sa mga bagay ng buhay na ito, itinatalaga ba ninyong hukom ang mga taong maliit lamang ang pagkilala ng iglesya? (AB01)

 

Sa pamamagitan ng pagpapatupad ng paghuhukom lahat ay sinanay para sa mga tungkuling ibinagay sa kanila sa isang mas mataas, espirituwal na kaayusan. Ang hukom ay dapat ipatupad ang katarungan dahil kung walang katarungan ay walang katuwiran – iisa ang salita nito sa Hebreo (tsedek), gaya ng nakita natin.

 

Ang katarungan ay dapat na walang kapintasan dahil ang katarungan ay isang hain sa Diyos sa katuwiran.

Deuteronomio 17:1-20  “Huwag kang maghahandog sa Panginoon mong Diyos ng baka o tupa na may dungis o anumang kapintasan; sapagkat ito'y karumaldumal sa Panginoon mong Diyos. 2“Kung may matagpuan sa gitna mo, sa loob ng alinman sa iyong mga bayan na ibinigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos, na lalaki o babae na gumagawa ng kasamaan sa paningin ng Panginoon mong Diyos, na lumalabag sa kanyang tipan, 3at umalis at naglingkod sa ibang mga diyos, at sumamba sa kanila, o sa araw, sa buwan, o sa anumang bagay na nasa langit na ipinagbabawal ko, 4at ito ay masabi sa iyo, at iyong mabalitaan, ay iyo ngang sisiyasating mabuti. Kung totoo na ang gayong karumaldumal na bagay ay nagawa sa Israel, 5ay iyo ngang ilalabas sa iyong mga pintuang-bayan ang lalaki o babaing iyon na gumawa ng bagay na masama at iyong babatuhin ng mga bato ang lalaki at babae, hanggang sila'y mamatay. 6Sa bibig ng dalawa o tatlong saksi ay papatayin ang dapat mamatay; sa bibig ng isang saksi ay hindi siya papatayin. 7Ang kamay ng mga saksi ay siyang unang papatay sa kanya at pagkatapos ay ang kamay ng buong bayan. Ganito mo aalisin ang kasamaan sa gitna mo. 8“Kung magkakaroon ng usapin na napakahirap para sa iyo na hatulan, sa isang uri ng pagpatay at iba pa, karapatang ayon sa batas at iba pa, isang uri ng pananakit at iba pa o anumang usapin sa loob ng iyong mga bayan, ikaw nga'y titindig at pupunta sa lugar na pipiliin ng Panginoon mong Diyos. 9Ikaw ay pupunta sa mga paring Levita, at sa magiging hukom sa mga araw na iyon at iyong sisiyasatin; at kanilang ipapaalam sa iyo ang hatol. 10Iyong ilalapat ang hatol na kanilang ipinaalam sa iyo mula sa lugar na pipiliin ng Panginoon; at masikap na isasagawa ang lahat na kanilang ituturo sa iyo. 11Ayon sa kautusan na kanilang ituturo sa iyo, at ayon sa hatol na kanilang sasabihin sa iyo ay gagawin mo; huwag kang lilihis sa hatol na kanilang ipinaalam sa iyo, maging sa kanan o sa kaliwa man. 12Ang taong gumagawa nang may kapangahasan, at hindi nakikinig sa pari na tumatayo upang mangasiwa doon sa harapan ng Panginoon mong Diyos, o sa hukom, ang taong iyon ay papatayin at gayon mo aalisin ang kasamaan sa Israel. 13At maririnig ng buong bayan at matatakot, at di na gagawa pa nang may kapangahasan. 14“Kapag dumating ka na sa lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos, at iyong maangkin ito, at iyong matirahan, at iyong sasabihin, ‘Ako'y maglalagay ng isang hari na gaya ng lahat ng mga bansang nasa palibot ko’; 15ilalagay mong hari sa iyo ang pipiliin ng Panginoon mong Diyos. Isa sa iyong mga kapatid ang ilalagay mong hari; huwag kang maglalagay ng isang dayuhan na hindi mo kapatid. 16Huwag lamang siyang magpaparami ng mga kabayo para sa kanyang sarili, ni pababalikin niya ang bayan sa Ehipto upang siya'y makapagparami ng mga kabayo, sapagkat sinabi sa inyo ng Panginoon, ‘Huwag na ninyong babalikan mula ngayon ang daang iyon.’ 17Ni huwag siyang magpaparami ng mga asawa para sa kanyang sarili, upang huwag maligaw ang kanyang puso, ni huwag siyang magpaparami ng pilak at ginto. 18“Kapag siya'y uupo sa trono ng kanyang kaharian, ay kanyang susulatin ang isang sipi ng kautusang ito sa isang aklat, na nasa harapan ng mga paring Levita; 19at iyon ay mamamalagi sa kanya, at kanyang babasahin sa lahat ng mga araw ng kanyang buhay, upang siya'y matutong matakot sa Panginoon niyang Diyos, upang isagawa ang lahat ng mga salita ng kautusang ito at ng mga tuntuning ito; 20upang ang kanyang puso ay huwag magmataas sa kanyang mga kapatid at huwag siyang tumalikod sa utos, maging sa kanan o sa kaliwa, upang mapahaba niya at ng kanyang mga anak ang kanyang paghahari sa Israel. (AB01)

 

Ang istruktura ng katarungan ay kinabibilangan ng ilang mga konsepto na nabanggit na dati.

Deuteronomio 16:19-20  Huwag mong babaluktutin ang katarungan; huwag kang magtatangi ng mga tao, ni tatanggap ng suhol; sapagkat ang suhol ay bumubulag ng mga mata ng marunong, at inililiko ang mga salita ng matuwid. 20Tanging ang katarungan at katarungan lamang ang iyong susundin, upang mabuhay ka at magmana ng lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. (AB01) (cf. din Deut. 25:1-3 sa itaas)

 

Walang sinuman ang maaaring mamuno nang hindi naghahanda ng isang kopya ng aklat ng Kautusan para sa kanilang sarili at pinag-aaralan ito, sinusulat ang Torah sa mga bahagi. Ang hatol ng paghuhukom sa awa at katarungan ay dapat ayon sa Kautusan ng Diyos, at dapat maisagawa nang buo.

 

 

Pagkakulong o pagkabilanggo

Ang isang tao ay maaaring ilagay sa pagkakulong habang naghihintay ng paghatol (Blg. 15:32-36). Ang paghatol ay dapat gawin nang mabilis at ang kaparusahan ay dapat ilaan ayon sa pagkakasala.

Ezra 7:26  Sinumang hindi susunod sa kautusan ng iyong Diyos at sa kautusan ng hari, mahigpit na igagawad sa kanya ang hatol, maging sa kamatayan o sa pagtatapon o sa pagsamsam ng kanyang mga ari-arian, o sa pagkabilanggo.” (AB01)

 

Kaya ang isang tao ay dapat dalhin sa paglilitis nang walang pagkaantala. Ang pagkakulong nang walang paglilitis ay labag sa mga Kautusan ng Diyos.

 

Ang pagkakulong ay para sa layunin ng pagbabayad ng mga natitirang utang sa pamamagitan ng pagtatrabaho, alinsunod sa paghatol. Ang mga pondo ay ginagamit upang magbayad o magsauli para sa pagkakasala kung ang pagkumpiska ng mga kalakal ay hindi mababayaran ang pagkakasala. Dahil dito ang bayad para sa paggawa ay dapat na patas sapagkat ito ay nagiging sanhi na magkasala ang estado sa hindi pagbibigay ng tamang sahod sa mga mahihirap at nakababawas sa paghatol. Kaya ang mga pabrika ng bilangguan na gumagamit ng murang paggawa, tulad ng makikita natin sa Tsina, ay labag sa mga kautusan ng Diyos. Ang bawat tao ay maaaring makulong sa paglilingkod bilang parusa sa Lungsod ng Kanlungan para sa buhay ng saserdote ng lungsod. Ang paggawa sa Lungsod ng Kanlungan ay hindi dapat ituring bilang pagkakulong ng nag-iisang sa isang bilangguan, na maaaring makita bilang malupit at hindi likas na parusa. Ang pagpigil ay para sa proteksyon ng indibidwal at ng lipunan habang naghihintay ng hatol (cf. din Kautusan at ang Ikawalong Utos [261]).

 

Ang pisikal na kaparusahan ay ipinatupad sa labas ng kampo ng Israel (Lev. 24:14).

 

 

Rehabilitasyon at Pagsasauli

Kasunod ng paglilitis nang walang pagtatangi o kinikilingan, magpapatuloy tayo sa paghatol. Ang unang konsepto sa pagpataw ng hatol ay rehabilitasyon. Lahat ng pagkakasala ay kasalanan at ang kasalanan ay paglabag sa kautusan. Ninanais ng Diyos na walang sinuman ang mapahamak kundi ang lahat ay maglingkod sa kanya; kaya ang unang pagsasaalang-alang ay pagsisisi at rehabilitasyon sa awa.

 

Ang buong Israel ay dapat na maging banal sa Panginoon. Ang rehabilitasyon ay upang matiyak na ang tao ay maibabalik sa lipunan at mapabuti tungo sa kalagayan ng pagiging perpekto. Tandaan sa lahat ng paghuhukom ay matatagpuan ang espiritu ng Diyos.

Mateo 5:3-13  “Mapapalad ang mga dukha sa espiritu, sapagkat kanila ang kaharian ng langit. 4“Mapapalad ang mga nahahapis, sapagkat sila ay aaliwin. 5“Mapapalad ang mga mapagpakumbaba, sapagkat mamanahin nila ang lupa. 6“Mapapalad ang mga nagugutom at nauuhaw sa katuwiran, sapagkat sila ay bubusugin. 7“Mapapalad ang mga mahabagin, sapagkat sila'y kahahabagan. 8“Mapapalad ang mga may malinis na puso, sapagkat makikita nila ang Diyos. 9“Mapapalad ang mga mapagpayapa, sapagkat sila ay tatawaging mga anak ng Diyos. 10“Mapapalad ang mga inuusig dahil sa katuwiran, sapagkat kanila ang kaharian ng langit. 11“Mapapalad kayo kapag kayo ay nilalait, inuusig, at pinagsasabihan ng sari-saring kasamaan na pawang kasinungalingan dahil sa akin. 12“Magalak kayo at magsaya, sapagkat malaki ang gantimpala ninyo sa langit, sapagkat gayundin nila inusig ang mga propeta na nauna sa inyo. 13“Kayo ang asin ng lupa; ngunit kung ang asin ay tumabang, paano maibabalik ang alat nito? Wala na itong kabuluhan, maliban sa itapon sa labas at tapakan ng mga tao. (AB01)

 

Sa pamamagitan ni Cristo ang kaligtasan ay ipinaabot sa mga Gentil at ang istruktura ng paghuhukom ay ibinigay sa lahat ng mga bansa. Ang Moab at Amon ay inihula na naisama sa Juda at sa gayon ay pumasok sa pananampalataya sa mga huling araw bilang bahagi ng Israel. Ang Ehipto ay mananatiling buo. Ang lahat ng mga bansa ay magiging bahagi ng templo ng Diyos na Buhay.

Deuteronomio 23:3-8  “Ang isang Amonita o Moabita ay hindi maaaring pumasok sa kapulungan ng Panginoon; hanggang sa ikasampung salinlahi ay wala sa kanilang maaaring pumasok sa kapulungan ng Panginoon magpakailanman. 4Sapagkat hindi nila kayo sinalubong sa daan na may tinapay at tubig nang kayo'y dumating mula sa Ehipto; at sapagkat inupahan nila laban sa iyo si Balaam na anak ni Beor mula sa Petor ng Mesopotamia upang sumpain ka. 5Gayunma'y hindi pinakinggan ng Panginoon mong Diyos si Balaam; kundi ginawang pagpapala ng Panginoon mong Diyos ang sumpa sa iyo sapagkat minamahal ka ng Panginoon mong Diyos. 6Huwag mong hahanapin ang kanilang kapayapaan o ang kanilang pag-unlad sa lahat ng iyong mga araw magpakailanman. 7“Huwag mong kasusuklaman ang Edomita sapagkat siya'y iyong kapatid. Huwag mong kasusuklaman ang mga Ehipcio, sapagkat ikaw ay naging dayuhan sa kanyang lupain. 8Ang mga anak ng ikatlong salinlahi na ipinanganak sa kanila ay makakapasok sa kapulungan ng Panginoon. (AB01)

 

Dito makikita natin ang konsepto ng kapatiran sa ilalim ng Kautusan ng Diyos ay pinalawak na lampas sa mga tribo ng Israel sa mga anak ni Abraham at ng mga Sirofenisa, na sinama ang mga Edomita (ang mga Idumean), at sa mga Ehipcio, batay sa kanilang magiliw na pagtanggap sa Israel. Ito ay pinalawak din sa Asiria na kaalyansa ang Israel mula sa hilaga sa mga huling araw. Ang kaligtasan ay ipinaabot sa mga Gentil.

 

Ang layunin ng kautusan ay upang matiyak din ang kapakanan ng bawat tao. Kung saan ang maling patotoo ay nagresulta sa pagkawala kaya ang pagsasauli ay magaganap. Gayunpaman, sa lahat ng kautusan ay mayroong elemento ng kapatawaran at awa. Kung saan walang pagpapatawad ay wala pang ganap na rehabilitasyon. Dapat tandaan ng bawat tao kung ano ang nawala sa kanila at kung ano ang inaasahan nilang makuha. Mas mabuti pang maibalik sa kapatid kaysa sa ari-arian.

 

Ang pagkakasala ay may kasamang kaparusahan at hindi palaging mula sa hukom. Ang pagpapanumbalik ay laging may kasamang pagsisisi. Kung walang pagsisisi ang mga sumpa ng kautusan ay sumusunod. Ang mga sumpang ito ay nalalapat sa mga bansa higit pa kaysa sa mga indibidwal.

Deuteronomio 28:18-19  Susumpain ang bunga ng iyong katawan, at ang bunga ng iyong lupa, ang karagdagan ng iyong bakahan at ang mga anak ng iyong kawan. 19Susumpain ka sa iyong pagpasok at susumpain ka sa iyong paglabas. (AB01)

 

Laging may pagkakasala at paglabag at pagsasauli; gayunpaman, hinahatulan ng Diyos ang puso ng bawat tao.

Mga Bilang 5:5-10  At nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi, 6“Sabihin mo sa mga anak ni Israel: Kapag ang isang lalaki o babae ay nakagawa ng anumang kasalanan na nagagawa ng mga tao sa pamamagitan ng pagtataksil sa Panginoon, ang taong iyon ay nagkasala, 7at kanyang ipahahayag ang kanyang kasalanang nagawa at kanyang pagbabayarang lubos ang kanyang sala, at dadagdagan pa niya ng ikalimang bahagi at ibibigay sa ginawan ng pagkakasala. 8Subalit kung ang lalaki ay walang kamag-anak na mapagbabayaran ng sala, ang kabayaran sa sala ay mapupunta sa Panginoon para sa pari, bukod sa lalaking tupa na pantubos sa kanya. 9At ang bawat handog sa lahat ng bagay na banal ng mga anak ni Israel na kanilang dadalhin sa pari ay magiging kanya. 10Ang mga bagay na banal ng bawat lalaki ay magiging kanya; ang ibigay ng sinumang tao sa pari ay magiging kanya.” (AB01)

 

Ang bawat tao ngayon ay may pananagutan sa kanyang sariling mga kasalanan at ang Diyos ay nagsalita sa pamamagitan ng Kanyang mga lingkod na mga propeta tungkol sa mga kasalanan ng mga ama.

Mga Bilang 14:18  ‘Ang Panginoon ay mabagal sa pagkagalit at sagana sa tapat na pag-ibig, na nagpapatawad ng kasamaan at ng pagsuway, ngunit kailanman ay hindi pinapawalang-sala ang may sala, na dinadalaw ang kasamaan ng mga magulang sa mga anak sa ikatlo at sa ikaapat na salinlahi. (AB01)

 

Deuteronomio 24:16  “Ang mga magulang ay hindi papatayin dahil sa mga anak, ni ang mga anak ay papatayin dahil sa mga magulang; bawat tao'y papatayin dahil sa kanyang sariling kasalanan. (AB01)

 

Ang awa na ito ng Diyos ay nagresulta sa Kanyang Espiritu na mailalaan sa lahat ng tao, upang ang bawat tao ay may pananagutan na ngayon sa kanyang sariling paglabag o pagkakasala.

Ezekiel 18:19-24  “Gayunma'y sinasabi ninyo, ‘Bakit hindi magdurusa ang anak dahil sa kasamaan ng ama?’ Kapag ginawa ng anak ang ayon sa batas at matuwid, at naging maingat sa pagtupad sa lahat ng aking tuntunin, siya'y tiyak na mabubuhay. 20Ang taong nagkasala ay mamamatay. Ang anak ay hindi magdurusa dahil sa kasamaan ng ama, ni ang ama ay magdurusa dahil sa kasamaan ng anak. Ang katuwiran ng matuwid ay sasakanya, at ang kasamaan ng masama ay sasakanya. 21“Ngunit kung ang masamang tao ay lumayo sa lahat niyang kasalanan na kanyang nagawa, at ingatan ang lahat ng aking mga tuntunin, at gumawa ng ayon sa batas at matuwid, siya'y tiyak na mabubuhay, siya'y hindi mamamatay. 22Alinman sa kanyang mga paglabag na nagawa niya ay di na aalalahanin pa laban sa kanya; sapagkat sa matuwid na gawa na kanyang ginawa ay mabubuhay siya. 23Mayroon ba akong anumang kasiyahan sa kamatayan ng masama? sabi ng Panginoong Diyos; at hindi ba mabuti na siya'y humiwalay sa kanyang lakad at mabuhay? 24Ngunit kapag ang matuwid ay humiwalay sa kanyang pagiging matuwid at gumawa ng kasamaan, at gumagawa ng gayunding kasuklamsuklam na bagay na ginagawa ng masamang tao, mabubuhay ba siya? Walang aalalahanin sa mga matuwid na gawa na kanyang ginawa; dahil sa kataksilan na kanyang ipinagkasala, at sa kasalanan na kanyang ginawa, siya ay mamamatay. (AB01)

 

Kautusang dapat muling ipahayag tuwing pitong taon

Ang kautusan ay dapat pag-aralan at muling ipahayag tuwing pitong taon sa taon ng Sabbath ng Jubileo.

Deuteronomio 31:10-13  Iniutos sa kanila ni Moises, “Sa katapusan ng bawat pitong taon, sa takdang panahon ng taon ng pagpapalaya, sa Pista ng mga Tolda, 11kapag ang buong Israel ay haharap sa Panginoon mong Diyos sa lugar na kanyang pipiliin ay iyong babasahin ang kautusang ito sa harapan ng buong Israel sa kanilang pandinig. 12Tipunin mo ang mamamayan, ang mga lalaki, mga babae, mga bata, mga dayuhan na nasa loob ng iyong mga bayan upang kanilang marinig at upang sila'y matutong matakot sa Panginoon mong Diyos, at isagawa ang lahat ng mga salita ng kautusang ito; 13at upang ang kanilang mga anak na hindi nakakaalam nito ay makarinig at matutong matakot sa Panginoon ninyong Diyos, habang kayo'y nabubuhay sa lupain na inyong paroroonan na inyong tatawirin sa Jordan upang angkinin.” (AB01)

 

Kasakdalan ng indibidwal at ng sistema

Ang katuparan ng kautusan at ng plano ng Diyos ay kasakdalan sa Banal na Espiritu.

Deuteronomio 18:13 Ikaw ay magpapakasakdal sa Panginoon mong Dios. (AB)

 

Tayo ay inuutusan na ibigin ang ating mga kaaway; sapagkat kung ang ating iniibig ay ang ating mga kaibigan lamang paano tayo naiiba sa karaniwan?

Mateo 5:46-48 Sapagka't kung kayo'y iibig sa nangagsisiibig lamang sa inyo, ano ang ganti na inyong kakamtin? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga maniningil ng buwis? 47At kung ang mga kapatid lamang ninyo ang inyong babatiin, ano ang kalabisan ng inyong ginagawa? hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga Gentil? 48Kayo nga'y mangagpakasakdal, na gaya ng inyong Ama sa kalangitan na sakdal. (AB)

 

Ang layuning ito ay maaring makamit mula pa sa mga anak ni Adan. Dapat tayong maging sakdal tulad ng pagkasakdal ni Noe at tulad ng pagiging matuwid ni Enoc.

Genesis 6:9  Ito ang mga lahi ni Noe. Si Noe ay lalaking matuwid at sakdal noong kapanahunan niya: si Noe ay lumalakad na kasama ng Dios. (AB)

 

Sa pamamagitan ni Cristo ay inutusan ng Diyos si Abraham na maging sakdal, gaya ng inutos sa atin ni Cristo.

Genesis 17:1  At nang si Abram ay may siyam na pu't siyam na taon, ay napakita ang Panginoon kay Abram, at sa kaniya'y nagsabi, Ako ang Dios na Makapangyarihan sa lahat lumakad ka sa harapan ko, at magpakasakdal ka. (AB)

 

Samakatuwid ang pagiging sakdal sa Banal na Espiritu ay hindi lamang posible kundi ito ay inutos din sa atin. Inutusan tayong ibigin ang ating mga kaaway at ibalik ang lahat ng mga nahulog mula sa biyaya. Kaya ang mga matinding parusa sa ilalim ng kautusan ay dapat lamang ibigay kapag may aminado at ganap at walang-pagsisising pagkabigo.

Awit 37:37 Tandaan mo ang sakdal na tao, at masdan mo ang matuwid: Sapagka't may isang maligayang wakas sa taong may kapayapaan. (AB)

 

Ang lahat ng tao ay kinakailangang mamuhay sa Banal na Espiritu sa ilalim ng Maharlikang Kautusan ng Kalayaan.

 

 

q