Christian Churches of God
No. 195
Ang Kalendaryo at ang Buwan
Mga Pagpapaliban o Mga Pista?
(Edition
2.0 19970308-19990315-20071911)
Sa tulong ng malawak na mga sipi mula sa mga mapagkakatiwalaang mapagkukunan
at Kasulatan, ang aralin na ito ay dinisenyo upang bigyang-daan ang
mambabasa na makita ang hindi tiyak at pansamantalang deribasyon ng
Judaikong sistema ng pagpapaliban. Ang mga pagpapaliban ay hindi ganap na
naipatupad hanggang sa ikalabing isang siglo mula sa pagtanggap ng mga
tagapagtaguyod ng sistema ng pagpapaliban mismo..
.
Christian Churches of God
E-mail:
secretary@ccg.org
(Copyright
©
1997, 1999, 2007
Wade Cox, anor (ed. Wade Cox))
(Tr. 2024)
This paper may be freely copied and distributed
provided it is copied in total with no alterations or deletions. The
publisher’s name and address and the copyright notice must be included.
No charge may be levied on recipients of distributed copies.
Brief quotations may be embodied in critical articles and reviews
without breaching copyright.
This paper is available from the World Wide Web
page:
http://logon.org and
http://ccg.org
Ang
Kalendaryo at ang Buwan
Mga Pagpapaliban o
Mga Pista?
Kadalasang tinatawag na kalendaryong Hillel, ang kalendaryo ng Judaismo ay
isa talagang likha ng mas kamakailang deribasyon kaysa sa karaniwang kilala.
Walang duda na ang sistema ng pagpapaliban ayon sa
Encyclopedia Judaica at iba pang
mga sanggunian ay hindi pa ganap na naisakatuparan hanggang sa ikalabing
isang siglo at hindi talaga produkto ni Rabbi Hillel II mula 358 CE, kahit
na ito ay karaniwang iniuugnay sa kanya. Dapat nating makita ang pag-unlad
mula sa mga sumusunod na pangyayari, at kilalanin din na tayo ay nahaharap
sa pagpili sa pagitan ng pagsunod sa mga Kapistahan ng Diyos o pagsunod sa
mga pagpapaliban. Ang layunin ng kalendaryong Katoliko ay iwasan ang
pagkakasundo sa orihinal na Judaikong kalendaryo at ang kalendaryong Judio
ay iwasan ang pagkakasundo sa karaniwang pangkalahatang Cristianong
kalendaryo. Ang mga puntong ito ay magiging maliwanag sa aralin na ito.
Titingnan muna natin ang buwan na tinatawag na Tishri.
Tishre: Mula sa
Aramaic na shera o
sherei, “magsimula” ... Ikapitong buwan sa siklo ng panrelihiyon o
ng pista; una sa kronolohikal o sibil na siklo...
Ang ika-1 ay hindi kailanman tumatapat ng Linggo, Miyerkules, o Biyernes.
Sa ikadalawampung siglo, ang pinakamaagang simula nito ay ika-6 ng Setyembre
at ang pinakahuling simula nito ay ika-5 ng Oktubre (The Jewish Almanac,
Bantam, 1980, p. 241).
Tinitiyak ng patakarang ito sa pagpapaliban na ang Araw ng mga Trumpeta (1
Tishri, Rosh HaShanah), at ang Araw ng Pagbabayad-sala (10 Tishri, Yom
Kippur) ay walang Sabbath na kasunod bago o pagkatapos ng mga sagradong araw
na ito. Ang mga patakaran sa pagpapaliban ng mga Judio ay humahadlang din sa
pagdiriwang ng Kapistahan ng mga Tabernakulo – tulad noong 1997, kung saan
ang autumnal equinox ay nasa huling araw ng Kapistahan (21 Tishri) – at
nilagay ito makalipas ang isang buwan (16-23 Oktubre noong 1997), pagkatapos
ng autumnal equinox (23 Setyembre noong 1997).
The Jewish Almanac ay
mayroon ding tala sa buwan ng Nisan o Abib.
Nisan: May kaugnayan
sa unang buwan ng Babilonia na Nisannu,
"umpisahan", o marahil sa Hebrew
nitzan, "namumulaklak." Ang pentateuchal na pangalan nito ay
Aviv [o
Abib], "tagsibol". ... Ang ika-una ay hindi kailanman tumatapat ng
Lunes, Miyerkules, o Biyernes. Sa ikadalawampu siglo ang pinakamaagang
simula nito ay ika-13 ng Marso at ang pinakahuling simula nito ay ika-11 ng
Abril (ibid., p. 245).
Ang buong panahon ng
Paskuwa ay sumasagisag din sa paghahanda ng
mga unang-bunga ng Diyos para sa
pag-aani ng Mga Unang-bunga, sa
Pentecostes. Iniiwasan ng patakaran sa pagpapaliban sa itaas ang pagdiriwang
ng mga Judio ng kanilang Paskuwa na kasabay ang isang gabi ng Martes na
magaganap sa 14 Abib [i.e., kung saan ang Miyerkules ay 1 Abib]. Ang mga
patakaran para sa Abib ay nagpapahintulot sa isang Sabbath na tumapat sa
ika-14 [kung saan ang 1 Nisan ay Linggo], na isang araw ng paghahanda para
sa ika-15, ang unang Banal na Araw ng pitong araw ng Tinapay na Walang
Lebadura. Gayunpaman, sa Tishri, ang Sabbath ay
hindi pinahihintulutan bago ang ika-1 o ika-10 ng buwan.
Ang
Encyclopaedia Britannica, ika-9 na edisyon, artikulong 'Kalendaryo',
ay ganito ang sinasabi:
Ang [spring] equinox
ay nakatakda sa ika-21 ng Marso, bagaman ang araw ay pumapasok sa Aries sa
pangkalahatan sa ika-20 ng buwang iyon, minsan sa ika-19. Samakatuwid,
posible na ang isang kabilugan ng buwan ay maaaring dumating
pagkatapos ng tunay na equinox, at ngunit bago ang ika-21 ng Marso.
Kung kaya't ito, ay hindi magiging paschal moon ng kalendaryo,
bagaman na dapat sana ay ito, kung ang intensyon ng Konseho ng Nice [Nicea]
ay mahigpit na sinusunod. Ang mga bagong buwan na ipinahihiwatig ng mga
epact [mga karagdagang araw na kailangan upang matukoy ang Easter Sunday] ay
naiiba rin sa astronomical na mga bagong buwan, at maging sa mga
pangkaraniwang bagong buwan, sa pangkalahatan ay isa o dalawang araw.....
Ang mga epact ay inilagay din upang ipahiwatig ang kabilugan ng buwan sa
pangkalahatan ay isa o dalawang araw pagkatapos ng tunay na kabilugan ng
buwan; ngunit ito ay ginawa ng sadya, upang maiwasan ang pagkakataong
sumang-ayon sa Paskuwa ng Judio, na tila itinuturing ng mga tagapagbuo ng
kalendaryo na isang mas malaking kasamaan kaysa sa pagdiriwang ng Easter na
isang linggong huli na (p. 599).
Dapat nating tandaan na ang
conjunction, o molad, ay ang astronomical crossover point mula sa isang
buwan hanggang sa susunod at ang tinutukoy na kalendaryong Bagong Buwan at
ang molad ay bihirang magkasabay. Ang isang halimbawa ng ikatlong
dehiyyah (patakaran sa pagpapaliban) ay: Kung ang molad ng Tishri ay
maganap ng 12 ng tanghali ng Sabado [Sa ilalim ng perpektong mga kondisyon,
ang unang silip ng crescent ay makikita pagkatapos ng kasunod na paglubog ng
araw, ibig sabihin, mga 6 hanggang 8 oras pagkatapos ang molad], ang Rosh
HaShanah ay ipagpapaliban sa Linggo, “na muli ay hindi pinahihintulutan,
kaya't ang pista ay ililipat sa
isa pang araw, sa Lunes” (Encyc.
Judaica, Vol. V, Jerusalem, 1972, p. 44). Sa ganitong kalagayan, may
ilan na magpapasya na simulan ang pagdiriwang ng 1 Tishri sa Biyernes ng
gabi, ang iba naman sa Sabado ng gabi, at yaong mga sumusunod sa pagbibilang
ng mga Judio ay magsisimulang magdiwang sa Linggo ng gabi.
Ang kasalukuyang
kalendaryong Judio ay lunisolar, ang mga buwan ay binibilang ayon sa moon at
ang mga taon ayon sa sun.
Ang isang buwan ay ang isang tagal ng panahon sa
pagitan ng isang conjunction ng moon sa sun hanggang sa kasunod.
Ang conjunction ng moon sa sun ay ang punto ng oras kung saan ang moon ay
direktang nasa pagitan ng earth at ng sun (ngunit hindi sa parehong antas)
at kaya ito ay hindi nakikita. Ito ay kilala bilang
molad (“pagsilang”) (ibid., p.
43).
Dahil ang molad ay talaga
naman ay ang conjunction (lahat ng mga awtoridad ay sumasang-ayon diyan),
kung gayon ang oras bago ang molad
ay ang katapusan ng nakaraang buwan, at ang oras
pagkatapos ng molad ay maituturing
na bahagi ng susunod na buwan. Ang isang araw sa Bibliya ay mula sa paglubog
ng araw hanggang sa paglubog ng araw (o mula sa pagdilim hanggang sa
pagdilim). Kaya, ang araw ng Bagong Buwan ay itinuturing na araw kung saan
tatapat ang molad o conjunction. Ito ang tila tanging praktikal na paraan ng
pagharap sa eksaktong kaganapan ng conjunction. Mukhang ito rin ang paraan
na ginamit noong sinaunang panahon at ang paraan na ginagamit ng mga bansa
sa pakikitungo sa katotohanan ng conjunction sa normal na kasanayan sa
komersyo kahit ngayon. Gayunpaman, ang mga hindi sang-ayon sa sistemang ito
ay kailangang magkaroon ng kasunduan tungkol sa isang patakaran sa
"pagpapaliban" na hindi sumasalungat sa patakaran ng Bibliya, at naaayon sa
astronomiya. Walang organisasyong pangkomersyo ang tila tatanggap ng
ganitong pananaw.
Dapat pansinin sa talakayan
ng crescent na ang crescent ay ang sinaunang simbolo para sa diyos ng buwan
na si Qamar, at ang kanyang babaeng kabiyak ay si Shams ang araw. Ang
crescent ay hindi ang Bagong Buwan at hindi kailanman kinikilala bilang ang
Bagong Buwan.
Sinasabi sa atin ng Genesis 1:14 na ang araw at buwan [samakatuwid isang
solar-lunar na kalendaryo] ay para maging “pinakatanda at pinakabahagi ng
panahon (mo’ed = (mga) oras; (mga)
panahon; (mga) pista; pagpupulong), ng mga araw at ng mga taon”.
Kinukumpirma ng LXX ang pagsasaling ito. Sa Targum Neofiti ay ganito (Gen.
1:14):
And the Lord
[‘according to the decree of his Memra’][Memra is the equivalent term for
Logos in the Hebrew and Aramaic; Cox ed.] said: “Let there be lights in the
firmament of the heavens to separate the daytime from the night, and let
them act as signs and (sacred) seasons [times] and so that the intercalation
of moons (and) months may be consecrated by them (The
Aramaic Bible, tr. Martin McNamara MSC; T&T Clark, Edinburgh, 1992).
Ang isa pang Aramaic Targum, ang Pseudo-Jonathan, ay nagsabi:
God said, “Let there
be lights in the firmament of the heavens to separate the day from the
night, and let them serve as signs and as festival times, and for counting
the reckoning of days, and for sanctifying the beginnings of months and the
beginnings of years, the intercalations of months and the intercalations of
years, the solstices, the new moon, and the cycles (of the sun) (The Aramaic Bible, tr. Michael Maher MSC, The Liturgical Press,
Collegeville, MN, 1992).
Karaniwang tinatanggap na ang mga Targum na ito ay nauna pa sa panahon ng
mga apostol at kaya ang kanilang kahalagahan sa pagsisiwalat ng naunang
pagkaunawa sa Genesis 1:14 ay
malinaw na ipinapakita.
Ang Abib o Nisan ay ang unang buwan ng taon ayon sa direksyon ng Diyos at
ang unang Nisan o Abib samakatuwid ay ang unang araw ng sagradong taon at,
samakatuwid, pagsisimula ng Bagong Taon.
Exodus 12:1-11 At
ang Panginoon ay nagsalita kay Moises at kay Aaron sa lupain ng Egipto, na
sinasabi, 2 Ang buwang [Abib o Nisan] ito'y magiging sa inyo'y
pasimula ng mga buwan: siyang magiging unang buwan ng taon sa inyo. 3
Salitain ninyo sa buong kapisanan ng Israel na inyong sabihin: Sa
ikasangpung araw ng buwang ito ay magsisikuha sila sa ganang kanila, bawa't
lalake, ng isang kordero,[a] ayon sa mga sangbahayan ng kanikanilang mga
magulang, isang kordero sa bawa't sangbahayan: 4 At kung ang
sangbahayan ay napakakaunti upang kumain ng isang kordero, ay siya nga at
ang kaniyang malapit na kapitbahay ay magsasalosalo sa isa ayon sa bilang ng
mga tao; ayon sa bawa't tao na kumakain gagawin ninyo ang pagbilang, sa
kordero. 5 Ang inyong korderong pipiliin ay yaong walang
kapintasan, isang lalake, na iisahing taon: inyong kukunin sa mga tupa, o sa
mga kambing: 6 At inyong aalagaan hanggang sa ikalabing apat na
araw ng buwang ito, at papatayin ng buong kapulungan ng kapisanan ng Israel,
sa paglubog ng araw. 7 At kukuha sila ng dugo niyan, at ilalagay
sa dalawang haligi ng pinto at sa itaas ng pintuan, sa mga bahay na kanilang
kakainan.. 8 At kanilang kakanin ang laman sa gabing yaon, na
inihaw sa apoy, at tinapay na walang lebadura, kakanin nilang kaulam ng
mapapait na gulay. 9 Huwag ninyong kaning hilaw, o luto man sa
tubig, kundi inihaw sa apoy; ang kaniyang ulo pati ng kaniyang mga paa at
pati ng kaniyang mga lamang loob. 10 At huwag kayong magtitira ng
anoman niyaon hanggang sa kinaumagahan; kundi yaong matitira niyaon sa
kinaumagahan ay inyong susunugin sa apoy. 11 At ganito ninyo
kakanin; may bigkis ang inyong baywang, ang inyong mga pangyapak ay nakasuot
sa inyong mga paa, at ang inyong tungkod ay tangnan ninyo sa inyong kamay;
at inyong kakaning dalidali; siyang paskua ng Panginoon. (AB)
Ang buwan ng Paskuwa na Nisan o Abib ay partikular na iniutos ng Panginoon
bilang simula ng taon (tingnan din
ang Blg. 9:1-3; 33:3; Jos. 4:19; Ezek. 45:18,21). Ang simulang ito ay
sumasagisag sa pagtubos ng Israel ng Diyos mula sa sistema ng mundo (Gal.
1:4; Apoc. 14:4).
Ang pagmamasid sa
autumnal equinox, ibig sabihin,
'ang paglabas ng taon' (tingnan ang Ex. 23:16), at ang tagsibol o vernal
equinox, na tinatawag na 'pagbabalik ng taon' (1Hari 20:26; 2 Ch. 36:10 AV),
ay mahalaga para sa pagkontrol sa kalendaryo at gayundin sa mga pista. Kaya
nagsimula ang taon sa bagong buwan na
pinakamalapit sa vernal equinox
kapag ang araw ay nasa Aries (Jos., Ant. 3.201 [mas maganda kung titingnan
ang Ant. (Antiquities of the Jews) III.x.5]), at ang Paskuwa sa
ikalabing-apat na araw ng Nisan ay kasabay ng unang kabilugan ng buwan (Ex.
12:2-6). The Illustrated Bible Dictionary, J D Douglas & N Hillyer, editors,
IVP, 1980; art. ‘Calendar’, Vol. 1, p. 223).
Si F. F. Bruce, ang manunulat ng artikulong ito, ay nagpatuloy sa pagsasabi:
Sa pangkalahatan,
ang kalendaryo ng Judio noong panahon ng BT (hindi bababa bago ang AD 70) ay
sumunod sa pagkalkula ng mga Saduceo, dahil sa pamamagitan ng pagkalkula na
iyon ang mga paglilingkod sa Templo ay doon isinaayos. Kaya't ang araw ng
Pentecostes ay kinalkula bilang ika-limampung araw pagkatapos ng paghahandog
ng unang ani na bigkis ng sebada, i.e.,
ang ika-limampung araw (kasama) mula sa unang Linggo pagkatapos ng Paskuwa (cf.
Lv. 23:15f.); samakatuwid ito ay palaging pumapatak ng Linggo, tulad ng sa
kalendaryong Cristiano. Ang pagkalkula ng mga Fariseo, na naging pamantayan
pagkatapos ng AD 70, ay binibigyang-kahulugan ang 'sabbath' sa Lv. 23:15
bilang araw ng pista sa Tinapay na Walang Lebadura at hindi ang lingguhang
sabbath; sa kasong iyon ang Pentecostes ay laging nasa parehong araw ng
buwan [Sivan 6].
(ibid., p. 225)
Madali namang makita na kung mali ang kalkulasyon ng 1 Abib, ang mga pista
sa simula ng taon ay gaganapin sa mga maling petsa at, kung mali ang
pagtukoy sa 1 Tishri, ang natitirang mga pista ay gaganapin din sa mga
maling petsa. Paano natin mauunawaan ang Isaias 1:13-14 at Oseas 2:11?
Isaias 1:13-14 Huwag
na kayong magdala ng mga walang kabuluhang alay; kamangyan ay karumaldumal
sa akin; ang bagong buwan, at ang sabbath, ang tawag ng mga kapulungan,
hindi ako makapagtitiis ng kasamaan at ng takdang pulong. 14
Ipinagdaramdam ng aking puso ang inyong mga bagong buwan at ang inyong mga
takdang kapistahan: mga kabagabagan sa akin; ako'y patá ng pagdadala ng mga
yaon. (AB)
Oseas 2:11
Akin
din namang papaglilikatin ang kaniyang mga kalayawan, ang kaniyang mga
kapistahan, ang kaniyang mga bagong buwan, at ang kaniyang mga sabbath, at
lahat ng kaniyang takdang kapulungan. (AB)
Dito natin makikita ang
polusyon sa mga Kapistahan, mga Bagong Buwan at mga Sabbath. Tinatapos sila
ng Diyos dito dahil hindi Niya pinahihintulutan ang mga paraan kung
paano sila tinukoy o ipinagdiriwang.
Pansinin dito ang mga komento ng
Encyclopedia Judaica tungkol sa katumpakan o kakulangan ng mga
pagpapaliban.
Pag-aayos ng Rosh HaShanah (Araw ng Bagong Taon).
Nagsisimula ang taon sa Tishri 1, na bihirang araw ng
molad, dahil mayroong apat na mga
hadlang o pagsasaalang-alang, na tinatawag
dehiyyah, sa pag-aayos ng unang
araw ng buwan (rosh hodesh). Ang
bawat dehiyyot ay maaaring
magdulot ng pagpapaliban ng dalawang araw: (1) pangunahin ay upang maiwasan
ang Araw ng Pagbabayad-sala (Tishri 10) na pumatak ng Biyernes o Linggo, at
Hoshana Rabba (ang ikapitong araw ng Sukkot; Tishri 21) na pumapatak ng
Sabado, ngunit may bahagi rin ay nagsisilbi sa layuning pang-astronomiya...
(2) ganap na para sa isang astronomikal na dahilan, kung ang
molad ay sa tanghali o mas huli
ang Rosh HaShanah ay inaantala ng isang araw (ibid., p. 44).
Ang ikatlo at ikaapat na dehiyyah
ay mas kumplikadong mga patakaran na kinasasangkutan ng mga tiyak na oras ng
molad at ng resulta na pagpapaliban ng 1 Tishri. Ang mga
moladot na ito ay may talahanayan na may mga partikular na
pagpapaliban na nakabalangkas sa artikulo ng
Encyclopedia Judaica. Ang patakarang ito ng pagpapaliban ay hindi
kilala noong panahon ni Cristo at sa panahon ng pagsasama-sama ng Talmud.
Ang Talmud ay malinaw na nagpapakita na ang Araw ng Pagbabayad-sala ay
tumapat sa isang Biyernes o isang Linggo
sa panahon ng pagsasama-sama nito at
sa panahon ng pagsasama-sama ng Mishnah at, samakatuwid, sa panahon
ni Cristo.
Ang mga Banal na Araw ay
nabanggit na pumatak sa araw bago o pagkatapos ng Sabbath din (cf. Soncino Talmud: Shabbat
114b; Menachoth 100b).
Mishnah:
(Besah 2:1) Sa isang kapistahan na nagkataon
kasabay ng bisperas ng Sabbath [Biyernes] ang isang tao ay hindi dapat
magluto bilang simula sa araw ng pista [Biyernes] para sa mga layunin ng
Sabbath. Ngunit naghahanda siya ng pagkain para sa araw ng pista, at kung
may ini-iwan siya, ay tinitira niya iyon para gamitin sa Sabbath. At
naghahanda siya ng lutong ulam sa bisperas ng araw ng pista [Huwebes] at
umaasa dito [upang maghanda ng pagkain sa Biyernes] para sa Sabbath din.
(2:2) [Kung ang
isang araw ng pista] ay nagkataon kasabay ng araw pagkatapos ng Sabbath
[Linggo]. ang sambahayan ni Sammai ay nagsasabi, "Ilulubog nila ang lahat
bago ang Sabbath." At ang sambahayan ni Hillel ay nagsasabi, “Ang mga
kasangkapan ay [ilulubog] bago ang Sabbath. Ngunit ang tao [ay maaaring
ilubog] sa Sabbath [mismo].”
(Shabbat 15:3)
Tinutupi nila ang damit kahit apat o limang beses. At naglalatag sila ng mga
higaan sa gabi ng Sabbath para gamitin sa Sabbath, ngunit hindi sa Sabbath
para gamitin pagkatapos ng Sabbath. Sinabi ni R. Ishmael, “Sila ay nagtutupi
ng mga damit at naglalatag ng mga higaan sa Araw ng Pagbabayad-sala para sa
Sabbath.”
(Sukkah 5:7) Tatlong
beses sa isang taon ang lahat ng mga pangkat ng mga saserdote ay
pantay-pantay na makikibahagi sa mga handog ng mga kapistahan at sa
paghahati ng Tinapay na Handog. Sa Pentecostes sasabihin nila sa kanya,
"Narito mayroon kang tinapay na walang lebadura, narito ang tinapay na may
lebadura para sa iyo." Ang pangkat ng mga saserdote na ang oras ng
paglilingkod ay nakatakda sa sanglinggo na iyon ay siyang maghahandog ng
pang-araw-araw na buong handog, ang mga handog na dinadala dahil sa mga
panata at kusang handog, at ang iba pang mga pampublikong handog. At
naghahandog ito ng lahat. Sa isang araw ng pista na darating kasunod ang
isang Sabbath, bago man ito o pagkatapos nito, ang lahat ng pangkat ng mga
saserdote ay pantay-pantay sa makikibahagi sa Tinapay na Handog.
(Arakhin 2:2) Hindi
sila nagbibilang ng mas mababa sa apat na buong buwan sa isang taon, at [sa
mga pantas] ay hindi kailanman nagpakita ng higit sa walo.
(Hagigah 2:4)
Pentecostes na nagkataon kasabay ng Biyernes – Ang Sambahayan ni Shammai ay
nagsabi, “Ang araw ng pagkatay [ang buong handog na dinala bilang katuparan
ng mga kinakailangan sa pagharap sa Panginoon] ay sa araw pagkatapos ng
Sabbath.” At ang Sambahayan ni Hillel
ay nagsabi, "Ang araw ng pagkatay [ang buong handog] ay hindi sa
pagkatapos ng Sabbath." Ngunit sumasang-ayon sila na kung ito ay kasabay ng
Sabbath, ang araw ng pagkatay [ang buong handog] ay sa pagkatapos ng
Sabbath. At ang dakilang saserdote ay hindi nagsusuot ng kaniyang mga
kasuotan. At pinahihintulutan silang magsagawa ng panaghoy o magsagawa ng
ayuno, upang hindi mapagtibay ang opinyon ng mga nagsasabing, Ang petsa ng
Pentecostes [ay kailangang laging pumatak] pagkatapos ng Sabbath [sa
Linggo].
Kaya imposible na ang mga
pagpapaliban ay naisakatuparan noong panahon ni Cristo. Magpapatuloy tayo:
...
ang kasalukuyang sistema ay inaasahang papalitan [idinagdag ang
pagbibigay-diin] muli ng isang sistemang batay sa mga tunay na halaga
[bilang kabaligtaran sa mga karaniwang halaga] na mas katulad sa naunang
kalendaryo ng mga Judio kung saan ang mga Bagong Buwan (mga araw ng
yugto [ibig sabihin, ang haba ng
agwat mula sa tunay na conjunction hanggang sa unang pagkakita ng bagong
crescent]) at mga intercalation ay ipinahayag sa batayan ng parehong
pagmamasid at pagkalkula (ibid., p. 47).
Dapat pansinin na sinasabi sa atin na ang kasalukuyang kalendaryo ng Judio
ay hindi tama at nangangailangan ng pagbabago! Higit pa rito, ipinapaalam sa
atin na ang Araw ng mga Pakakak ay bihirang sa araw ng molad (ang
conjunction) na nangangahulugang ang 'banal' na araw ay madalas na hindi
ginaganap sa tamang araw gaya ng mga kasunod na araw ng kapistahan.
Mangyaring alalahanin ang mga naunang pagtukoy sa Genesis 1:14.
Makasaysayan.
Ayon sa isang tradisyong sinipi sa pangalan ni Hai Gaon (d. 1038), ang
kasalukuyang kalendaryo ng Judio ay ipinakilala ng patriyarkang si Hillel II
... noong 358/59 AD ...
Bagama't hindi ito di-makatuwirang ipagpalagay na
kay Hillel II maiuugnay ang pagtukoy sa regular na ayos ng mga
intercalation, ang kanyang buong bahagi sa kasalukuyang nakapirming
kalendaryo ay pinagdududahan pa rin (ibid., p. 48).
Ang mga agwat ng
intercalation ay sa una ay irregular, ang intercalation ay bahagyang dulot
ng kasalukuyang kalagayan ng iba't ibang mga produktong pang-agrikultura at
ng mga kalagayang panlipunan. ... ang kalagayan ng mga pananim sa huli ay
tinutukoy ng posisyon ng araw sa taunang landas nito (ibid., p. 49).
Maaaring napansin na ng mga mambabasa na ang ilang mga komentarista sa
kalendaryo ay tila nagbibigay ng higit na halaga sa lokal na mga kondisyon
ng panahon sa pagtukoy kung nagsimula na ang tagsibol o hindi. Tiyak na
kinikilala na ang posisyon ng Daigdig sa spring equinox ang nagtatakda ng
simula ng taunang tagsibol, at ng kabilugan ng buwan
(ang gabi ng 15 Abib) ang pagkatapos ng equinox ang nagtatakda ng timing
ng panahon ng Paskuwa.
Mayroong, sa
kabilang banda, hindi maikakailang katibayan mula sa mga gawa ng mga
manunulat na may dalubhasang kaalaman sa kalendaryo na ang kasalukuyan
ordo intercalationis at epochal
molad ay hindi pa mga likas na
bahagi ng kalendaryo ng Hillel II, ang mga ito ay nakikita pa rin sa tabi ng
iba pang mga estilo ng ordo intercalationis at ang
molad noong huling bahagi ng ika-11 siglo. Ang mga ito ay malamang na
nakaapekto sa natitirang dalawang
dehiyyot... Pagsapit ng ikasampung siglo ang kalendaryo ng Judio ay
eksaktong kapareho ng ngayon (ibid., p. 50).
Ang mga pamamaraan ng pagtukoy sa kalendaryo ay umunlad sa paligid ng mga
tradisyon ng Juda hanggang sa ikasampung siglo nang sila ay nasa lugar noon.
Mula noon, ang Judaismo ay sumusunod sa sarili nitong sistema, na naglalagay
at nagtatakda ng bagong taon nito mula sa mga tradisyon nito at hindi sa
unang araw ng unang buwan na itinakda ng Diyos sa pamamagitan ni Jesucristo.
Ang Bagong Buwan ang pinaka-importanteng aspeto ng pagtukoy ng mga buwan at
ang Bagong Buwan ng Nisan ang nagtatakda ng taon, hindi ang Tishri na
sinusunod ng Judaismo. Ang Rosh HaShanah, sa ilalim ng kasalukuyang sistema
ng pagtukoy nito, ay hindi maaaring ituring bilang isang wastong pagdiriwang
sa Bibliya o bilang isang tamang pagdiriwang ng Cristiano.
Philo of Alexandria
(tr. by F H Colson (Harvard University Press, Loeb Classical Library,
Cambridge, MA, 1937); The Special
Laws, II, XI,41) ay nagsasabi sa atin: “Ang ikatlong [kapistahan] ay ang
bagong buwan na kasunod ng conjunction ng buwan sa araw”. At sa
II, XXVI,140: “Ito ang Bagong
Buwan, o simula ng lunar month, ibig sabihin ang panahon sa pagitan ng isang
conjunction at ng susunod, ang haba nito ay tumpak na nakalkula sa mga
astronomical na paaralan”. Dapat pansinin na ang tanyag na edisyon ng
Hendrickson Publishers (1993) ng salin ni C. D. Jonge noong 1854 ay wala ang
katulad na impormasyon na ibinibigay ng salin ng Colson. At ang mga
indikasyon ay nagpapahiwatig na ang mga conjunctions ang tumukoy sa
pagpapasya ng unang araw ng buwan.
Ang Kalendaryo ng “Cristianismo”
Dapat pansinin ng mga mambabasa ang mga indikasyon na walang mga patakaran
ng pagpapaliban sa unang Iglesia, bagaman Katoliko, ngunit gayunpaman ay may
kinalaman sa ating pagpapasya sa mga bagay na ito ng pagtukoy kung anong
kalendaryo ang dapat sundin ng mga Cristiano.
Hippolytus (170-236 CE) sa kanyang akda na
The Refutation of All Heresies
(VIII.xi, in ANF, Vol. V, p. 123) ay nagsasaad:
Ang Easter ay dapat
ipagdiwang sa ikalabing-apat na araw ng unang buwan, ayon sa utos ng
kautusan, sa anumang araw (ng buwan) ito ay mangyari.
Anatolius ng Alexandria (ca.230-ca.280 CE)
sa
The Paschal Canon (ANF,
Vol. VI, pp. 146-147) ay nagsabi:
(I) kung paanong
sila [Isodore, Jerome, Clement] ay magkaiba rin sa wika, gayunpaman, , ay
nagkasundo sa isa at sa parehong pinakatumpak na pagkalkula ng Easter, araw
at buwan at panahon na
nagtatagpo ayon sa pinakamataas na karangalan para sa pagkabuhay na mag-uli
ng Panginoon. Ngunit si Origen din, ang pinaka-matalino sa lahat, at ang
pinaka-mahusay sa paggawa ng mga kalkulasyon, .... ay naglathala sa
napaka-eleganteng paraan ng isang maliit na aklat sa Easter. At sa aklat na
ito, habang ipinapahayag, na may kinalaman sa araw ng Easter, na dapat
bigyan ng pansin hindi lamang ang takbo ng buwan at ang paglipat ng equinox,
kundi pati na rin ang pagdaan ng araw, (II) Meron, pagkatapos, sa unang
taon, ang bagong buwan ng unang buwan, na siyang simula ng bawat siklo ng
labingsiyam na taon, sa ikadalawampu't anim na araw ng buwan na tinatawag ng
mga Ehipcio na Phamenoth. Ngunit, ayon sa mga buwan ng mga taga-Macedonia,
ito ay sa ikadalawampu’t dalawang araw ng Dystrus. At, gaya ng sasabihin ng
mga Romano, ito ay ang ikalabing-isang araw bago ang Kalends [ika-una] ng
Abril. (III) At ito ay maaaring
matutunan mula sa kung ano ang isinulat ni Philo, at Josephus, at Musaeus
... ang dalawang Agothobuli, na pinangalanang Master, at ang kilalang si
Aristobulus, na isa sa Pitumpu na nagsalin ng sagrado at banal na Kasulatan
ng mga Hebreo para kay Ptolemy Philadelphus at sa kanyang ama.... Ang mga
manunulat na ito, sa paglutas ng ilang mga katanungan na itinataas hinggil
sa Exodo, ay nagsasabi na ang lahat ay dapat ihain ang Paskuwa pagkatapos ng
vernal equinox sa kalagitnaan ng unang buwan. At iyon ay matatagpuan kapag
ang araw ay dumaan sa unang bahagi ng solar, o, gaya ng ipinangalan dito ng
ilan sa kanila, ang zodiacal circle. (IV) Ngunit ang Aristobulus na ito ay
idinagdag din, na para sa kapistahan ng Paskuwa ay kinakailangan hindi
lamang ang araw ang dapat dumaan sa equinoctial segment,
kundi pati rin ang buwan.
Ang post-Nicaean na sulat na ito mula sa emperador, si Constantine I
(306-337 CE), ay dapat na higit pang magbigay-linaw sa uri ng kalendaryong
problema na kinakaharap natin.
Constantine, Agosto,
sa mga iglesia. ...
Nang ang katanungan
ay itinataas hinggil sa pinakabanal na araw ng Easter, napagpasyahan sa
pamamagitan ng karaniwang pagsang-ayon na maging kapaki-pakinabang, na ang
pista na ito ay dapat ipagdiwang sa parehong araw ng lahat, sa bawat lugar.
... tila sa bawat isa ay isang pinaka-hindi karapat-dapat na bagay na dapat
nating sundin ang kaugalian ng mga Judio sa pagdiriwang ng pinakabanal na
solemnidad na ito, sila’y, mga maruming nilalang! na nabahiran ang kanilang
mga kamay ng isang karumal-dumal na krimen, ay makatarungang nabulag sa
kanilang mga isipan. Nararapat, samakatuwid, na, sa pagtakwil sa kaugalian
ng mga taong ito, dapat nating ipagpatuloy sa lahat ng panahon sa hinaharap
ang pagdiriwang ng ritwal na ito, sa isang mas lehitimong kaayusan, na ating
iningatan mula sa unang araw ng pagdurusa ng ating Panginoon hanggang sa
kasalukuyan panahon. Hindi na natin dapat maging katulad ang mga
nagngangalit na pangkat ng mga Judio. Nakatanggap tayo ng iba pang paraan
mula sa Tagapagligtas. Ang isang mas matuwid at wastong landas ay bukas sa
ating pinakabanal na relihiyon. Sa pagtataguyod ng landas na ito nang may
nagkakaisang pagsang-ayon, ilayo natin ang ating mga sarili, aking
kagalang-galang na mga kapatid, mula sa pinakakasuklam-suklam na
pakikipagkaisa. ... Dahil kinakailangan na ang kamalian na ito ay dapat
ituwid nang husto upang tayo ay walang anumang pagkakatulad sa pamamalakad
ng mga parricide na ito at mamamatay-tao ng ating Panginoon; at sa gayon ang
kaayusan na pinaka-angkop ay yaong sinusunod ng lahat ng mga iglesia sa
Kanluran, gayundin ng mga nasa timog at hilagang bahagi ng mundo, at
gayundin ng ilan sa Silangan, ito ay hinuhusgahan samakatuwid bilang
pinaka-pantay at nararapat. , at ipinangako ko sa aking sarili na ang
kaayusan na ito ay dapat matugunan ang iyong pagsang-ayon, viz. ang
kaugaliang namamayani nang may isang pagsang-ayon sa lungsod ng Roma, at sa
buong Italya, Africa at Ehipto, sa Espanya, Gaul, Britanya, Lybia, buong
Grecia, diyosesis ng Asia, Pontus at Cilicia, ay malugod na tatanggapin sa
pamamagitan ng iyong katalinuhan, ... at huwag magkaroon ng pakikisama sa
pagsisinungaling ng mga Judio. At, upang ibuod ang kabuuan sa ilang salita,
ito ay sumasang-ayon sa karaniwang paghatol ng lahat, na ang pinakabanal na
kapistahan ng Easter ay dapat ipagdiwang sa isa at parehong araw (A
Historical View of THE COUNCIL OF NICE; with a TRANSLATION OF DOCUMENTS by
Rev. Isaac Boyle, D.D.; T
Mason and G Lane, New York, 1839; pp. 51-54).
Hindi lamang natin nakikita ang mataas na antas ng pagmamanipula ng
kapangyarihan, propaganda, at paniniwalang panrelihiyon, ngunit nakikita rin
natin ang pagpapahayag ng mga ugat ng anti-Semitism sa kulturang Kanluranin
mula sa pandaigdigang pamahalaan noong panahong iyon.
Ito ay kapaki-pakinabang na makita kung paano ang huling mas malaking
balwarte ng paglaban, ang Britanya, ay nahulog sa mabangis na pagsalakay sa
kalendaryo at karagdagang pagbaluktot ng relihiyon. Ang Briton na
historyador at obispo, si Bede (ca. 672-735 CE), sa kanyang
The Ecclesiastical History of the
English People, lalo na sa mga kabanata 25-26 ng Aklat III, ay maraming
masasabi tungkol sa Synod of Whitby ng 664 CE at sa mga talakayang
pinamunuan ni Haring Oswy (612-670), lalo na sa pagitan ni Obispo Colman at
ang tagasuporta ng Roma, ang Abbot ng Ripon , si Wilfred, sa monasteryo ng
Streanaeshalch (lit. Ang Bay of the
Beacon, na kalaunan ay kilala bilang Hilda’s Abbey).
Nilinaw ni Bede na
ang pagkalkula ng petsa ng Easter ay hindi lamang isang teknikal o
nakahiwalay na isyu. Ang paggalaw ng Easter ay isa sa maraming bagay na
nagtatalo sa mga tuntunin ng mga simbolo (tulad ng sasabihin natin, ngunit
ang simbolo ay isang limitadong
salita para sa atin, mga misteryo
tawag nila) na puno ng kahalagahan. Ang Easter ay dapat na nasa equinox
lamang, dahil ang mga mahabang araw ay kumakatawan sa pagtatagumpay ni
Cristo laban sa mga kapangyarihan ng kadiliman. Ito ay dapat na sa unang
buwan ng lunar year, dahil ito ang buwan kung saan ang mundo ay nilikha at
kung saan ito ay dapat na bagong likha. Ito ay dapat na ang buwan ay malapit
nang lumiit, dahil ang buwan ay umiikot mula sa Daigdig patungo sa
makalangit na mga bagay [Apoc. 12:1; Mal. 4:2; Lk. 2:32; Isa. 60:1-3].
Nararapat na ang Easter ay dapat palaging sumapit sa loob ng pitong araw,
dahil pito ang bilang ng banal na kahalagahan. Kung isasaalang-alang mula sa
ibang pananaw, ang Easter ay dapat kalkulahin sa paraang matutupad kapwa ang
Lumang Kautusan ng mga Judio at ang Bagong Kautusan ni Cristo. Kung ito ay
ipinagdiriwang sa tamang oras, kung gayon ang lahat ay nasa pagkakaisa. (Introduction,
p. xviii, ni James Campbell, na nagsalin ng
The Ecclesiastical History of the
English People ni Bede para sa The
Great Histories Series ng Washington Square Press, NY, 1968).
Kaya naman nagdiwang tayo
ng Inalog na Bigkis noong Linggo ng 15 Nisan noong 1997
at ang petsa na kung saan tayo ay nagbilang ng Pentecostes. Iyon din ang dahilan
kung bakit ang sistema ng pangunahing iglesia ay naghintay hanggang sa
susunod o sumunod na Linggo –
na siyang 22 Nisan noong 1997
–
upang ipagdiwang ang Easter Sunday at kung saan bibilangin ang Pentecostes.
Bago direktang sumipi mula kay Bede, tingnan natin ang isang footnote.
Parehong ang mga
Celts at ang kanilang mga kalaban ay sumang-ayon na ang Easter ay dapat
kalkulahin sa pamamagitan ng pagtukoy sa kabilugan ng buwan na dumating sa o
unang dumating pagkatapos ng spring equinox. Ngunit itinuring ng mga Celts
na ang Easter Sunday ay ang dumating sa pagitan ng ikalabing-apat na araw ng
buwan (ibig sabihin, ang araw ng
kabilugan ng buwan) at ang ikadalawampu, parehong kasama. Ibig sabihin, kung
ang kabilugan ng buwan ay dumating ng Linggo, itinuturing nila itong Easter
Sunday. Ang ibang mga iglesia ay tumanggi na gawin ang araw ng kabilugan ng
buwan na Easter Sunday. Kaya ang sistemang ginamit ni Bede, at ang naging
pangkalahatan sa kanluran, ay itinuring ang Easter Sunday bilang yaong
pumatak sa pagitan ng ika-labinlima at ika-dalawampu't isang araw ng buwan.
Kung ang kabilugan ng buwan sa o kasunod pagkatapos ng equinox ay dumating
ng Linggo, kung gayon ang susunod
na Linggo ay ang Easter Sunday (ibid., n. 44, pp. 400-401).
Matapos ipahiwatig ni Obispo Colman na ang kanyang pagdiriwang ng Easter ay
tinanggap mula sa kanyang mga matatanda at "katulad ng ipinagdiwang ng
pinagpalang Ebanghelistang si Juan, ang alagad na labis na mahal ng
Panginoon", ang tagapagtatag ng Benedictine Order sa Britanya, si Wilfred,
ay tumugon:
Ang Easter na ating
ipinagdiriwang ay nakita nating ipinagdiwang ng lahat sa Roma, kung saan
nanirahan, nagturo, nagdusa, at inilibing ang mga pinagpalang Apostol na
sina Pedro at Pablo. Ito ang nakita naming ipinagdiriwang ng lahat sa Gaul
at sa Italya nang maglakbay kami sa kanila upang mag-aral at manalangin. Ito
ay napag-alaman naming isinasagawa sa Africa, Asia, Ehipto, at Grecia, at ng
buong mundo saanman ang pananampalataya kay Cristo ay napalaganap sa iba't
ibang lahi at wika; lahat ay gumagamit ng iisang paraan ng pagtukoy sa petsa
ng Easter. Ang tanging eksepsiyon ay ang mga taong ito at ang kanilang mga
kasabwat sa pagmamatigas, ang ibig kong sabihin ay ang mga Pict at ang mga
Briton, na kasama nila (ang mga naninirahan sa dalawang huling isla ng
karagatan, at sa bahagi lamang ng mga iyon) ay nakatayo sila laban sa buong
mundo, nakikipaglaban nang walang kabuluhan (ibid., pp. 160-161).
Ang susunod na komento ni Wilfred ay kapansin-pansin,
lalo na kapag nakita natin kapwa sila mali; ngunit maliwanag na si
Wilfred ang mas tuso at may alam.
Malayo sa amin na
paratangan si Juan ng kamangmangan, sapagkat sinunod niya ang mga tuntunin
ng Kautusan ni Moises nang literal, noong panahong sinusunod pa rin ng
iglesia ang mga Judio sa maraming bagay; at ang mga Apostol ay hindi
maaaring biglang isantabi ang buong pagsunod sa Kautusan na inilatag ng
Diyos ... Kaya, si Juan, ayon sa kaugalian ng Kautusan, ay nagsimula sa
pagdiriwang ng kapistahan ng Easter sa gabi ng ikalabing-apat na araw ng
unang buwan, na hindi pinapansin kung ito ay pumatak ng Sabbath o ng ibang
araw [Kaya walang mga pagpapaliban
dito!] (ibid., pp. 161-162).
Si Wilfred ay nagpatuloy sa pagsalungat sa kanyang sinabi at itinataguyod
ang kaugalian ng Katoliko.
Ang pamantayang ito ng sapilitang pagpapatupad sa buong mundo ng petsa at
paraan ng pagdiriwang sa kontrobersya ng Paskuwa/Easter ay nagpatuloy sa
paglipas ng mga siglo. The New
Catholic Encyclopedia ay nagkomento:
Yamang ang karamihan
sa mga sinaunang Cristiano ay mga Judiong nagbagong-loob, mauunawaan na sa
pasimula ang kalendaryong Cristiano ay pinamamahalaan ng katotohanan na ang
kamatayan at Pagkabuhay na Mag-uli ni Cristo ay naganap sa panahon ng
pangunahing kapistahan ng mga Judio, ang Pasch, o Paskuwa. , ipinagdiriwang
sa ika-14 na araw ng buwan ng Nisan, i.e., sa kabilugan ng buwan pagkatapos
ng Spring equinox. Gayunpaman, sa halip na literal na sundin ang Paskuwa ng
mga Judio, dahil kakailanganin nito ang paggunita sa Pagkabuhay na Mag-uli
sa ibang araw ng linggo bawat taon, ang kaugaliang Cristiano (pinahintulutan
ng Konseho ng Nicaea I noong 325; ConOecDecr 2-3, n.6 ) ay ginawang pirme
ang anibersaryo ng Pagkabuhay na Mag-uli ni Cristo sa aktwal na araw ng
linggo (ang unang araw) kung saan naganap ang Pagkabuhay na Mag-uli. Bilang
resulta, ang Easter ay pumatak sa unang araw ng sanglinggo (Linggo)
pagkatapos ng unang kabilugan ng buwan pagkatapos ng spring equinox, at sa
gayon ay maaaring maging kasing aga ng Marso 22 at kasing huli ng Abril 25 [na
magiging pangalawang kabilugan ng buwan pagkatapos ng
equinox] (ibid., McGraw Hill, NY, 1967, pp. 1062-1063).
Ang mga pinakahuling petsa dito ay hindi tumutukoy sa pagpapasiya ng mga
petsa ng Paskuwa ng 14‑15 Nisan ngunit tumutukoy sa mga pinakahuling petsa
kung saan pumapatak ang Linggo at maaaring maraming araw pagkatapos ng 14
Nisan. Ang pinakahuling posibleng mga petsa kung saan maaaring pumatak ang
Paskuwa ay idinidikta ng mga sinaunang patakaran na nagsasaad din na ang
araw ay nasa sign ng Aries. Ang araw ay umalis sa Aries mula Abril 10-20, at
ang pinakahuling posibleng petsa para sa Paskuwa ay samakatuwid ay sa Abril
20-21.
Ang pinakamahalaga sa mga sipi dito ay nakikita natin na ang impluwensya ng
parehong Roma at, nang maglaon, ang Judaismo ay halos naitago ang tunay na
Paskuwa. Ang mga huling pagkakahati-hati ng Ortodokso ay mas lalong ginawang
komplikado ang problema dahil tinanggap nila ang mga huling pagpapaliban ng
mga Judio at pagkatapos ay ipinagdiwang ang kanilang Easter isang linggo
pagkatapos ng mga petsa ng mga Judio para sa 14-15 Nisan.
The Catechism of the Catholic Church
(St Pauls, Libreria Editrice Vaticana, 1994,
Item 1170) ay nagsabi: “Sa Konseho ng Nicaea, noong 325, ang lahat
ng Iglesia ay sumang-ayon na ang Easter, ang Paskuwa ng Cristiano, ay dapat
ipagdiwang sa Linggo pagkatapos ng unang kabilugan ng buwan (Nisan 14)
pagkatapos ng vernal equinox. Ang reporma sa Kanluraning kalendaryo, na
tinawag na “Gregorian” mula kay Pope Gregory XIII (1582), ay nagdulot ng
pagkakaiba ng ilang araw sa kalendaryo ng Silangan. Ngayon, ang mga Kanluran
at Silangang Iglesia ay naghahanap ng kasunduan upang muling ipagdiwang ang
araw ng Pagkabuhay na Mag-uli ng Panginoon sa isang parehong petsa”.
Noong 1997, ipinagdiwang ng mga iglesia sa Kanluran ang Easter isang
sanglinggo pagkatapos ng Linggo na pumatak sa tunay na 15 Nisan noong Marso.
Ang sistemang Ortodokso, kung saan ang iglesiang Ukrainian ay isang
halimbawa, ay nagdaos ng Easter sa Linggo pagkaraan ng isang sanglinggo sa
mga pagpapaliban ng mga Judio noong Abril 27. Ang mga Judio ay isang buwang
huli kaysa sa Kanluran sa ikawalo at ika-labingsiyam na taon ng kanilang
siklo ng kalendaryo. Mayroon pang karagdagang resulta na ang Pentecostes at
ang pagtatapos ng mga pista ng sagradong taon (Kapistahan ng mga Pakakak,
Araw ng Pagbabayad-sala, Kapistahan ng mga Tabernakulo) ay magiging isang
buwan na huli. Isang epekto na katulad ng sa pagpapaliban ng Judio ay kinuha
sa sistemang Ortodokso. Sa orihinal ang Kanlurang kaugalian ay hindi
tinanggap ng Silangang iglesia sa Syria at Mesopotamia, lalo na mula sa
Antioch. Nanatili sila sa sistemang Quartodeciman hanggang sa malutas ang
bagay na iyon. Ang Canon I ng Konseho ng Antioch ng 341 ay nagpapakita na
ang mga obispo sa Silangan ay pinilit na tanggapin ang sistemang Romano na
itinakda mula sa Alexandria (tingnan ang aralin
Si Jeroboam at ang
Kalendaryong Hillel (No. 191) para sa mga
detalye). Ang mga Ruso ay tinanggap ang Cristianismo kasunod ng
pagbabautismo kay Olga ng Kiev noong 955. Ang kanyang anak na si Svyatoslav
ng Kiev ay sinalakay ang Kaharian ng Khazar Jew ng Askenaz noong 967. Kaya,
sila ay napasok sa Russia, at ang apo ni Olga na si Vladimir ay tinanggap
ang Cristianismo at opisyal na pinagtibay ang relihiyon noong 988/989 (cf.
Milner-Gulland and Dejevsky, Cultural
Atlas of Russia and the Soviet Union, Time-Life Books, 1994, p. 8).
Ang impluwensya ng sistema
ng Khazar Jew ay hindi dapat maliitin. Ang Judaikong impluwensya sa sistema
ng Ortodoksiyang Ruso ay napakalaki na sa huling kalahati ng ika-labinlimang
siglo ay itinuturing na kinakailangan na ilagay ito sa ilalim ng matinding
panunupil (tingnan ang ERE, art. ‘Russian Church’, Vol. 10, p. 869). Hanggang 1480, kasama si
Ivan III Vasilievich, ang Russia ay nasa ilalim ng mga Tartar o Mongol
(ibid., p. 870) at sila ay naging lubhang mapagparaya sa mga relihiyon tulad
ng Khazaria bago sila. Ang Russia ay nahahati sa dalawang pampulitikang
samahan sa kalagitnaan ng ika-labinlimang siglo at ang kanlurang seksyon sa
ilalim ng dominasyon ng Lithuano-Polish Catholic ay sinupil ang Ortodokso sa
lahat ng paraan (ibid., pp. 869-870). Kasama ang epekto ng kabiguan ng
Iglesiang Ortodokso na tanggapin ang kalendaryong Gregorian, malamang na ito
ang dahilan ng pagkakaiba-iba ng petsa ng Easter. Ito ay kumbinasyon ng
kabiguan na ayusin ang mga pagkakamali sa kalendaryo upang tumugma sa
sistemang Gregorian at ang pagpapaliban sa susunod na Bagong Buwan na, noong
1997, ay tumutugma sa mga pagpapaliban ng mga Judio.
Noong nakipagkita si Jesucristo sa mga Apostol para sa tinatawag ni Pablo na
Hapunan ng Panginoon (1Cor. 11:20;
tingnan din ang Jn. 13:2,4; 21:20), ang gabing iyon ay ang gabi bago ang
Paskuwa ng Judio. Ang kaganapan na dapat ipagdiwang ng mga Cristiano ay sa
gabi ng 14 Abib, samantalang ang mga Judio ay ipinagdiriwang lamang ang gabi
ng 15 Abib, kasama ang pagpatay sa mga kordero ng Paskuwa sa hapon bago ang
gabing iyon gaya ng inilarawan din sa Exodo 12:40-42. Ang Hapunan ng
Panginoon para sa 1997 ay pumatak ng gabi ng Biyernes, 21 Marso (14 Abib),
dahil ang vernal na Bagong Buwan ay 9 Marso at ang vernal equinox ay bago
ang hatinggabi ng 20 Marso. Di ba nakakatawa na ang 22 Marso ay kasabay ng
Jewish Purim (14 Adar II)? (Tingnan ang Esther 9:18–19.)
Ang gabi ng 15 Nisan ay inilarawan bilang ang
Gabi ng Pangingilin at ang
Cristiano ay nangingilin sa parehong gabi -
ngunit ang pagbibigay-diin ay nasa 14 Nisan hindi 15 Nisan, at
ang Paskuwa ay nagpapatuloy hanggang sa Linggo (ayon sa tala ni Tertullian)
anuman ang araw na pumatak ang ika-14 ng Nisan. Ayon kay
Tertullian, ang pagpapako at ang pagkabuhay na mag-uli ay tinuturing na
pantay, at ang salitang Pascha (o
Paskuwa) ay tumutukoy sa parehong mga araw o ang panahon ng pagpapako simula
14 Nisan hanggang Linggo (na siyang Handog ng Inalog na Bigkis at kung saan
ang Pentecostes ay natukoy) (cf. Cath.
Encyc., Vol. III, art.
'Calendar', pp. 159ff.). Dapat ding tandaan na ang pagsasaayos ng
sistema ng Easter ay ibinibigay sa Konseho ng Nicaea,
ngunit walang tala sa mga canon ng Konseho ng naturang desisyon
(cf. Cath. Encyc., ibid., p. 160;
cf. Turner, Monumenta Nicaeana
152; cf. Cath. Encyc., Vol. V,
art. ‘Easter’, p. 228).
Ang layunin ng mga gumagawa
ng kasaysayan ng kalendaryo, tulad ng ipinapakita sa maikling aralin na ito,
ay tila lumikha ng sapat na kalituhan upang maging imposible na panatilihin
ang tunay na panahon ng Paskuwa batay sa mga tamang petsa na tinutukoy mula
sa tunay na Bagong Buwan ng hilagang tagsibol. Ang mga kalendaryo sa Bibliya
at samakatuwid ang mga panahon ng mga Kapistahan ay tinutukoy mula sa Unang
buwan, Abib (Ex. 12:2; 23:14-16 [v.16 ay nagsasabi na ang Kapistahan ng mga
Tabernakulo ay sa katapusan ng taon (o, higit na mas tama, sa pagpapalit ng
taon); tingnan din ang Ex. 34:18-22]; Lev. 23:4; Blg. 9:1-2; 28:16; Deut.
16:1; Jos. 4:19; Ezek. 45:18-21). Ang
mga pagpapaliban sa katunayan ay isang pagtanggi na ang Kalendaryo ay
tinutukoy mula sa Unang araw ng Unang buwan! Ang daloy ng mga pista ay
mula sa Unang buwan, Abib, at hindi sa Ikapitong buwan, Tishri.
Kaya naman maliwanag na
mayroon tayong napakalaking responsibilidad na matapat na ipagdiwang ang mga
wastong sagradong araw at tumulong din na ganap na mapanumbalik ang mga ito
upang ang iba ay makasunod din sa makabuluhang pagsunod sa Salita ng
Makapangyarihang Diyos. Tingnan din ang araling
Pagbaluktot ng Kalendaryo
ng Diyos sa Juda (No. 195B).
q