Christian Churches of God
No.
F042vi
Komentaryo sa Lucas
Bahagi 6
(Edition
1.0 20220729-20220729)
Komentaryo sa
Kabanata 21-24
Christian Churches of God
E-mail:
secretary@ccg.org
(Copyright
©
2022 Wade Cox)
(Tr. 2022)
This paper may be freely copied and distributed
provided it is copied in total with no
alterations or deletions. The publisher’s name
and address and the copyright notice must be
included.
No charge may be levied on recipients of
distributed copies.
Brief quotations may be embodied in
critical articles and reviews without breaching
copyright.
This paper is available from the World Wide Web
page:
http://logon.org and
http://ccg.org
Komentaryo
sa Lucas Bahagi 6
[F042vi]
Lucas Kabanata 21-24 (TLAB)
Kabanata 21
1At
siya'y tumunghay, at nakita ang mga taong mayayaman na nangaghuhulog ng kanilang
mga alay sa kabangyaman.
2At nakita niya ang isang dukhang babaing bao na
doo'y naghuhulog ng dalawang lepta. 3At sinabi niya, Sa katotohana'y
sinasabi ko sa inyo, Ang dukhang babaing baong ito ay naghulog ng higit kay sa
kanilang lahat. 4Sapagka't ang lahat ng mga yaon ay nangaghulog sa
mga alay ng sa kanila'y labis; datapuwa't siya, sa kaniyang kasalatan ay
inihulog ang buong kaniyang ikabubuhay na nasa kaniya. 5At
samantalang sinasalita ng ilan ang tungkol sa templo, kung paanong ito'y
pinalamutihan ng magagandang bato at mga hain, ay kaniyang sinabi, 6Tungkol
sa mga bagay na ito na inyong nangakikita, ay darating ang mga araw, na walang
maiiwan ditong isang bato sa ibabaw ng kapuwa bato, na hindi ibabagsak. 7At
kanilang itinanong sa kaniya, na sinasabi, Guro, kailan nga mangyayari ang mga
bagay na ito? At ano ang magiging tanda pagka malapit ng mangyari ang mga bagay
na ito? 8At sinabi niya, Mangagingat kayo na huwag kayong
mangailigaw: sapagka't marami ang paririto sa aking pangalan, na mangagsasabi,
Ako ang Cristo; at, Malapit na ang panahon: huwag kayong magsisunod sa kanila.
9At pagka kayo'y nangakarinig ng mga digmaan at mga kaguluhan, ay
huwag kayong mangasindak: sapagka't kinakailangang mangyari muna ang mga bagay
na ito; datapuwa't hindi pa malapit ang wakas. 10Nang magkagayo'y
sinabi niya sa kanila, Magtitindig ang isang bansa laban sa bansa, at ang isang
kaharian laban sa kaharian; 11At magkakaroon ng malalakas na lindol,
at sa iba't ibang dako ay magkakagutom at magkakasalot; at magkakaroon ng mga
bagay na kakilakilabot, at ng mga dakilang tanda mula sa langit. 12Datapuwa't
bago mangyari ang lahat ng mga bagay na ito, ay huhulihin kayo, at paguusigin
kayo, na kayo'y ibibigay sa mga sinagoga at sa mga bilangguan, na kayo'y
dadalhin sa harapan ng mga hari at mga gobernador dahil sa aking pangalan.
13Ito'y magiging patotoo sa inyo. 14Pagtibayin nga ninyo ang inyong mga
puso, na huwag munang isipin kung paano ang inyong isasagot: 15Sapagka't
bibigyan ko kayo ng isang bibig at karunungan, na hindi mangyayaring
masalangsang o matutulan man ng lahat ninyong mga kaalit. 16Datapuwa't
kayo'y ibibigay ng kahit mga magulang, at mga kapatid, at mga kamaganak, at mga
kaibigan; at ipapapatay nila ang iba sa inyo. 17At kayo'y kapopootan
ng lahat ng mga tao dahil sa aking pangalan. 18At hindi mawawala
kahit isang buhok ng inyong ulo. 19Sa inyong pagtitiis ay
maipagwawagi ninyo ang inyong mga kaluluwa. 20Datapuwa't pagka
nangakita ninyong nakukubkob ng mga hukbo ang Jerusalem, kung magkagayo'y
talastasin ninyo na ang kaniyang pagkawasak ay malapit na. 21Kung
magkagayo'y ang mga nasa Judea ay magsitakas sa mga bundok; at ang mga nasa loob
ng bayan ay magsilabas; at ang mga nasa parang ay huwag magsipasok sa bayan.
22Sapagka't ito ang mga araw ng paghihiganti, upang maganap ang lahat
ng mga bagay na nangasusulat. 23Sa aba ng mga nagdadalangtao, at ng
mga nagpapasuso sa mga araw na yaon! sapagka't magkakaroon ng malaking kahapisan
sa ibabaw ng lupa, at kagalitan sa bayang ito. 24At sila'y
mangabubuwal sa pamamagitan ng talim ng tabak, at dadalhing bihag sa lahat ng
mga bansa: at yuyurakan ang Jerusalem ng mga Gentil, hanggang sa matupad ang mga
panahon ng mga Gentil. 25At magkakaroon ng mga tanda sa araw at buwan
at mga bituin; at sa lupa'y magkakaroon ng kasalatan sa mga bansa, na
matitilihan dahil sa ugong ng dagat at mga daluyong; 26Magsisipanglupaypay
ang mga tao dahil sa takot, at dahil sa paghihintay ng mga bagay na darating sa
ibabaw ng sanglibutan: sapagka't mangangatal ang mga kapangyarihan sa mga
langit. 27At kung magkagayo'y makikita nila ang Anak ng tao na
pariritong nasa isang alapaap na may kapangyarihan at dakilang kaluwalhatian.
28Datapuwa't kung magpasimulang mangyari ang mga bagay na ito, ay
magsitingin kayo, at itaas ninyo ang inyong mga ulo; sapagka't malapit na ang
pagkatubos ninyo. 29At sinalita niya sa kanila ang isang talinghaga:
Masdan ninyo ang puno ng igos at ang lahat ng mga punong kahoy: 30Pagka
nangagdadahon na sila, ay nakikita ninyo at nalalaman ninyo sa inyong sarili na
malapit na ang tagaraw. 31Gayon din naman kayo, pagka nangakita
ninyong nangyari ang mga bagay na ito, talastasin ninyo na malapit na ang
kaharian ng Dios. 32Katotohanang sinasabi ko sa inyo, Hindi lilipas
ang lahing ito, hanggang sa maganap ang lahat ng mga bagay. 33Ang
langit at ang lupa ay lilipas: datapuwa't ang aking mga salita ay hindi lilipas.
34Datapuwa't mangagingat kayo sa inyong sarili, baka mangalugmok ang
inyong mga puso sa katakawan, at sa kalasingan, at sa mga pagsusumakit ukol sa
buhay na ito, at dumating na bigla sa inyo ang araw na yaon na gaya ng silo:
35Sapagka't gayon darating sa kanilang lahat na nangananahan sa
ibabaw ng buong lupa. 36Datapuwa't mangagpuyat kayo sa bawa't
panahon, na mangagsidaing, upang kamtin ninyo ang makatakas sa lahat ng mga
bagay na ito na mangyayari, at upang mangakatayo kayo sa harapan ng Anak ng tao.
37At araw-araw ay nagtuturo siya sa templo; at lumalabas gabi-gabi at
tumatahan sa bundok na tinatawag na Olivo. 38At ang buong bayan ay
maagang pumaparoon sa kaniya sa templo, upang makinig sa kaniya.
Layunin ng Kabanata 21
vv. 1-4 Ibinibigay ng isang dukhang babaeng balo ang lahat ng mayroon siya (Mar. 12:41-44)
v. 1 Ang kabang-yaman dito
ay tumutukoy sa isang lalagyan para sa pagtanggap ng mga handog; Sa Juan 8:20,
ito ay tumutukoy sa isang silid sa Templo. v. 2 Ang tansong barya (lepta) ay
maliit na halaga sa pera (tingnan 12:59 n), ngunit may malaking espirituwal na
kahalagahan dahil sa halaga nito sa nagbigay. Sinusukat ng Diyos ang pagsisikap
at sakripisyo ayon sa mga pamantayan. Mas marami ang inaasahan sa mga pinagpala
at ang mga mahihirap ay hinuhusgahan sa kung ano ang kanilang magagawa kaysa sa
kung gaano kalaki ang kanilang ginagawa kumpara sa mga mayayaman.
(Tingnan din
Pag-ibig at ang
Istraktura ng Kautusan No. 200).)
vv. 5-24 Si Jesus ay nagsasabi tungkol sa hinaharap (Mat. 24:1-22; Mar. 13:1-20),
Si Cristo ay nagsasalita
tungkol sa Iglesia at sa pag-uusig nito mula sa mga Alagad patuloy (tingnan din
Apoc. 6:9-11 (F066ii).
Tingnan din ang
Komisyon
ng Iglesia (No. 171);
Pagtatatag ng Iglesia sa ilalim ng Pitumpu (No. 122D);
Pangkalahatang Pamamahagi ng mga Iglesya sa
Pagpapanatili ng Sabbath (No. 122);
Timeline ng mga Iglesia ng Diyos (F044vii);
Tungkulin ng Ikaapat na Utos sa Makasaysayang
mga Iglesya ng Diyos na nag-iingat ng Sabbath (No. 170).
21:5-7 Pagkawasak ng Templo
Inihula
Mat. 24:1-3 (F040v); Mar. 13:1-2 (F041iv);
v. 5 tingnan Mat. 24:1 n; v. 6 tingnan Mar. 13:2
n.
v. 7 17:20; Mga Gawa 1:6.
Inihula ni Cristo ang
Pagkawasak ng Templo na naganap noong 70 CE sa ilalim ng Tanda ni Jonas
(tingnan
Tanda ni Jonas at ang Kasaysayan ng Muling Pagtatayo ng Templo (No. 013); Daniel 9:24-27 (F027ix).
21:8-36 Sa Katapusan ng Panahon
(Mat. 24:4-36; Mar 13:3-37.
v. 8:17:23; Mar. 13:21;1Jn. 2:18;
v. 10 2Cron. 15:6; Is. 19:2;
21:12-17 Mat. 10:17-22;
v. 12 Mga Gawa 25:24; Jn. 16:2. v. 13 Film. 1:12;
21:14-15 12:11-12; v. 16 12:52-53;
v. 17 Mat. 10:22; Jn. 15:18-25;
v. 18 12:7, Mat. 10:30; Mga Gawa 27:34; 1Sam.14:45;
v. 19 Maipagwawagi ninyo ang inyong mga kaluluwa o
maliligtas (Mar. 13:13; Mat. 10:22; at kumain ng Punong Kahoy ng Buhay na nasa
paraiso ng Diyos (Apoc. 2:7) (F066i).
Tingnan
Pagkumpleto ng Tanda ni
Jonas (No. 013B).
21:20-22 19:41-44; 2:28-31; 17:31
v. 24 Rom. 11:25 (F045iii); Is. 63:18; Dan. 8:13 (F027viii); Apoc.
11:2 (F066iii).
Ang Mga Panahon ng mga
Gentil ay natapos sa Katapusan ng Kapanahunan tatlumpung taon mula sa
ika-120 Jubileo, gaya ng nakadetalye sa mga teksto sa (Blg. 013B) upang ang
buong bilang ng mga Gentil ay makapasok sa kaharian ng Diyos. Pagkatapos, ang
Imperyo ng Hayop ay tumagal sa pagtatapos ng 30 taon na pamamahala sa loob ng 42
buwan para lamang sirain ng Mesiyas sa ika-43 buwan sa kanyang pagbabalik.
(tingnan din 20:16; Mar. 13:10; Rom. 11:25; F027xii, xiii;
vv. 25-33 Sinabi ni Jesus ang tungkol sa kanyang pagbabalik (Mat. 24:23-35; Mar. 13:21-31) tingnan din (No. 141E).
v. 25 Apoc. 6:12-13 (F066ii); Is. 13:10; Jl. 2:10 Zef. 1:15.
v. 27 Dan. 7:13-14 (F027vii);
v. 28 Pagkatubos 2:38; Ef. 4:30;
v. 33 16:17.
vv. 34-38 Sinabi ni Jesus ang tungkol sa pananatiling
mapagbantay (Mat. 24:36-51; Mar.
13:32-37)
v. 34 8:14; 12:22, 45; Mar. 4:19; 1Tes. 5:6-7;
v. 36 Mat. 7:21-23; Mar. 13:33; 2Cor.
5:10;
v. 37 Mat. 21:17; Mar. 11:19;
Luc. 19:47;
v. 38 Tingnan Jn. 7:52 n and
RSV n.
Tingnan din
Pagdating ng Mesiyas
210A at 210B
Lalabanan ng mundo ang Mesiyas
(tingnan din No. 141E_2).
Kabanata 22
1Malapit na nga ang pista
ng mga tinapay na walang lebadura, na tinatawag na Paskua. 2At
pinagsisikapan ng mga pangulong saserdote at ng mga eskriba kung paanong
kanilang maipapapatay siya; sapagka't nangatatakot sila sa bayan. 3At
pumasok si Satanas kay Judas, na tinatawag na Iscariote, na kabilang sa
labingdalawa. 4At siya'y umalis, at nakipagusap sa mga pangulong
saserdote at mga punong kawal kung paanong maibibigay niya siya sa kanila.
5At sila'y nangagalak, at pinagkasunduang bigyan siya ng salapi. 6At
pumayag siya, at humanap ng ukol na panahon upang kaniyang maibigay siya sa
kanila, nang hindi kaharap ang karamihan. 7At dumating ang araw ng
mga tinapay na walang lebadura, na noon ay kinakailangang ihain ang paskua.
8At sinugo niya si Pedro at si Juan, na sinasabi, Magsihayo kayo at
magsipaghanda kayo ng kordero ng paskua para sa atin, upang tayo'y magsikain.
9At kanilang sinabi sa kaniya, Saan mo ibig na aming ihanda? 10At
kaniyang sinabi sa kanila, Narito, pagpasok ninyo sa bayan, ay masasalubong
ninyo ang isang lalake na may dalang isang bangang tubig; sundan ninyo siya
hanggang sa bahay na kaniyang papasukan. 11At sasabihin ninyo sa puno
ng sangbahayan, Sinasabi ng Guro sa iyo, Saan naroon ang tuluyang aking
makakanan ng kordero ng paskua na kasalo ng aking mga alagad? 12At
ituturo niya sa inyo ang isang malaking silid sa itaas na nagagayakan: doon
ninyo ihanda. 13At nagsiparoon sila, at nasumpungan ayon sa sinabi
niya sa kanila: at inihanda nila ang kordero ng paskua. 14At nang
dumating ang oras, ay naupo siya, at ang mga apostol ay kasalo niya. 15At
sinabi niya sa kanila, Pinakahahangad kong kanin na kasalo ninyo ang kordero ng
paskuang ito bago ako maghirap: 16Sapagka't sinasabi ko sa inyo,
Ito'y hindi ko kakanin, hanggang sa ito'y maganap sa kaharian ng Dios. 17At
siya'y tumanggap ng isang saro, at nang siya'y makapagpasalamat, ay sinabi niya,
Kunin ninyo ito, at inyong pagbahabahaginin: 18Sapagka't sinasabi ko
sa inyo, na hindi na ako iinom mula ngayon ng bunga ng ubas, hanggang sa
dumating ang kaharian ng Dios. 19At siya'y dumampot ng tinapay, at
nang siya'y makapagpasalamat, ay kaniyang pinagputolputol, at ibinigay sa
kanila, na sinasabi, Ito'y aking katawan, na ibinibigay dahil sa inyo: gawin
ninyo ito sa pagaalaala sa akin. 20Gayon din naman ang saro,
pagkatapos na makahapon, na sinasabi, Ang sarong ito'y ang bagong tipan sa aking
dugo, na nabubuhos nang dahil sa inyo. 21Datapuwa't narito, ang kamay
ng nagkakanulo sa akin, ay kasalo ko sa dulang. 22Sapagka't ang Anak
ng tao nga ay yayaon, ayon sa itinakda: datapuwa't sa aba niyaong taong
nagkakanulo sa kaniya! 23At sila'y nagpasimulang nangagtanungan sa
isa't isa, kung sino sa kanila ang gagawa ng bagay na ito. 24At
nagkaroon naman ng isang pagtatalotalo sa gitna nila, kung sino kaya sa kanila
ang ibibilang na pinakadakila. 25At kaniyang sinabi sa kanila, Ang
mga hari ng mga Gentil ay napapanginoon sa kanila; at ang mga may kapamahalaan
sa kanila'y tinatawag na mga Tagapagpala. 26Datapuwa't sa inyo'y
hindi gayon: kundi bagkus ang lalong dakila sa inyo ay maging tulad sa lalong
bata; at ang nangungulo ay maging gaya ng naglilingkod. 27Sapagka't
alin ang lalong dakila, ang nakaupo baga sa dulang, o ang naglilingkod? hindi
baga ang nakaupo sa dulang? datapuwa't ako'y nasa gitna ninyo na gaya niyaong
naglilingkod. 28Datapuwa't kayo ay yaong nagsipanatili sa akin sa mga
pagtukso sa akin; 29At kayo'y inihahalal kong isang kaharian, na gaya
nga ng pagkahalal sa akin ng aking Ama, 30Upang kayo'y magsikain at
magsiinom sa aking dulang sa kaharian ko; at kayo'y magsisiupo sa mga luklukan,
na inyong huhukuman ang labingdalawang angkan ni Israel. 31Simon,
Simon, narito, hiningi ka ni Satanas upang ikaw ay maliglig niyang gaya ng
trigo: 32Datapuwa't ikaw ay ipinamanhik ko, na huwag magkulang ang
iyong pananampalataya; at ikaw, kung makapagbalik ka nang muli, ay papagtibayin
mo ang iyong mga kapatid. 33At sinabi niya sa kaniya, Panginoon,
nakatalaga akong sumama sa iyo sa bilangguan at sa kamatayan. 34At
kaniyang sinabi, Sinasabi ko sa iyo, Pedro, na hindi titilaok ngayon ang manok,
hanggang sa ikaila mong makaitlo na ako'y hindi mo nakikilala. 35At
sinabi niya sa kanila, Nang kayo'y suguin ko na walang supot ng salapi, at supot
ng pagkain, at mga pangyapak, kinulang baga kayo ng anoman? At kanilang sinabi,
Hindi. 36At sinabi niya sa kanila, Nguni't ngayon, ang mayroong supot
ng salapi ay dalhin ito, at gayon din ang supot ng pagkain; at ang wala, ay
ipagbili niya ang kaniyang balabal, at bumili ng isang tabak. 37Sapagka't
sinasabi ko sa inyo, na kinakailangang matupad sa akin itong nasusulat, At
ibinilang siya sa mga suwail: sapagka't ang nauukol sa akin ay may katuparan.
38At sinabi nila, Panginoon, narito ang dalawang tabak. At sinabi
niya sa kanila, Sukat na. 39At siya'y lumabas, at pumaroon, ayon sa
kaniyang kaugalian, sa bundok ng mga Olivo; at nagsisunod naman sa kaniya ang
mga alagad. 40At nang siya'y dumating sa dakong yaon, ay sinabi niya
sa kanila, Magsipanalangin kayo nang huwag kayong magsipasok sa tukso. 41At
siya'y humiwalay sa kanila na may agwat na isang itsang bato; at siya'y
nanikluhod at nanalangin, 42Na sinasabi, Ama, kung ibig mo, ilayo mo
sa akin ang sarong ito: gayon ma'y huwag mangyari ang aking kalooban, kundi ang
iyo. 43At napakita sa kaniya ang isang anghel na mula sa langit, na
nagpalakas sa kaniya. 44At nang siya'y nanglulumo ay nanalangin siya
ng lalong maningas; at ang kaniyang pawis ay naging gaya ng malalaking patak ng
dugo na nagsisitulo sa lupa. 45At nang magtindig siya sa kaniyang
pananalangin, ay lumapit siya sa mga alagad, at naratnan silang nangatutulog
dahil sa hapis, 46At sinabi sa kanila, Bakit kayo nangatutulog?
mangagbangon kayo at magsipanalangin, upang huwag kayong magsipasok sa tukso.
47Samantalang nagsasalita pa siya, narito, ang isang karamihan, at
siyang tinatawag na Judas, na isa sa labingdalawa, ay nangunguna sa kanila; at
siya'y lumapit kay Jesus upang ito'y hagkan. 48Datapuwa't sinabi ni
Jesus sa kaniya, Judas, sa isang halik baga ay ipinagkakanulo mo ang Anak ng
tao? 49At nang makita ng mga kasama niya ang mangyayari, ay kanilang
sinabi, Panginoon, magsisipanaga baga kami ng tabak? 50At tinaga ng
isa sa kanila ang alipin ng dakilang saserdote, at tinigpas ang kanang tainga
niya. 51Datapuwa't sumagot si Jesus, na nagsabi, Pabayaan ninyo sila
hanggang dito. At hinipo niya ang tainga ng alipin, at ito'y pinagaling. 52At
sinabi ni Jesus sa mga pangulong saserdote, at sa mga punong kawal sa templo, at
sa mga matanda, na nagsidating laban sa kaniya, Kayo'y nagsilabas, na tila laban
sa isang tulisan, na may mga tabak at mga panghampas? 53Nang ako'y
kasama ninyo sa templo araw-araw, ay hindi ninyo iniunat ang inyong mga kamay
laban sa akin; datapuwa't ito ang inyong oras, at ang kapangyarihan ng
kadiliman. 54At kanilang dinakip siya, at dinala siya, at ipinasok
siya sa bahay ng pangulong saserdote. Datapuwa't sa malayo'y sumusunod si Pedro.
55At nang makapagpadikit nga sila ng apoy sa gitna ng looban, at
mangakaupong magkakasama, si Pedro ay nakiumpok sa gitna nila. 56At
isang alilang babae, na nakakakita sa kaniya samantalang siya'y nakaupo sa
liwanag ng apoy, ay tinitigan siya, at sinabi, Ang taong ito ay kasama rin niya.
57Datapuwa't siya'y nagkaila, na nagsasabi, Babae, hindi ko siya
nakikilala. 58At pagkaraan ng isang sangdali ay nakita siya ng iba,
at sinabi, Ikaw man ay isa sa kanila. Datapuwa't sinabi ni Pedro, Lalake, ako'y
hindi. 59At nang makaraan ang may isang oras, ay pinatotohanan ng iba
pa, na nagsasabi, Sa katotohanan, ang taong ito'y kasama rin niya; sapagka't
siya'y Galileo. 60Datapuwa't sinabi ni Pedro, Lalake, hindi ko
nalalaman ang sinasabi mo. At pagdaka, samantalang siya'y nagsasalita pa, ay
tumilaok ang manok. 61At lumingon ang Panginoon, at tinitigan si
Pedro. At naalaala ni Pedro ang salita ng Panginoon, kung paanong sinabi niya sa
kaniya, Bago tumilaok ang manok ngayon, ay ikakaila mo akong makaitlo. 62At
siya'y lumabas, at nanangis ng kapaitpaitan. 63At nililibak si Jesus,
at siya'y sinasaktan ng mga taong nangagbabantay. 64At siya'y
piniringan nila, at tinatanong siya, na sinasabi, Hulaan mo; sino ang sa iyo'y
humampas? 65At sinabi nila ang ibang maraming bagay laban sa kaniya,
na siya'y inaalimura. 66At nang araw na, ay nagkatipon ang kapulungan
ng matatanda sa bayan, ang mga pangulong saserdote, at gayon din ang mga
eskriba, at dinala siya sa kanilang Sanedrin, na sinasabi, 67Kung
ikaw ang Cristo, ay sabihin mo sa amin. Datapuwa't sinabi niya sa kanila, Kung
sabihin ko sa inyo, ay hindi ninyo ako paniniwalaan: 68At kung kayo'y
aking tanungin, ay hindi kayo magsisisagot. 69Datapuwa't magmula
ngayon ang Anak ng tao ay mauupo sa kanan ng kapangyarihan ng Dios. 70At
sinabi nilang lahat, Kung gayo'y ikaw baga ang Anak ng Dios? At sinabi niya sa
kanila, Kayo ang nangagsasabi na ako nga. 71At sinabi nila, Ano pa
ang kailangan natin ng patotoo? sapagka't tayo rin ang nangakarinig sa kaniyang
sariling bibig."
[Footnote: l Other ancient authorities omit verses 43 and 44]
Layunin ng Kabanata 22
Ang Pista ng Paskuwa 30 CE
Ang mga detalye at ang
Kahalagahan ng Paskuwa ay ibinigay sa Komentaryo sa Mateo (F040vi). Ang oras ng Paskuwa ay detalyado sa teksto
Oras ng Pagpapako sa Krus at Pagkabuhay na Mag-uli
(No. 159).
(Mat. 26:1-27:66; Mar. 14:1-15:47; Jn. 13:1-19:42).
vv. 1-2 Ang mga pinuno ng relihiyon ay nagbabalak na patayin
si Jesus (Mat. 26:2-5; Mar. 14:1-2;
Jn. 11:47-53).
Ang mga pinuno, gaya ng
makikita sa mga naunang kabanata, ay nagbabalak na patayin ang Mesiyas sa loob
ng ilang panahon.
Ang Paskuwa na ito, alinsunod
sa hula, ay kumilos sila at naghanap ng kasabwat.
vv. 3-6 Pumayag si Judas na ipagkanulo si Jesus (Mat. 26:14-16; Mar. 14:10-11; Jn. 13:2); v. 5 Mat.
26:15 n.
Pumayag si Judas na
ipagkanulo si Cristo gaya ng inihula.
vv. 7-13 Naghahanda
ang mga alagad para sa Paskuwa (Mat.
26:17-19; Mar. 14:12-16).
v. 7 Ex. 12:18-20; Deut. 16:5-8.
v. 10 Nagkaroon ng ilang naunang senyas upang protektahan
ang lokasyon mula sa mga awtoridad. Ang isang lalaking may dalang banga ng tubig
ay hindi pangkaraniwan at walang alinlangan na ito ay upang kilalanin at
protektahan ang lokasyon ng tirahan na kanilang tinutuluyan.
v. 11 Ang pagkakakilanlan ng
may-bahay ay hindi kilala tingnan Mar. 14:51 n).
v. 12 Ang silid sa itaas ay
nasa ikalawang palapag na malamang na
nagmumula sa labas ng hagdanan.
22:14-23; Mat. 26:20-29; Mar. 14:17-25; Jn.
13:21-30.
Sa araw ng 13 Abib, bago magsimula ang 14 Abib sa
EENT o dilim noong Martes ng gabi 4 Abril 30 CE ang mga apostol ay pumasok sa
gusaling nakalaan para sa kanila bilang pansamantalang tirahan sa ilalim ng
Kautusan (Deut. 16:5-8), at nagsimulang maghanda para sa paghahain ng Paskuwa sa
susunod na araw na magaganap sa 3pm 14 Abib, o Miyerkules 5 Abril 30 CE, para sa
hapunan ng Paskuwa nang gabing iyon pagkatapos ng EENT noong 5 Abril. Tingnan
ang
Paskuwa (No. 098). Ang
lahat ng mga kaganapang ito ay naganap sa ilalim ng mga pagpapasiya sa
Kalendaryo ng Templo (tingnan (No. 156)), na lahat ay nasa lugar sa oras na iyon at tinutukoy sa mga paaralang
pang-astronomiya. Ito ay hindi kailanman ginawa sa pamamagitan ng pagmamasid,
maliban na malayo sa Templo sa paglalakbay, tatlong araw bago ang kaganapan sa
pamamagitan ng pagmamasid sa Lumulubog na Buwan na nababanaag sa tubig sa isang
pinggan. Ang modernong Judio o Hillel Calendar kasama ang mga pagpapaliban nito,
at batay sa mga intercalasyon ng taga-Babylonia na dinala mula sa Babylonia
noong 344 CE, at inilabas ni Hillel II noong 358 CE, na ilang siglo pa sa
hinaharap at hindi sila kailanman iningatan ng Iglesia sa loob ng dalawang
milenyo hanggang sa ipinakilala ito sa mga Iglesia ng Diyos noong 1940s. Mula
noon ang mga Iglesia ng Diyos na pinapanatili si Hillel, at ang mga Judio mula
nang iwanan nila ang Kalendaryo ng Templo sa pamamagitan ng mga panlilinlang
pagkatapos ng 70 CE, ay hindi kailanman nag-ingat ng isang banal na araw sa mga
tamang araw maliban sa aksidente at sa mga 30% nito ay wala man lang sa tamang
mga buwan. (tingnan din No.195; 195B; 195C; 195D). Ang mga Saksi at pagkatapos si Cristo at ang Hukbo ay yayapakan ang
kasanayang ito sa taon ng jubileo sa kanyang pagbabalik, kasama ang lahat ng
hindi magsisisi. Gayon din ang Linggo (111 CE) at ang kapistahan ng Mahal na
Araw at ang pagkamatay ng diyos na si Attis sa Biyernes/Linggo na Pagkabuhay na
Mag-uli ay hindi nakapang-manghimasok sa loob ng mahigit isang daang taon at
pagkatapos sa Roma mula 154-192 ay nagdulot ng pagkakahati sa mga Iglesia sa
ilalim ng
Mga Pagtatalo sa Quartodeciman (No. 277).
Ang mga maling pananampalataya
na ito ay yayapakan lahat at ang mga may kasalanan ay papatayin lahat, maliban
kung sila ay magsisi sa Pagbabalik o bago sa ilalim ng mga Saksi. (Amos 9:8-11 (F030); Is. 6:9-13; Zac. 12:8; 14:16-19).
vv. 14-30 Si Jesus at ang mga alagad ay may Huling Hapunan (Mat. 26:20-29; Mar. 14:17-25; Jn. 13:21-30); v 14. Ang oras –
ang pagkain pagkatapos ng dilim.
v. 15 12:49-50; v. 16 Dito
itinatag ni Jesus ang Ikalawang Sakramento ng Iglesia na itinatag niya sa mga
pamamaraang ibinigay kay Moises sa Sinai (Mga Gawa 7:30-53; 1Cor. 10:1-4). Ito
ang naging pagpapanibago ng
Tipan ng Diyos (No. 152) sa Kaharian (13:28-29; 14:15; 22:28-30). v. 17 ang
mga panalangin sa tinapay at alak ay nagtatag ng Sakramento ng Hapunan ng
Panginoon sa Iglesia para sa lahat ng panahon.
v. 19 1Cor. 11:23-26; v.
21 Awit. 41:9; Jn. 13:21-30;
22:24-30 Mat. 20:25-28; Mar. 10:42-45;
v. 24 9:46; Mar. 9:34; Jn. 13:3-16;
v. 25 Tagapagpala isang
titulong ipinagkaloob sa mga haring Helenistiko. v. 26 tingnan Mar. 9:35
n.
v. 28 Pagtukso sa akin
4:13; Heb. 2:18; 4:15;
v. 29 Mar.
14:25; Heb. 9:20;
v. 30 Mar. 10:37; Apoc. 3:21;
20:4.
Ang pagkain na ito ay hindi ang hapunan ng Paskuwa
kundi ang pagkain ng paghahanda o chegigoh meal na nagtatag ng Ikalawang
Sakramento ng Iglesia. (No. 150), (ang una bilang Bautismo (No. 052). Iyon ay Ang
Hapunan ng Panginoon
(No. 103) may Paghuhugas ng paa (No. 099) at Tinapay at Alak (No. 100). Hindi ito ang hapunan ng Paskuwa, dahil ito ay kinakain na may
kasamang sabaw. Ang hapunan ng Paskuwa ay dapat na inihaw (Ex. 12:6-10).
Si Cristo ay pinatay sa eksaktong oras na pinatay
ang unang kordero ng Paskuwa at ang Paskuwa ay kinakain sa gabi simula 15 Abib.
Ang Tinapay na kinuha sa Hapunan ng Panginoon ay walang lebadura mula noon,
dahil ito ay isang paggunita na hain o handog, at sa ilalim ng Kautusan na dapat
walang lebadura. Ang alak ay at dapat palaging pinakasim na alak, mula sa mga
pahayag ni Cristo at ang makasaysayang pagsasagawa ng mga Iglesia ng Diyos sa
loob ng dalawang libong taon, at hindi kailanman maaaring maging katas ng ubas,
sa kabila ng ilang mga aberasyon sa ika-20 siglo.
(tingnan din
Alak sa Bibliya (No. 188)).
22:31-38 Hinulaan ni Jesus ang pagkaila ni Pedro (Mat. 26:33-35; Mar. 14:29-31; Jn. 13:37-38).
v. 31 Job 1:6-12;
v. 34 vv. 54-62; v. 35 10:4;
v. 36 Ang tabak ay tila sinadya kay Jesus na ang mga
hinirang ay dapat na maging handa na mamuhay sa pamamagitan ng sariling mga
mapagkukunan laban sa poot. Ipinagpalagay ng mga alagad na ang bawat isa ay
dapat armado, ngunit sapat na iyon para magkaroon ng dalawang espada (v. 38). v.
37 Is. 53:12.
22:39-46 Si Jesus ay nanlulumo sa hardin (Mat. 26:30, 36-46; Mar. 14:22, 32-42).
v. 39 Jn. 18:1-2; v. 41 Heb.
5:7-8; Luc. 11:4;
v. 42 sarong Yaong
pinaglaanan ng Diyos, pagpapala man (Awit. 16:5; 116:13) o paghatol (Is. 51:17;
Panag. 4:21). Dito ito ay tumutukoy sa pagdurusa at kamatayan ni Cristo (Mat.
20:22; Mar. 10:38).
22:43-44 Malamang
na ang mga talatang ito ay hindi bahagi ng orihinal na Ebanghelyo ni Lucas dahil
ang mga mahahalagang unang manuskrito ay kulang sa kanila, ang MSS ng Ikalawang
siglo ay naglalaman ng mga ito at sumasalamin sa tradisyon mula sa unang siglo
tungkol sa pagdurusa ni Cristo. (tingnan Oxf. RSV n.)
v. 43 Mat. 4:11; Mga Gawa
12:15 n.
v. 44 2Cor. 8:9; Film. 2:6-8;
Heb. 2:9, 17-18; 4:15; 5:8; 1Ped. 2:21-24; 4:1.
vv. 47-53 Si Jesus ay ipinagkanulo at dinakip (Mat.
26:47-56; Mar. 14:43-52; Jn. 18:3-11).
v. 47 Mat. 26:50 n; v. 52 Si
Lucas lamang ang nagsabi na ang pag-asam ng pagdakip kay Jesus ay nakaakit sa
mga pinuno ng mga Levitical (tinatawag na Judio) mga saserdote (Mat. 26:47,57;
Mar. 14:43; Jn. 18:3).
22:54-71 Si Jesus bago si Caifas
vv. 54-65 Ikinaila ni Pedro na kilala niya si Jesus (Mat. 26:69-75; Mar. 14:66-72; Jn. 18:25-27).
vv. 54-55 Jn. 18:12-16;
vv. 56-62 Jn. 18:16-18, 25-27;
v. 59 Tingnan Mat. 26-73 n; v. 61 7:13, 22-34;
vv. 63-65 Jn. 18:22-24.
vv. 66-71 Ang konseho ng mga lider ng relihiyon ay hinahatulan
si Jesus (Mat. 27:1-2 n; (F040vi); Mar. 15:1) (F041iv);
Jn. 18:25-27; (F043v)
v. 66 Mat. 27:1 n.
vv. 69-71 Ang mga Huling Araw sa Katapusan ng Kapanahunan
Mula sa Bibig ni Cristo sa
kanyang paglilitis.
Ang huling paghahanda sa mga
huling araw ay nakikita ang Pagyayanig ng Israel bilang bayan ng Diyos.
Ang Amos 9:8-11 ay nagpapakita na ang mga mata ng Diyos ay nasa makasalanang
kaharian at mga tao, at hinuhulaan ang pagkawasak nito, maliban na ang Diyos ay
hindi lubos na pupuksain ang sambahayan ni Jacob. Magkakaroon ng pagyayanig sa
Israel sa buong mundo, ngunit walang maliit na bato ang mahuhulog sa lupa, o
mawawala. Lahat ng makasalanan sa Israel ay mamamatay sa pamamagitan ng tabak;
ang mga nagsasabing hindi tayo aabutan ng kasamaan. Sa araw na iyon ay ibabangon
ng Diyos ang kubol ni David na bumagsak at aayusin ang mga sira nito, at muling
itatayo gaya noong unang panahon.. (cf. gayundin Is. 6:9-13; Zac 12:8). Ang
nalalabi ay ang Banal na Binhi. Ito ang magiging
Unang Pagkabuhay na Mag-uli (No. 143A) at
Lambak ng Tuyong Buto (No. 234) sa pagbabalik ng Mesiyas at ang nabubuhay na
pisikal na labi para sa sistemang milenyo sa Kaharian ng Diyos (tingnan
Mga Digmaan sa Wakas Bahagi IV: Pagwawakas ng
Maling Relihiyon (No. 141F);
Mga Digmaan sa Wakas Bahagi IV(b): Katapusan ng Panahon (No.141F_2);
Mga Digmaan ng Wakas na Bahagi V: Pagpapanumbalik para sa Milenyo (No.141G);
Ang Gintong Jubileo (No. 300);
Mga Digmaan ng Wakas Bahagi V(b): Paghahanda sa Elohim (No. 141H)).
Kabanata 23
1At nagsitindig ang buong
kapulungan nila, at dinala siya sa harap ni Pilato. 2At
nangagpasimula silang isumbong siya, na sinasabi, Nasumpungan namin ang taong
ito na pinasasama ang aming bansa, at ipinagbabawal na bumuwis kay Cesar, at
sinasabi na siya rin nga ang Cristo, ang hari. 3At tinanong siya ni
Pilato, na nagsasabi, Ikaw baga ang Hari ng mga Judio? At sumagot siya at
sinabi, Ikaw ang nagsasabi. 4At sinabi ni Pilato sa mga pangulong
saserdote at sa mga karamihan, Wala akong masumpungang kasalanan sa taong ito.
5Datapuwa't sila'y lalong nangagpipilit na sinasabi, Ginugulo niya
ang bayan, na nagtuturo sa buong Judea, magbuhat sa Galilea hanggang sa dakong
ito. 6Datapuwa't nang ito'y marinig ni Pilato, ay itinanong niya kung
ang taong yaon ay Galileo. 7At nang maunawa na siya'y nasasakop ni
Herodes, ay ipinadala niya siya kay Herodes, na nang mga araw na yaon ay nasa
Jerusalem din naman. 8Nang makita nga ni Herodes si Jesus, ay nagalak
siyang lubha: sapagka't malaon nang hinahangad niya na makita siya, sapagka't
siya'y nakabalita tungkol sa kaniya; at siya'y naghihintay na makakita ng ilang
himalang gawa niya. 9At tinanong niya siya ng maraming salita;
datapuwa't siya'y hindi sumagot ng anoman. 10At ang mga pangulong
saserdote at mga eskriba ay nagsitindig, na isinusumbong siyang mainam. 11At
si Herodes na kasama ang kaniyang mga kawal ay inalimura siya, at siya'y
nilibak, at sinuutan siya ng maringal na damit, at ipinabalik siya kay Pilato.
12At nang araw ding yaon ay naging magkaibigan si Herodes at si
Pilato: sapagka't dating sila'y nagkakagalit. 13At tinipon ni Pilato
ang mga pangulong saserdote, at ang mga pinuno at ang bayan, 14At
sinabi sa kanila, Dinala ninyo sa akin ang taong ito na gaya ng isang
nagpapasama sa bayan: at narito, nang aking siyasatin siya sa harapan ninyo, ay
wala akong nasumpungang anomang sala sa taong ito, tungkol sa mga bagay na
isinusumbong ninyo laban sa kaniya; 15Wala, kahit si Herodes man;
sapagka't siya'y ipinabalik niyang muli sa atin; at narito, walang anomang
karapatdapat sa kamatayan na ginawa niya. 16Siya nga'y aking
parurusahan, at siya'y pawawalan. 17Kinakailangan nga niyang sa
kanila'y magpakawala ng isang bilanggo sa kapistahan. 18Datapuwa't
silang lahat ay nagsisigawang paminsan, na nangagsabi, Alisin mo ang taong ito,
at pawalan mo sa amin si Barrabas: 19Isa na ibinilanggo dahil sa
isang paghihimagsik na ginawa sa bayan, at sa pagpatay. 20At si
Pilato'y nagsalitang muli sa kanila, sa pagnanais na pawalan si Jesus; 21Datapuwa't
sila'y nagsigawan, na sinasabi, Ipako sa krus, ipako siya sa krus. 22At
kaniyang sinabi sa kanila, na bilang ikatlo, Bakit, anong masama ang ginawa ng
taong ito? Wala akong nasumpungang anomang kadahilanang ipatay sa kaniya:
parurusahan ko nga siya, at siya'y pawawalan. 23Datapuwa't pinipilit
nilang hingin sa malalakas na tinig, na siya'y ipako sa krus. At nanaig ang
kanilang mga tinig. 24At hinatulan ni Pilato na gawin ang kanilang
hinihingi, 25At pinawalan niya yaong ibinilanggo dahil sa
paghihimagsik at sa pagpatay, na siyang kanilang hiningi; datapuwa't ibinigay si
Jesus sa kalooban nila. 26At nang siya'y kanilang dalhin ay kanilang
pinigil ang isang Simong taga Cirene, na nanggaling sa bukid, at ipinasan sa
kaniya ang krus, upang dalhin sa likuran ni Jesus. 27At siya'y
sinusundan ng isang makapal na karamihan sa bayan, at ng mga babaing nagiiyakan
at nananambitan dahil sa kaniya. 28Datapuwa't paglingon sa kanila ni
Jesus ay sinabi, Mga anak na babae ng Jerusalem, huwag ninyo akong tangisan,
kundi tangisan ninyo ang inyong sarili, at ang inyong mga anak. 29Sapagka't
narito, darating ang mga araw, na kanilang sasabihin, Mapapalad ang mga baog, at
ang mga tiyang kailan ma'y hindi nangagdalang-tao, at ang mga dibdib na kailan
man ay hindi nangagpapasuso. 30Kung magkagayon ay magpapasimulang
sabihin nila sa mga bundok, mangahulog kayo sa ibabaw namin; at sa mga burol,
Takpan ninyo kami. 31Sapagka't kung ginagawa ang mga bagay na ito sa
punong kahoy na sariwa, ano kaya ang gagawin sa tuyo? 32At dinala rin
naman na kasama niya, ang dalawang tampalasan, upang patayin. 33At
nang dumating sa dakong tinatawag na Bungo, ay kanilang ipinako roon siya sa
krus, at ang mga tampalasan, isa sa kanan at isa sa kaliwa. 34At
sinabi ni Jesus, Ama, patawarin mo sila; sapagka't hindi nila nalalaman ang
kanilang ginagawa. At sa pagbabahabahagi nila ng kaniyang mga suot ay kanilang
pinagsapalaranan. 35At nakatayong nanonood ang bayan. At tinutuya
naman siya ng mga pinuno, na sinasabi, Nagligtas siya sa mga iba; iligtas niya
ang kaniyang sarili, kung ito ang Cristo ng Dios, ang hinirang niya. 36At
nililibak rin naman siya ng mga kawal, na nagsisilapit sa kaniya, na dinudulutan
siya ng suka, 37At sinabi, Kung ikaw ang Hari ng mga Judio, iligtas
mo ang iyong sarili. 38At mayroon naman sa itaas niya na isang
pamagat, ITO'Y ANG HARI NG MGA JUDIO. 39At siya'y inalipusta ng isa
sa mga tampalasang nabibitin, na sinasabi, Hindi baga ikaw ang Cristo? iligtas
mo ang iyong sarili at kami. 40Datapuwa't sumagot ang isa, at
pagsaway sa kaniya'y sinabi, Hindi ka pa baga natatakot sa Dios, yamang ikaw ay
nasa gayon ding kaparusahan? 41At tayo sa katotohanan ay ayon sa
katuwiran; sapagka't tinanggap natin ang nararapat na kabayaran sa ating mga
gawa; datapuwa't ang taong ito'y hindi gumagawa ng anomang masama. 42At
sinabi niya, Jesus, alalahanin mo ako, pagdating mo sa iyong kaharian. 43At
sinabi niya sa kaniya, Katotohanang sinasabi ko sa iyo, Ngayon ay kakasamahin
kita sa Paraiso. 44At nang may oras na ikaanim na, ay nagdilim sa
ibabaw ng buong lupa, hanggang sa oras na ikasiyam, 45At nagdilim ang
araw: at nahapak sa gitna ang tabing ng templo. 46At si Jesus, na
sumigaw ng malakas na tinig, ay nagsabi, Ama, sa mga kamay mo ay
ipinagtatagubilin ko ang aking espiritu: at pagkasabi nito, ay nalagot ang
hininga. 47At nang makita ng senturion ang nangyari, ay niluwalhati
niya ang Dios na nagsasabi, Tunay na ito'y isang taong matuwid. 48At
ang lahat ng mga karamihang nangagkatipon sa panonood nito, pagkakita nila sa
mga bagay na nangyari ay nangagsiuwing dinadagukan ang kanilang mga dibdib.
49At ang lahat ng mga kakilala niya at ang mga babaing sa kaniya'y
nagsisunod buhat sa Galilea, at nangasa malayo na pinagmamasdan ang mga bagay na
ito. 50At narito ang isang lalaking nagngangalang Jose, na isang
kasangguni, isang lalaking mabuti at matuwid: 51(Siya'y hindi umayon
sa kanilang payo at gawa), isang lalaking taga Arimatea, bayan ng mga Judio, na
naghihintay ng kaharian ng Dios; 52Ang taong ito'y naparoon kay
Pilato: at hiningi ang bangkay ni Jesus. 53At ito'y ibinababa niya,
at binalot ng isang kayong lino, at inilagay sa isang libingang hinukay sa bato,
na doo'y wala pang nalilibing. 54At noo'y araw ng Paghahanda, at
nalalapit na ang sabbath. 55At ang mga babae, na nagsisama sa kaniya
mula sa Galilea, ay nagsisunod, at tiningnan ang libingan, at kung paano ang
pagkalagay ng kaniyang bangkay. 56At sila'y nagsiuwi, at nangaghanda
ng mga pabango at mga unguento. At nang araw ng sabbath sila'y nangagpahinga
ayon sa utos.
[Footnote: mHere, or after verse 19, other authorities
add verse 17, Now he was obliged to release one man to them at the festival.]
Layunin ng Kabanata 23
vv. 1-5 Si Jesus ay nilitis sa harap ni Pilato
(Mat. 27:1-5; 11-14; Mar. 15:1-5; Jn. 18:28).
v. 1 Mat. 27:1-2; Mar. 15:1; Jn. 18:28;
v. 2 20:25 Ang paratang ay ipinararating na parang
pagtataksil.
v. 3 Mat. 27:11-12; Mar. 15:2-3; Jn. 18:29-38; Luc.
22:70; v. 4 23:14; 22:41; Mat. 27:24; Jn. 19:4, 6; Mga Gawa 13:28;
Tumanggi si Pilato na kunin ang mga relihiyosong ideya sa isang kriminal na
pampulitikang kahulugan. Ipinakikita ng teksto ni Lucas na hinangad ni Pilato na
palayain si Jesus ngunit sumuko siya nang matagal sa panggigipit ng mga Judio.
vv. 6-12 Si Jesus ay nilitis sa harap ni Herodes Antipas
Si Herodes ay anak ni
Herodes na Dakila (3.1 n). Ang yugto na ito ay iniulat lamang ni Lucas.
v. 8 9:9; Mga Gawa 4:27-28; v. 9 Mar. 15:5;
v. 11 Mar. 15:17-19; Jn. 19:2-3;
vv. 13-25 Ibinigay ni Pilato si Jesus upang patayin (Mat. 27:15-26; Mar. 15:6-15; Jn. 18:39; Jn.
19:16); v. 14 vv. 4, 22, 41; v. 16 Jn. 19:12-14;
23:18-25 Mat. 27:20-26; Mar. 15:11-15; Jn 18:38-40;
19:14-16; Mga Gawa 3:13-14.
23:26-56 Ang Pagbitay
vv. 26-31 Si Jesus ay dinala palayo upang patayin
(Mat. 27:32-34; Mar.
15:21-24; Jn. 19:17);
v. 26 Mat 27:32 n; Mk. 15:21 n; Jn. 19:17.
vv. 28-32 21:23-24; 19:41-44;
v. 30 Os. 10:8; v. 31 itinuturing na isang
salawikain na tumutukoy sa katotohanan na kung gagawin nila ito sa inosenteng
Cristo ano ang magiging kapalaran ng nagkasalang Jerusalem (v. 28). Ihambing
1Ped. 4:17-18.
vv. 32-43 Si Jesus ay inilagay sa tulos (Mat. 27:33-44; Mar. 15:22-32; Jn. 19:17-27)
v. 34 Blg. 15:27-31; Mga Gawa 7:60; Awit. 22:18;
v. 35 4:23;
v. 36 Awit. 69:21; tingnan Mat. 27:48 n; Mar. 15:23;
v. 41 vv. 4, 14, 22;
v. 42 Marahil ang mga paratang laban kay Jesus ang
nag-udyok sa panawagan ng magnanakaw sa kanya (vv. 2, 3, 38) na nag-iisip sa mga
tuntunin ng 21:27-28. Siya ay pinangakuan ng higit pa sa hinihiling niya na
nagpapahiwatig na ang kapangyarihan ng Kaharian ay talagang nasa kanila at hindi
sa hinaharap (Mat. 6:10). Ang Paraiso, gaya ng Sinapupunan ni Abraham (6:22), ay
isang terminong ginamit sa Juda para sa lugar na matutuluyan ng mga patay na
naghihintay sa Pagkabuhay na Mag-uli.
(tingnan Eccl. 12:7) (tingnan din Oxf. RSV n).
v. 43 Apoc. 2:7 (tingnan din 2Cor.
12:3 para sa anecdotal na komento ni Paul). Ang teksto ay napagmalian ng mga Gnostics upang bigyang-katwiran ang
kanilang mga maling doktrina ng langit at impiyerno. Mayroong dalawang elemento
sa komento. Sinabi ni Cristo: "Sinasabi ko sa iyo ngayon, makakasama kita sa
paraiso." Maling inilagay ng Gnostic Antinomians ang kuwit sa Ingles. Wala ito
sa Griyego. Mula sa v. 42 n sa itaas, ang tradisyon ng mga Judio ay ang nephesh
ng mga patay ay babalik sa Diyos na nagbigay nito (Ec. 12:7).
Sa kahulugang iyon ay tinukoy nila ito bilang
"paraiso".
vv. 44-49 Namatay si Jesus sa stauros o tulos (Mat. 27:45-56; Mar. 15:33-41; Jn. 19:25-30).
v. 44 Mat. 27:45 n; v. 45 Ex. 26:31-35; Heb. 9:8,
10:19-20 Nawala ang liwanag ng araw tingnan ang note re n. r sa
Oxf. RSV na nagsasaad: Ang pagsasalin ay hindi tiyak: r o natabunan ang araw,
iba pang mga sinaunang awtoridad nabasa ang araw ay nagdilim. Ang araw ay
nagdilim ang posibleng pagtutukoy.
v. 46 Awit. 31:5; v. 48 Itong tanyag na
pampublikong pagsisisi ay tumutupad sa propesiya sa Zac. 12:10.
v. 49 8:1-3; 23:55-56; 24:10; Awit. 38:11;
Si Cristo ay pinatay sa isang
stauros na isang matalas na istaka na inimbento ng mga Phoenician para sa
parusang kamatayan. Hindi idinagdag ng mga Romano ang pakrus na piraso dito
hanggang sa maraming taon pagkatapos mamatay si Cristo.
Ang effigy ng Attis ay dinala
sa paligid ng Roma sa isang equilateral na Sun Cross at ito ay nagbunga ng cross
myth sa Roma (tingnan
Ang Krus: Ang Pinagmulan at Kahalagahan Nito (No.
039)). Ang mga Griyegong teksto ng
Bibliya ay hindi naglalaman ng anumang salita na nagsasaad ng krus, at tanging
ang salitang stauros (SGD 4716) ang ginagamit, ibig sabihin ay istaka
(mula sa SGD 2476). Ang salitang Griyego na isinalin bilang ipinako sa krus
ay stauroo (SGD 4717) na nangangahulugang ipako sa isang stauros. Ang ibang
salitang ginamit ay Sustauroo (mula sa 4862 at 4717) na nangangahulugang
ipako sa isang stauros kasama ng iba (Mat. 27:44; Mar. 15:32; Jn. 19:32;
Gal. 21:20). Tingnan din ang Mga Gawa 2:23 para sa Prospegnumi (SGD 4362;
mula sa 4314 at 4078) na nangangahulugang ikabit sa isang istaka at maling
gamitin bilang “pagpapako sa krus.” Ang Heb. 6:6 ay ginagamit ang SGD 388
anastauroo (mula sa 303 at 4717 na nangangahulugang muling ilansang sa isang
stauros at isinalin bilang muling ipako sa krus, na hindi tama. Ang
stauros ay hindi man lang isang krus kaysa sa isang tungkod sa isang saklay,
gaya ng sinabi rin ni Bullinger. Itinala ni Frazer na noong Ika-apat na Siglo
ang mga saserdote ng Attis ay nagrereklamo na ang mga “Cristiano” sa Roma ay
ninakaw ang lahat ng kanilang mga doktrina, na talagang ginawa nila.
vv. 50-56 Si Jesus ay inilagay sa libingan (Mat. 27:57-61; Mar. 15:42-47; Jn. 19:38-42; Mga
Gawa 13:29).
Si Jose ng Arimatea ay isang
miyembro ng konseho ng Sanhedrin. Ang mga teksto ay nagsasabi na siya ay isang
alagad ni Cristo, ngunit ang katotohanan ay higit na mahalaga. Siya ay isang
mangangalakal ng metal sa Britanya, at siya ay kapatid ni Heli (Luc. 3:23) ama
ng birhen. Pinagbigyan siya sa katawan ni Cristo upang ilibing dahil siya ang
pinakamatandang lalaking kamag-anak ng Mesiyas. Ang karaniwang pinapatay na mga
kriminal ay sinusunog sa Gehenna sa labas ng Jerusalem, ngunit ginawa ni Pilato
ang pagbubukod na ito at pinahintulutan siyang mailibing bilang pamilya ni Jose.
Ang anak ni Jose na si Ana ay ikinasal kay Bran na hari ng mga Briton. Tinawag
si Bran na pinagpala dahil ikinasal siya sa pinsan ng ina ni Cristo.
Ang kasaysayan ay matapat na pinananatili ng Welsh
(tingnan Ashley M., Mammoth Book of British Kings and Queens, Carroll and
Graf, New York, 1998/9 re notes on Bran and Joseph); tingnan din No.
232). Sa Britanya ang karamihan ng nabubuhay na
Desponyini, o ang Pamilya ni Cristo, ay naninirahan (232 ibid). Ang apo ni
Jose ay si Arviragus na hari ng mga Silurians sa Britanya.
Ang pamangkin ni Arviragus na si Linus ap Caradog ay isa sa Pitumpu na inorden
ni Cristo at siya ang naging unang obispo ng Roma. Ibinigay ni Arviragus kina
Jose at Linus ang labindalawang balat ng lupa sa Glastonbury para sa Iglesia
doon, at si Aristobulus na inorden kasama ni Linus ni Cristo ay pumunta doon
bilang unang obispo nito sa Britanya (tingnan
Pagtatatag ng Iglesia sa ilalim ng Pitumpu
(No. 122D).
v. 51 konseho Ang Sanhedrin (tingnan din Jn. 11:47 n);
v. 52 Mat. 27:58; v. 53 Mga Gawa 13:29;
v. 54 Ang Sabbath
Ang Sabbath na iyon ay ang Unang Banal na Araw ng Tinapay na Walang Lebadura na
nagsimula noong gabing iyon (Miyerkules 5 Abril 30 CE) sa EENT o dilim at hindi
ito ang lingguhang Sabbath, gaya ng pinaniniwalaan ng mga saserdote ng Mga Kulto
ng Araw ng Diyosa ng Mahal na Araw.
(cf.
Oras ng Pagpapako sa Krus at Pagkabuhay na Mag-uli (No. 159)).
Walang araw sa buong linggo ng taong ito o sa
kalapit na mga sumunod na taon na tumapat ang 14 Abib ng Biyernes. Tumapat ito
noong Huwebes noong 33 CE at samakatuwid ang mga pagpapaliban ay hinikayat ng
mga huling Athanasian sa Roma upang i-claim ang Biyernes na kamatayan sa taong
iyon ngunit ang oras ay ganap na mali. Gayunpaman, ang Hillel ay hindi pa
naibigay hanggang 358 CE ni Hillel II, at ang mga pagpapaliban ay hindi umiiral
sa panahon ng Templo (tingnan
Kalendaryo ng Diyos No
156)). Ang Kalendaryo ay kinakalkula sa mga paaralang pang-astronomiya ilang
taon nang maaga, gaya ng malinaw na sinabi ni Philo (ibid). Ang kapistahan ng
Israelita at Anglo-Saxon sa diyosang Easter (mula sa Ishtar, o Ashtoreth, asawa
ni Baal), na pinagtibay ng Trinitarianong Cristianismo, ay nagmula sa mga alamat
ng kulto ng araw sa pagsamba sa diyos na si Attis sa Roma (tingnan
Pinagmulan ng Pasko at Mahal na Araw (No. 235);
Ang
Mga Pagtatalo sa Quartodeciman (No. 277);
at saka
Kalendaryo ng Diyos (No.
156)). v. 56 Mar. 16:1; Ex. 12:16; 20:10. Tingnan
Paskuwa (No. 098).
Kabanata 24
1Datapuwa't nang unang
araw ng sanglinggo pagkaumagang-umaga, ay nagsiparoon sila sa libingan, na may
dalang mga pabango na kanilang inihanda. 2At nasumpungan nilang
naigulong na ang bato mula sa libingan. 3At sila'y nagsipasok, at hindi nila
nangasumpungan ang bangkay ng Panginoong Jesus. 4At nangyari, na
samantalang sila'y nangatitilihan dahil dito, narito, tumayo sa tabi nila ang
dalawang lalake na nakasisilaw ang mga damit: 5At nang sila'y
nangatatakot at nangakatungo ang kanilang mga mukha sa lupa ay sinabi nila sa
kanila, Bakit hinahanap ninyo ang buhay sa gitna ng mga patay? 6Wala
siya rito, datapuwa't nagbangon: alalahanin ninyo ang salita niya sa inyo nang
siya'y nasa Galilea pa, 7Na sinasabi, Kinakailangan na ang Anak ng
tao ay ibigay sa mga kamay ng mga taong makasalanan, at ipako sa krus, at
magbangong muli sa ikatlong araw. 8At naalaala nila ang kaniyang mga
salita, 9At nagsibalik mula sa libingan, at ibinalita ang lahat ng
mga bagay na ito sa labingisa, at sa lahat ng mga iba pa. 10Sila
nga'y si Maria Magdalena, si Juana, at si Mariang ina ni Santiago: at iba pang
mga babaing kasama nila ang nangagbalita ng mga bagay na ito sa mga apostol.
11At ang mga salitang ito'y inakala nilang walang kabuluhan; at hindi
nila pinaniwalaan. 12Datapuwa't nagtindig si Pedro, at tumakbo sa
libingan; at nang siya'y tumungo pagtingin niya sa loob, ay nakita niya ang mga
kayong lino na nangasa isang tabi; at umuwi siya sa kaniyang bahay na
nanggigilalas sa nangyaring yaon. 13At narito, dalawa sa kanila ay
naparoroon nang araw ding yaon sa isang nayong ngala'y Emaus, na may anim na
pung estadio ang layo sa Jerusalem. 14At kanilang pinaguusapan ang
lahat ng mga bagay na nangyari. 15At nangyari, na samantalang sila'y
naguusap at nagtatanongan, na si Jesus din ay lumapit, at nakisabay sa kanila.
16Datapuwa't sa mga mata nila'y may nakatatakip upang siya'y huwag
nilang makilala. 17At sinabi niya sa kanila, Ano ang mga salitaan
ninyong ito sa inyong paglalakad? At sila'y nagsitigil, na nangalulumbay ang mga
mukha. 18At isa sa kanila, na nagngangalang Cleopas, sa pagsagot ay
sinabi sa kaniya, Ikaw baga'y nakikipamayan lamang sa Jerusalem, at hindi
nakaalam ng mga bagay na doo'y nangyari nang mga araw na ito? 19At
sinabi niya sa kanila, Anong mga bagay? At sinabi nila sa kaniya, Ang mga bagay
tungkol kay Jesus na Nazareno, na isang propetang makapangyarihan sa gawa at sa
salita sa harap ng Dios at ng buong bayan: 20At kung paano ang
pagkabigay sa kaniya ng mga pangulong saserdote at ng mga pinuno upang hatulan
sa kamatayan, at siya'y ipako sa krus. 21Datapuwa't hinihintay naming
siya ang tutubos sa Israel. Oo at bukod sa lahat ng mga ito ay ngayon ang
ikatlong araw buhat nang mangyari ang mga bagay na ito. 22Bukod sa
rito iba sa mga babaing kasamahan namin na nagsiparoong maaga sa libingan, ay
nakapagtaka sa amin; 23At nang hindi mangasumpungan ang kaniyang
bangkay, ay nangagbalik sila, na nangagsabing sila nama'y nakakita ng isang
pangitain ng mga anghel, na nangagsabing siya'y buhay. 24At
nagsiparoon sa libingan ang ilang kasama namin, at nasumpungan nila alinsunod sa
sinabi ng mga babae: datapuwa't siya'y hindi nila nakita. 25At sinabi
niya sa kanila, Oh mga taong haling, at makukupad ang mga pusong
magsisampalataya sa lahat ng salita ng mga propeta! 26Hindi baga
kinakailangang si Cristo ay maghirap ng mga bagay na ito, at pumasok sa kaniyang
kaluwalhatian? 27At magmula kay Moises at sa mga propeta, ay
ipinaaninaw niya sa kanila ang mga bagay tungkol sa kaniya sa lahat ng mga
kasulatan. 28At sila'y malapit na sa nayong kanilang paroroonan: at
naganyo siyang wari may paroroonang lalo pang malayo. 29At siya'y
kanilang pinigil, na sinasabi, tumuloy ka sa amin, sapagka't gumagabi na, at
kumikiling na ang araw. At pumasok siya upang tumuloy sa kanila. 30At
nangyari, nang siya'y nakaupo na kasalo nila sa dulang ng pagkain, ay kaniyang
dinampot ang tinapay at binasbasan; at ito'y pinagputolputol, at ibinigay sa
kanila. 31At nangabuksan ang kanilang mga mata, at siya'y nakilala
nila; at siya'y nawala sa kanilang mga paningin. 32At sila-sila'y
nangagsabihan, Hindi baga nagaalab ang ating puso sa loob natin, habang tayo'y
kinakausap niya sa daan, samantalang binubuksan niya sa atin ang mga kasulatan?
33At sila'y nagsitindig sa oras ding yaon, at nangagbalik sa
Jerusalem, at naratnang nangagkakatipon ang labingisa, at ang kanilang mga
kasama. 34Na nangagsasabi, Tunay na nagbangong muli ang Panginoon, at
napakita kay Simon, 35At isinaysay nila ang mga bagay na nangyari sa
daan, at kung paanong siya'y nakilala nila nang pagputolputulin ang tinapay.
36At samantalang kanilang pinaguusapan ang mga bagay na ito, siya rin
ay tumayo sa gitna nila, at sa kanila'y nagsabi, Kapayapaa'y suma inyo. 37Datapuwa't
sila'y kinilabutan, at nangahintakutan, at inakala nila na nakakakita sila ng
isang espiritu. 38At sinabi niya sa kanila, Bakit kayo'y
nangagugulumihanan? at bakit nangyayari ang pagtatalo sa inyong puso? 39Tingnan
ninyo ang aking mga kamay at ang aking mga paa, ako rin nga: hipuin ninyo ako,
at tingnan; sapagka't ang isang espiritu'y walang laman at mga buto, na gaya ng
inyong nakikita na nasa akin. 40At pagkasabi niya nito, ay ipinakita
niya sa kanila ang kaniyang mga kamay at ang kaniyang mga paa. 41At
samantalang hindi pa sila nagsisisampalataya dahil sa galak, at
nagsisipanggilalas, ay sinabi niya sa kanila, Mayroon baga kayo ritong anomang
makakain? 42At binigyan nila siya ng isang putol na isdang inihaw.
43At kaniyang inabot yaon, at kumain sa harap nila. 44At
sinabi niya sa kanila, Ito ang aking mga salitang sinabi ko sa inyo, nang ako'y
sumasa inyo pa, na kinakailangang matupad ang lahat ng mga bagay na nangasusulat
tungkol sa akin sa kautusan ni Moises, at sa mga propeta, at sa mga awit.
45Nang magkagayo'y binuksan niya ang kanilang mga pagiisip, upang
mapagunawa nila ang mga kasulatan; 46At sinabi niya sa kanila, Ganyan
ang pagkasulat, na kinakailangang maghirap ang Cristo, at magbangong muli sa mga
patay sa ikatlong araw; 47At ipangaral sa kaniyang pangalan ang
pagsisisi at pagpapatawad ng mga kasalanan sa lahat ng mga bansa, magbuhat sa
Jerusalem. 48Kayo'y mga saksi ng mga bagay na ito. 49At
narito, ipadadala ko sa inyo ang pangako ng aking Ama, datapuwa't magsipanatili
kayo sa bayan, hanggang sa kayo'y masangkapan ng kapangyarihang galing sa itaas.
50At kaniyang dinala sila sa labas hanggang sa tapat ng Betania: at
itinaas niya ang kaniyang mga kamay, at sila'y binasbasan.
51At
nangyari, na samantalang sila'y binabasbasan niya, ay iniwan niya sila; at
dinala siya sa itaas sa langit.
52At siya'y sinamba nila, at nagsibalik sila sa
Jerusalem na may malaking galak: 53At palaging sila'y nasa templo, na
nangagpupuri sa Dios.
[Talababa: Idinagdag ng ibang sinaunang awtoridad ang talata
12, Datapuwa't nagtindig si Pedro, at tumakbo sa libingan; at nang siya'y
tumungo pagtingin niya sa loob, ay nakita niya ang mga kayong lino na nangasa
isang tabi; at umuwi siya sa kaniyang bahay na nanggigilalas sa nangyaring yaon.]
[Talababa: Idinagdag ng ibang sinaunang awtoridad ang talata
40, At pagkasabi niya nito, ay ipinakita niya sa kanila ang kaniyang mga
kamay at ang kaniyang mga paa.]
Layunin ng Kabanata 24
vv. 1-12 Si Jesus ay bumangon mula sa mga patay (Mat. 28:1-10; Mar. 16:1-8; Jn. 20:1-9, 11-18).
Ang mga propesiya ay
tumutukoy sa pangyayaring ito, dahil sa pamamagitan ng pangyayaring ito ang
lahat ng nilikha ay maliligtas (tingnan ang
Plano ng Kaligtasan (No. 001A)).
v. 1 Mar. 16:1; v. 2 Mar. 16:3 n; v. 4 Mar.
16:5 n.
v. 6. 9:22; 13:32-33; Ninyo dito kasama ang higit
pa sa Pitumpu, at marahil ang iba pa sa 500.
v. 9 Mat. 28:8 n; Mar. 16:8;
v. 10 Mar. 16:1; Luc. 8:1-3; Jn. 19:25; 20:2.
v. 12 Ang talatang ito, bagaman lumilitaw sa mahahalagang
sinaunang manuskrito, ay lumilitaw na karagdagan sa orihinal na teksto ng Lucas
batay sa Juan 20:3-10. Mababasa: Datapuwa't nagtindig si Pedro, at tumakbo sa
libingan; at nang siya'y tumungo pagtingin niya sa loob, ay nakita niya ang mga
kayong lino na nangasa isang tabi; at umuwi siya sa kaniyang bahay na
nanggigilalas sa nangyaring yaon
24:13-35 Nagpakita si Jesus sa dalawang mananampalataya na
naglalakbay sa Daan (Mar. 16:12-13) Tingnan
Apatnapung Araw Kasunod ng Pagkabuhay na
Mag-uli ni Cristo (No. 159A).
v. 16 Mat. 16:17 n; Jn.
20:14; 21:4. Dito napagtanto nila kung ano siya ngunit hindi nila nakilalang ito
ang Mesiyas.
v. 19 Mat. 21:11; Luc. 7:16;
13:33; Mga Gawa 3:22; 10:38; v. 25 Mar. 12:24; v. 26 Kinakailangan dahil
sa Plano
ng Kaligtasan (No. 001A)
ng Diyos.
v. 27 Moises, ang
pinagkalooban ni Cristo ng Kautusan sa Sinai (Mga Gawa 7:30-53; 1Cor. 10:1-4).
Ang mga propeta ay binigyan din ng propesiya ng Diyos at naghula sa pagdating ng
Mesiyas kapwa sa Una at Ikalawang Pagkakatawang-tao. (No.
210A at 210B) (v. 44 n: Mat. 5:17 n; Mga Gawa 28:23).
Ang lahat ng pagtuturo ay dapat ayon sa Kautusan at
patotoo (Is. 8:20). Ang mga hinirang ay ang mga banal na tumutupad sa mga
Kautusan ng Diyos at sa Pananampalataya at Patotoo kay Cristo (Apoc. 12:17;
14:12).
v. 28 Mar. 6:48; v. 30 Mar. 6:41; 14:22; Luc.
9:16; 22:19; v. 34 Mar. 16:7; 1Cor. 15:5 Hindi inilarawan ang karanasan
ni Pedro.
Pag-aatas ng mga Alagad
24:36-43 Nagpakita si Jesus sa mga alagad sa likod ng mga
nakakandadong pinto
(Jn. 20:19-23; 1Cor. 15:5).
Ang karanasan sa Mesiyas sa v. 36 ay inisip bilang isang aparisyon (v. 37)
ngunit tinanggihan sa v. 39.
vv. 44-49 Nagpakita si Jesus sa mga alagad sa Jerusalem
v. 44 (vv. 26-27; Mga Gawa 28:23);
Ang Kautusan at ang mga Propeta
at ang Mga Awit ay ang mga pangunahing elemento ng mga hula tungkol sa Mesiyas.
Isinama din niya ang elementong ito ng mga salmo sa Kautusan sa Jn. 10:34-36 at
sinabing hindi masisira ang Kasulatan.
v. 45 24:32; v. 46 Os. 6:2; 1Cor. 15:3-4;
v. 47 Mga Gawa 1:4-8; Mat. 28:19; v. 48 1:2; Mga
Gawa 1:8;
v. 49 Mga Gawa 2:1-4; Jn. 14:26; 20:21-23. Ang mga
salitang ito ay tumutukoy sa kapangyarihan ng Banal na Espiritu na nakasaad sa
Jl. 2:28-32 (iham. Mga Gawa 2:1-21). Ang pagkilos na ito ay sinimulan ang Bagong
Panahon ngunit ang kapangyarihan ay hindi pa ganap na nararanasan.
vv. 50-53 Si Jesus ay umakyat sa langit
(Mar. 16:19-20); v. 51 Mga Gawa 1:9-11; vv.
52-53 Mga Gawa 1:12-14
Si Cristo ay umakyat sa
langit bilang
Handog
ng Inalog na Bigkis (No. 106B) noong
9 AM noong Linggo 9 Abril 30 CE at bumalik nang gabing iyon at pagkatapos ay
tinapos ang
Apatnapung
Araw Kasunod ng Pagkabuhay na Mag-uli ni Cristo (No. 159A) (na
kasama ang pagbisita sa mga demonyo sa Tartaros) umakyat siya sa langit at naupo
sa Kanan Kamay ng Diyos.
(tingnan No. 177 at No. 178 (cf. gayundin
Komentaryo sa Hebreo (F058)).
*****
Bullinger’s Notes on Luke Chs. 21-24 (for KJV)
Chapter 21
Verse 1
a parable . Both
parables peculiar to Luke. Only here that the explanation is put first.
to this end , &c.
Greek. pros ( App-104 .) to dein = to the purport that it is necessary, &c.
always . Figure of
speech Synecdoche (of Genus), App-6 . = on alloccasions. perseveringly.
pray .
Greek. proseuchomai. App-134 .
not. Greek. me. App-105
.
to faint = to lose
heart, be discouraged, give in, or give up. Greek. egkakeo.
Verse 2
in . Greek. en. App-104
.
God . App-98 .
neither .
Greek. me. App-105 .
regarded .
Greek. entrepomai. Compare Matthew
21:37 .
man. Greek. anthropos. App-123 .
Verse 3
a widow. were specially
cared for under the law.
See Exodus 22:22 .Deuteronomy 10:18 . Compare Isaiah 1:17 , Isaiah 1:23 .Malachi 3:5 .Acts 6:1 ; Acts 9:41 . 1 Timothy
5:3 , &c.
came = kept coming, or
repeatedly came.
unto .
Greek. pros. App-104 .
Avenge me = Do me
justice from. Greek ekdikeo. Occurs here, Luke 18:5 .Romans
12:19 . 2
Corinthians 10:6 . Revelation
6:10 ; Revelation
19:2 .
of = from.
Greek. apo. App-104 .
Verse 4
would not = did not wish
to. App-102 .
not . Greek. ou. App-105
. afterward after (Greek. meta. App-104 .) these things.
within = to.
Greek. en. App-104 .
Verse 5
because. Greek dia. App-104 .Luke 18:2 .
continual . Greek. eis
telos = to the end.
weary me = pester,
litearl. give me a blow under the eye. Greek. hupopiazo. Occurs only here and
in 1
Corinthians 9:27 ("buffet
").
Verse 6
the unjust judge = the
judge of injustice. Greek. adikia. App-128 .
Verse 7
And shall not God = And
God, shall He not.
not. Greek. ou
me. App-105 .
elect : i.e. His own
people.
He bear long = He
delayeth. The unjust judge delayed from selfish indifference. The righteous God
may delay from a divinely all-wise purpose.
with = over.
Greek. epi. App-104 . Not the same word as in verses: Luke 18:11 , Luke 18:27 .
Verse 8
He will avenge = He will
perform the avenging (Greek. ekdikesis. Compare Luke 18:5 ) of. Compare Psalms 9:12 , Isaiah 63:4 .Hebrews
10:37 .
the Son of man. App-98 .
faith = the faith.
on . Greek. epi. App-104
.
the earth .
Greek. ge. App-129 .
Verse 9
certain = some also.
in . Greek. epi. App-104
.
despised = made nothing
of.
others = the rest. See Luke 8:10 .
Verse 10
went up . It was always
"up "to the Temple on Mount Moriah. Compare "went down" (Luke 18:14 ).
into .
Greek. eis. App-104 .
Pharisee . See App-120 .
other . The different
one. Greek heteros. App-124 . publican. See note on Matthew
5:46 .
Verse 11
stood = took his stand,
or took up his position (by himself).
and prayed = and began
to pray.
thus = these things.
with = to.
Greek. pros. App-104 .
extortioners . Like this
tax-gatherer.
unjust . Like the judge
of verses: Luke 18:2-5 .
Verse 12
twice in the week . The
law prescribed only one in the year (Leviticus
16:29 . Numbers
29:7 ). By the time of Zechariah
8:19 there were four yearly
fasts. In our Lord's day they were bi-weekly (Monday and Thursday), between
Passover and Pentecost; and between the Feast of Tabernacles and the Dedication.
all. The law only
prescribed corn, wine, oil, and cattle (Deuteronomy
14:22 , Deuteronomy
14:23 . Compare Matthew
23:23 ).
possess = gain, acquire.
Not a word about his sins. See Proverbs
28:13 .
Verse 13
standing : i.e. in a
position of humility.
afar off. Compare Psalms
40:12 .Ezra 9:6 .
not . . . so much as =
not even. Greek. ou ( App-105 .) oude.
unto .
Greek. eis. App-104 .
heaven = the heaven.
Singular. See note on Matthew 6:9 , Matthew
6:10 .
smote, &c. = was
smiting, &c., or, began to smite. Expressive of mental grief. Compare Luke 23:48 . Jeremiah
31:19 . Nahum 2:7 .
upon . Greek. eis; but
all the texts omit.
be merciful = be
propitiated or reconciled (through the atoning blood sprinkled on the
mercy-seat). Greek. hilaskomai. Compare Exodus
25:17 , Exodus
25:18 , Exodus
25:21 .Romans 3:25 .Hebrews
2:17 . Used in the
Septuagint in connexion with the mercy-seat (Greek. hilasterion). Hebrews 9:5 .
a sinner = the sinner
(compare 1 Timothy
1:15 ).
Greek. hamartolos. Compare App-128 .
Verse 14
to = unto.
Greek. eis. App-104 .
justified. Reckoned as
righteous.
rather than . The texts
read "compared with", Greek. para. App-104 .
the other = that one.
for , &c. Repeated from Luke 14:11 . Compare Habakkuk
2:4 .
Verse 15
And they brought , &c.
As in Matthew
19:13-15 , and Mark
10:13-16 . A common custom for
mothers to bring their babes for a Rabbi's blessing.
also infants = infants
also.
infants = their babes.
See App-108 .
touch . Supplemental in
Luke.
saw .
Greek. eidon. App-133 .
Verse 16
Jesus. See App-98 .
little children .
App-108 .
the kingdom of God .
App-112 and App-114 .
Verse 17
Verily . See note on Matthew
5:18 .
in no wise. Greek. ou
me. App-105 .
therein = into ( App-104
.) it.
Verse 18
And a , &c. As in Matthew
19:16-30 . Mark
10:17-31 .
ruler . Supplemental.
Not so described in Matthew or Mark.
Master = Teacher. App-98
. Luke 18:1 .
eternal . See App-151 .
life .
Greek. zoe. App-170 .
Verse 19
Why , &c. See note on Matthew
19:17 .
Verse 20
knowest .
Greek. oida. App-132 .
Verse 21
All these. See note on Matthew
19:20 .
Verse 22
Yet lackest, &c. = Still
one thing is lacking to thee.
that = whatsoever.
the poor. App-127 . See
note on John 12:8 .
heaven . No Art.
Singular. See note on Matthew 6:9 , Matthew
6:10 .
come = come hither.
Verse 23
he was = he became.
Compare Mark 10:22 .
very rich = rich
exceedingly.
Verse 24
when Jesus saw that he
was = Jesus seeing ( App-133 .) him becoming.
hardly = with
difficulty.
shall they = do they.
Verse 25
camel. See note on Matthew
19:24 . Greek. dia. App-104 .Luke 18:1 .
Verse 26
can = is able to.
Verse 27
impossible , &c. See
note on Matthew
19:26 . with.
Greek para. App-104 .
possible . Compare Job 42:2 .Jeremiah
32:17 . Zechariah
8:6 .
Verse 28
Lo. Greek idou. App-133
. Figure of speech Asterismos. App-6 .
have left = left
all. The critical texts
read "our own", marking a particular case (Luke 5:11 ). Compare Deuteronomy
28:8-11 .
Verse 29
or . Note the Figure of
speech Paradiastole ( App-6 ), for emphasis.
Verse 30
manifold more .
Greek. pollaplasion. Occurs only here.
this present time = this
very season.
the world to come = the
age that is coming.
world = age. See App-129
.
everlasting. App-151 .
Verse 31
Then, &c. For verses: Luke
18:31-34 , compare Matthew
20:17-19 , and Mark
10:32-34 .
The fourth announcement of His rejection (see the Structure G A, p. 1461),
containing additional particulars.
Then = And. No note of
time.
Behold . Figure of
speech Asterismos ( App-6 ). Same word as "Lo", Luke 18:28 .
are written = have been
and stand written.
by = by means of, or
through. Greek. dia. App-104 .Luke 18:1 .
concerning = for: i.e.
for Him to accomplish.
Verse 32
be delivered, &c. These
particulars (in verses: Luke 18:32 , Luke 18:33 )are supplementary to the former three
announcements. See the Structure (p. 1461).
Verse 33
rise again. App-178 .
Verse 34
understood none , &c. As
in Luke
9:43-45 . Compare Mark 9:32 .
none = nothing.
Greek. oudeis.
saying. Greek. rhema. See note on Mark 9:32 .
from .
Greek. apo. App-104 .
neither knew they = and
they did not ( App-105 ) know ( App-132 .)
Verse 35
And it came to pass ,
&c. Not the same miracle as in Matthew
20:29-34 , or Mark
10:46-52 . See App-152 .
as He was come nigh = in
(Greek. en. App-104 .) His drawing near. In Mark 10:46 , "as He went out". a certain, &c. Not the same
description as in Matthew
20:30 , or Mark 10:46 .
sat = was sitting (as a
custom).
by = beside.
Greek. para. App-104 .
begging . So Bartimaeus
(Mark 10:46 ); but not the two men (Matthew
20:30 ).
Greek prosaiteo. Occurs only here. Mark 10:46 . John 9:8 , but all the texts read epaiteo, as in Luke 16:3 .
Verse 36
he asked = he kept
asking (Imperative mood) He knew not; but the other two heard and knew.
Verse 37
of Nazareth = the
Nazarsean.
passeth by = is passing
by.
Verse 38
cried = called out.
Son of David . App-98 .
Compare the call of the other men ( App-152 ).
mercy = pity.
Verse 39
went before
rebuked. Those who go before the Lord (instead of following) are apt to make
mistakes.
cried = continued
calling (Imperative mood) Not the same word as in Luke 18:38 .
Verse 40
stood = stopped.
commanded . . .
brought. The other man the Lord commanded to be "called" (Mark 10:49 ). The two were called by Himself (Matthew
20:32 ).
to be brought
unto. Greek. acid pros. Used by Luke also in Luke 4:40 ; Luke 19:35 . He uses prosago in Luke 9:41 .Acts 16:20 ; Acts 27:27 .
come near . The one in Mark 10:50 . The two were already near (Matthew
20:32 ).
asked. Greek. eperotao. Compare App-134 .
Verse 41
wilt = desirest. See
App-102 .
Lord. See App-98 . B. a.
Verse 42
saved = healed. See on Luke 8:36 .
Verse 43
immediately. See Luke 1:64 .
Chapter 22
Verse 1
a parable . Both
parables peculiar to Luke. Only here that the explanation is put first.
to this end , &c.
Greek. pros ( App-104 .) to dein = to the purport that it is necessary, &c.
always . Figure of
speech Synecdoche (of Genus), App-6 . = on alloccasions. perseveringly.
pray .
Greek. proseuchomai. App-134 .
not. Greek. me. App-105
.
to faint = to lose
heart, be discouraged, give in, or give up. Greek. egkakeo.
Verse 2
in . Greek. en. App-104
.
God . App-98 .
neither .
Greek. me. App-105 .
regarded .
Greek. entrepomai. Compare Matthew
21:37 .
man. Greek. anthropos. App-123 .
Verse 3
a widow. were specially
cared for under the law.
See Exodus 22:22 .Deuteronomy 10:18 . Compare Isaiah 1:17 , Isaiah 1:23 .Malachi 3:5 .Acts 6:1 ; Acts 9:41 . 1 Timothy
5:3 , &c.
came = kept coming, or
repeatedly came.
unto .
Greek. pros. App-104 .
Avenge me = Do me
justice from. Greek ekdikeo. Occurs here, Luke 18:5 .Romans
12:19 . 2
Corinthians 10:6 . Revelation
6:10 ; Revelation
19:2 .
of = from.
Greek. apo. App-104 .
Verse 4
would not = did not wish
to. App-102 .
not . Greek. ou. App-105
. afterward after (Greek. meta. App-104 .) these things.
within = to.
Greek. en. App-104 .
Verse 5
because. Greek dia. App-104 .Luke 18:2 .
continual . Greek. eis
telos = to the end.
weary me = pester,
litearl. give me a blow under the eye. Greek. hupopiazo. Occurs only here and
in 1
Corinthians 9:27 ("buffet
").
Verse 6
the unjust judge = the
judge of injustice. Greek. adikia. App-128 .
Verse 7
And shall not God = And
God, shall He not.
not. Greek. ou
me. App-105 .
elect : i.e. His own
people.
He bear long = He
delayeth. The unjust judge delayed from selfish indifference. The righteous God
may delay from a divinely all-wise purpose.
with = over.
Greek. epi. App-104 . Not the same word as in verses: Luke 18:11 , Luke 18:27 .
Verse 8
He will avenge = He will
perform the avenging (Greek. ekdikesis. Compare Luke 18:5 ) of. Compare Psalms 9:12 , Isaiah 63:4 .Hebrews
10:37 .
the Son of man. App-98 .
faith = the faith.
on . Greek. epi. App-104
.
the earth .
Greek. ge. App-129 .
Verse 9
certain = some also.
in . Greek. epi. App-104
.
despised = made nothing
of.
others = the rest. See Luke 8:10 .
Verse 10
went up . It was always
"up "to the Temple on Mount Moriah. Compare "went down" (Luke 18:14 ).
into .
Greek. eis. App-104 .
Pharisee . See App-120 .
other . The different
one. Greek heteros. App-124 . publican. See note on Matthew
5:46 .
Verse 11
stood = took his stand,
or took up his position (by himself).
and prayed = and began
to pray.
thus = these things.
with = to.
Greek. pros. App-104 .
extortioners . Like this
tax-gatherer.
unjust . Like the judge
of verses: Luke 18:2-5 .
Verse 12
twice in the week . The
law prescribed only one in the year (Leviticus
16:29 . Numbers
29:7 ). By the time of Zechariah
8:19 there were four yearly
fasts. In our Lord's day they were bi-weekly (Monday and Thursday), between
Passover and Pentecost; and between the Feast of Tabernacles and the Dedication.
all. The law only
prescribed corn, wine, oil, and cattle (Deuteronomy
14:22 , Deuteronomy
14:23 . Compare Matthew
23:23 ).
possess = gain, acquire.
Not a word about his sins. See Proverbs
28:13 .
Verse 13
standing : i.e. in a
position of humility.
afar off. Compare Psalms
40:12 .Ezra 9:6 .
not . . . so much as =
not even. Greek. ou ( App-105 .) oude.
unto .
Greek. eis. App-104 .
heaven = the heaven.
Singular. See note on Matthew 6:9 , Matthew
6:10 .
smote, &c. = was
smiting, &c., or, began to smite. Expressive of mental grief. Compare Luke 23:48 . Jeremiah
31:19 . Nahum 2:7 .
upon . Greek. eis; but
all the texts omit.
be merciful = be
propitiated or reconciled (through the atoning blood sprinkled on the
mercy-seat). Greek. hilaskomai. Compare Exodus
25:17 , Exodus
25:18 , Exodus
25:21 .Romans 3:25 .Hebrews
2:17 . Used in the
Septuagint in connexion with the mercy-seat (Greek. hilasterion). Hebrews 9:5 .
a sinner = the sinner
(compare 1 Timothy
1:15 ).
Greek. hamartolos. Compare App-128 .
Verse 14
to = unto.
Greek. eis. App-104 .
justified. Reckoned as
righteous.
rather than . The texts
read "compared with", Greek. para. App-104 .
the other = that one.
for , &c. Repeated from Luke 14:11 . Compare Habakkuk
2:4 .
Verse 15
And they brought , &c.
As in Matthew
19:13-15 , and Mark
10:13-16 . A common custom for
mothers to bring their babes for a Rabbi's blessing.
also infants = infants
also.
infants = their babes.
See App-108 .
touch . Supplemental in
Luke.
saw .
Greek. eidon. App-133 .
Verse 16
Jesus. See App-98 .
little children .
App-108 .
the kingdom of God .
App-112 and App-114 .
Verse 17
Verily . See note on Matthew
5:18 .
in no wise. Greek. ou
me. App-105 .
therein = into ( App-104
.) it.
Verse 18
And a , &c. As in Matthew
19:16-30 . Mark
10:17-31 .
ruler . Supplemental.
Not so described in Matthew or Mark.
Master = Teacher. App-98
. Luke 18:1 .
eternal . See App-151 .
life .
Greek. zoe. App-170 .
Verse 19
Why , &c. See note on Matthew
19:17 .
Verse 20
knowest .
Greek. oida. App-132 .
Verse 21
All these. See note on Matthew
19:20 .
Verse 22
Yet lackest, &c. = Still
one thing is lacking to thee.
that = whatsoever.
the poor. App-127 . See
note on John 12:8 .
heaven . No Art.
Singular. See note on Matthew 6:9 , Matthew
6:10 .
come = come hither.
Verse 23
he was = he became.
Compare Mark 10:22 .
very rich = rich
exceedingly.
Verse 24
when Jesus saw that he
was = Jesus seeing ( App-133 .) him becoming.
hardly = with
difficulty.
shall they = do they.
Verse 25
camel. See note on Matthew
19:24 . Greek. dia. App-104 .Luke 18:1 .
Verse 26
can = is able to.
Verse 27
impossible , &c. See
note on Matthew
19:26 . with.
Greek para. App-104 .
possible . Compare Job 42:2 .Jeremiah
32:17 . Zechariah
8:6 .
Verse 28
Lo. Greek idou. App-133
. Figure of speech Asterismos. App-6 .
have left = left
all. The critical texts
read "our own", marking a particular case (Luke 5:11 ). Compare Deuteronomy
28:8-11 .
Verse 29
or . Note the Figure of
speech Paradiastole ( App-6 ), for emphasis.
Verse 30
manifold more .
Greek. pollaplasion. Occurs only here.
this present time = this
very season.
the world to come = the
age that is coming.
world = age. See App-129
.
everlasting. App-151 .
Verse 31
Then, &c. For verses: Luke
18:31-34 , compare Matthew
20:17-19 , and Mark
10:32-34 .
The fourth announcement of His rejection (see the Structure G A, p. 1461),
containing additional particulars.
Then = And. No note of
time.
Behold . Figure of
speech Asterismos ( App-6 ). Same word as "Lo", Luke 18:28 .
are written = have been
and stand written.
by = by means of, or
through. Greek. dia. App-104 .Luke 18:1 .
concerning = for: i.e.
for Him to accomplish.
Verse 32
be delivered, &c. These
particulars (in verses: Luke 18:32 , Luke 18:33 )are supplementary to the former three
announcements. See the Structure (p. 1461).
Verse 33
rise again. App-178 .
Verse 34
understood none , &c. As
in Luke
9:43-45 . Compare Mark 9:32 .
none = nothing.
Greek. oudeis.
saying. Greek. rhema. See note on Mark 9:32 .
from .
Greek. apo. App-104 .
neither knew they = and
they did not ( App-105 ) know ( App-132 .)
Verse 35
And it came to pass ,
&c. Not the same miracle as in Matthew
20:29-34 , or Mark
10:46-52 . See App-152 .
as He was come nigh = in
(Greek. en. App-104 .) His drawing near. In Mark 10:46 , "as He went out". a certain, &c. Not the same
description as in Matthew
20:30 , or Mark 10:46 .
sat = was sitting (as a
custom).
by = beside.
Greek. para. App-104 .
begging . So Bartimaeus
(Mark 10:46 ); but not the two men (Matthew
20:30 ).
Greek prosaiteo. Occurs only here. Mark 10:46 . John 9:8 , but all the texts read epaiteo, as in Luke 16:3 .
Verse 36
he asked = he kept
asking (Imperative mood) He knew not; but the other two heard and knew.
Verse 37
of Nazareth = the
Nazarsean.
passeth by = is passing
by.
Verse 38
cried = called out.
Son of David . App-98 .
Compare the call of the other men ( App-152 ).
mercy = pity.
Verse 39
went before
rebuked. Those who go before the Lord (instead of following) are apt to make
mistakes.
cried = continued
calling (Imperative mood) Not the same word as in Luke 18:38 .
Verse 40
stood = stopped.
commanded . . .
brought. The other man the Lord commanded to be "called" (Mark 10:49 ). The two were called by Himself (Matthew
20:32 ).
to be brought
unto. Greek. acid pros. Used by Luke also in Luke 4:40 ; Luke 19:35 . He uses prosago in Luke 9:41 .Acts 16:20 ; Acts 27:27 .
come near . The one in Mark 10:50 . The two were already near (Matthew
20:32 ).
asked. Greek. eperotao. Compare App-134 .
Verse 41
wilt = desirest. See
App-102 .
Lord. See App-98 . B. a.
Verse 42
saved = healed. See on Luke 8:36 .
Verse 43
immediately. See Luke 1:64 .
Chapter 23
Verse 1
multitude. Greek. plethos = number (not ochlos = crowd). In the usage of
the Papyri it denotes an assembly.
unto .
Greek. epi. App-104 .
Verse 2
We found . As the result
of our examination.
perverting = agitating.
Not the same word as in Luke 23:14 . Compare Luke 9:41 .
Christ = Messiah. App-98
.
Verse 3
asked = questioned.
the King. Pilate using
the Art., as
though implying
hisbelief.
thou sayest. A Hebraism
for a strong affirmation. Compare Luke 22:70 , &c.
Verse 4
to. Greek. pros. App-104
.
people = crowds. I find
no fault, &c. Compare Matthew
27:4 .
in. Greek. en. App-104 .
Man. Greek. anthropos. App-123 .
Verse 5
were the more fierce =
kept insisting. Greek. epischuo. Occurs only here in N.T.
stirreth up =
instigates. Greek.
anaeeio. Stronger than
"pervert "in Luke 23:2 . Occurs only here, and Mark 15:11 .
throughout. Greek. kata. App-104 .
from. Greek. apo. App-104 .
Galilee. See App-169 .
Verse 6
of Galilee = Galilee
[mentioned].
whether = if. App-118 .
Verse 7
knew = got to know.
Greek.
ginosko. App-132 .
belonged unto = was of.
Greek. ek. App-104 .
jurisdiction =
authority. App-172 .
sent. Greek. anapempo. App-174 , only here; verses: Luke 23:11 , Luke 23:15 ; Philemon
1:12 ; and (ace, to texts) Acts 25:21 .
at = in
Greek en. App-104 .
that time = those days:
i.e. of the Feast.
Verse 8
saw. Greek. eidon. App-133 .
Jesus . App-98 .
desirous = wishing.
Greek thelo. App-102 .
of. Greek ek. App-104 .
because he had heard =
on account of (Greek. dia. App-104 . ) his hearing.
of = concerning.
Greek. peri. App-104 .
hoped = was hoping (all
that long time).
miracle = sign. See
App-176 .
done = accomplished.
by .
Greek. hupo. App-104 .
Verse 9
questioned .
Greek. erotao. App-134 .
words . Plural of
logos. See note on Mark 9:32 .
Verse 10
stood = had stood.
vehemently. Greek. eutonos. Occurs only here, and Acts 18:28 .
Verse 11
with .
Greek. sun. App-104 .
set Him at nought =
treated Him with contempt. mocked. See Luke 22:63 .
gorgeous = resplendent.
Compare Acts 10:30 . Revelation
15:6 .
Verse 12
were made = became.
Verse 13
together = with
(Greek. meta. App-104 .) one another.
between = with reference
to. Greek. pros. App-104 .
Verses 13-25. Compare Matthew
27:15-26 . Mark
15:6-13 .
Verse 14
unto. Greek. pros. App-104 .
perverteth = turneth
away. Greek apostrepho. Not the same word as in Luke 23:2 .
behold. Figure of
speech Asterismos. App-6 .
examined. Greek. anakrino. App-122 .
Verse 15
No, nor yet = nor even.
lo. Figure of
speech Asterismos. App-6 .
is done = has been done.
Compare Luke 23:41 .
unto Him : i.e. by Him.
Verse 16
I will , &c. Probably
with his own hands (Compare Luke 23:22 .Matthew
27:26 . Mark 15:15 ) instead of crucifying Him; with the view of
releasing Him.
chastise . Compare Isaiah 53:5 .
Verse 17
at .
Greek. kata. App-104 .
the = a. Most texts omit
this verse.
Verse 18
all at once = all
together, or in a mass. Greek. pamplethei. Occurs only here.
Barabbas . Aramaic (
App-94 .) = son of a (distinguished) father. ORIGEN (A.D. 186-253) read "Jesus,
Barabbas" in Matthew
27:17 , the choice lying
between two of the same name.
Verse 19
for = on account of.
Greek. dia. App-104 .Luke 23:3 .
sedition = insurrection.
made = which had taken
place.
murder . Compare Acts 3:14 .
was = had been. into.
Greek. eis. App-104 .
Verse 20
willing = wishing.
Greek thelo. App-102 .
spake . . . to =
addressed. Greek. prosphoneo. Compare Acts 21:40 ; Acts 22:2 .
Verse 21
cried = kept shouting.
Greek. epiphoneo.
Verse 22
said = spake. evil.
Greek kakos. App-128 .
Verse 23
were instant = were
urgent. Greek. epikeimai, to press upon. Compare Luke 7:4 .Judges
16:16 . Acts 26:7 . Romans
12:12 . 2 Timothy
4:2 .
requiring. App-134 . =
had power to bear down (Pilate's remonstrance).
Verse 24
gave sentence =
pronounced sentence. Greek. epikrino. App-122 . Occurs only here.
it, &c. = their request
should be carried out.
Verse 25
had desired. Same word
as "require" in Luke 23:23 .
will = desire.
Greek. thelema. Compare App-102 .
Verse 26
And as, &c. Compare Matthew
27:31-34 .Mark
15:20-23 .
laid hold upon. Compare Acts 16:19 ; Acts 17:19 ; Acts 18:17 ; Acts
21:30-33 .
out
of. Greek. apo. App-104 .
the country = a field.
the cross. See App-162 ,
Verse 27
And there, &c.: verses: Luke
23:27-32 , peculiar to Luke.
company multitude.
bewailed and lamented =
were beating their breasts and lamenting.
Verse 28
Daughters , &c. Not
therefore the women from Galilee of verses: Luke 23:49 , Luke 23:55 . Greek. me. App-105 .
for = on, or
over. Greek. epi. App-104 .
children. Greek. Plural
of teknon. App-108 .
Verse 29
Blessed = Happy. See
note on Matthew 5:3 , and Compare Luke 11:27 . Hosea
9:12-16 .
never bare = did not
(Greek. ou. App-105 ) bear.
Verse 30
on. Greek. epi. App-104
.
hills . Greek. Plural
of bounds. Occurs only here and in Luke 3:5 .
Verse 31
if they do . Assuming
the case. App-118 .
do = are doing.
a green tree = the
living wood: i.e. the
Lord.
shall be done = must
happen.
the dry = the dry
[wood]: i, e. the nation.
Verse 32
also two other = others
also, two.
other = different ones.
Greek. Plural of heteros. App-124 .
malefactors = evildoers.
Greek. kakourgoi. Not lestai = brigands, as in Matthew
27:38 . See App-164 .
led with Him. The
brigands were brought later.
Verse 33
to . Greek. epi. App-104
.
Calvary is the Greek for
the Hebrew Golgotha = a skull. Now called "a hill". But see
Conder's Jerusalem, p. 80.
crucified . See App-162
.
on = at.
Greek. ek. App-104 .
and the other = and one.
left. Greek. aristeros. Only here, Mat 6:3 . 2
Corinthians 6:7 .
Not the same word as in Matthew
27:38 .
Verse 34
Father . See App-98 .
forgive them. The last
of eight recorded occasions of prayer in Luke. See note on Luke 3:21 , and compare Matthew
27:46 for the last "seven words" on the cross. Compare Isaiah
53:12 .
know .
Greek. oida. App-1 .Luke 3:2 , Luke 3:11 .
not . Greek. ou. App-105
.
do = are doing. Compare Acts 3:17 . 1
Corinthians 2:8 .
Verse 35
beholding = looking on,
or gazing at. Greek theoreo. App-133 . Not the same word as in Luke 23:29 .
derided = were mocking:
i.e. turning up their noses at Him. Same word as in 16. is. Compare Psalms 2:4 ; Psalms 22:7 ; Psalms
35:16 .
others. Greek. allos. App-124 . Not the same word as in Luke 23:32 ; Luke 23:40 .
he = This fellow.
Christ = the Messiah.
App-98 .
God. App-98 .
Verse 36
coming = coming up
close.
offering, &c . See note
on Matthew
27:33 ; Matthew
27:48 .
Verse 38
superscription . Not the
same word as in Matthew and John. See App-163 .
over. Greek.
epi. App-104 .
THIS IS, &c. See App-48
for this type; and App-163 for the words themselves.
Verse 39
railed = kept up a
railing.
Christ. The Lewis Codex
of the Syriac Gospels recently found at Mount Sinai reads "Saviour", not
Messiah. save Thyself and us. This reads (in the same Codex), "save Thyself
alive this day, and us also".
Verse 40
condemnation . App-177
.6.
Verse 41
receive = are receiving.
our deeds = what we did.
hath done = did.
Verse 42
Lord. Most Texts omit
this, but not the Syriac which reads "my Lord". App-98 . A.
comest = shalt have
come.
into = in
(Greek. en), but some texts with Syriac read "into ": i.e. into possession of.
Verse 43
I say unto, thee, To
day = "I say unto thee to day".
To day . Connect this
with "I say", to emphasize the solemnity of the occasion; not with "shalt thou
be". See the Hebraism in note on Deuteronomy
4:26 . As to the
punctuation, see App-94 .; and as to the whole clause, see App-173 . with.
Greek. meta. App-104 . Not the same word as in verses: Luke 23:11 , Luke 23:32 , Luke 23:35 .
paradise = the paradise:
i.e. the one well known to Scripture. See note on Ecclesiastes
2:5 . Ecc 2:44 Verses
44-46. Compare Matthew
27:45-50 ; Mark
15:33-37 .
Verse 44
sixth hour : i.e. noon.
See App-165 .
was = came to be.
over . Greek.
epi. App-104 .
the earth = the land.
Greek. ge. App-129 .
ninth hour: i.e. 3pm.
See App-165 .
Verse 45
the veil. See Leviticus
4:6 . Matthew
27:51 .
the
Temple- the Naos. See note on Matthew
23:16 .
Verse 46
commend = commit, or
entrust. Compare Psalms 31:5 . Act 7:59 . 1 Peter
2:23 .
spirit. Greek. pneuma. App-101 . Compare Luke 8:55 .
gave up the ghost =
expired, or breathed (His last).
Verse 47
Now , &c. Compare Matthew
27:51-56 . Mar 15:39-54 .
was done = took place.
Verse 48
people = crowds.
were done = took place.
smote, &c. = beating.
returned. The women "stood". returned. Greek. hupostrepho = turned back. Occurs
thirty-two times in Luke and Acts, and only three times elsewhere in N.T.
Verse 49
And = But. Marking the
contrast between the people and the women.
His acquaintance =
thosewho knew ( App-132 . ) Him,
followed = followed
with.
Galilee . See App-169 .
stood = continued
standing. The crowds turned back.
beholding = looking on.
Greek. horao. App-133 .
Verse 50
man .
Greek. aner. App-123 .
Joseph. One of two
secret disciples who buried the Lord: Nicodemus being the other (see John 3:1 , John 3:4 , John 3:9 ; John 7:50 ; John 19:39 ). The Eleven had no part in it.
counsellor . A member of
the Sanhedrin.
Verse 51
consented = voted with.
Greek. sunkatatithemi. Occurs only here. counsel. Greek. Louie. App-102 .
of = from.
Greek. apo. App-104 .
also himself = himself
also.
the kingdom of God. See
App-114 .
Verse 52
begged = asked.
Greek. aiteo. Same word as "re-quire", Luke 23:23 , and "desire", Luke 23:25 . App-134 .
Verse 53
linen . Showing he was a
rich man. Compare Matthew
27:5 Mark 14:51 ; Mark 15:46 .
sepulchre = tomb.
hewn in stone = hewn in
a rock. Greek. laxeutos. Occurs only here. -
never . . . before .
Greek. ouk oudepo oudeis.
Verse 54
the preparation. See
App-156 .
the sabbath. The high
sabbath. See App-156 .
Verse 55
came = were come with.
Only here and Acts 16:17 .
from = out of.
Greek ek. App-104 . followed after. Greek. sunakoloutheo. Only here and Mark 5:37 .
beheld .
Greek. theaomai. App-133 .
Verse 56
prepared , &c. These had
to be bought (Mark 16:1 ) between the two sabbaths. See App-156 .
rested .
Greek. hesuchazo = to rest from labour. Occurs only here, and in Luke 14:4 .Acts 11:18 ; Acts 21:14 ; and 1
Thessalonians 4:11 .
the commandment . Leviticus
23:4-7 . See App-156 .
Chapter 24
Now = But,
&c. Compare Matthew 28:1 .Mark 16:2-4 . See App-166 .
the first
day of the week. Our Saturday sunset to Sunday sunset.
very early
in the morning . Greek. orthros bathos, lit, at deep dawn. Compare John 20:1 .
unto =
upon. Greek. epi. App-104 .
sepulchre =
tomb.
with. Greek. sun. App-104 .
they
found, &c. See the question they had asked (Mark 16:3 ).
from = away
from. Greek. apo. App-104 . Not the same word as in verses: Luke 24:46 , Luke 24:49 ,
not. Greek. ou. App-105 .
the Lord
Jesus. See App-98 . B.C. The first occurrence of this full expression. Rightly
found in this connexion. It is the prelude to some forty occurrences in the
Epistles.
Jesus .
App-98 .
And it came
to pass. A Hebraism.
as, &c. = in
(Greek. en. App-104 .) their being, &c.
thereabout =
concerning this. Greek. peri. App-104 .
behold. Greek idou. App-133 . Figure of speech Asterismos. App-6 .
men . Greek.
Plural of aner. App-123 . Not the same word as in Luke 24:7 .
in. Greek. en. App-104 . Not the same word as in verses: Luke 24:12 , Luke 24:47 .
shining =
flashing as lightning. Occurs only here, andin Luke 17:24 .
garments =
splendid raiment. Only here.
as they
were , &c. = becoming filled with fear. to. Greek eis. App-104 .
unto .
Greek. pros. App-104 .
the living =
the living One.
among .
Greek. meta. App-104 . Not the same word as in Luke 24:47 .
the dead.
See App-139 .
risen .
App-178 .
remember .
The true messenger of the Lord recalls His words. Compare Luke 24:8 .
Galilee .
App-169 .
The Son of
man . See App-98 .
into .
Greek. eis. App-104 .
sinful,
sinners . Greek. hamartelos. Compare App-128 .
men . Greek.
Plural of anthropos. App-123 .
words .
Greek. Plural of rhema. See note on Mark 9:32 .
Mary . See
App-100 .
and , &c. =
and the rest ( App-124 .)
to them = in
their sight.
as = like.
idle tales =
silly nonsense. Greek leros. Occurs only here. A medical term for delirium.
believed
not = disbelieved. Greek. apisteo.
and ran .
Note the six things Peter did here, "arose", "ran", "stooped", "beheld",
"departed", "wondered,"; and the one thing he did not do, "believed".
beheld .
Greek blepo. App-133 .
laid by
themselves. Important evidence in view of Matthew 28:12-15 .
departed, &c. = went away to (Greek. pros. App-104 .)his own [house] wondering.
of .
Greek. ek. App-101 . Not the same word as in verses: Luke 24:14 , Luke 24:42 .
them . Not
apostles.
went = were
going
that = in
(Greek. en) that.
Emmaus. Now Khan el Khamaseh, eight miles south-west of Jerusalem (Conder),
or Urtas, seven miles south (Finn).
furlongs .
See App-51 .
talked
together = were conversing with (Greek. pros. App-104 .) one another. Same as
"communed" in Luke 24:15 .
of =
concerning. Greek. peri. App-104 .
while, &c. =
in (Greek. en) their communing, &c.
drew near ,
and = having drawn near.
went = was
walking.
not. Greek. me. App-105 .
know =
recognize. Greek epiginosko. App-132 .
communications. Greek. Plural of logos. See note on Mark 9:32 .
have =
exchange. Only here in N.T. to. Greek. pros. App-104 .
and are
sad . According to T Tr. 1 H R (not the Syriac) the question ends at "walk", and
reads on: "and they stood still, sad in countenance".
Cleopas. Aramaic. See App-94 . An abbreviation of Cleopatros. Not the same as
Clopas of John 19:25 .
only a . . .
and hast = the only . . . who has.
known = got
to know. App-132 .
Verse 19
What
things? = What kind of things? Concerning. Greek. peri. App-104 .
a
prophet. See Acts 3:22 .
word. Greek. logos. See note on Mark 9:32 .
be condemned
to = the judgment (Greek. krima. App-177 .) of:
trusted =
were hoping.
should have
redeemed = was about to redeem. In accordance with Luke 2:38 . Compare Acts 1:6 .
beside =
with. Greek. sun. App-104 .
this = these
things.
the third
day . See App-148 and App-166 .
since = from
(Greek. apo. App-104 .) the time when.
at. Greek. epi. App-104 .
also. Read
"also" after "angels".
seen .
Greek. horao. App-133 .
was alive =
is living.
to .
Greek. epi, as above.
saw. Greek. eidon. App-133 .
Then = And.
O fools = O
dullards. Greek. anoetos = without reflection (not aphron = without mind; or
asophos = withoutwisdom); i.e. dull is your heart, and slow in believing.
believe. See
App-150 .
all = on
all. Not some. The Jews believed the prophecies of' the "glory", but not those
of the "sufferings", and cast the Lord out, because they thought He was not good
enough for the world. Many today do the reverse, and think the world is not yet
good enough for Him.
Ought not ,
&c. . . . ? Behoved it not?
not. Greek. ouchi. App-105 .
Christ = the
Messiah. App-98 .
and to
enter , &c. This, in God's counsels, was to follow immediately on the
sufferings, had the nation repented. See Acts 3:18-26 , and
compare 1 Peter
1:11 ; 1Pe 4:13 ; 1 Peter 5:1 . Doubtless this was the subject of Acts 1:3 .
beginning at
Moses . Compare Genesis
3:15 ; Genesis 22:18 . Exodus 12:0 .Leviticus 16:0 . Numbers
21:9 . Deuteronomy 18:15 .Numbers 24:17 ; Numbers 20:11 .
at = from.
Greek. apo. App-104 .
Moses . See
note on Luke 5:14 .
all = from
all, &c. Compare Isaiah 7:14 ; Isaiah 9:6 , Isaiah 9:7 ; Isaiah
40:10 , Isaiah 40:11 ; Isaiah 50:6 ; Isaiah 53:4 , Isaiah 53:5 .Jeremiah 23:5 ; Jeremiah 33:14 , Jeremiah 33:15 .Ezekiel 34:23 .Micah 6:2 .Zechariah 6:12 ; Zechariah
9:9 ; Zechariah 12:10 ; Zechariah 13:7 . Malachi 3:1 ; Malachi 4:2 . See also Hebrews 1:1 .
expounded =
interpreted.
unto .
Greek. eis. App-104 . went = were going. made, &c. i.e. was going farther (but
for their constraint). There was no deception. Literally, added to go.
Greek. prospoieoniai. Only here.
constrained . Greek. parabiazomai. Occurs only here and Acts 16:15 .
with .
Greek. meta. App-104 .
toward. Greek. pros. App-104 .
is far
spent = has declined.
as He sat ,
&c. = in (Greek. en) His sitting down.
sat =
reclined.
took bread .
He took the part of the host.
bread = the
bread.
brake, &c.
See note on Matthew
14:19 .
vanished =
became invisible. Greek. aphantos. Only here.
out of their
sight = from (Greek. apo. App-104 .) them.
Did not, &c.
= was not our heart burning.
within = in.
Greek. en.
talked = was
talking.
by = in.
Greek. en.
opened = was
interpreting.
gathered =
crowded. Only here.
Saying: i.e.
the eleven and those with them, being the speakers.
The Lord .
App-98 . A.
is risen =
has risen. Greek. egeiro. App-178 .
hath
appeared. Greek. optomai. App-106 .
told =
related,
was known =
became known. App-132 .
breaking, &c. = the breaking of the bread.
seen. Greek. theoreo. App-133 .
spirit. Greek. pneuma. App-101 .
thoughts =
reasonings.
Behold. Greek. Plural of ide. App-133 .:3.
see. Same as
"behold".
for = from.
Greek. apo. App-104 .
wondered =
were wondering.
any =
anything.
meat =
eatable. Greek. brosimos. Occurs only here.
broiled .
Greek optos. Occurs only here.
of = from.
Greek. apo. App-104 .
honeycomb .
Common fare. Most texts omit from "and "to end of verse.
words .
Plural of logos. See note on Mark 9:32 . must.
Same as "ought" (Luke 24:26 ). Compare Acts 17:3 .
were
written = have been (and stand) written. Compare Luke 24:26 , Luke 24:27 .
the Law, &c.
These are the three great divisions of the Hebrew Bible. See App-1 and note on Matthew
5:17 .
Me. Christ
is the one great subject of the whole Bible. Compare Isaiah 40:7 . John 5:39 . Act 17:3 . 1 John 5:20 .
opened, &c.
For this important truth, see Matthew 11:27 ; Matthew 13:11 ; Matthew 16:17 . John 16:13 .Acts 16:14 . 1 Corinthians 2:14 . Compare Psalms 119:18 .
Verse 46
rise. App-178 .
from = out
from among. Greek. ek. App-104 .
the dead .
App-139 . See note on Matthew 17:9 . the third
day. See App-148 and App-156 .
repentance .
App-111 .
remission of
sins . The new Covenant having been made, this could now be proclaimed. Compare Luke 1:17 . Acts 2:38 ; Acts 3:19 ; Acts 10:43 ; Acts 13:38 , Acts 13:39 . Hebrews
9:22 .
sins .
Greek. hamartia. App-128 .
preached =
proclaimed. App-121 .
in = on (the
strength, or foundation of). Greek. epi. App-104 .
among = to.
Greek. eis. App-104 .
nations =
the nations.
beginning at
Jerusalem. Compare Isaiah 2:3 .Micah 4:2 .
at = from.
Greek. apo. App-104 . Compare Act 1:81
witnesses =
witness-bearers. Compare Acts 1:8 ; Acts 2:32 ; Acts 3:15 ; Acts 4:33 ; Acts 5:30-32 , &c.
send .
Greek. apostello, but T Tr. A WH R read exapostello, send out or forth. App-174
.:2.
the : i.e.
the gift of pneuma hagion. According to Joel 2:28 (Acts 2:17 , Act 2:78 ). See Isaiah 44:3 .Ezekiel 36:26 .
upon .
Greek. epi. App-104 .
power from
on high . This defines the meaning of pneuma hagion, which is synonymous with
it. See Acts 1:4 , Acts 1:5 .
He led, &c.
At the end of the forty days (Acts 1:3-12 ).
as far as
to . Until they were at, or opposite to.
Bethany .
Now el'Azariyeh.
while : i.e.
in (Greek. en) the act, &c.
was parted =
stood apart.
heaven. Singular. See note on Matthew
6:9 , Matthew 6:10 .
worshipped =
having worshipped. App-137 .
temple = the
Temple courts. See note on Matthew 23:16 . Not
offering or eating of the sacrifices there, but at home. See Acts 1:14 ; Acts 2:46 ; Acts 3:1 ; Acts 5:42 .
Luke ends
his Gospel, and commences the Acts with the Ascension.