Christian Churches of God
No. 239
Bakit Nahuli ng Husto ang Paskuwa Noong 1997?
(Edition
1.0 19980217-19980217)
Ang artikulong ito ay nai-publish sa
Jewish Bible Quarterly, Volume 25, No. 1, 1997 at muling inilimbag ng
may pahintulot. Ang Jewish Bible Association ay nagpapanatili ng isang
website sa http://www.jewishbible.org.
Christian Churches of God
E-mail:
secretary@ccg.org
(Copyright
©
© 1997 Jewish Bible
Association)
Published with
permission of Executive Secretary, Jewish Bible Association
(Tr. 2024)
This paper may be freely copied and distributed
provided it is copied in total with no alterations or deletions. The
publisher’s name and address and the copyright notice must be included.
No charge may be levied on recipients of distributed copies.
Brief quotations may be embodied in critical articles and reviews
without breaching copyright.
This paper is available from the World Wide Web
page:
http://logon.org and
http://ccg.org
Vol. 25, No. 1, 1997
JEWISH BIBLE QUARTERLY
BAKIT NAHULI NG HUSTO ANG
PESACH NGAYONG TAON?
SAUL LEEMAN
(Si Saul Leeman ay isang retiradong Rabbi na naninirahan sa Providence,
R.I.)
Magdiriwang ka sa
buwan ng aviv at ipangingilin ang
Paskuwa sa Panginoon mong Diyos
Sa pagbabasa ng talatang ito sa Deuteronomio 16:1 kasama ang kaugnay na
literatura ng mga rabbi, ay makatwirang isipin ng isang tao na nilayon ng
Torah na ang pagdiriwang ay maganap, gaya ng kadalasang nangyayari, sa unang
buwan ng tagsibol. Ngayong taon (5757), gayunpaman, hindi ito nangyari.
Upang lubos na maunawaan ang pagkaantala sa pagdating ng ating pista ng
tagsibol, ang ilang mga katanungan ay dapat itanong:
Bakit nahuli ng husto ang Pesach ngayong taon?
Nahuli ng husto ang Pesach ngayong taon (Abril 22) dahil ito ay isang leap
year sa Jewish calendar na may intercalate na ikalabing-tatlong buwan. Sa
bawat 19-year siklo ay mayroong 7 leap year: ang ika-3, ika-6, ika-8,
ika-11, ika-14, ika-17, at ika-19.
Oo, alam ko yun.
Ngunit sa nakalipas na 10 taon o higit
pa, nagkaroon ng ilang mga leap year, at gayunpaman wala akong natatandaang
anumang Pesach na nahuli ng husto gaya ng isang ito.
Iyan ay dahil ito ang ika-19 na taon ng siklo, isang leap year na nangyayari
pagkatapos lamang ng dalawang taon mula sa naunang leap year. Ganoon din ang
nangyayari (at lalo na) sa ika-8 taon ng siklo. Kaya't may dalawang taon sa
bawat siklo kung kailan ang Pesach ay huli sa tagsibol. Noong 1967 (isang
"ika-8 taon") ang Pesach ay tumapat noong Abril 25, ang pinakahuling petsa
nito sa ngayon.
Sabi mo, "sa ngayon." Nangangahulugan ba iyon na
ang Pesach ay maaaring mas huli pa kaysa Abril 25?
Oo, sa katunayan -- at ito ang pangunahing problema ng Jewish calendar;
i.e., ito ay batay sa isang pagkalkula ng solar year na di-eksakto ng
humigit-kumulang 6½ minuto. Ang kawalan ng kaeksaktuhan na ito ang
nagtutulak sa Pesach sa direksyon ng tag-araw sa bilis na halos isang buong
araw bawat 200 taon, na umaabot sa halos 4½ araw bawat 1,000 taon.
Nangangahulugan ito na sa humigit-kumulang 1,000 taon mula ngayon, ang
Pesach ay ipagdiriwang ng kasing huli ng Mayo 1, at 8,000 taon mula ngayon,
ito ay magiging kasing huli na ng Hunyo 1.
Maaari ba itong maitama?
Maaari lamang itong maitama sa pamamagitan ng reporma sa kalendaryo batay sa
muling pagkalkula ng istraktura ng kalendaryo
Sabi mo na sa kalaunan ay kakailanganin ang reporma
sa kalendaryo. Nagkaroon na ba ng ganoon sa kamakailang kasaysayan?
Oo, mayroon. Noong 1582 ang Julian calendar, na ipinatupad mula noong 46
BCE, ay pinalitan ng Gregorian calendar. Ang Julian calendar, na pinasimulan
ni Julius Caesar, ay batay sa isang pagkalkula na kinikilala ang haba ng
solar year sa 365 araw at 6 na oras, na kung saan ang totoo ay
humigit-kumulang 11¼ minutong mas maikli.
Ang pagkakaibang ito ay naipon sa isang pagkakamali na humigit-kumulang 3
araw bawat 400 taon (o 7½ araw bawat 1,000 taon). Bilang resulta, noong
ika-16 na siglo, ang vernal equinox ay tumapat ng Marso 11. Upang maibalik
ito sa tamang petsa, idineklara ni Pope Gregory XIII na ang susunod na araw
ng Oktubre 4 ay hindi Oktubre 5 kundi Oktubre 15. Sa pamamagitan ng
deklarasyong ito, naibalik niya ang vernal equinox sa Marso 21, ang petsa
kung kailan ito ay ganoon noong taong 325 CE nang ang Konseho ng Nicea
(upang ihiwalay ang Easter mula sa Pesach) ay nag-utos na ang pormula para
sa pagtatakda ng petsa ng Easter ay "ang unang Linggo pagkatapos ng unang
kabilugan ng buwan sa o pagkatapos ng vernal equinox."
Tandaan na ang kanyang pagkabahala para sa tamang petsa ng Easter ang
nag-udyok sa Pope na repormahin ang kalendaryo.
Nang maalis ang naipon na pagkakamali na may 10 araw, ang Gregorian calendar
ay kailangan ding tiyakin na hindi na muling magaganap ang ganitong
pag-atras ng taon. Ito ay naisakatuparan sa pamamagitan ng pag-uutos na ang
mga taon ng siglo ay dapat hindi
maging isang leap year maliban kung ito ay nahahati sa tig-400. Bilang
resulta ng probisyong ito, ang mga taong 1700, 1800, at 1900 -- mga leap
year sa Julian calendar -- ay hindi mga leap year sa Gregorian calendar.
Ang pagkakaiba sa pagitan ng dalawa sa ngayon ay 13 araw. Sa taong 2100, ang
pagkakaiba ay magiging 14 na araw.
Ngunit ang gawaing pangrelihiyon ng mga Judio ay walang
koneksyon sa solar calendar.
Hindi ba ang lahat ng mga pagdiriwang
ng mga Judio ay nakabatay sa lunar calendar?
Hindi naman.
Mayroong dalawang mga pagdiriwang na nauugnay sa solar calendar.
Isa rito ay ang tal umatar, ang
panalangin para sa hamog at ulan. Ang Talmud ay nananawagan para sa
pagbigkas ng panalanging ito na simulan ng 60 araw pagkatapos ng autumnal
equinox at magpatuloy hanggang Pesach. Ang prayerbook, gayunpaman, ay
nagtatakda ng araw ng tal umatar
ng Disyembre 5 -- 73 araw pagkatapos ng equinox (Setyembre 23). Ang
pagkakaibang ito ng 13 araw ay ang pagkakaiba sa pagitan ng Julian at
Gregorian na mga kalendaryo, at ang pagkakaibang ito ay patuloy na lumalaki
sa bilis na 7½ araw bawat 1,000 taon.
Sa araw ng tal umatar na lumilipat
sa direksyon ng Pesach sa bilis na 7½ araw bawat 1,000 taon, ang una ay
aabutan kalaunan ang huli sa humigit-kumulang 35,000 taon. Matagal pa
mangyari iyon, gayunpaman, ang petsa ng Pesach ay kailangan ng ayusin, at
kaya ang problema din ng tal umatar,
ay magkakaroon ng solusyon.
Sa Israel ay mas mababa ang "pag-aalala" tungkol sa problemang ito dahil sa
Banal na Lupain, nagsisimula ang panahon ng tal umatar sa unang sanglinggo
ng Heshvan at hindi talaga direktang nakaugnay sa solar calendar
(Tingnan ang Bab. Talmud, Taanit 10a).
Sinabi mo na mayroong "dalawang mga pagdiriwang" na
nakaugnay sa solar calendar.
Ano ang isa pa?
Ang isa pa ay ang Birkat ha-Hammah
-- ang Blessing of the Sun, isang basbas na binibigkas sa okasyon ng vernal
equinox isang beses kada 28 taon kung kailan, ayon sa mga tradisyon, ang
daigdig ay bumabalik sa parehong posisyon na may kaugnayan sa sun na
kinalalagyan nito sa panahon ng Paglalang. Ito ay palaging binibigkas ng
Miyerkules (ang araw kung saan nilikha ang sun). Ang pinakahuling pagbigkas
nito ay noong Abril 8, 1981; ang susunod na pagganap nito ay sa Abril 8,
2009. Ang kawalang-kabuluhan nito sa
astronomiya ay lalo nating nakita nang ang Blessing of the Sun ay maganap
noong Abril 8, 1953, habang tayo ay 'nagdiriwang ng vernal equinox at
nagsisimula ng tagsibol' -- sa ika-23 ng Nisan, walong araw pagkatapos ng
Pesach!
Kapag natapos na ang kinakailangang reporma sa kalendaryo, ang
Birkat ha-Hammah ay wasong tatapat na din. Ang "reporma" ay tiyak na
magdudulot na ang Pesach ay palaging tatapat sa
unang kabilugan ng buwan ng tagsibol
(hindi ang pangalawang kabilugan ng buwan gaya ng kaso ngayong taon) at
ang Birkat ha-Hammah ay magiging
fixed na nagaganap sa unang Miyerkules ng Tagsibol.
Kailan itinatag ang ating kasalukuyang Jewish
calendar at sino ang nagtatag nito?
Ang Jewish calendar, tulad ng mayroon tayo ngayon, ay itinatag ni Patriarch
Hillel II, circa 359 CE.
Bakit ito nakabatay sa isang 19-taong siklo?
Dahil ang pangunahing pormula ng Jewish calendar ay sumusunod sa 19 na solar
year = 235 lunar months (19 na ordinaryong lunar years +7 karagdagang lunar
months). Tinawag ito ng mga Greek na Metonic Cycle.
Nangangahulugan ba ito na bawat 19 na taon ang
petsang sibil (Gregorian) at ang "petsa ng mga Judio " ay nagtutugma?
Oo, bawat 19 na taon sila ay eksaktong nag-tutugma o naglilihis ng isang
araw.
Ilang araw ang mayroon sa Jewish calendar?
Nag-iiba-iba ito. Sa isang ordinaryong taon (non-leap year) mayroong 353
araw (may kakulangan), 354 araw (regular), o 355 (labis). Katulad din sa
isang leap year mayroong 383, 384, o 385 araw.
Ano ang dahilan nito?
Pangrelihiyon ang dahilan. Ang pangunahing dahilan [lo 'adu rosh] ay ang
Rosh Hashanah ay hindi dapat tumapat ng Linggo, Miyerkules, o Biyernes. Kung
ang Rosh Hashanah ay tumapat ng Miyerkules o Biyernes, ang Yom Kippur ay
mauuna o susunod sa Sabbath, na magreresulta sa isang sitwasyon na
magdudulot ng pahirap sa pagsunod nito. Kung ang Rosh Hashanah ay tumapat ng
Linggo, ang Hoshanah Rabbah ay tatapat ng Sabbath at magkakaroon ng
pangangailangan na alisin ang ilang
mga ritwal na hindi gustong talikuran ng mga pariseong rabbi.
Kaya naman, isang built-in flexibility ay kinakailangan kung saan, kung ang
Rosh Hashanah ay tumapat sa alinman sa tatlong araw na ito, ito ay
ipinagpapaliban sa susunod na araw.
Kaya, sa isang regular na taon (354 na araw), ang mga buwan ay
nagpapalit-palit sa pagitan ng 30 at 29 na araw. Sa isang taon na may
kakulangan (353 araw), ang mga buwan ng Heshvan at Kislev bawat isa ay may
29 na araw. Sa isang labis na taon (355 araw), ang Heshvan at Kislev bawat
isa ay may 30 araw.
Ano ang pamamaraan bago itinatag ni Patriarch
Hillel II ang kasalukuyang fixed Jewish calendar?
Bago ang petsang iyon, mayroon tayong unfixed "living" calendar. Ang bagong
buwan ay tinutukoy sa pamamagitan ng pagmamasid. Ang mga saksi ay pupunta sa
Jerusalem upang magpatotoo na nakita nila ito. Kung, pagkatapos ng
interogasyon, ang Beth Din ay kumbinsido sa bisa ng kanilang patotoo, ang
Bagong Buwan ay pinabanal, at ang Rosh Hodesh ay idineklara. Ang Beth Din ay
nakaupo sa kahandaang tumanggap ng mga saksi sa "araw ng ika-30" lamang ng
papatapos na buwan upang matukoy kung ang mismong araw na iyon ay dapat
ideklara bilang "araw ng ika-1" ng papasok na buwan. Kung ang naturang
pagpapasiya ay hindi ginawa sa araw na iyon, ang susunod na araw ay
awtomatiko (mayroon o walang mga saksi) ay magiging Rosh Hodesh, dahil ang
buwan ay binubuo ng hindi bababa sa 29 o hihigit sa 30 araw. (Tingnan ang
Mishnah Rosh Hashanah, Kabanata 1-2).
Kapag ang Bagong Buwan ay napabanal, ang balita ay ipapahayag sa buong haba
at lawak ng Banal na Lupain.
Paano naman ang mga Judio sa labas ng Banal na Lupain? Paano
ipinararating sa kanila ang mensahe?
Iyan ay isang magandang tanong. Kadalasan, dahil sa kahirapan sa
komunikasyon, ang mensahe ay hindi nakakarating sa tamang oras, at ito ay
nagdulot sa mga Judio sa labas ng Palestina ng isang seryosong suliraning
panrelihiyon. Halimbawa, kapag dumating na upang ipagdiwang ang Pesach,
kailangan nilang mag-isip-isip kung ang nakaraang buwan ay binubuo ng 29 o
30 araw.
Kung 29, kung gayon ang Pesach ay sa isang tiyak na petsa; kung 30, ang
Pesach ay sa susunod na araw. Ano ang gagawin? Upang malutas ang problema,
nagpasiya silang mag "play it safe" at ipinagdiriwang ang
Yom Tov ng parehong araw. Ganito rin ang nangyayari sa Shavuoth at
Sukkoth. Kaya’t, kaming mga Diaspora Jews (maliban sa aming mga kapatid sa
Reporma) ay may limang dagdag pa na araw ng
yom tov bawat taon kaysa sa mga
Judio sa Israel.
Paano naman ang Rosh Hashanah?
Ang Rosh Hashanah ay ipinagdiriwang din ng dalawang araw sa Israel.
Sapat na iyan tungkol sa pamamaraan ng Bagong Buwan
bago pa man ginawang fixed ang kalendaryo.
Ngayon sabihin mo sa akin kung paano natukoy ang mga leap year bago ang
fixed calendar?
Dito rin, ito ay isang buhay na kalagayan kung saan ang mga rabbi ay
magpupulong bago ideklara ang buwan ng Nisan upang isaalang-alang kung ang
mga palatandaan ng tagsibol ay dumating na o hindi (pagtatapos ng tag-ulan,
pagkahinog ng butil, mga equinoctial na pagsasaalang-alang, atbp.). Kung ang
tagsibol ay tila naantala, kung gayon ang Ikalawang Adar ay i-intercalate at
ang taon ay magiging leap year (Tingnan ang Bab. Talmud Sanhedrin 11 a & b).
Bakit nakitang kailangan na ipakilala ang fixed
calendar?
Sapagkat ang patriarchate sa Banal na Lupain ay hindi na tinatamasa ang
posisyon nito sa pagiging pangunahin at dahil pinaghigpitan ng pamahalaang
Romano ang kalayaan ng Sanhedrin na kumilos sa mga bagay na ito.
Ang Jewish calendar ay tila hindi lunar o solar.
Ano ang itatawag mo dito?
Ito ay isang luni-solar calendar, ang mga buwan ay binibilang ayon sa moon
at ang taon ay ayon sa sun.
Naipahiwatig mo na ang pagkalkula nito sa solar
year ay lumilihis ng humigit-kumulang 6½ minuto mula sa totoong astronomical
year.
Paano naman ang pagkalkula nito sa
lunar month?
Dito ito ay kasing tumpak hangga't sa maaari nito. Kinakalkula ng Jewish
calendar ang buwan sa 29 na araw, 12 oras, 44 minuto, at 3.33 segundo --
isang paglihis mula sa totoong astronomical month na mas mababa sa kalahati
ng isang segundo.
Upang bumalik ngayon sa kung ano ang tinukoy mo
bilang "pangunahing problema" ng Jewish calendar -- gaano katagal bago
mangyari na ang Pesach ay matapat sa Hunyo 21 at, samakatuwid, ay wala na sa
tagsibol?
Mga 12,500 taon.
Hindi ba, kung gayon, masyadong maaga ngayon para
mag-alala tungkol sa reporma sa kalendaryo?
Eh, tiyak na hindi pa masyadong maaga para isipin ito.
Paano isasagawa ang reporma sa kalendaryong ito?
Mayroong dalawang paraan: Ang isa ay natural, ang isa ay supernatural. Sa
isang kaso, magkakaroon ng pandaigdigang synod na kumakatawan sa lahat ng
paksyon ng Judaismo na
makakarating sa isang kasunduan kung paano at kailan rerebisahin ang
kalendaryo. Sa kabilang kaso, darating si Elias at aayusin ang bagay para sa
atin.
Napansin ko na hindi mo tinukoy kung aling mga
alternatibo ang itinuturing mong natural at alin ang supernatural. Ngunit,
sa iyong pananaw, alin sa dalawang pangyayari ang mas malamang na mangyari?
Hintayin nalang natin at tingnan.
q