Christian Churches of God
No. 262
Kautusan at ang Ikasiyam na Utos
(Edition
2.0 19981011-19990525-20120510-20120822)
Nasusulat: Huwag kang sasaksi nang walang katotohanan. Ipinapaliwanag ng
araling ito ang buong istruktura ng Kautusan ng Diyos, na inilapat sa Utos
nito na ipinaliwanag ng mga propeta at ng mga Tipan bilang pagsunod sa
pagbabasa ng Kautusan sa mga taon ng Sabbath.
Christian Churches of God
E-mail:
secretary@ccg.org
(Copyright
©
1998, 1999, 2012
Wade Cox)
(Tr. 2024)
This paper may be freely copied and distributed
provided it is copied in total with no alterations or deletions. The
publisher’s name and address and the copyright notice must be included.
No charge may be levied on recipients of distributed copies.
Brief quotations may be embodied in critical articles and reviews
without breaching copyright.
This paper is available from the World Wide Web
page:
http://logon.org and
http://ccg.org
Kautusan at ang Ikasiyam na
Utos
Nasusulat: “Huwag kang sasaksi nang walang katotohanan laban sa iyong kapwa”
(Ex. 20:16; Deut. 5:20).
Ang ikasiyam na utos ay may kinalaman sa konsepto ng tao bilang nilikha ng
Diyos at ang Israel bilang saksi ng Diyos, na parehong mga aspeto na
kumakatawan sa Diyos at sa Kanyang Kautusan-kaayusan. Ang lahat ng
katarungan o katuwiran (tsedek) ay nakasalalay sa tunay na saksi, at sa
gayon ang konsepto ng kasinungalingan ay salungat sa Kautusan ng Diyos. Si
Satanas, ang kalaban, ang ama ng kasinungalingan (Juan 8:44). Ang kanyang
sistema ay salungat sa Kautusan ng Diyos at batay sa isang kasinungalingan.
Saksi ng Diyos at ng Kanyang sistema
Ang bansa ang pagpapalawig ng sistema ng Diyos.
Isaias 43:1
Ngunit ngayo'y ganito ang sabi ng Panginoon, siya na lumalang sa iyo,
O Jacob, siya na nag-anyo sa iyo, O Israel: “Huwag kang matakot, sapagkat
ikaw ay tinubos ko; tinawag kita sa pangalan mo, ikaw ay akin. (AB01)
Tayo ay tinawag upang maging saksi sa Diyos na Buhay bilang mga hinirang at
bilang isang bansa.
Isaias 43:10
“Kayo'y aking mga saksi,” sabi ng Panginoon, “at aking lingkod na
aking pinili, upang inyong malaman at manampalataya kayo sa akin, at inyong
maunawaan na Ako nga. Walang diyos na inanyuan na una sa akin, o magkakaroon
man pagkatapos ko. (AB01)
Kaya dapat tayong maging tunay na mga saksi ng sistema ng Diyos.
Pagiging pandaigdigan ng kautusan
Ang kautusan ay pandaigdig at sumasaklaw sa lahat ng nananahan bilang bahagi
ng ating bansa.
Mga Bilang 15:13-16
Lahat ng katutubo sa lupain ay gagawa ng mga bagay na ito sa ganitong
paraan, sa paghahandog ng handog na pinaraan sa apoy, na mabangong samyo sa
Panginoon. 14At kung ang isang dayuhan ay nakikipamayan kasama
ninyo, o sinumang kasama ninyo sa buong panahon ng inyong mga salinlahi, at
maghahandog ng handog na pinaraan sa apoy, na mabangong samyo sa Panginoon
ay kanyang gagawin ang gaya ng inyong ginagawa. 15Sa kapulungan
ay magkakaroon ng isang tuntunin sa inyo, at sa dayuhang nakikipamayang
kasama ninyo, isang tuntunin magpakailanman sa buong panahon ng inyong mga
salinlahi. Kung paano kayo ay magiging gayundin ang dayuhan sa harap ng
Panginoon. 16Magkakaroon sa inyo at sa dayuhan na nakikipamayan
sa inyo ng isang kautusan at isang batas.’” (AB01)
Ang kautusan ay pantay-pantay sa harap ng mga bansa at lahat ng tao. Maaari
pa ring magkasala ang tao kahit walang kaalaman o may kaalaman sa kautusan
ngunit hinahatulan ang indibidwal ayon sa parehong kautusan.
Mga Bilang 15:29-30
Kayo'y
magkakaroon ng isang batas sa kanya na nagkasala nang hindi sinasadya, sa
kanya na katutubo sa bayan ng Israel, at sa dayuhan na nakikipamayan sa
kanila. 30Ngunit ang tao na makagawa ng anuman nang buong
kapusukan, maging katutubo sa lupain o dayuhan ay lumalapastangan sa
Panginoon at ang taong iyon ay ititiwalag sa gitna ng kanyang bayan. (AB01)
Ang parehong parusa ay ipinapataw sa lahat.
Deuteronomio
10:18-19 Kanyang hinahatulan
nang matuwid ang ulila at babaing balo, at iniibig ang mga nakikipamayan, na
binibigyan niya ng pagkain at kasuotan. 19Ibigin ninyo ang mga
dayuhan, sapagkat kayo'y naging mga dayuhan din sa lupain ng Ehipto. (AB01)
Pagpapabanal sa ilalim ng kautusan
Lahat tayo ay pinabanal sa ilalim ng kautusan ng Diyos bilang isang banal na
bansa.
Deuteronomio 7:6-11
“Sapagkat ikaw ay isang banal na bayan sa Panginoon mong Diyos;
pinili ka ng Panginoon mong Diyos upang maging kanyang sariling pag-aari,
mula sa lahat ng mga bayan na nasa balat ng lupa. 7Kayo'y inibig
at pinili ng Panginoon hindi dahil sa kayo'y mas marami kaysa alinmang bayan
ni sapagkat kayo ang pinakakaunti sa lahat ng mga tao; 8kundi
dahil iniibig kayo ng Panginoon, at kanyang tinutupad ang pangako na kanyang
ipinangako sa inyong mga ninuno, kaya inilabas kayo ng Panginoon sa
pamamagitan ng makapangyarihang kamay at tinubos kayo sa bahay ng
pagkaalipin, mula sa kamay ng Faraon na hari sa Ehipto. 9Dahil
dito, kilalanin ninyo na ang Panginoon ninyong Diyos ay siyang Diyos; ang
tapat na Diyos, na nag-iingat ng tipan at may wagas na pag-ibig sa mga
umiibig sa kanya at tumutupad ng kanyang mga utos, hanggang sa isanlibong
salinlahi; 10at pinaghihigantihan ang mga napopoot sa kanya,
upang puksain sila. Siya'y hindi magpapaliban kundi kanyang gagantihan sila
na napopoot sa kanya. 11Kaya't maingat mong tuparin ang utos, mga
tuntunin, at mga batas na aking iniutos sa iyo sa araw na ito.
(AB01)
Ang ating pagpapabanal ay nagmumula sa Tipan ng Diyos sa pamamagitan ng
Mesiyas. Sa ganoong paraan tayo ay binuo bilang isang banal na bayan bilang
ang pamilya ng Diyos na walang kapintasan (Lev. 19:2; 22:17-25; cf. ang
aralin ng
Kautusan at ang Ikalimang Utos (No. 258)).
Sa pamamagitan ng salita ng Diyos na siyang tunay na saksi, tayo ay
pinatnubayan sa katotohanan (Awit 119:105)
Walang-kabuluhang pananalita
Sa tunay na saksi ay walang
walang-kabuluhang pananalita, sapagkat sa walang-kabuluhang pananalita ay
may bulaang saksi; at tayo ay mananagot sa bawat walang-kabuluhang salitang
ating binibigkas.
Si Satanas ang ama ng
kasinungalingan (Juan 8:44) at ang mga hindi sumasampalataya ay
pinalilibutan ang mga hinirang ng mga kasinungalingan at poot, at lumalaban
sa atin nang walang dahilan (Awit 109:3).
Ang mga tinakwil sa
pananampalataya ay nagiging mga tsismoso at pakialamero (1Tim. 5:13).
“Pinupuksa ng masama ang kanyang kapwa sa pamamagitan ng bibig ngunit sa
pamamagitan ng kaalaman ay naliligtas ang matuwid” (Kaw. 11:9)
Mateo 12:35-37
Ang mabuting tao ay naglalabas ng mabubuting bagay mula sa kanyang mabuting
kayamanan, at ang masamang tao ay naglalabas ng masasamang bagay mula sa
kanyang masamang kayamanan. 36Subalit sinasabi ko sa inyo, na sa
araw ng paghuhukom ay pananagutan ng mga tao ang bawat salita na binigkas na
walang ingat. 37Sapagkat sa pamamagitan ng iyong mga salita ay
pawawalang-sala ka at sa pamamagitan ng iyong salita ay mahahatulan ka.”
(AB01)
Madalas nating hinuhusgahan
ang iba bago natin husgahan ang ating sarili at sa maling panghuhusga na
iyon tayo ay nagiging bulaang saksi.
Mateo 7:1-5
“Huwag humatol upang hindi kayo mahatulan. 2Sapagkat sa
hatol na inyong ihahatol ay hahatulan kayo; at sa panukat na inyong
isusukat, ay susukatin kayo. 3Bakit mo nakikita ang puwing na
nasa mata ng iyong kapatid, ngunit hindi mo pinapansin ang troso na nasa
iyong sariling mata? 4O paano mong nasasabi sa iyong kapatid,
‘Hayaan mong alisin ko ang puwing sa iyong mata,’ samantalang mayroong troso
sa iyong sariling mata? 5Ikaw na mapagkunwari, alisin mo muna ang
troso sa iyong sariling mata at nang magkagayon, makakakita ka nang malinaw
upang maalis mo ang puwing sa mata ng iyong kapatid. (AB01)
Ang ating tiwala ay dapat
nasa Diyos at sa Kanyang katotohanan, hindi sa ating sariling lakas.
Awit 52:1-5
Bakit ka naghahambog, O makapangyarihang tao? Ang kagandahang-loob ng Diyos
ay sa buong araw. Sa buong araw 2ang dila mo'y nagbabalak ng
pagkawasak. Ang dila mo'y gaya ng matalas na labaha, ikaw na gumagawa ng
kataksilan. 3Iniibig mo ang kasamaan ng higit kaysa kabutihan; at
ang pagsisinungaling kaysa pagsasalita ng katotohanan. (Selah) 4Iniibig
mo ang lahat ng mga nananakmal na salita, O ikaw na mandarayang dila. 5Ngunit
ilulugmok ka ng Diyos magpakailanman, aagawin at hahatakin ka niya mula sa
iyong tolda, at bubunutin ka niya sa lupain ng mga buhay. (Selah) (AB01)
Tayo ay dapat magsalita ng
mga bagay na batay at naaayon sa tamang doktrina.
Tito 2:1-3
Ngunit ikaw naman, magsalita ka ng mga bagay na angkop sa mahusay na
aral.
2Ang matatandang lalaki ay dapat maging mapagpigil sa sarili,
kagalang-galang, matino, malakas sa pananampalataya, sa pag-ibig, at sa
pagtitiis. 3Sabihan mo rin ang matatandang babae na maging
magalang sa kanilang asal, hindi mapanirang-puri, ni paalipin man sa alak;
dapat silang magturo ng kabutihan, (AB01)
Lahat ng mga paratang ay
nagmumula sa kalaban. Ang Kaharian ng ating Diyos at ng Kanyang Cristo ay
malapit nang dumating kung saan ang nag-aakusa sa ating mga kapatid ay
ibabagsak. Ang mga banal – yaong mga tumutupad sa mga utos ng Diyos at
“hindi inibig ang kanilang buhay hanggang sa kamatayan” – ay nagtagumpay sa
kanya sa pamamagitan dugo ng cordero. Sa lalong madaling panahon ang
nag-aakusa ay igagapos ng sanlibong taon na paghahari ng Mesiyas (Apoc.
12:1-11; 22:14; 20:1-4).
Maling kalayaan bilang anarkiya
Ang kalayaan ng mundo ay dumarating sa pamamagitan ng mga kautusan ng Diyos
bilang isang tunay na saksi.
Ang kalayaan na walang
kautusan ay maling kalayaan at ito ay anarkiya.
Ang biyaya at katotohanan ay dumating sa pamamagitan ni Jesucristo (Juan
1:17). Ang mga sumasamba sa Ama ay kinakailangang sumamba sa Kanya sa
espiritu at sa katotohanan, sapagkat hinahanap ng Ama ang gayong mga
sumasamba sa Kanya (Juan 4:23, 24ff.). Ang katotohanan lamang ang
magpapalaya sa atin (Juan 8:32).
Saksi laban sa tao at sa nangahulog na hukbo
Tayo ay nangangakong kumilos sa katotohanan, sapagkat nasusulat:
Deuteronomio 6:16 “Huwag ninyong
susubukin ang Panginoon ninyong Diyos, gaya ng pagsubok ninyo sa kanya sa
Massah. (AB01)
Dapat tayong mamuhay sa bawat salitang nagmumula sa bibig ng Diyos.
Mateo 4:3-10 At ang manunukso ay
dumating at nagsabi sa kaniya, Kung ikaw ang Anak ng Dios, ay ipagutos mo na
ang mga batong ito ay maging mga tinapay. 4Datapuwa't siya'y
sumagot, at sinabi, Nasusulat, Hindi sa tinapay lamang mabubuhay ang tao,
kundi sa bawa't salitang lumalabas sa bibig ng Dios. 5Nang
magkagayo'y dinala siya ng diablo sa bayang banal; at inilagay siya sa
taluktok ng templo, 6At sa kaniya'y sinabi, Kung ikaw ang Anak ng
Dios, ay magpatihulog ka: sapagka't nasusulat, Siya'y magbibilin sa kaniyang
mga anghel tungkol sa iyo: at, Aalalayan ka ng kanilang mga kamay, Baka
matisod ka ng iyong paa sa isang bato. 7Sinabi sa kaniya ni
Jesus, Nasusulat din naman, Huwag mong tutuksuhin ang Panginoon mong Dios.
8Muling dinala siya ng diablo sa isang bundok na lubhang mataas,
at ipinamalas sa kaniya ang lahat ng mga kaharian sa sanglibutan, at ang
kaluwalhatian nila; 9At sinabi niya sa kaniya, Lahat ng mga bagay
na ito ay ibibigay ko sa iyo, kung ikaw ay magpapatirapa at sasambahin mo
ako. 10Nang magkagayo'y sinabi sa kaniya ni Jesus, Humayo ka,
Satanas: sapagka't nasusulat, Sa Panginoon mong Dios sasamba ka, at siya
lamang ang iyong paglilingkuran.
(AB)
Sinamba ni Cristo ang Diyos at pinabulaanan si Satanas sa mga salitang:
“Nasusulat: Sasambahin mo ang Panginoon mong Diyos at Siya lamang ang iyong
paglilingkuran.” Kung walang ibang sinamba si Cristo kundi ang Diyos, anong
uri ng saksi tayo kung hindi natin ito gagawin? Ang pagsamba kay Cristo ay
pagsisinungaling at isang paglabag sa mga utos na siya mismo ay hindi
lalabag.
Pagtukso sa Diyos
Ang unang kasinungalingan ay ibinigay ni Satanas kay Eba at iyon ay ang
kasinungalingan ng walang kamatayan: “Subalit sinabi ng ahas sa babae tiyak
na hindi kayo mamamatay” (Gen. 3:4, AB01).
Genesis 3:4
Subalit
sinabi ng ahas sa babae, “Tiyak na hindi kayo mamamatay. (AB01)
Sa pamamagitan ng bulaang saksing iyon, pareho nilang tinukso ang Diyos at
parehong ang babae at ang Tumatakip na Kerubin (ibig sabihin si Satanas) sa
gayon ay tumanggap ng parusang kamatayan (Gen. 3:1-24; Is. 14: 12ff.; Ezek.
28:1-19).
Dapat tayong maging mapili kung paano at kanino natin ibabahagi ang
katotohanan, gaya ng inuutos sa atin na “Huwag ninyong ibigay sa mga aso ang
mga banal na bagay at huwag kayong magtapon ng inyong mga perlas sa harap ng
mga baboy” Si Cristo ay nagsalita sa pamamagitan ng mga talinghaga gaya ng
inihula (Is. 6:9) upang ang mga tao ay hindi makaunawa at magbalik-loob at
maligtas bago dumating ang panahon (Mat. 7:6; 13:10-13; Mar. 4:11-17). Ang
mga hiwaga ng kaharian ng langit ay ibinigay sa atin upang ingatan, ngunit
ngayon ay ang katapusan na ng panahon at oras para sa malinaw na
pagsasalita. Sa susunod na ilang dekada ang mga bansa at ang sistema ng
mundo ng mga huling araw ay mawawasak, at ang mga demonyo ay ibababa rin sa
hukay para ingatan hanggang sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli.
Sinasamba natin ang Diyos
sa katotohanan at sa malinaw na pagsasalita.
Ang ating mga panalangin ay hindi dapat tulad ng sa mga pagano na may walang
kabuluhang pag-uulit.
Mateo 6:5-8
“At kapag kayo ay nananalangin, huwag kayong maging tulad sa mga
mapagkunwari; sapagkat ibig nilang tumayo at manalangin sa mga sinagoga at
sa mga panulukan ng mga lansangan upang makita sila ng mga tao.
Katotohanang sinasabi ko sa inyo, tinanggap na nila ang kanilang gantimpala.
6Ngunit kapag ikaw ay mananalangin, pumasok ka sa iyong silid, at
pagkasara mo ng iyong pinto ay manalangin ka sa iyong Ama na nasa lihim, at
ang iyong Ama na nakakakita ng mga lihim ay gagantimpalaan ka. 7“At
sa pananalangin ay huwag kayong gumamit ng walang kabuluhang paulit-ulit, na
tulad ng ginagawa ng mga Hentil, sapagkat inaakala nilang sila ay
pakikinggan dahil sa marami nilang salita. 8Huwag nga kayong
tumulad sa kanila, sapagkat alam na ng inyong Ama ang mga bagay na inyong
kinakailangan, bago pa kayo humingi sa kanya. (AB01)
Naririnig tayo ng Diyos sa pamamagitan ng malinaw na pagsasalita at hindi sa
pamamagitan ng mga sigaw ng mga saserdote ni Baal (1Hari 18:28). Saksi tayo
ng Diyos sa pamamagitan ng ating mga gawain ayon sa Kanyang kautusan (Awit
2:1,2).
Huwad na propesiya
Ang huwad na propesiya ay aalisin sa pagbabalik ng Mesiyas. Mawawasak ito sa
panahon ng paghuhukom kasunod ng sistemang milenyo at sa ikalawang
pagkabuhay na mag-uli.
Deuteronomio 18:15
“Palilitawin ng Panginoon mong Diyos para sa iyo ang isang propeta na gaya
ko mula sa iyong sariling mga kapatid. Sa kanya kayo makikinig. (AB01)
Ang propeta sa Deuteronomio 18:15 ay ang Mesiyas na ang salita ay totoo. At
ang propeta na nangahas magsalita ng salita sa pangalan ng Panginoon “ang
propetang iyon ay mamamatay.” Kaya lahat ng huwad na propeta ay mamamatay at
papasok sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli.
Deuteronomio
18:20-22
Ngunit
ang propetang magsasalita ng salitang may kapangahasan sa aking pangalan, na
hindi ko iniutos na kanyang sabihin o magsasalita sa pangalan ng ibang mga
diyos, ang propetang iyon ay mamamatay.’ 21At kung iyong
sasabihin sa iyong puso, ‘Paano namin malalaman ang salita na hindi sinabi
ng Panginoon?’ 22Kapag ang isang propeta ay nagsasalita sa
pangalan ng Panginoon, kung ang bagay na sinasabi ay hindi naganap ni
nagkatotoo, ang salitang iyon ay hindi sinabi ng Panginoon; ang propetang
iyon ay nagsalita nang may kapangahasan, huwag mo siyang katatakutan. (AB01)
Kung ang propeta ay isang huwad na propeta hindi tayo dapat matakot sa
kanya, sapagkat ang Diyos ang haharap sa kanya. Ang isang propeta ay hindi
mapipigilan sa paggawa ng kanyang tungkulin hanggang sa matukoy ng Diyos na
ito ay tapos na.
Jeremias 11:21-23
Kaya't
ganito ang sabi ng Panginoon tungkol sa mga lalake ng Anathoth na
nagsisiusig ng iyong buhay, na nangagsasabi, Ikaw ay huwag manghuhula sa
pangalan ng Panginoon, upang huwag kang mamatay sa aming kamay; 22Kaya't
ganito ang sabi ng Panginoon ng mga hukbo, Narito, aking parurusahan sila:
ang mga binata ay mamamatay sa pamamagitan ng tabak; ang kanilang mga anak
na lalake at babae ay mangamamatay dahil sa gutom; 23At hindi
magkakaroon ng nalabi sa kanila: sapagka't ako'y magdadala ng kasamaan sa
mga lalake ng Anathoth, sa makatuwid baga'y sa taon ng pagdalaw sa kanila.
(AB)
Ang kakayahan ng mga propeta ay nauugnay sa kanilang katapatan sa Kautusan
ng Diyos (Jer. 23:9-40). Ang pinakadakilang mga propeta ay gumawa ng mga
himala sa pamamagitan ng kapangyarihan ng Diyos, dahil ang lupa ay sa
Panginoong Diyos upang gawin kung ano ang Kanyang naisin; at malapit na
Niyang durugin si Satanas sa ilalim ng ating mga paa (Ex. 9:29; Deut. 10:14;
Rom 16:20).
Ang ilang mga propeta, tulad ni Balaam ben Peor, ay nakikipag-usap o
kinakausap ng Diyos sa pamamagitan ng Banal na Espiritu, kahit na hindi
kabilang sa Kanyang mga piniling bayan. Nagamit at magagamit niya ang mga
ito para sa mga partikular na layunin. Mayroong ilang mga pagkakataon tulad
nito sa Bibliya. Ang pagsubok ng bisa ay kung nagsasalita sila ayon sa
Kautusan at sa Patotoo. Kung hindi sila nagsasalita ayon doon ay walang
umaga sa kanila (Is. 8:20).
Saksi ng Diyos sa pamamagitan ng mga Propeta at Mesiyas
Nagsalita ang Diyos sa pamamagitan ng mga propeta mula pa sa mga Patriyarka.
Wala Siyang ginagawa nang hindi muna ito inihahayag sa pamamagitan ng
Kanyang mga lingkod na mga propeta.
2Hari 17:23
hanggang sa alisin ng Panginoon ang Israel sa kanyang paningin, gaya ng
kanyang sinabi sa pamamagitan ng lahat niyang lingkod na mga propeta.
Kaya't ang Israel ay itinapon sa Asiria mula sa kanilang sariling lupain
hanggang sa araw na ito.. (AB01)
(cf. Amos 3:7)
Pagkatapos ay nagsalita ang Diyos sa Juda sa pamamagitan ng Mesiyas. Pinunit
ng dakilang saserdote ang kanyang mga damit at sinabi, “Ano pa ang kailangan
natin ng mga saksi?” bagama't hindi niya lubos na naunawaan ang kahulugan ng
kanyang sinabi at ginawa. Pagkatapos ay hinatulan nila ng kamatayan si
Yahoshua ang Mesiyas (Mar. 14:63ff.). Siya ang tapat na saksi at ang
prinsipe ng mga hari sa lupa, at ang pasimula ng paglalang ng Diyos (Apoc.
1:5-6; 3:14). Ang Kanyang pagdating bilang Mesiyas ay matagal nang inihula.
Deuteronomio 18:16-19 Ayon sa
lahat ng iyong ninasa sa Panginoon mong Dios sa Horeb, sa araw ng
kapulungan, na sinasabi, Huwag mong iparinig uli sa akin ang tinig ng
Panginoon kong Dios, ni ipakita pa sa akin itong dakilang apoy, upang huwag
akong mamatay. 17At sinabi ng Panginoon sa akin, Mabuti ang
kanilang pagkasabi ng kanilang salitain. 18Aking palilitawin sa
kanila ang isang propeta sa gitna ng kanilang mga kapatid, na gaya mo; at
aking ilalagay ang aking mga salita sa bibig niya, at kaniyang sasalitain sa
kanila ang lahat ng aking iuutos sa kaniya.
19At
mangyayari, na sinomang hindi makikinig sa aking mga salita na kaniyang
sasalitain sa aking pangalan, ay aking sisiyasatin yaon sa kaniya. (AB)
Ang Mesiyas ay nagpatotoo
tungkol sa Ama na nasa langit. Wala tayong tinatawag na ama sa lupa dahil
iisa lamang ang ating Ama na nasa langit (Mat. 6:9; 23:9).
Walang taong nakakita sa Diyos
kailanman, maliban sa kanya na mula sa Diyos. Sa pamamagitan ng patotoo
ni Cristo, ang tanging ipinanganak na elohim, ang Ama ay nahayag sa atin
(Mat. 11:27; Juan 1:18; 6:46; 10:15). Kung ginagawa natin ang mga gawa ng
Diyos kung gayon tayo ay mga tunay na saksi at maaaring paniwalaan (Juan
10:34-38). “Ang sumasampalataya sa anak ay may buhay na walang hanggan
ngunit ang hindi sumusunod sa anak ay hindi makakakita ng buhay, kundi ang
poot ng Diyos ay nananatili sa kanya” (Juan 3:36). “Sapagka't ibinabangon ng
Ama ang mga patay at sila'y binubuhay, gayundin binubuhay ng Anak ang
sinumang nais niya” (Juan 5:21).
Iyan ang layunin ng patotoo
ng Mesiyas: dumating siya upang ihayag ang Ama. Kaya naman, samakatuwid, na
ang patotoo ng katotohanan ay sentro ng pananampalataya.
Bulaang saksi sa lipunan
Bulaang saksi at sinungaling na dila
Kinamumuhian ng Diyos ang bulaang saksi at ang sinungaling na dila, sapagkat
sa pamamagitan nila ay nahasik ang pagtatalo sa mga magkakapatid.
Kawikaan 6:16-19
Ang Panginoon ay namumuhi sa anim na bagay, oo, pito ang sa kanya'y
kasuklamsuklam: 17Mga palalong mata, sinungaling na dila, at mga
kamay na nagbububo ng dugong walang sala, 18pusong kumakatha ng
masasamang plano, mga paang sa kasamaan ay nagmamadali sa pagtakbo; 19bulaang
saksi na nagsasalita ng kasinungalingan, at ang naghahasik sa magkakapatid
ng kaguluhan. (AB01)
Kawikaan 12:22
Mga
sinungaling na labi sa Panginoon ay kasuklamsuklam, ngunit ang gumagawa nang
may katotohanan ay kanyang kinalulugdan. (AB01)
Kawikaan 19:5
Ang bulaang saksi ay tiyak na parurusahan, at hindi makakatakas ang
nagsasalita ng mga kasinungalingan. (AB01)
Ang parusa sa
pagsisinungaling sa Banal na Espiritu ay kamatayan, minsan biglaan at
nakikita.
Mga Gawa 5:3-5
Sinabi
ni Pedro, “Ananias, bakit napadaig ka kay Satanas at nagsinungaling ka sa
Espiritu Santo, at itago ang bahagi ng pinagbilhan ng lupa? 4Nang
ito'y hindi pa nabibili, hindi ba iyon ay nanatiling iyo? At nang maipagbili
na, hindi ba nasa iyo ring kapangyarihan? Bakit inisip mo pa ang bagay na
ito sa iyong puso? Hindi ka nagsinungaling sa mga tao, kundi sa Diyos.”
5Nang marinig ni Ananias ang mga salitang ito, siya ay bumagsak at
namatay. At sinidlan ng malaking takot ang lahat ng nakarinig nito. (AB01)
Sinabi sa atin ni Pablo na
huwag magsinungaling sa isa't isa dahil hinubad na natin ang dating pagkatao
pati ang kaniyang mga gawa (Col. 3:9).
Hinatulan ni Cristo ang
kanyang mga kapwa Judio nang tinangka nilang patayin siya. Nais nilang
patayin siya dahil ang kanyang salita ay walang puwang sa kanila.
Ang nagmula sa Diyos ay nakikinig sa mga salita ng Diyos (Juan 8:31-59).
Ito sana ang pinaka pagsubok kina Adan at Eba; hindi sila dapat nadaya o
naghanap ng dahilan para gawin ito (cf. Gen. 3:1-24).
Si Cristo ay tinatawag na tapat at
totoo dahil siya ay tapat at totoo. Siya ay nakikipagdigma sa katarungan
at sa katotohanan (Apoc. 19:11).
Ang 1Hari 22:18-28 ay isang nakakalitong teksto, kung saan lumilitaw na
inutusan ng Diyos ang isang sinungaling na espiritu na pumasok sa mga bibig
ng mga propeta. Ang sagot ay ibinigay sa ganitong paraan upang ipaunawa sa
hari na ang mga propeta ng Israel ay binigyan ng isang sinungaling na
espiritu.
Nanlinlang sila sa pamamagitan ng pagpapakita ng isang
tunay na propesiya bilang mali. Ang propesiya ay: “Umahon ka sapagkat
ibibigay iyon [Ramoth-Gilead] ni Yahovah sa kamay ng hari” (1Hari 22:6).
Ang problema ay ang lungsod na ito ay ibibigay sa kamay ng hari ng Siria,
hindi sa hari ng Israel.
Gayunpaman isinugo ng Diyos
ang Kanyang lingkod na si Micaya, at nang tanungin siya para sa katotohanan
ay sinabi niya ito (1Hari. 22:19-23). Ang paghingi ng patnubay nang hindi
sumusunod sa mga kautusan ng Diyos ay kasuklam-suklam at nag-aanyaya ng
kapahamakan. Sa tekstong ito makikita natin na sinusubok din ng Diyos ang
mga espiritu sa mga bagay na ito.
Tradisyon bilang bulaang saksi
Hinahatulan ni Cristo ang
mga tradisyon ng mga Fariseo na ipinakilala sa Juda noong panahong iyon,
tulad ng makikita sa Mateo 15.
Mateo 15:1-14
Pagkatapos ay lumapit kay Jesus ang mga Fariseo at ang mga eskriba na
nanggaling sa Jerusalem, at sinabi nila, 2“Bakit lumalabag ang
iyong mga alagad sa tradisyon ng matatanda? Hindi sila naghuhugas ng
kanilang mga kamay bago sila kumain ng tinapay.” 3Sumagot siya sa
kanila at sinabi, “Bakit lumalabag naman kayo sa utos ng Diyos dahil sa
inyong tradisyon? 4Sapagkat sinabi ng Diyos, ‘Igalang mo ang
iyong ama at ang iyong ina;’ at ‘Ang magsalita ng masama sa ama o sa ina, ay
dapat mamatay.’ 5Ngunit sinasabi ninyo na sinumang magsabi sa
kanyang ama o sa kanyang ina, ‘Anumang pakikinabangin mo mula sa akin ay
ipinagkaloob ko na sa Diyos.’ Ang taong iyon ay hindi na kailangang gumalang
pa sa kanyang ama. 6Kaya, pinawalang-saysay ninyo ang salita ng
Diyos dahil sa inyong tradisyon. 7Kayong mga mapagkunwari, tama
ang ipinahayag ni Isaias tungkol sa inyo nang sabihin niya, 8‘Iginagalang
ako ng bayang ito sa kanilang mga labi, ngunit ang kanilang puso ay malayo
sa akin. 9At walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin, na
itinuturo nila bilang mga aral ang mga alituntunin ng mga tao.’” 10Pinalapit
ni Jesus sa kanya ang mga tao at sinabi sa kanila, “Pakinggan ninyo ito at
unawain. 11Hindi ang pumapasok sa bibig ang nagpaparumi sa tao,
kundi ang lumalabas sa bibig ang nagpaparumi.” 12Pagkatapos ay
dumating ang mga alagad at sinabi sa kanya, “Alam mo bang nasaktan ang mga
Fariseo nang marinig nila ang pananalitang ito?” 13Ngunit sumagot
siya at sinabi, “Ang bawat halamang hindi itinanim ng aking Ama na nasa
langit ay bubunutin. 14Hayaan ninyo sila; sila'y mga bulag na
taga-akay. At kung ang bulag ay umakay sa bulag, kapwa sila mahuhulog sa
hukay.” (AB01)
Itinuring ng mga Fariseo at
mga Eskriba ang salita ng Diyos na walang halaga sa pamamagitan ng kanilang
mga tradisyon; kaya't sila rin ay susubukin laban sa kautusan (Is. 8:20).
Bilang resulta, sila ay ipinadala sa pagkabihag noong 70 CE, apatnapung taon
pagkatapos ng kamatayan ng Mesiyas alinsunod sa Tanda ni Jonas (cf. ang
araling
Ang Tanda ni Jonas at ang
Kasaysayan ng Muling Pagtatayo ng Templo [013]).
Exodo 1:17-21
Subalit ang mga hilot ay natakot sa Diyos at hindi nila ginawa ang gaya nang
iniutos sa kanila ng hari ng Ehipto, kundi hinayaan nilang mabuhay ang mga
batang lalaki. 18Ipinatawag ng hari ng Ehipto ang mga hilot at
sinabi sa kanila, “Bakit ninyo ginawa ang bagay na ito at hinayaan ninyong
mabuhay ang mga batang lalaki?” 19Sinabi ng mga hilot sa Faraon,
“Sapagkat ang mga babaing Hebrea ay hindi gaya ng mga babaing Ehipcia.
Sila'y malalakas at nakapanganak na bago dumating ang hilot sa kanila.”
20Kaya't ang Diyos ay naging mabuti sa mga hilot; at ang taong-bayan
ay dumami at naging napakalakas. 21Dahil ang mga hilot ay natakot
sa Diyos, kanyang binigyan sila ng mga sambahayan. (AB01)
Ang proteksyon ng lahat ng tao ay nakasalalay sa kanilang takot sa Diyos.
Ang mga tinawag at pinili ay ginawang mga bahay o silid sa Templo ng ating
Diyos.
Levitico 19:14,
17-18
14Huwag
mong mumurahin ang bingi, ni maglalagay ng katitisuran sa harap ng bulag,
kundi katakutan mo ang iyong Diyos: Ako ang Panginoon.
17“Huwag
mong kapopootan ang iyong kapatid sa iyong puso; tunay na sasawayin mo ang
iyong kapwa, upang hindi ka magpasan ng kasalanan dahil sa kanya.
18Huwag
kang maghihiganti o magtatanim ng galit laban sa mga anak ng iyong bayan;
kundi iibigin mo ang iyong kapwa na gaya ng sa iyong sarili: Ako ang
Panginoon. (AB01)
Ang buong istruktura ng katarungan ay ibinigay ayon sa katotohanan nang
walang pagtatangi, at hindi dapat gawin sa kawalan ng kaalaman. Walang
pagtatangi sa paghuhukom (cf. Deut. 1:17 sa ibaba).
Ang tunay na saksi ay dapat suriin ng bayan ng Diyos sa bawat aspeto ng
kanilang buhay. Walang bulaang saksi sa anumang aspeto ng kanilang mga
gawain, maging sa pangangasiwa, o sa katarungan, o sa kalakalan sa
pamamagitan ng mga pagtimbang o pagtakal, o mga dokumento.
Levitico 19:35-36
Huwag kayong gagawa ng kalikuan sa paghatol, sa pagsukat, sa
pagtimbang, o sa pagtakal. 36Timbangang matuwid, panimbang na
matuwid, epa na matuwid at hin na matuwid ang aariin ninyo: ako ang
Panginoon ninyong Dios na naglabas sa inyo sa lupain ng Egipto. (AB)
Paninirang-puri
Ang paninirang-puri (o libel) ay pagnanakaw gaya ng nakita natin sa aralin
ng
Kautusan at ang Ikawalong
Utos [261].
Sa pamamagitan ng paninirang-puri ay ninanakaw natin ang pagkatao ng iba at
sa gayon ay pinapatay natin sila. Ang kanilang buhay ay nababawasan at ang
kanilang espiritu ay nadudurog. Nakita natin ang mga utos laban dito sa
itaas.
Ang mga maninirang-puri ay itinatakwil ng Diyos.
Jeremias 6:27-30
Iginawa kita ng isang moog at ng kuta sa gitna ng aking bayan: upang iyong
maalaman at masubok ang kanilang lakad. 28Silang lahat ay lubhang
mapanghimagsik na nanganinirang puri; sila'y tanso at bakal: silang lahat ay
nagsisigawang may kabulukan. 29Ang panghihip ay humihihip na
malakas; ang tingga ay natutunaw sa apoy: sa walang kabuluhan nagdadalisay
sila; sapagka't ang masasama ay hindi nangaalis. 30Tatawagin
silang pilak na itinakuwil, sapagka't itinakuwil sila ng Panginoon. (AB)
Ipinakita ng Diyos ang
kahihinatnan ng paglabag sa kautusan sa pamamagitan ni Jeremias.
Jeremias 9:1-6
O, ang ulo ko sana ay mga tubig, at ang aking mga mata ay bukal ng mga luha,
upang ako'y makaiyak araw at gabi dahil sa mga pinaslang sa anak na babae ng
aking bayan! 2O, mayroon sana akong patuluyan sa ilang para sa
mga manlalakbay, upang aking maiwan ang aking bayan at sila'y aking layuan!
Sapagkat silang lahat ay mapakiapid, isang pangkat ng mga taksil! 3Binabaluktot
nila ang kanilang dila gaya ng pana; ang kasinungalingan at hindi
katotohanan ang nananaig sa lupain; sapagkat sila'y nagpapatuloy mula sa
kasamaan tungo sa kasamaan, at hindi nila ako nakikilala, sabi ng Panginoon.
4Mag-ingat ang bawat isa sa kanyang kapwa, at huwag kayong
magtiwala sa sinumang kapatid; sapagkat bawat kapatid ay mang-aagaw, at
bawat kapwa ay gumagala bilang isang maninirang-puri. 5Dinadaya
ng bawat isa ang kanyang kapwa, at hindi nagsasalita ng katotohanan;
kanilang tinuruan ang kanilang dila na magsalita ng kabulaanan; sila'y
gumagawa ng kasamaan at pinapagod ang sarili sa paggawa ng kasamaan. 6Ang
iyong tahanan ay nasa gitna ng pandaraya; at sa pamamagitan ng pandaraya ay
ayaw nila akong kilalanin, sabi ng Panginoon. (AB01)
Ang bulaang saksi ay humahadlang sa mga tao na makilala ang Diyos. Ang mga
tao ay nagpapakalat ng mga kuwento upang magpadanak ng dugo (Ezek. 22:9).
Exodo 23:6-7
“Huwag mong babaluktutin ang katarungang nararapat sa iyong dukha sa
kanyang usapin. 7Layuan mo ang maling paratang at huwag mong
papatayin ang walang sala at ang matuwid, sapagkat hindi ko pawawalang-sala
ang masama. (AB01)
Ang katarungan ay hindi dapat maimpluwensyahan ng dami o yaman. Ang
katotohanan ay hindi dapat baluktutin ayon sa pananaw ng karamihan.
Levitico 19:16
Huwag kang magpaparoo't-parito sa iyong bayan bilang tagapagdala ng
tsismis, ni huwag kang titindig laban sa dugo ng iyong kapwa: Ako ang
Panginoon. (AB01)
Ang tsismis ay pumapatay ng
mga tao at sumisira ng mga pamilya. Ito ay tanda ng isang masamang bansa.
Paninirang-puri sa pamilya
Ang lalaking naninirang-puri sa kalinisan ng kanyang asawa ay dapat
parusahan ng mga matatanda ng lungsod; gayundin ang isang hangal na babae na
nilapastangan ang kanyang tahanan (cf. Deut. 22:13-21; at ang mga aralin ng
Kautusan at ang Ikalimang Utos (No.
258) at
Kautusan at ang Ikapitong
Utos (No. 260)).
Dapat mahalin ng lahat ng lalaki ang kanilang asawa gaya ng pagmamahal ni
Cristo sa Iglesia. Walang sinuman ang maaaring manirang-puri sa kanyang
pamilya at mapabilang sa pamilya ng Diyos (cf. Ef. 5:28-29). Ang mga asawang
babae ay dapat mamuhay sa paraang nagbibigay ng karangalan sa kanilang mga
asawa. Sa parehong paraan, ang mga asawang lalaki ay dapat mamuhay kasama
sila ayon sa kaalaman, na nagbibigay ng karangalan sa kanilang mga asawa
bilang mga kasamang tagapagmana ng biyaya ng buhay, at upang ang ating mga
panalangin ay hindi mahadlangan (1Ped. 3:1-7). Hindi pinakikinggan ng Diyos
ang isang maninirang-puri, o isang taong hindi nagbibigay ng nararapat na
karangalan sa pamilya ng Diyos. Hindi rin dapat maliitin o hamakin ng lalaki
ang isang babae (Deut. 22:29; Ex 22: 16,17).
Ang paninirang-puri sa pamilya ay malinaw na ipinagbabawal.
Awit 50:19-20
“Ibinibigay mo sa iyong bibig ang malayang paghahari ng kasamaan, at
ang iyong dila ay kumakatha ng pandaraya. 20Ikaw ay umuupo at
nagsasalita laban sa iyong kapatid; iyong sinisiraan ang anak ng iyong
sariling ina. (AB01)
Paninirang-puri bilang pagnanakaw
Nakita natin na ang paninirang-puri ay ang pagnanakaw ng pagkatao ng isang
tao. Dapat nating hubarin ang dating pagkatao at isuot ang bagong pagkatao,
na pinapanibago sa kaalaman ayon sa larawan ng Diyos (Col 3:9-10).
Colosas 3:9-10
Huwag kayong magsinungaling sa isa't isa, yamang hinubad na ninyo ang dating
pagkatao pati ang mga gawa nito, 10at kayo'y nagbihis na ng
bagong pagkatao, na binabago sa kaalaman ayon sa larawan ng lumalang sa
kanya. (AB01)
Ang bagong pagkatao ay ang Banal
na Espiritu kay Jesucristo, na “larawan ng lumalang sa kanya” (AB01). Ito ay
isa sa tatlong partikular na mga sipi (cf. Heb. 3:2; Apoc. 3:14) tungkol sa
paglalang ng Mesiyas at tanging ito lamang ang hindi labis na binago, dahil
ito ang pinakamahirap unawain.
Bawat tao ay dapat itakwil ang pagsisinungaling at sa halip ay magsalita ng
katotohanan sa kanyang kapwa (Ef. 4:25; cf. Kaw. 11:9). Tayo ay
pinaalalahanan na:
Efeso 4:29
Anumang masamang salita ay hindi dapat lumabas sa inyong bibig, kundi ang
mabuti lamang para sa ikatitibay, ayon sa pangangailangan, upang ito ay
makapagbigay ng biyaya sa mga nakikinig. (AB01)
Tito 3:1-3
Ipaalala mo sa kanila na pasakop sa mga pinuno at sa mga may
kapangyarihan, maging masunurin, maging handa sa bawat mabuting gawa, 2huwag
magsalita ng masama tungkol sa kanino man, huwag makipag-away, maging maamo,
at magpakita ng hinahon sa lahat ng mga tao. 3Sapagkat tayo rin
naman noong dati ay mga hangal, mga suwail, mga nalinlang, mga alipin ng
sari-saring pagnanasa at kalayawan, na namumuhay sa kasamaan at inggit; mga
kasuklamsuklam at napopoot sa isa't isa. (AB01)
Dapat tayong sumunod sa kautusan at huwag magsalita ng masama sa sinuman.
Santiago 4:11
Mga kapatid, huwag kayong magsalita ng masama laban sa isa't isa. Ang
nagsasalita laban sa kapatid, o humahatol sa kanyang kapatid ay nagsasalita
ng masama laban sa kautusan, at humahatol sa kautusan. Ngunit kung ikaw ay
humahatol sa kautusan, hindi ka na tagatupad ng kautusan, kundi isang hukom.
(AB01)
Hindi natin dapat hatulan
ang ating sarili bilang isang hangal na lumabas sa ating sariling bibig.
Kawikaan 10:18
Siyang
nagkukubli ng pagkamuhi ay may labing mapanlinlang, at siyang
naninirang-puri ay isang hangal. (AB01)
Sinabi ng Diyos kung ano
ang Kanyang gagawin sa maninirang-puri at mapagmataas.
Awit 101:5
Ang lihim na naninirang-puri sa kanyang kapwa ay aking pupuksain. Ang
taong may mapagmataas na tingin at may palalong puso ay hindi ko titiisin.
(AB01)
Bahagi II
Ang Sistema ng Katarungan
Batayan ng likas na batas
Levitico 24:22
Magkakaroon
kayo ng isa lamang batas para sa dayuhan at para sa katutubo; sapagkat ako
ang Panginoon ninyong Diyos.” (AB01)
Ang mga prinsipyo ng likas
na katarungan ay nagtatakda na ang bawat tao ay dapat harapin ang iisang
batas. Dapat malaman ng bawat tao ang mga paratang laban sa kanya sa
kasulatan at dapat bigyan ng pagkakataong isaalang-alang kung ano ang
kanyang gagawin tungkol dito. Ang inakusahan o nagsasakdal ay dapat bigyan
ng patas na pagdinig nang walang kinikilingan, at ang kanyang mga hukom ay
dapat na walang kinikilingan at hindi nagtatangi.
Dahil dito ibinigay sa atin
ng Diyos ang Kanyang mga kautusan sa kasulatan at ang mga paratang laban sa
atin ay ginawa at isinulat ng mga propeta. Binibigyan tayo ng panahon upang
isaalang-alang ang mga paratang, at ang Diyos ay mabagal sa paghatol upang
walang sinuman ang mapahamak. Ang parehong legal na ayos ay umiiral sa
lipunan na pinapatakbo sa ilalim ng mga Kautusan ng Diyos, kasama ang
itinatag na hudikatura na kumikilos sa ngalan ng Diyos.
Binigyan tayo ng
sunod-sunod na mga pagsubok kung saan tayo sinubok. Ang mga hinirang ay nasa
ilalim ng paghatol ngayon at ang paghatol ay nagsisimula sa bahay ng Diyos.
1Pedro 4:17
Sapagkat ito'y panahon upang simulan ang paghuhukom sa sambahayan ng
Diyos; at kung magsimula sa atin, ano kaya ang wakas ng mga hindi sumusunod
sa ebanghelyo ng Diyos? (AB01)
Ang natitirang bahagi ng mundo ay hindi hahatulan hanggang sa ikalawang
pagkabuhay na mag-uli, kung saan silang lahat ay bubuhayin, pagkatapos ay
itutuwid sa paghuhukom at bibigyan ng pagkakataon ng kaligtasan (Apoc.
20:4-15).
Pagkilos sa utos ng iba
Paglabag sa likas na katarungan at Kautusan ng Diyos ang paghatol sa utos ng
iba. Si Cristo ay naghahatol dahil siya ay ipinagkalooban ng awtoridad ng
Diyos. Dumating siya sa mundo hindi upang magbigay ng hatol kundi upang
magbigay ng aral sa mundo kung paano ito hahatulan. Ang mga tumanggap sa
kanya at naging bahagi ng Bahay ng Diyos ay hahatulan mula noon hanggang
ngayon at ang unang pagkabuhay na mag-uli (1Ped. 4:17). Yaong mga hindi
tumanggap sa kanya ay hahatulan sa mga huling araw; sa kasong ito ay
nangangahulugang ikalawang pagkabuhay na mag-uli ng mga patay na tinutukoy
sa Apocalipsis 20:11-15.
Juan 12:46-48
Ako'y naparito na isang ilaw sa sanlibutan, upang ang sinumang
sumampalataya sa akin ay huwag manatili sa kadiliman. 47Kung ang
sinuman ay nakikinig sa aking mga salita, at hindi tumutupad ng mga iyon ay
hindi ko siya hinahatulan, sapagkat hindi ako naparito upang humatol sa
sanlibutan, kundi upang iligtas ang sanlibutan. 48Ang
nagtatakuwil sa akin at hindi tumatanggap sa aking mga salita ay mayroong
isang humahatol sa kanya. Ang salitang aking sinabi ang siyang hahatol sa
kanya sa huling araw. (AB01)
Kaya ang Mesiyas ay hindi
sinugo upang hatulan ang mundo noon, siya ay sinugo upang iligtas ito. Ang
huling araw ay isang yugto ng
isang libong taon mula sa Pagparito at ng unang pagkabuhay na mag-uli
hanggang sa ikalawang pagkabuhay na mag-uli sa katapusan ng Milenyo (cf.
Apoc. 20:1-14; tingnan din ang araling
Ang Araw ng Panginoon at ang mga Huling Araw
(No. 192)).
Pagsubok sa pamamagitan ng pagtitiis
Itinatag ng Panginoon ang ilang sistema ng pagsubok sa pamamagitan ng
pagtitiis para sa mga tiyak na sikolohikal na dahilan sa bansa. Ang lahat ng
aspetong ito ay dinisenyo upang mapanatili ang pamilya ng buo.
Mga Bilang 5:11-31
At sinalita ng Panginoon kay Moises, na sinasabi, 12Salitain mo
sa mga anak ni Israel, at sabihin mo sa kanila, Kung ang asawa ng sinomang
lalake ay malilisya, at sasalangsang sa kaniya, 13At ang ibang
lalake ay sisiping sa kaniya, at ito'y makukubli sa mga mata ng kaniyang
asawa at ang bagay ay malilihim, at ang babae ay madudumhan at walang saksi
laban sa kaniya, o hindi man matututop siya sa pagkakasala; 14At
ang diwa ng paninibugho ay sasakaniya, at siya'y maninibugho sa kaniyang
asawa at siya'y madudumhan: o kung sasakaniya ang diwa ng paninibugho at
siya'y maninibugho sa kaniyang asawa, at ito'y hindi madudumhan: 15Ay
dadalhin nga ng lalake sa saserdote ang kaniyang asawa, at ipagdadala ng
alay ng babae ng ikasangpung bahagi ng isang epa ng harina ng sebada: hindi
niya bubuhusan ng langis o lalagyan man ng kamangyan; sapagka't handog na
harina tungkol sa paninibugho, handog na harinang alaala na nagpapaalaala ng
kasalanan. 16At ilalapit ng saserdote ang babae, at pahaharapin
sa Panginoon: 17At ang saserdote ay kukuha ng banal na tubig sa
isang sisidlang lupa: at sa alabok na nasa lapag ng tabernakulo ay dadampot
ang saserdote, at ilalagay sa tubig: 18At pahaharapin ng
saserdote ang babae sa Panginoon, at ipalulugay ang buhok ng babae, at
ilalagay ang handog na harina na alaala sa kaniyang mga kamay, na handog na
harina tungkol sa paninibugho: at tatangnan ng saserdote sa kamay ang
mapapait na tubig na nagbubugso ng sumpa: 19At siya'y
papanunumpain ng saserdote, at sasabihin sa babae, Kung walang sumiping sa
iyo na ibang lalake, at kung di ka nalisya sa karumihan, sa isang hindi mo
asawa, ay maligtas ka nga sa mapapait na tubig na ito na nagbubugso ng
sumpa: 20Datapuwa't kung ikaw ay tunay na nalisya sa iba na di mo
asawa, at kung ikaw ay nadumhan, at ibang lalake ay sumiping sa iyo, bukod
sa iyong asawa: 21Ay panunumpain nga ng saserdote ang babae ng
panunumpang sumpa, at sasabihin ng saserdote sa babae, Ilagay ka ng
Panginoon na pinakasumpa at pinakapula sa gitna ng iyong bayan, kung
papanglumuhin ng Panginoon ang iyong hita at pamagain ang iyong tiyan;
22At ang tubig na ito na nagbubugso ng sumpa ay tatalab sa iyong
tiyan, at ang iyong katawan ay pamamagain at ang iyong hita ay
panglulumuhin. At ang babae ay magsasabi, Siya nawa, Siya nawa. 23At
isusulat ng saserdote ang mga sumpang ito sa isang aklat, at kaniyang
buburahin sa mapait na tubig: 24At kaniyang ipaiinom sa babae ang
mapait na tubig ng nagbubugso ng sumpa at tatalab sa kaniya ang tubig na
nagbubugso ng sumpa, at magiging mapait. 25At kukunin ng
saserdote sa kamay ng babae ang handog na harina tungkol sa paninibugho at
kaniyang aalugin ang handog na harina sa harap ng Panginoon, at dadalhin sa
dambana: 26At ang saserdote ay kukuha ng isang dakot ng handog na
harina na pinakaalaala niyaon at susunugin sa ibabaw ng dambana, at
pagkatapos ay ipaiinom sa babae ang tubig. 27At pagka napainom na
siya ng tubig, ay mangyayari na kung siya'y nadumhan, at siya'y sumalangsang
sa kaniyang asawa, na ang tubig na nagbubugso ng sumpa ay tatalab sa kaniya
at magiging mapait, at ang kaniyang katawan ay mamamaga at ang kaniyang hita
ay manglulumo: at ang babae ay magiging sumpa sa gitna ng kaniyang bayan.
28At kung ang babae ay hindi nadumhan, kundi malinis; ay magiging
laya nga at magdadalang-tao. 29Ito ang kautusan tungkol sa
paninibugho, pagka ang isang babae ay nalilisiya sa lalaking di niya asawa,
at nadumhan; 30O pagka ang diwa ng paninibugho ay sumasaisang
lalake, at naninibugho sa kaniyang asawa; ay pahaharapin nga ang babae sa
Panginoon at gagawin ng saserdote sa kaniya ang buong kautusang ito. 31At
ang lalake ay maliligtas sa kasamaan, at ang babae ay siyang magdadala ng
kaniyang kasamaan. (AB)
Ang mga kautusang ito ay para sa proteksyon ng pamilya at ng indibidwal mula
sa mga pagkakaiba sa sambahayan. Makikita rin natin ito sa Deuteronomio
22:13-21.
Ang paninirang-puri at kaguluhan sa sambahayan ay pinarurusahan ng mga multa
at kawalan ng kakayahang maghiwalay sa hinaharap, kahit na ang paghihiwalay
na ito ay dapat ituring na kanais-nais batay sa matibay na ebidensya. Ang
bulaang pagsaksi sa isang bagay ay nakakaapekto sa hinaharap na patotoo sa
parehong isyu; sa kasong ito ang katapatan ng asawa.
Ang kautusang ito tungkol sa maling patotoo ay marami ring ibang paglalapat.
Kung ang patotoo ay pinabulaanan upang baluktutin ang paghatol, o ibinigay
nang may kinikilingan, ang gayong patotoo ay dapat na balewalain sa mga
bagay na nagmumula rito. Ang kalagayang ito minsan ay tinatawag na
Doktrina ng Nadungisang Puno ngunit ito ay dapat na maingat na
mailapat at sa mga tiyak na pangyayari lamang (cf. Deut. 22:13-21; at
gayundin
Ang Kautusan at ang
Ikapitong Utos (No. 260)).
Ang kautusan ng Diyos ang saksi laban sa mundo.
Roma 3:9-23
Ano ngayon? Tayo bang mga Judio ay nakakalamang? Hindi, kahit na sa anong
paraan; sapagkat amin nang napatunayan na ang lahat ng tao, maging mga Judio
at mga Griyego, ay nasa ilalim ng kapangyarihan ng kasalanan, 10gaya
ng nasusulat, “Walang matuwid, wala, wala kahit isa; 11wala ni
isang nakakaunawa, wala ni isang humahanap sa Diyos. 12Lahat ay
lumihis, sama-sama silang nawalan ng kabuluhan; walang gumagawa ng mabuti,
wala, wala kahit isa.” 13“Ang kanilang lalamunan ay isang
libingang bukas; sa pamamagitan ng kanilang mga dila ay gumagawa sila ng
pandaraya.” “Ang kamandag ng mga ulupong ay nasa ilalim ng kanilang mga
labi.” 14“Ang kanilang bibig ay punô ng panunumpa at kapaitan.”
15“Ang kanilang mga paa ay matutulin sa pagpapadanak ng dugo;
16pagkawasak at kalungkutan ang nasa kanilang mga landas, 17at
ang daan ng kapayapaan ay hindi nila nakilala.” 18“Walang takot
sa Diyos sa kanilang mga mata.” 19Ngayon ay nalalaman natin na
anumang sinasabi ng kautusan, iyon ay sinasabi sa mga nasa ilalim ng
kautusan; upang matahimik ang bawat bibig, at ang buong sanlibutan ay
mapasailalim ng hatol ng Diyos. 20Sapagkat sa pamamagitan ng mga
gawa ng kautusan ay “walang tao na ituturing na ganap sa paningin niya,”
sapagkat sa pamamagitan ng kautusan ay ang pagkakilala ng kasalanan. 21Subalit
ngayon ay ipinahahayag ang pagiging matuwid ng Diyos na hiwalay sa kautusan
at pinatotohanan ng kautusan at ng mga propeta; 22ang pagiging
matuwid ng Diyos sa pamamagitan ng pananampalataya kay Jesu-Cristo sa lahat
ng mga sumasampalataya. Sapagkat walang pagkakaiba, 23yamang ang
lahat ay nagkasala, at hindi nakaabot sa kaluwalhatian ng Diyos; (AB01)
Walang taong inaring-ganap sa pamamagitan ng kautusan, ngunit sa pamamagitan
ng patotoo ng Kautusan at ng mga propeta ay ipinapakita ang Diyos ay
matuwid. Ang paglalang mismo ay pagsubok sa pamamagitan ng pagtitiis, at
lahat ay nagkasala at lahat ay nagkulang sa Kaluwalhatian ng Diyos.
Pagtatatag ng sistemang panghukuman at mga hukom
Lahat ng awtoridad ay itinatag ng Diyos. Lahat ng gawain ay dapat alinsunod
sa Kautusan ng Diyos dahil ito ay nagmumula sa Kanyang kalikasan (cf. ang
araling
Ang Pamahalaan ng Diyos
(No. 174)).Lahat
ng Kautusan at ang mga propeta ay nagmula sa Dalawang Dakilang Utos ng
Kautusan. Kasunod nito na ang pagkilos ng salungat sa kautusan ng Bibliya ay
salungat sa Kalooban ng Diyos.
Ang mga kautusan na ipinatupad nang higit sa kautusan ng Bibliya ay hindi
dapat makasama sa ibang tao. Ang mga patakaran ay maaaring itatag upang
maisaayos ang lipunan, dahil ang kontrol ay ibinibigay sa bansang nasa
pamamahala.
Walang maaring idagdag sa
Patotoo o maalis dito (cf. Apoc. 22:18-19). Ang kahulugan ng ilang mga
teksto ay nakatago hanggang sa katapusan ng panahon at ang Banal na Espiritu
ay nagsasalita na ngayon ng malinaw sa mga nais makinig. Walang kautusan ang
maaaring makabawas sa mga kalayaan at istrukturang nakabalangkas sa Kautusan
ng Diyos.
Walang batas sibil ang maaaring sumalungat sa Kautusan ng Diyos
Walang bansa ang maaaring magpasa ng batas na ganap na sumasalungat sa
Kautusan ng Diyos. Walang grupo ang maaring magtatag ng tradisyon na
nagbabago, nagbabawas o nagdaragdag sa Kautusan ng Diyos. Walang Iglesia ang
maaaring magpasa ng batas na nagbabago o nag-iiba sa Kautusan ng Diyos, o sa
Kanyang kalendaryo na itinakda sa langit at itinuro sa Bibliya. Ang
pangunahing Iglesiang Cristiano ay hindi makatarungang pumatay ng mas
maraming tao na tumangging sumunod sa kanilang mga alituntuning gawa ng tao
na salungat sa nakasulat na Kautusan ng Diyos kaysa sa anumang ibang sistema
sa mundo. Tunay na sila ay lasing sa dugo ng mga banal at mga martir (Apoc.
17:4-6).
Mga Gawa 5:29
Ngunit sumagot si Pedro at ang mga apostol, “Kailangang sa Diyos kami
sumunod, sa halip na sa mga tao.(AB01)
Mga hukom at ang kanilang mga responsibilidad
Ang Diyos ay nagtatag ng isang sistema ng mga hukom sa loob ng kautusan (Ex.
18:13-26). Ang paghirang ng mga hukom ay nakasulat sa Deuteronomio 16:18.
Deuteronomio 16:18
“Magtatalaga ka ng mga hukom at ng mga pinuno sa lahat ng mga bayan
na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos, ayon sa iyong mga lipi, at
sila'y maggagawad sa bayan ng matuwid na paghatol. (AB01)
Ang kautusan ay ibinigay sa pitumpung matatanda ng Israel na binigyan ng
kanilang mga responsibilidad at pang-unawa sa pamamagitan ng Banal na
Espiritu ng Panginoon.
Mga Bilang 11:16-17
At sinabi ng Panginoon kay Moises, Pisanin mo sa akin ang pitong pung lalake
sa mga matanda sa Israel, sa iyong mga nalalaman na mga matanda sa bayan at
mga nangungulo sa kanila; at dalhin mo sa tabernakulo ng kapisanan, upang
sila'y makatayo roon na kasama mo. 17At ako'y bababa at
makikipag-usap sa iyo doon; at ako'y kukuha sa Espiritung sumasaiyo at aking
isasalin sa kanila; at kanilang dadalhin ang pasan ng bayan na kasama mo,
upang huwag mong dalhing magisa. (AB)
Ang pasanin ng bayan ay
nakasalalay sa tagapagsalin ng kautusan, ang Dakilang Saserdote at ang
Konseho ng mga Matatanda ng Israel. Mula roon, ang mga hukom ay itinalaga sa
lahat ng mga lungsod ng Israel sa loob ng lahat ng mga tribo.
2Cronica 19:1-7
At si Josaphat na hari sa Juda ay umuwing payapa sa kaniyang bahay sa
Jerusalem. 2At si Jehu na anak ni Hanani na tagakita ay lumabas
na sinalubong siya, at sinabi sa haring Josaphat: Tutulungan mo ba ang mga
masama at mamahalin yaong mga napopoot sa Panginoon? dahil sa bagay na ito
ay kapootan ang sasaiyo na mula sa harap ng Panginoon. 3Gayon
ma'y may mabuting mga bagay na nasumpungan sa iyo, sa iyong pagaalis ng mga
Asera sa lupain, at inilagak mo ang iyong puso upang hanapin ang Dios.
4At si Josaphat ay tumahan sa Jerusalem: at siya'y lumabas uli sa
gitna ng bayan na mula sa Beer-seba hanggang sa lupaing maburol ng Ephraim,
at ibinalik niya sila sa Panginoon, sa Dios ng kanilang mga magulang. 5At
siya'y naglagay ng mga hukom sa lupain sa lahat na bayang nakukutaan ng Juda
sa bayan at bayan. 6At sinabi sa mga hukom, Buhayin ninyo kung
ano ang inyong ginagawa: sapagka't hindi kayo nagsisihatol ng dahil sa tao,
kundi dahil sa Panginoon, at siya'y sumasainyo sa kahatulan. 7Ngayon
nga'y sumainyo nawa ang takot sa Panginoon; magsipagingat kayo at inyong
gawin: sapagka't walang kasamaan sa Panginoon nating Dios, o tumangi man sa
mga tao, o tumanggap man ng mga suhol. (AB)
Ang Panginoon ay kasama ng
mga hukom ng Israel at walang pagtatangi o mga regalo bilang mga suhol,
sapagkat sila ay humahatol hindi para sa tao kundi para sa Diyos. Ito ay
batay sa Torah.
Exodo 23:8
Huwag kang tatanggap ng suhol, sapagkat ang suhol ay bumubulag sa mga
pinuno at sinisira ang mga salita ng mga banal. (AB01)
Levitico 19:15
“Huwag kayong gagawa ng kalikuan sa paghatol; huwag kang magtatangi
sa pagkatao ng dukha ni itatangi ang pagkatao ng makapangyarihan, kundi
hahatulan mo ang iyong kapwa ayon sa katarungan. (AB01)
Deuteronomio
24:17-18 “Huwag mong
babaluktutin ang katarungan sa dayuhan ni sa ulila; ni huwag mong kukuning
sangla ang damit ng babaing balo; 18kundi aalalahanin mo na ikaw
ay naging alipin sa Ehipto at tinubos ka ng Panginoon mong Diyos mula roon;
kaya't iniuutos ko sa iyong gawin mo ito. (AB01)
Ang mga hukom ay hinirang
gaya ng inilarawan sa Exodo 18:22-27.
Exodo 18:22-27
At pahatulan mo sa kanila ang bayan sa buong panahon: at mangyayari,
na bawa't malaking usap ay dadalhin nila sa iyo, datapuwa't bawa't munting
usap, ay silasila ang maghahatulan: sa ganyan ay magiging magaan sa iyo, at
magpapasan silang katulong mo. 23Kung gagawin mo ang bagay na
ito, at iuutos sa iyong ganyan ng Dios ay iyo ngang mababata, at ang buong
bayan namang ito ay uuwing payapa. 24Sa gayon, ay dininig ni
Moises ang kaniyang biyanan, at ginawang lahat yaong sinabi. 25At
pumili si Moises ng mga lalaking bihasa sa buong Israel, at ginawa niyang
pangulo sa bayan, na mga puno ng lilibuhin, mga puno ng dadaanin, mga puno
ng lilimangpuin, at mga puno ng sasangpuin. 26At kanilang
hinatulan ang bayan sa buong panahon: ang mabibigat na usap ay kanilang
dinadala kay Moises, datapuwa't bawa't munting usap ay silasila ang
naghahatulan.
27At tinulutan ni Moises ang kaniyang biyanan na magpaalam at siya'y umuwi
sa sariling lupain. (AB)
Isinalaysay ni Moises ang
paghirang ng mga hukom sa Israel.
Deuteronomio 1:12-17
Paanong
madadala kong magisa ang inyong ligalig, at ang inyong pasan, at ang inyong
pagkakaalitan? 13Kumuha kayo sa inyo ng mga lalaking pantas, at
nakakaalam, at kilala, ayon sa inyong mga lipi, at sila'y aking gagawing
pangulo sa inyo. 14At kayo'y sumagot sa akin at nagsabi, Ang
bagay na iyong sinalita ay mabuting gawin namin. 15Sa gayo'y
kinuha ko sa inyo ang mga pangulo ng inyong mga lipi, na mga taong pantas,
at kilala, at akin silang ginawang pangulo sa inyo, na mga punong kawal ng
libolibo, at mga punong kawal ng mga daandaan, at mga punong kawal ng mga
limangpu-limangpu, at mga punong kawal ng mga sangpusangpu, at mga pinuno
ayon sa inyong mga lipi. 16At aking pinagbilinan ang inyong mga
hukom nang panahong yaon na sinasabi, Inyong dinggin ang mga usap ng inyong
mga kapatid, at inyong hatulan ng matuwid ang tao at ang kaniyang kapatid,
at ang taga ibang lupa na kasama niya. 17Huwag kayong magtatangi
ng tao sa kahatulan; inyong didinggin ang maliliit, na gaya ng malaki: huwag
kayong matatakot sa mukha ng tao; sapagka't ang kahatulan ay sa Dios: at ang
usap na napakahirap sa inyo, ay inyong dadalhin sa akin, at aking didinggin.
(AB)
Gayunpaman ang Israel ay
nagkaroon ng mga suliranin sa kanilang pananampalataya, kahit na sa ilalim
ng makatarungang mga hukom.
Dapat protektahan ng
paghatol ang dignidad ng tao, sa pamamaraan at sa kaparusahan.
Deuteronomio 25:1-3
“Kung magkaroon ng usapin ang mga tao at sila'y pumunta sa hukuman,
at sila'y hahatulan; kanilang pawawalang-sala ang matuwid at parurusahan ang
salarin. 2Kung ang salarin ay nararapat hagupitin, padadapain
siya ng hukom sa lupa, at hahagupitin sa kanyang harapan na may bilang ng
hagupit ayon sa kanyang pagkakasala. 3Apatnapung hagupit ang
ibibigay sa kanya, huwag lalampas; baka kung siya'y hagupitin niya nang
higit sa bilang na ito, ang iyong kapatid ay maging hamak sa iyong paningin.
(AB01)
Ang kautusan ay nangangailangan ng pagsisiyasat sa pagkakasala at paglilitis
ng katibayan, gaya ng makikita sa halimbawa ng Deuteronomio 21:1-9.
Deuteronomio 21:1-9
Kung may masumpungang pinatay sa lupain na ibinibigay sa iyo ng Panginoon
mong Dios upang ariin, na nabubulagta sa parang, at hindi maalaman kung
sinong sumugat sa kaniya: 2Ay lalabas nga ang iyong mga matanda
at ang iyong mga hukom, at kanilang susukatin ang layo ng mga bayang nasa
palibot ng pinatay: 3At mangyayari, na ang mga matanda sa bayang
yaon, na bayang malapit sa pinatay, ay kukuha ng isang dumalagang baka sa
bakahan, na hindi pa nagagamit at hindi pa nakakapagpasan ng pamatok; 4At
ibababa ng mga matanda ang dumalagang baka sa isang libis na may agos ng
tubig, na di pa nabubukid, ni nahahasikan, at babaliin ang leeg ng
dumalagang baka doon sa libis: 5At ang mga saserdote na mga anak
ni Levi ay lalapit, sapagka't sila ang pinili ng Panginoon mong Dios na
mangasiwa sa kaniya, at bumasbas sa pangalan ng Panginoon; at ayon sa
kanilang salita ay pasisiyahan ang bawa't pagkakaalit at bawa't awayan:
6At lahat ng mga matanda sa bayang yaon, na malapit sa pinatay, ay
maghuhugas ng kanilang kamay sa ibabaw ng dumalagang baka na binali ang leeg
sa libis: 7At sila'y sasagot at sasabihin, Ang aming kamay ay
hindi nagbubo ng dugong ito, ni nakita ng aming mga mata. 8Patawarin
mo, Oh Panginoon, ang iyong bayang Israel, na iyong tinubos, at huwag mong
tikising matira sa gitna ng iyong bayang Israel, ang dugong walang sala. At
ang dugo'y ipatatawad sa kanila. 9Gayon mo aalisin ang dugong
walang sala sa gitna mo, pagka iyong gagawin ang matuwid sa paningin ng
Panginoon. (AB)
Dito ay itinuturing na
walang sala sa pagitan ng mga partido hanggang sa paghuhukom. Ang
pagtuturing na walang sala ay isang mahalagang bahagi ng katarungan na
dumadaloy sa lahat ng Kautusan ng Diyos, gayunpaman ang lahat ng tao ay
nagkasala sa harap ng kautusan (cf.
Kautusan at ang Ikaanim na
Utos (No. 259)).
Maging ang kalaban ay
inilagay sa paglilitis sa harap ng kanyang mga kasamahan kasama ni Cristo sa
ilang. Ang dugo ni Cristo ang naglilinis ng ating budhi mula sa mga gawang
patay upang maglingkod sa Diyos na Buhay (Heb. 9:13-14).
Kapag ang paghuhukom ay
ginawa at isang hatol ay ibinigay ang lahat ng salapi ay kapalit ng buhay.
Exodo 21:30-32
Kung siya'y atangan ng pantubos, magbibigay siya ng pantubos sa kanyang
buhay anuman ang iniatang sa kanya. 31Kung suwagin nito ang anak
na lalaki o babae ng isang tao ay gagawin sa kanya ayon sa kahatulang ito.
32Kung suwagin ng baka ang isang aliping lalaki o babae ay
magbabayad ang may-ari ng tatlumpung siklong pilak sa kanilang amo, at ang
baka ay babatuhin. (AB01)
Samuel bilang hukom na naglilibot
Si Samuel ay may itinatag na ruta bilang hukom sa Israel at samaktuwid
pinapayagan ang pagtatatag ng isang madaling ilipat na bulwagan ng
paghuhukom.
1Samuel 7:16-17
Siya'y nagpalibut-libot taun-taon sa Bethel, Gilgal, at Mizpa; at
naghukom siya sa Israel sa mga lugar na ito. 17Pagkatapos ay
bumabalik siya sa Rama, sapagkat naroroon ang kanyang tahanan, at doon ay
pinapangasiwaan din niya ang katarungan sa Israel. Nagtayo siya roon ng
isang dambana sa Panginoon. (AB01)
Ang paghuhukom ay ipinagkakaloob sa pamamahala ng Israel bilang isang bansa.
Ang lahat ng paghuhukom ay dapat na naaayon sa pagsamba sa Diyos na Buhay.
2Cronica 6:23
Dinggin mo nga sa langit, at iyong gawin, at hatulan mo ang iyong mga
lingkod, na papagbayarin ang masama, upang iyong dalhin ang kaniyang lakad
sa kaniyang sariling ulo: at patotohanan ang matuwid, upang bigyan siya ng
ayon sa kaniyang katuwiran. (AB)
Lahat ng taong ginawang katiwala ay dapat mapatunayang tapat.
1Corinto 4:2
Bukod dito, kailangan sa mga katiwala na sila ay matagpuang tapat. (AB01)
Kaya't tungkulin ng
kinatawan na maayos na gampanan ang kanyang awtoridad at responsibilidad.
Mga hukuman at pamamaraan
Sumusunod mula sa paghirang
ng mga hukom na dapat din matukoy ang mga hukuman at pamamaraan sa ilalim ng
awtoridad ng kautusan. Isinasagawa ang isang prosesong pagsisiyasat o
forensic(cf. din Deut. 21:1-9 sa itaas).
Ang lahat ng mga bagay ay
dapat munang lutasin sa pagitan ng mga partido at dadalhin lamang sa hukuman
kung hindi pakinggan ng tao ang paglutas.
Mateo 18:15-16
At kung magkasala laban sa iyo ang kapatid mo, pumaroon ka, at
ipakilala mo sa kaniya ang kaniyang kasalanan na ikaw at siyang magisa: kung
ikaw ay pakinggan niya, ay nagwagi ka sa iyong kapatid. 16Datapuwa't
kung hindi ka niya pakinggan, ay magsama ka pa ng isa o dalawa, upang sa
bibig ng dalawang saksi o tatlo ay mapagtibay ang bawa't salita. (AB)
Ang mahihirap at kontrobersyal na mga bagay ay dapat isangguni sa nakatataas
na hukuman (cf. Deut. 17:8-11 sa ibaba).
Ang mga matatanda ng lungsod ay magtatatag ng isang hukuman ng katarungan,
na tinatawag na nasa pintuan ng
lungsod, kung saan noon pa man nakaupo ang mga matatanda upang maghatol
(Deut. 21:19; 22:15; 25:7; Amos 5:12,15; Zac. 8:16).
Ang Bulwagan ng Paghuhukom na itinatag ni Solomon ay gawa sa sedro at isang
luklukan ng paghuhukom ay inilagay sa portiko ng sedro. Ito ay hiwalay sa
bahay ng hari na may isa pang bulwagan sa loob ng portiko ng hukuman, na
katulad ng pagkakagawa sa iba (1Hari 7:7).
Ang lahat ng mga reklamo ay dapat na ilagay sa kasulatan (cf. Job 31:35)
Ang istruktura ng hukuman ay dapat tratuhin nang taimtim at lubos na
paggalang, na nagmumula sa Diyos at sa elohim ng Katarungan (cf. Ex. 22:28).
Hindi dapat magkaroon ng paghamak sa hukuman o sa mga utos nito (Deut.
17:9-13).
Kukunin ng Diyos ang Banal na Espiritu na nananahan sa Mesiyas at ibibigay
Niya ito sa mga hukom at mga pinuno ng Israel alinsunod sa kanilang mga
kahilingan at pagsunod sa Kanya.
1Hari 3:5-15
Sa Gibeon ay nagpakita ang Panginoon kay Solomon sa panaginip sa gabi, at
sinabi ng Diyos, “Hingin mo kung ano ang ibibigay ko sa iyo.” 6At
sinabi ni Solomon, “Ikaw ay nagpakita ng dakila at tapat na pag-ibig sa
iyong lingkod na si David na aking ama, sapagkat siya'y lumakad sa harap mo
sa katapatan, at sa katarungan, at sa katapatan ng puso sa iyo; at iyong
iningatan para sa kanya itong dakila at tapat na pag-ibig at iyong binigyan
siya ng isang anak na luluklok sa kanyang trono, sa araw na ito. 7Ngayon,
O Panginoon kong Diyos, iyong ginawang hari ang iyong lingkod na kahalili ni
David na aking ama; bagaman ako'y isang musmos lamang; hindi ko nalalaman
ang paglabas at pagpasok. 8At ang iyong lingkod ay nasa gitna ng
iyong bayan na iyong pinili, isang malaking bayan na hindi mabibilang o
matuturingan dahil sa karamihan. 9Bigyan mo ang iyong lingkod ng
isang mapag-unawang isipan upang pamahalaan ang iyong bayan, upang aking
makilala ang mabuti at ang masama; sapagkat sino ang makakapamahala dito sa
iyong malaking bayan?” 10Ikinalugod ng Panginoon na ito ang
hiningi ni Solomon. 11At sinabi ng Diyos sa kanya, “Sapagkat
iyong hiningi ang bagay na ito, at hindi mo hiningi para sa iyo ang mahabang
buhay; o hiningi mo man para sa iyo ang mga kayamanan, o hiningi mo man ang
buhay ng iyong mga kaaway; kundi ang hiningi mo para sa iyo'y karunungan
upang kumilala ng matuwid, 12narito, aking ginagawa ngayon ayon
sa iyong salita. Narito, binibigyan kita ng isang pantas at matalinong
pag-iisip, na anupa't walang naging gaya mo na una sa iyo, o may babangon
mang sinumang tulad mo pagkamatay mo. 13Ibinibigay ko rin sa iyo
ang hindi mo hiningi, ang kayamanan at ang karangalan, anupa't walang
magiging gaya mo sa mga hari, sa lahat ng iyong mga araw. 14Kung
ikaw ay lalakad sa aking mga daan, upang ingatan ang aking mga tuntunin, at
ang aking mga utos, gaya ng paglakad ng iyong amang si David, ay aking
pahahabain ang iyong mga araw.” 15At nagising si Solomon, iyon ay
isang panaginip. Pagkatapos siya'y naparoon sa Jerusalem, at tumayo sa harap
ng kaban ng tipan ng Panginoon. Siya ay nag-alay ng mga handog na sinusunog,
mga handog pangkapayapaan, at gumawa ng kasayahan sa lahat ng kanyang mga
lingkod. (AB01)
Maging si Solomon ay
bumagsak mula sa biyaya pagkatapos ibigay ang lahat ng karunungan at
kapangyarihang ito, at pinahintulutang magtayo ng Templo. Gayundin ang isa
sa mga hinirang ay maaaring mawalan ng kanilang lugar sa unang pagkabuhay na
mag-uli dahil sa pagsamba sa diyos-diyosan o paglabag sa Diwa ng Kautusan.
Katibayan
Mayroong isang sistema ng pagtitipon at pagsusuri ng katibayan na dapat
itatag (cf. Deut. 19:3-13).
Walang sinuman ang papatayin sa patotoo ng isang saksi lamang.
Mga
Bilang 35:30 Sinomang pumatay sa
kaninoman, ay papatayin ang pumatay sa patotoo ng mga saksi: nguni't ang
isang saksi ay hindi makapagpapatotoo laban sa kaninomang tao upang patayin.
(AB)
Isang saksi ay huwag
titindig laban sa kanino man sa dahil sa anumang kasalanan.
Deuteronomio 19:15
“Isang
saksi ay huwag titindig laban sa kanino man sa anomang kasamaan, o sa
anomang kasalanang kaniyang pinagkasalahan: sa bibig ng dalawang saksi, o sa
bibig ng tatlong saksi ay pagtitibayin ang usap. (AB)
Nalalapat din ito sa lahat
ng matatanda (1Tim. 5:19).
Dapat ipahayag ang
katibayan sa pagdinig ng magkabilang panig. Walang dapat itagong katibayan o
mga saksi (cf. Mat. 18:15, 16).
Ang kautusan na ibinigay ni Moises ay ang batayang kautusan ng Diyos. Sa
pamamagitan ng Banal na Espiritu ang lahat ng tao ay dapat tumanggap ng
biyaya.
Hebreo 10:28-29
Ang
sumuway sa kautusan ni Moises, sa patotoo ng dalawa o tatlong saksi, ay
walang awang namamatay. 29Gaano pa kayang higpit na parusa sa
akala ninyo, ang nararapat sa kanila na yumurak sa Anak ng Diyos at
lumapastangan sa dugo ng tipan na nagpabanal sa kanila, at umalipusta sa
Espiritu ng biyaya? (AB01)
Sa panahon ng mga Hukom ang
pagkakasala ay natutukoy sa pamamagitan ng bunutan at pagkatapos ay sa
pag-amin (cf. Jos. 7:14-26). Walang panggigipit na ginamit upang makakuha ng
katibayan sa ilalim ng kautusan ng Bibliya. Ang salita ng mga propeta ay
madalas na ginagamit ng Diyos.
Ang kabiguang magbigay ng
katibayan sa isang paglilitis ay pakikipagsabwatan sa pagkakasala (Lev. 5:1;
Awit 50:18).
Levitico 5:1
At kung ang sinoman ay magkasala, sa pagkarinig niya ng tinig ng pautos, sa
paraang siya'y saksi maging kaniyang nakita o nalaman, kung hindi niya
ihayag, ay siya nga ang magtataglay ng kasamaan niya. (AB)
Ang maling patotoo ay
ipinagbabawal.
Exodo 23:1-3
“Huwag kang magkakalat ng di-totoong balita. Huwag kang makikipagkapit-kamay
sa taong masama upang maging isang saksing may masamang hangarin. 2Huwag
kang susunod sa marami upang gumawa ng masama, ni magbibigay patotoo sa
isang usapin na kumakampi sa marami upang baluktutin ang katarungan; 3ni
huwag mo ring papanigan ang dukha sa kanyang usapin. (AB01)
Ang sistema ng Diyos ay isa
sa pagpapahalaga sa mga mahihirap at lahat ng tao ay binibigyan ng
pangangailangan, ngunit may pagsisikap sa kanilang sariling bahagi.
Levitico 19:9-11
“Kapag inyong ginagapas ang anihin sa inyong lupain, huwag ninyong
gagapasan ang inyong bukid hanggang sa mga sulok nito, ni huwag ninyong
titipunin ang mga nalaglag sa inyong ginapasan. 10Huwag uubusin
ang bunga ng inyong ubasan, ni huwag ninyong titipunin ang mga nalaglag sa
inyong ubasan; iiwan ninyo ang mga iyon para sa mga dukha at sa dayuhan: ako
ang Panginoon ninyong Diyos.
11“Huwag kayong magnanakaw, ni mandaraya, ni magsisinungaling sa isa't isa.
(AB01)
Walang sinuman ang dapat
manloko sa kapwa. Ang pangangailangang ito ay umaabot sa kalakalan at
industriya sa lahat ng bagay.
Deuteronomio 25:13-19
“Huwag kang magkakaroon sa iyong supot ng dalawang uri
ng pabigat, isang malaki at isang maliit.
14Huwag
kang magkakaroon sa iyong bahay ng dalawang uri ng takalan, isang malaki at
isang maliit. 15Magkaroon ka lamang ng isang tunay at tapat na
pabigat; magkaroon ka lamang ng isang tunay at tapat na takalan upang ang
iyong mga araw ay tumagal sa ibabaw ng lupaing ibinibigay sa iyo ng
Panginoon mong Diyos. 16Sapagkat ang lahat ng gumagawa ng gayong
mga bagay, ang lahat ng gumagawa ng pandaraya ay kasuklamsuklam sa Panginoon
mong Diyos. 17“Alalahanin mo ang ginawa sa iyo ng Amalek sa daan
nang ikaw ay lumabas sa Ehipto; 18kung paanong sinalubong ka niya
sa daan, at pinatay niya ang mga kahuli-hulihan sa iyo, ang lahat na mahina
sa hulihan mo, nang ikaw ay pagod at nanghihina; at siya'y hindi natakot sa
Diyos. 19Kaya't kapag binigyan ka ng Panginoon mong Diyos ng
kapahingahan sa lahat ng iyong mga kaaway sa palibot, sa lupain na
ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos na pinakamana upang angkinin ay
iyong papawiin ang alaala ng Amalek sa ilalim ng langit; huwag mong
kakalimutan. (AB01)
Ang paggamit ng maling panimbang at panukat ay maling pagpapatotoo rin. Ang
pananamantala sa kahinaan sa pagtatangkang sirain ang ibang grupo o mga tao
ay labag sa Kautusan ng Diyos, maliban kung ito ay partikular na inutos ng
Diyos sa ilalim ng kautusan.
Pagtatago ng katibayan
Walang dapat itagong katibayan. Ang hindi sinasadyang pagkawala ng patotoo
ay nagdudulot ng pagkakasala kapag natuklasan. Kaya't ang patotoo ay dapat
na maipakita maliban na lamang kung ito ay napag-usapan na sa isang handog
dahil sa pagkakasala gaya ng nakikita natin mula sa mga teksto. Ang gayong
mga handog dahil sa pagkakasala at pagbabayad-sala ay nagpapagaan sa
patotoo, na nalalaman at kinakailangan bago ang pagsisisi.
Levitico 5:4-13
O kung ang sinoma'y sumumpa ng kaniyang mga labi ng walang dilidili
na gumawa ng masama o gumawa ng mabuti, maging anoman na sinasalita ng tao
na walang dilidili na kaakbay ang sumpa, at sa kaniya'y nalihim; pagka
nalaman niya yaon, ay magiging makasalanan nga siya sa isa sa mga bagay na
ito: 5At mangyayari, na pagka siya'y magiging makasalanan sa isa
sa mga bagay na ito, ay kaniyang isasaysay yaong kaniyang ipinagkasala:
6At dadalhin niya sa Panginoon ang handog niya dahil sa pagkakasala,
dahil sa kasalanang pinagkasalahan niya, ay isang babae na kinuha sa kawan,
isang kordero o isang kambing na pinakahandog dahil sa kasalanan; at
itutubos sa kaniya ng saserdote tungkol sa kaniyang kasalanan. 7At
kung ang kaniyang kaya ay hindi sapat upang magdala ng isang kordero, ay
magdadala nga siya sa Panginoon, na pinaka handog niya sa pagkakasala, dahil
sa ipinagkasala niya, ng dalawang batobato o ng dalawang inakay ng kalapati:
ang isa'y pinaka handog dahil sa kasalanan at ang isa'y pinaka handog na
susunugin. 8At sila'y dadalhin niya sa saserdote, na ang
ihahandog nito na pinaka handog dahil sa kasalanan, ay ang una at pupugutin
ang ulo sa leeg, nguni't hindi papaghihiwalaying bigla: 9At
magwiwisik siya ng dugo ng handog dahil sa kasalanan sa ibabaw ng gilid ng
dambana; at ang labis sa dugo ay pipigain sa paanan ng dambana: handog nga
dahil sa kasalanan. 10At ihahandog niya ang ikalawa na pinaka
handog na susunugin ayon sa alituntunin: at itutubos sa kaniya ng saserdote
tungkol sa kaniyang kasalanan na kaniyang pinagkasalahan, at siya'y
patatawarin. 11Datapuwa't kung ang kaniyang kaya ay hindi sapat
upang magdala ng dalawang batobato, o ng dalawang inakay ng kalapati, ay
magdadala nga siya ng ikasangpung bahagi ng isang epa ng mainam na harina,
na pinakahandog dahil sa kasalanan niya; hindi niya lalagyan ng langis ni
bubuhusan man niya ng kamangyan; sapagka't handog dahil sa kasalanan.
12At dadalhin niya sa saserdote, at ang saserdote ay kukuha ng
kaniyang dakot sa pinaka alaala niyaon, na susunugin sa dambana; na gaya ng
mga handog sa Panginoon na pinaraan sa apoy: handog nga dahil sa kasalanan.
13At itutubos sa kaniya ng saserdote, tungkol sa kasalanan na
kaniyang pinagkasalahan sa alinman sa mga bagay na ito, at siya'y
patatawarin: at ang labis ay mapapasa saserdote, gaya ng handog na harina.
(AB)
Ang pagtatago ng katotohanan sa kalikuan ay naaangkop din sa maling
pagtuturo. Hindi tayo dapat magbigay ng maling patotoo tungkol sa paghahayag
ng Banal na Espiritu sa pagbibigay-kahulugan sa Bibliya at pagtuturo. Ang
mga ministrong nagtuturo ng salungat sa katotohanan at ang kanilang budhi ay
nagkasala sa paglabag na ito.
Roma 1:18
Sapagka't ang poot ng Dios ay nahahayag mula sa langit laban sa lahat
na kasamaan at kalikuan ng mga tao, na mga sinasawata ang katotohanan ng
kalikuan;
Walang Iglesia ang may
karapatang magpakilala ng mga kautusan o aral na sumasalungat sa Kautusan at
Patotoo ng Bibliya. Ang bawat konseho ng iglesia at bawat canon ng iglesia
na sumasalungat sa kautusan ng Bibliya ay hindi lamang mali ngunit ito rin
ay isang pagkakasala laban sa Pinakamakapangyarihang Diyos. Ang bawat taong
nakagawa ng gayong pagkakasala ay hinatulan ang kanilang sarili sa ikalawang
pagkabuhay na mag-uli kasama ng lahat ng sumunod sa kanila. Tunay na, walang
mas matinding pagdurusa na mararanasan kaysa sa ikalawang pagkabuhay na
mag-uli, na kapag ang hindi mabilang na milyun-milyong tao ay napagtanto na
nasunod nila ang mga apostatang kleriko sa kanilang sariling kapahamakan at
kailangan nilang magsimulang muli. Hindi pa nakuntento sa pagkakait sa
kanilang sarili sa Kaharian ng Diyos, ang mga taong ito, bilang mga
instrumento ng dragon na si Satanas, ang umusig sa iglesia at sa mga
tumutupad sa mga utos ng Diyos at sa patotoo at pananampalataya ni
Jesucristo (Apoc. 6:9-11; 12: 17; 14:12; 22:14).
Ang obligasyon na magsalita
ng buong katotohanan ay tungkulin ng lahat. Ang pagsisinungaling sa
pamamagitan ng paglilihim sa legal na awtoridad ay pagbibigay ng maling
patotoo.
Pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa
Walang sinuman ang dapat manumpa ng walang katotohanan.
Levitico 19:12
At huwag kayong susumpa sa pamamagitan ng aking pangalan sa
kasinungalingan; sa gayo'y lalapastanganin ninyo ang pangalan ng inyong
Diyos: Ako ang Panginoon. (AB01)
Ang kaparusahan para sa pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa ay
mandatoryo (Kaw. 19:5,9 cf. 25:18). Lahat ng maling pagpapatotoo ay
humahadlang sa pagpasok sa buhay (Mat. 19:17-19; Mar. 10:18-19; Luc
18:19-20). Tingnan din ang Roma 13:8-10.
Lucas 18:19-20
Sinabi sa kanya ni Jesus, “Bakit mo ako tinatawag na mabuti? Walang mabuti
kundi ang Diyos lamang. 20Nalalaman mo ang mga utos: ‘Huwag kang
mangalunya; Huwag kang pumatay; Huwag kang magnakaw; Huwag kang tumayong
saksi sa kasinungalingan; Igalang mo ang iyong ama at ina.’”
(AB01)
Kaya ang sinumang hindi
sumunod sa mga utos ay nabigo sa pananampalataya at aalisin sa
pagsasama-sama hanggang sa pagsisisi.
Gaya ng nakita natin ang
maling patotoo ay kasalanan laban sa Diyos.
Levitico 6:1-7
Nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi: 2“Kung ang
sinuman ay magkasala at sumuway sa Panginoon sa pamamagitan ng pandaraya sa
kanyang kapwa tungkol sa isang habilin, o sa isang sangla, o sa pagnanakaw,
o pangingikil sa kanyang kapwa, 3o nakatagpo ng nawawalang bagay
at nagsinungaling tungkol doon, at sumumpa ng kasinungalingan tungkol sa
alinman sa lahat ng ito na ginawa ng tao, at nagkasala; 4kapag
siya'y nagkasala at naunawaan na niya ang kanyang kasalanan, isasauli niya
ang ninakaw, o ang nakuha sa pangingikil, o ang habiling inihabilin sa
kanya, o ang bagay na nawala na kanyang natagpuan, 5o lahat ng
bagay na kanyang sinumpaan ng kabulaanan. Isasauli niya itong buo at
daragdagan pa niya ng ikalimang bahagi niyon sa kaninumang nagmamay-ari sa
araw ng kanyang handog para sa budhing maysala. 6Dadalhin niya sa
pari ang kanyang handog para sa budhing maysala sa Panginoon, ang isang
tupang lalaki na walang kapintasan na mula sa kawan, ayon sa iyong halagang
itinakda para sa isang handog para sa budhing maysala. 7Ang pari
ay gagawa ng pagtubos para sa kanya sa harapan ng Panginoon tungkol sa bagay
na kanyang nagawa at napatunayang nagkasala; siya ay patatawarin.” (AB01)
Ang lahat ng maling patotoo ay nagsasangkot ng kasalanan at pagkawala at
kaya naman may kasamang pagpapanumbalik.
Deuteronomio
19:16-21
Kung ang isang sinungaling na saksi ay tumindig laban sa kanino man upang
sumaksi laban sa kanya tungkol sa isang masamang gawa, 17ang
dalawang taong may alitan ay tatayo sa harap ng Panginoon, sa harapan ng mga
pari at ng mga hukom na nanunungkulan sa mga araw na iyon; 18at
sisiyasating mabuti ng mga hukom, kapag ang saksi ay saksing sinungaling at
sumaksi sa kasinungalingan laban sa kanyang kapatid, 19gagawin mo
sa kanya ang gaya ng kanyang inisip gawin sa kanyang kapatid; sa gayo'y
iyong aalisin ang kasamaan sa gitna mo; 20at maririnig ng iba at
matatakot, at hindi na sila gagawa pa ng gayong kasamaan sa gitna mo.
21Huwag kang magpapakita ng pagkahabag; buhay sa buhay, mata sa mata,
ngipin sa ngipin, kamay sa kamay, paa sa paa. (AB01)
Samakatuwid ang kaparusahan para sa pagsisinungaling sa ilalim ng panunumpa
ay nauugnay sa layunin, at sa pagkakasala at sa kaparusahang kasangkot.
Paghuhukom
Ipinakita sa atin ni Santiago ang diwa ng Kautusan.
Santiago 2:8-13
Mabuti ang inyong ginagawa kung tunay na inyong ginaganap ang
kautusang maka-hari, ayon sa kasulatan, “Ibigin mo ang iyong kapwa na gaya
ng iyong sarili.” 9Subalit kung kayo'y nagpapakita ng pagtatangi,
kayo ay nagkakasala at kayo'y inilalantad ng kautusan bilang mga lumalabag.
10Sapagkat sinumang tumutupad ng buong kautusan, subalit
lumalabag sa isa, ay nagkakasala sa lahat. 11Sapagkat siya na
nagsabi, “Huwag kang mangalunya,” ay nagsabi rin, “Huwag kang papatay.”
Ngayon, kung ikaw ay hindi nangangalunya, ngunit pumapatay ka, ikaw ay
lumalabag sa kautusan. 12Kaya't magsalita kayo at kumilos na gaya
ng mga taong hahatulan sa pamamagitan ng kautusan ng kalayaan. 13Sapagkat
ang paghuhukom ay walang awa sa mga hindi nagpakita ng awa; ang awa ay
nagtatagumpay laban sa paghuhukom. (AB01)
Ang paghuhukom nang walang awa ay kalikuan. Ang humahatol nang walang awa ay
hahatulan nang walang awa (cf. Deut. 1:16).
Ang hukom ay hindi nagdadala ng tabak nang walang kabuluhan at nagmumula sa
Diyos ang kanyang kapangyarihan, anuman ang sistema.
Roma 13:1-4
Ang bawa't kaluluwa ay pasakop sa matataas na kapangyarihan: sapagka't
walang kapangyarihan na hindi mula sa Dios; at ang mga kapangyarihang yao'y
hinirang ng Dios. 2Kaya nga't ang sumasalangsang sa
kapangyarihan, ay sa utos ng Dios sumasalangsang: at ang mga nagsisalangsang
ay magsisitanggap ng kahatulan sa kanilang sarili. 3Sapagka't ang
mga pinuno ay hindi kilabot sa gawang mabuti, kundi sa masama. At ibig mo
bagang mawalaan ng takot sa may kapangyarihan? gawin mo ang mabuti, at
magkakamit ka ng kapurihan sa kaniya: 4Sapagka't siya'y ministro
ng Dios sa ikagagaling mo. Datapuwa't kung ginagawa mo ang masama, ay
matakot ka; sapagka't hindi walang kabuluhan ang pagdadala niya ng tabak:
sapagka't siya'y ministro ng Dios, tagapaghiganti sa ikagagalit sa gumagawa
ng masama. (AB)
Ang Diyos ay humahatol sa
gitna ng mga elohim (Awit 82:1).
Awit 82:8
Bumangon ka, O Diyos, hatulan mo ang lupa; sapagkat iyo ang lahat ng
mga bansa! (AB01)
Paano natin hahatulan ang mga anghel kung hindi natin kayang hatulan ang
isa't isa?
1Corinto 6:3-4
Hindi
ba ninyo nalalaman na ating hahatulan ang mga anghel? Gaano pa kaya ang mga
bagay na may kinalaman sa buhay na ito? 4Kung kayo nga'y mayroong
usapin tungkol sa mga bagay ng buhay na ito, itinatalaga ba ninyong hukom
ang mga taong maliit lamang ang pagkilala ng iglesya? (AB01)
Sa pamamagitan ng pagpapatupad ng paghuhukom lahat ay sinanay para sa mga
tungkuling ibinagay sa kanila sa isang mas mataas, espirituwal na kaayusan.
Ang hukom ay dapat ipatupad ang katarungan dahil kung walang katarungan ay
walang katuwiran – iisa ang salita nito sa Hebreo (tsedek),
gaya ng nakita natin.
Ang katarungan ay dapat na walang kapintasan dahil ang katarungan ay isang
hain sa Diyos sa katuwiran.
Deuteronomio 17:1-20 “Huwag kang
maghahandog sa Panginoon mong Diyos ng baka o tupa na may dungis o anumang
kapintasan; sapagkat ito'y karumaldumal sa Panginoon mong Diyos. 2“Kung
may matagpuan sa gitna mo, sa loob ng alinman sa iyong mga bayan na ibinigay
sa iyo ng Panginoon mong Diyos, na lalaki o babae na gumagawa ng kasamaan sa
paningin ng Panginoon mong Diyos, na lumalabag sa kanyang tipan, 3at
umalis at naglingkod sa ibang mga diyos, at sumamba sa kanila, o sa araw, sa
buwan, o sa anumang bagay na nasa langit na ipinagbabawal ko, 4at
ito ay masabi sa iyo, at iyong mabalitaan, ay iyo ngang sisiyasating mabuti.
Kung totoo na ang gayong karumaldumal na bagay ay nagawa sa Israel, 5ay
iyo ngang ilalabas sa iyong mga pintuang-bayan ang lalaki o babaing iyon na
gumawa ng bagay na masama at iyong babatuhin ng mga bato ang lalaki at
babae, hanggang sila'y mamatay. 6Sa bibig ng dalawa o tatlong
saksi ay papatayin ang dapat mamatay; sa bibig ng isang saksi ay hindi siya
papatayin. 7Ang kamay ng mga saksi ay siyang unang papatay sa
kanya at pagkatapos ay ang kamay ng buong bayan. Ganito mo aalisin ang
kasamaan sa gitna mo. 8“Kung magkakaroon ng usapin na napakahirap
para sa iyo na hatulan, sa isang uri ng pagpatay at iba pa, karapatang ayon
sa batas at iba pa, isang uri ng pananakit at iba pa o anumang usapin sa
loob ng iyong mga bayan, ikaw nga'y titindig at pupunta sa lugar na pipiliin
ng Panginoon mong Diyos.
9Ikaw
ay pupunta sa mga paring Levita, at sa magiging hukom sa mga araw na iyon at
iyong sisiyasatin; at kanilang ipapaalam sa iyo ang hatol. 10Iyong
ilalapat ang hatol na kanilang ipinaalam sa iyo mula sa lugar na pipiliin ng
Panginoon; at masikap na isasagawa ang lahat na kanilang ituturo sa iyo.
11Ayon sa kautusan na kanilang ituturo sa iyo, at ayon sa hatol
na kanilang sasabihin sa iyo ay gagawin mo; huwag kang lilihis sa hatol na
kanilang ipinaalam sa iyo, maging sa kanan o sa kaliwa man. 12Ang
taong gumagawa nang may kapangahasan, at hindi nakikinig sa pari na tumatayo
upang mangasiwa doon sa harapan ng Panginoon mong Diyos, o sa hukom, ang
taong iyon ay papatayin at gayon mo aalisin ang kasamaan sa Israel. 13At
maririnig ng buong bayan at matatakot, at di na gagawa pa nang may
kapangahasan. 14“Kapag dumating ka na sa lupaing ibinibigay sa
iyo ng Panginoon mong Diyos, at iyong maangkin ito, at iyong matirahan, at
iyong sasabihin, ‘Ako'y maglalagay ng isang hari na gaya ng lahat ng mga
bansang nasa palibot ko’; 15ilalagay mong hari sa iyo ang
pipiliin ng Panginoon mong Diyos. Isa sa iyong mga kapatid ang ilalagay mong
hari; huwag kang maglalagay ng isang dayuhan na hindi mo kapatid. 16Huwag
lamang siyang magpaparami ng mga kabayo para sa kanyang sarili, ni
pababalikin niya ang bayan sa Ehipto upang siya'y makapagparami ng mga
kabayo, sapagkat sinabi sa inyo ng Panginoon, ‘Huwag na ninyong babalikan
mula ngayon ang daang iyon.’ 17Ni huwag siyang magpaparami ng mga
asawa para sa kanyang sarili, upang huwag maligaw ang kanyang puso, ni huwag
siyang magpaparami ng pilak at ginto. 18“Kapag siya'y uupo sa
trono ng kanyang kaharian, ay kanyang susulatin ang isang sipi ng kautusang
ito sa isang aklat, na nasa harapan ng mga paring Levita; 19at
iyon ay mamamalagi sa kanya, at kanyang babasahin sa lahat ng mga araw ng
kanyang buhay, upang siya'y matutong matakot sa Panginoon niyang Diyos,
upang isagawa ang lahat ng mga salita ng kautusang ito at ng mga tuntuning
ito; 20upang ang kanyang puso ay huwag magmataas sa kanyang mga
kapatid at huwag siyang tumalikod sa utos, maging sa kanan o sa kaliwa,
upang mapahaba niya at ng kanyang mga anak ang kanyang paghahari sa Israel.
(AB01)
Ang istruktura ng katarungan ay kinabibilangan ng ilang mga konsepto na
nabanggit na dati.
Deuteronomio
16:19-20
Huwag mong babaluktutin ang katarungan; huwag kang magtatangi ng mga tao, ni
tatanggap ng suhol; sapagkat ang suhol ay bumubulag ng mga mata ng marunong,
at inililiko ang mga salita ng matuwid. 20Tanging ang katarungan
at katarungan lamang ang iyong susundin, upang mabuhay ka at magmana ng
lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. (AB01) (cf. din Deut.
25:1-3 sa itaas)
Walang sinuman ang maaaring
mamuno nang hindi naghahanda ng isang kopya ng aklat ng Kautusan para sa
kanilang sarili at pinag-aaralan ito, sinusulat ang Torah sa mga bahagi. Ang
hatol ng paghuhukom sa awa at katarungan ay dapat ayon sa Kautusan ng Diyos,
at dapat maisagawa nang buo.
Pagkakulong o pagkabilanggo
Ang isang tao ay maaaring ilagay sa pagkakulong habang naghihintay ng
paghatol (Blg. 15:32-36). Ang paghatol ay dapat gawin nang mabilis at ang
kaparusahan ay dapat ilaan ayon sa pagkakasala.
Ezra 7:26
Sinumang hindi susunod sa kautusan ng iyong Diyos at sa kautusan ng hari,
mahigpit na igagawad sa kanya ang hatol, maging sa kamatayan o sa pagtatapon
o sa pagsamsam ng kanyang mga ari-arian, o sa pagkabilanggo.”
(AB01)
Kaya ang isang tao ay dapat
dalhin sa paglilitis nang walang pagkaantala.
Ang pagkakulong nang walang paglilitis ay labag sa mga Kautusan ng Diyos.
Ang pagkakulong ay para sa
layunin ng pagbabayad ng mga natitirang utang sa pamamagitan ng
pagtatrabaho, alinsunod sa paghatol. Ang mga pondo ay ginagamit upang
magbayad o magsauli para sa pagkakasala kung ang pagkumpiska ng mga kalakal
ay hindi mababayaran ang pagkakasala. Dahil dito ang bayad para sa paggawa
ay dapat na patas sapagkat ito ay nagiging sanhi na magkasala ang estado sa
hindi pagbibigay ng tamang sahod sa mga mahihirap at nakababawas sa
paghatol. Kaya ang mga pabrika ng bilangguan na gumagamit ng murang paggawa,
tulad ng makikita natin sa Tsina, ay labag sa mga kautusan ng Diyos. Ang
bawat tao ay maaaring makulong sa paglilingkod bilang parusa sa
Lungsod ng Kanlungan para sa buhay
ng saserdote ng lungsod. Ang paggawa sa Lungsod ng Kanlungan ay hindi dapat
ituring bilang pagkakulong ng nag-iisang sa isang bilangguan, na maaaring
makita bilang malupit at hindi likas na parusa. Ang pagpigil ay para sa
proteksyon ng indibidwal at ng lipunan habang naghihintay ng hatol (cf. din
Kautusan at ang Ikawalong
Utos [261]).
Ang pisikal na kaparusahan ay ipinatupad sa labas ng kampo ng Israel (Lev.
24:14).
Rehabilitasyon at Pagsasauli
Kasunod ng paglilitis nang walang pagtatangi o kinikilingan, magpapatuloy
tayo sa paghatol. Ang unang konsepto sa pagpataw ng hatol ay rehabilitasyon.
Lahat ng pagkakasala ay kasalanan at ang kasalanan ay paglabag sa kautusan.
Ninanais ng Diyos na walang sinuman ang mapahamak kundi ang lahat ay
maglingkod sa kanya; kaya ang unang pagsasaalang-alang ay pagsisisi at
rehabilitasyon sa awa.
Ang buong Israel ay dapat na maging banal sa Panginoon. Ang rehabilitasyon
ay upang matiyak na ang tao ay maibabalik sa lipunan at mapabuti tungo sa
kalagayan ng pagiging perpekto. Tandaan sa lahat ng paghuhukom ay
matatagpuan ang espiritu ng Diyos.
Mateo 5:3-13
“Mapapalad ang mga dukha sa espiritu, sapagkat kanila ang kaharian ng
langit. 4“Mapapalad ang mga nahahapis, sapagkat sila ay aaliwin.
5“Mapapalad ang mga mapagpakumbaba, sapagkat mamanahin nila ang
lupa. 6“Mapapalad ang mga nagugutom at nauuhaw sa katuwiran,
sapagkat sila ay bubusugin. 7“Mapapalad ang mga mahabagin,
sapagkat sila'y kahahabagan. 8“Mapapalad ang mga may malinis na
puso, sapagkat makikita nila ang Diyos. 9“Mapapalad ang mga
mapagpayapa, sapagkat sila ay tatawaging mga anak ng Diyos. 10“Mapapalad
ang mga inuusig dahil sa katuwiran, sapagkat kanila ang kaharian ng langit.
11“Mapapalad kayo kapag kayo ay nilalait, inuusig, at
pinagsasabihan ng sari-saring kasamaan na pawang kasinungalingan dahil sa
akin. 12“Magalak kayo at magsaya, sapagkat malaki ang gantimpala
ninyo sa langit, sapagkat gayundin nila inusig ang mga propeta na nauna sa
inyo. 13“Kayo ang asin ng lupa; ngunit kung ang asin ay tumabang,
paano maibabalik ang alat nito? Wala na itong kabuluhan, maliban sa itapon
sa labas at tapakan ng mga tao. (AB01)
Sa pamamagitan ni Cristo ang kaligtasan ay ipinaabot sa mga Gentil at ang
istruktura ng paghuhukom ay ibinigay sa lahat ng mga bansa. Ang Moab at Amon
ay inihula na naisama sa Juda at sa gayon ay pumasok sa pananampalataya sa
mga huling araw bilang bahagi ng Israel. Ang Ehipto ay mananatiling buo. Ang
lahat ng mga bansa ay magiging bahagi ng templo ng Diyos na Buhay.
Deuteronomio 23:3-8
“Ang isang Amonita o Moabita ay hindi maaaring pumasok sa kapulungan
ng Panginoon; hanggang sa ikasampung salinlahi ay wala sa kanilang maaaring
pumasok sa kapulungan ng Panginoon magpakailanman. 4Sapagkat
hindi nila kayo sinalubong sa daan na may tinapay at tubig nang kayo'y
dumating mula sa Ehipto; at sapagkat inupahan nila laban sa iyo si Balaam na
anak ni Beor mula sa Petor ng Mesopotamia upang sumpain ka. 5Gayunma'y
hindi pinakinggan ng Panginoon mong Diyos si Balaam; kundi ginawang
pagpapala ng Panginoon mong Diyos ang sumpa sa iyo sapagkat minamahal ka ng
Panginoon mong Diyos. 6Huwag mong hahanapin ang kanilang
kapayapaan o ang kanilang pag-unlad sa lahat ng iyong mga araw
magpakailanman. 7“Huwag mong kasusuklaman ang Edomita sapagkat
siya'y iyong kapatid. Huwag mong kasusuklaman ang mga Ehipcio, sapagkat ikaw
ay naging dayuhan sa kanyang lupain. 8Ang mga anak ng ikatlong
salinlahi na ipinanganak sa kanila ay makakapasok sa kapulungan ng
Panginoon. (AB01)
Dito makikita natin ang
konsepto ng kapatiran sa ilalim ng Kautusan ng Diyos ay pinalawak na lampas
sa mga tribo ng Israel sa mga anak ni Abraham at ng mga Sirofenisa, na
sinama ang mga Edomita (ang mga Idumean), at sa mga Ehipcio, batay sa
kanilang magiliw na pagtanggap sa Israel. Ito ay pinalawak din sa Asiria na
kaalyansa ang Israel mula sa hilaga sa mga huling araw. Ang kaligtasan ay
ipinaabot sa mga Gentil.
Ang layunin ng kautusan ay
upang matiyak din ang kapakanan ng bawat tao. Kung saan ang maling patotoo
ay nagresulta sa pagkawala kaya ang pagsasauli ay magaganap. Gayunpaman, sa
lahat ng kautusan ay mayroong elemento ng kapatawaran at awa. Kung saan
walang pagpapatawad ay wala pang ganap na rehabilitasyon. Dapat tandaan ng
bawat tao kung ano ang nawala sa kanila at kung ano ang inaasahan nilang
makuha.
Mas mabuti pang maibalik sa kapatid kaysa sa ari-arian.
Ang pagkakasala ay may kasamang kaparusahan at hindi palaging mula sa hukom.
Ang pagpapanumbalik ay laging may kasamang pagsisisi. Kung walang pagsisisi
ang mga sumpa ng kautusan ay sumusunod. Ang mga sumpang ito ay nalalapat sa
mga bansa higit pa kaysa sa mga indibidwal.
Deuteronomio
28:18-19
Susumpain
ang bunga ng iyong katawan, at ang bunga ng iyong lupa, ang karagdagan ng
iyong bakahan at ang mga anak ng iyong kawan. 19Susumpain ka sa
iyong pagpasok at susumpain ka sa iyong paglabas. (AB01)
Laging may pagkakasala at paglabag at pagsasauli; gayunpaman, hinahatulan ng
Diyos ang puso ng bawat tao.
Mga Bilang 5:5-10
At nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi, 6“Sabihin
mo sa mga anak ni Israel: Kapag ang isang lalaki o babae ay nakagawa ng
anumang kasalanan na nagagawa ng mga tao sa pamamagitan ng pagtataksil sa
Panginoon, ang taong iyon ay nagkasala, 7at kanyang ipahahayag
ang kanyang kasalanang nagawa at kanyang pagbabayarang lubos ang kanyang
sala, at dadagdagan pa niya ng ikalimang bahagi at ibibigay sa ginawan ng
pagkakasala. 8Subalit kung ang lalaki ay walang kamag-anak na
mapagbabayaran ng sala, ang kabayaran sa sala ay mapupunta sa Panginoon para
sa pari, bukod sa lalaking tupa na pantubos sa kanya. 9At ang
bawat handog sa lahat ng bagay na banal ng mga anak ni Israel na kanilang
dadalhin sa pari ay magiging kanya. 10Ang mga bagay na banal ng
bawat lalaki ay magiging kanya; ang ibigay ng sinumang tao sa pari ay
magiging kanya.” (AB01)
Ang bawat tao ngayon ay may pananagutan sa kanyang sariling mga kasalanan at
ang Diyos ay nagsalita sa pamamagitan ng Kanyang mga lingkod na mga propeta
tungkol sa mga kasalanan ng mga ama.
Mga Bilang 14:18
‘Ang Panginoon ay mabagal sa pagkagalit at sagana sa tapat na
pag-ibig, na nagpapatawad ng kasamaan at ng pagsuway, ngunit kailanman ay
hindi pinapawalang-sala ang may sala, na dinadalaw ang kasamaan ng mga
magulang sa mga anak sa ikatlo at sa ikaapat na salinlahi. (AB01)
Deuteronomio 24:16
“Ang mga magulang ay hindi papatayin dahil sa mga anak, ni ang mga anak ay
papatayin dahil sa mga magulang; bawat tao'y papatayin dahil sa kanyang
sariling kasalanan. (AB01)
Ang awa na ito ng Diyos ay nagresulta sa Kanyang Espiritu na mailalaan sa
lahat ng tao, upang ang bawat tao ay may pananagutan na ngayon sa kanyang
sariling paglabag o pagkakasala.
Ezekiel 18:19-24
“Gayunma'y sinasabi ninyo, ‘Bakit hindi magdurusa ang anak dahil sa
kasamaan ng ama?’ Kapag ginawa ng anak ang ayon sa batas at matuwid, at
naging maingat sa pagtupad sa lahat ng aking tuntunin, siya'y tiyak na
mabubuhay. 20Ang taong nagkasala ay mamamatay. Ang anak ay hindi
magdurusa dahil sa kasamaan ng ama, ni ang ama ay magdurusa dahil sa
kasamaan ng anak. Ang katuwiran ng matuwid ay sasakanya, at ang kasamaan ng
masama ay sasakanya. 21“Ngunit kung ang masamang tao ay lumayo sa
lahat niyang kasalanan na kanyang nagawa, at ingatan ang lahat ng aking mga
tuntunin, at gumawa ng ayon sa batas at matuwid, siya'y tiyak na mabubuhay,
siya'y hindi mamamatay. 22Alinman sa kanyang mga paglabag na
nagawa niya ay di na aalalahanin pa laban sa kanya; sapagkat sa matuwid na
gawa na kanyang ginawa ay mabubuhay siya. 23Mayroon ba akong
anumang kasiyahan sa kamatayan ng masama? sabi ng Panginoong Diyos; at hindi
ba mabuti na siya'y humiwalay sa kanyang lakad at mabuhay? 24Ngunit
kapag ang matuwid ay humiwalay sa kanyang pagiging matuwid at gumawa ng
kasamaan, at gumagawa ng gayunding kasuklamsuklam na bagay na ginagawa ng
masamang tao, mabubuhay ba siya? Walang aalalahanin sa mga matuwid na gawa
na kanyang ginawa; dahil sa kataksilan na kanyang ipinagkasala, at sa
kasalanan na kanyang ginawa, siya ay mamamatay. (AB01)
Kautusang dapat muling ipahayag tuwing pitong taon
Ang kautusan ay dapat pag-aralan at muling ipahayag tuwing pitong taon sa
taon ng Sabbath ng Jubileo.
Deuteronomio
31:10-13 Iniutos sa kanila ni
Moises, “Sa katapusan ng bawat pitong taon, sa takdang panahon ng taon ng
pagpapalaya, sa Pista ng mga Tolda, 11kapag ang buong Israel ay
haharap sa Panginoon mong Diyos sa lugar na kanyang pipiliin ay iyong
babasahin ang kautusang ito sa harapan ng buong Israel sa kanilang pandinig.
12Tipunin mo ang mamamayan, ang mga lalaki, mga babae, mga bata,
mga dayuhan na nasa loob ng iyong mga bayan upang kanilang marinig at upang
sila'y matutong matakot sa Panginoon mong Diyos, at isagawa ang lahat ng mga
salita ng kautusang ito; 13at upang ang kanilang mga anak na
hindi nakakaalam nito ay makarinig at matutong matakot sa Panginoon ninyong
Diyos, habang kayo'y nabubuhay sa lupain na inyong paroroonan na inyong
tatawirin sa Jordan upang angkinin.” (AB01)
Kasakdalan ng indibidwal at ng sistema
Ang katuparan ng kautusan at ng plano ng Diyos ay kasakdalan sa Banal na
Espiritu.
Deuteronomio 18:13
Ikaw ay magpapakasakdal sa Panginoon mong Dios. (AB)
Tayo ay inuutusan na ibigin
ang ating mga kaaway; sapagkat kung ang ating iniibig ay ang ating mga
kaibigan lamang paano tayo naiiba sa karaniwan?
Mateo 5:46-48
Sapagka't kung kayo'y iibig sa nangagsisiibig
lamang sa inyo, ano ang ganti na inyong kakamtin? hindi baga gayon din ang
ginagawa ng mga maniningil ng buwis? 47At kung ang mga kapatid
lamang ninyo ang inyong babatiin, ano ang kalabisan ng inyong ginagawa?
hindi baga gayon din ang ginagawa ng mga Gentil? 48Kayo nga'y
mangagpakasakdal, na gaya ng inyong Ama sa kalangitan na sakdal. (AB)
Ang layuning ito ay maaring
makamit mula pa sa mga anak ni Adan. Dapat tayong maging sakdal tulad ng
pagkasakdal ni Noe at tulad ng pagiging matuwid ni Enoc.
Genesis 6:9
Ito ang mga lahi ni Noe. Si Noe ay lalaking matuwid at sakdal noong
kapanahunan niya: si Noe ay lumalakad na kasama ng Dios.
(AB)
Sa pamamagitan ni Cristo ay
inutusan ng Diyos si Abraham na maging sakdal, gaya ng inutos sa atin ni
Cristo.
Genesis 17:1
At nang si Abram ay may siyam na pu't siyam na taon, ay napakita ang
Panginoon kay Abram, at sa kaniya'y nagsabi, Ako ang Dios na Makapangyarihan
sa lahat lumakad ka sa harapan ko, at magpakasakdal ka. (AB)
Samakatuwid ang pagiging
sakdal sa Banal na Espiritu ay hindi lamang posible kundi ito ay inutos din
sa atin.
Inutusan tayong ibigin ang ating mga kaaway at ibalik ang lahat ng mga
nahulog mula sa biyaya. Kaya ang mga matinding parusa sa ilalim ng kautusan
ay dapat lamang ibigay kapag may aminado at ganap at walang-pagsisising
pagkabigo.
Awit 37:37 Tandaan
mo ang sakdal na tao, at masdan mo ang matuwid: Sapagka't may isang
maligayang wakas sa taong may kapayapaan. (AB)
Ang lahat ng tao ay
kinakailangang mamuhay sa Banal na Espiritu sa ilalim ng Maharlikang
Kautusan ng Kalayaan.
q