Christian Churches of God

No. 258

 

 

 

 

 

Kautusan at ang Ikalimang Utos

 (Edition 2.0 19981008-19990526-20120522-20120804)

                                                        

 

Nasusulat: Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina upang ang iyong mga araw ay humaba sa lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. Ang Ikalimang Utos ang unang utos na may pangako at bumubuo ng batayan ng lipunan. Ito ang una sa pagkakasunod-sunod ng mga utos na bumubuo sa Ikalawang Dakilang Utos na: Ang ibigin ang kapwa gaya ng sarili.

 

Christian Churches of God

PO Box 369,  WODEN  ACT 2606,  AUSTRALIA

 

E-mail: secretary@ccg.org

 

(Copyright © 1998, 1999, 2012 Wade Cox)

(Tr. 2024)

 

This paper may be freely copied and distributed provided it is copied in total with no alterations or deletions. The publisher’s name and address and the copyright notice must be included.  No charge may be levied on recipients of distributed copies.  Brief quotations may be embodied in critical articles and reviews without breaching copyright.

 

This paper is available from the World Wide Web page:
http://logon.org and http://ccg.org

 


 Kautusan at ang Ikalimang Utos

 

 


Ang Ikalimang Utos ay nakasaad sa Exodo 20 at Deuteronomio 5.

Exodo 20:12  “Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina, upang ang iyong mga araw ay humaba sa lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. (AB01)

 

Deuteronomio 5:16  “‘Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina, gaya ng iniutos sa iyo ng Panginoon mong Diyos; upang ang iyong mga araw ay humaba pa at para sa ikabubuti mo sa lupain na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos. (AB01)

 

Ang ikalimang utos ang unang utos na may pangako. Ito ang unang utos, o punto ng pagsisimula, para sa Ikalawang Dakilang Utos: ang ibigin ang kapwa gaya ng sarili.

Mateo 19:18-19  Sinabi niya sa kanya, “Alin sa mga iyon?” At sinabi ni Jesus, “Huwag kang papatay; Huwag kang mangangalunya; Huwag kang magnanakaw; Huwag kang sasaksi para sa kasinungalingan; 19Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina; at, Ibigin mo ang iyong kapwa na gaya ng iyong sarili.” (AB01)

 

Tulad ng lahat ng mga utos, ito ay pinatatatag ng Bagong Tipan.

Efeso 6:1  Mga anak, sundin ninyo ang inyong mga magulang sa Panginoon, sapagkat ito'y matuwid. (AB01)

 

Colosas 3:20  Mga anak, sumunod kayo sa inyong mga magulang sa lahat ng mga bagay, sapagkat ito'y nakakalugod sa Panginoon. (AB01)

 

Pamilya bilang batayan ng lipunan

Ang paglalang ay nakabatay sa pamilya mula sa Halamanan ng Eden (tingnan Ang Doktrina ng Orihinal na Kasalanan Bahagi I Ang Halamanan ng Eden (No. 246) at Ang Doktrina ng Orihinal na Kasalanan Bahagi II Ang mga Henerasyon ni Adan (No. 248)). Ang pamilya ang bumubuo ng pangunahing pundasyon ng lipunan. Ang pamilya ng tao ay ginawa sa larawan ng Diyos, at nilayon na magparami at ipalaganap ang larawan ng Diyos, at maging isang templo para sa Diyos (cf. Gen 1:27-30; Gen 2:7, 18).

 

Ang ama ang lakas ng tahanan tulad ng ina. Siya ay may pantay at malaking responsibilidad para sa panloob na tungkulin ng pamilya, gaya ng makikita natin sa Kawikaan 31:10-31. Ang ama ang may responsibilidad sa pamamalakad ng pamilya na kahalintulad din sa lipunan. Ang layunin ng Kawikaan 31 ay ipakita ang maayos at organisadong tungkulin ng pamilya at lipunan, at dahil ito rin ay nauugnay sa espirituwal na istruktura ng Iglesia. Kung paanong ang ina sa ama ay gayon din ang Iglesia kay Cristo at ang pareho sa Diyos (tingnan din sa aralin ng Kawikaan 31 (No. 114)).

 

Ang pamilya ay pinalawak din ang responsibilidad sa ilalim ng kautusan, na hindi dapat talikuran o balewalain. Dahil dito ang tanda ng pagkaalipin ay isang kasiraan sa lipunan, na sinisimbolo ng pagbutas sa tainga (Ex. 21:6). Sa parehong paraan, ang ulo ng tahanan ay may pananagutan sa ilalim ng kautusan (Ex. 22:8). Sa lahat ng ito tayo ay mga anak ng Kataas-taasan at mga anak ng Diyos. Hindi ba nasusulat: “Aking sinasabi kayo'y mga diyos?”… kayong lahat ay mga anak ng Kataas-taasan” at ang Kasulatan ay hindi maaaring masira (cf. Awit 82:1-6; Juan 10:35).

Awit 82:1-6  Kinuha ng Diyos ang kanyang lugar sa kapisanan ng Diyos; siya'y humahatol sa gitna ng mga diyos. 2“Hanggang kailan kayo hahatol ng di-makatarungan, at magpapakita ng pagsang-ayon sa masama? (Selah) 3Bigyan ninyo ng katarungan ang mahina at ulila; panatilihin ang karapatan ng napipighati at dukha. 4Sagipin ninyo ang mahina at nangangailangan; iligtas ninyo sila sa kamay ng masama.” 5Wala silang kaalaman o pang-unawa, sila'y lumalakad na paroo't parito sa kadiliman; lahat ng saligan ng lupa ay nayayanig. 6Aking sinasabi, “Kayo'y mga diyos, kayong lahat ay mga anak ng Kataas-taasan. (AB01)

Ang buong istruktura ay bilang isang pamilya ng mga anak ng Diyos, parehong espirituwal at pisikal.

 

Ang lahat ng paglalang ay napapailalim sa tao bilang isang pamilya, sa loob ng plano ng Diyos (Gen. 1:28). Gayon din mayroong kaayusan sa pamilya, tulad ng sa pamilya ng Diyos.

1Pedro 3:1-7  Gayundin naman, kayong mga asawang babae, pasakop kayo sa inyu-inyong sariling asawa, kahit na ang ilan sa kanila ay hindi sumusunod sa salita, upang mahikayat nang walang salita sa pamamagitan ng ugali ng kani-kanilang asawang babae; 2kapag nakikita nila ang dalisay at magalang ninyong pag-uugali. 3Ang inyong kagayakan ay huwag maging panlabas na pagpapahiyas ng buhok, at pagsusuot ng ginto, o pagbibihis ng maringal na damit. 4Sa halip, ay ang panloob na pagkatao na may kagandahang walang paglipas, ng isang mahinhin at maamong espiritu na napakahalaga sa paningin ng Diyos. 5Sapagkat nang unang panahon ay ganito ginayakan ng mga banal na babae na umaasa sa Diyos ang kanilang sarili, at sila'y nagpasakop sa kani-kanilang mga asawa, 6tulad nang pagsunod ni Sarah kay Abraham, na kanyang tinawag na panginoon. At kayo ngayon ay mga anak niya kung gumagawa kayo ng mabuti, at hindi kayo natatakot sa anumang pananakot. 7Gayundin naman kayong mga lalaki, maging mapagbigay kayo sa inyu-inyong mga asawa sa inyong pagsasama, na binibigyan ng karangalan ang babae bilang isang mas marupok na sisidlan, yamang sila man ay tagapagmana rin ng biyaya ng buhay, upang walang makahadlang sa inyong mga panalangin. (AB01)

 

May pangako rin ang pagsuway sa magulang.

Kawikaan 30:17  Ang mata na tumutuya sa kanyang ama, at humahamak ng pagsunod sa kanyang ina, ay tutukain ng mga uwak sa libis, at kakainin ng mga buwitre. (AB01)

 

Ang pamilya ang nagiging batayan ng lipunan. Ang lipunan bilang isang kaayusan ay itinatag sa pamilya, sa pamamagitan ng biyaya at pagpapakita na isinugo sa atin ng Diyos sa Kanyang larawan, na ang kanyang anak na si Jesucristo.

Tito 2:1-15  Ngunit ikaw naman, magsalita ka ng mga bagay na angkop sa mahusay na aral. 2Ang matatandang lalaki ay dapat maging mapagpigil sa sarili, kagalang-galang, matino, malakas sa pananampalataya, sa pag-ibig, at sa pagtitiis. 3Sabihan mo rin ang matatandang babae na maging magalang sa kanilang asal, hindi mapanirang-puri, ni paalipin man sa alak; dapat silang magturo ng kabutihan, 4upang kanilang maturuan ang mga kabataang babae na ibigin ang kani-kanilang mga asawa, ibigin ang kanilang mga anak, 5maging matino, dalisay, masipag sa gawaing bahay, mabait, na nagpapasakop sa kani-kanilang asawa, upang huwag lapastanganin ang salita ng Diyos. 6Gayundin naman, himukin mo ang mga kabataang lalaki na maging matino sa pag-iisip. 7Sa lahat ng mga bagay ay ipakita mo ang iyong sarili na isang uliran sa mabubuting gawa; at sa iyong pagtuturo ay magpakita ka ng katapatan, pagiging kagalang-galang, 8wastong pananalita na hindi mapipintasan, upang ang kalaban ay mapahiya, na walang anumang masamang masasabi tungkol sa atin. 9Ang mga alipin ay magpasakop sa kanilang mga panginoon at magbigay ng kasiyahan sa lahat ng mga bagay, at huwag maging palasagot, 10ni huwag mangungupit, kundi magpakita ng lubos at tunay na katapatan, upang sa lahat ng bagay ay mapalamutian nila ang aral ng Diyos na ating Tagapagligtas. 11Sapagkat nagpakita ang biyaya ng Diyos, na nagdadala ng kaligtasan sa lahat ng tao, 12na nagtuturo sa atin na matapos itakuwil ang kasamaan, at mga makamundong pagnanasa, ay dapat tayong mamuhay nang may katinuan, matuwid at banal sa kasalukuyang panahon, 13habang hinihintay natin ang mapalad na pag-asa at ang pagpapakita ng kaluwalhatian ng ating dakilang Diyos at Tagapagligtas na si Jesu-Cristo. 14Siya ang nagbigay ng kanyang sarili alang-alang sa atin, upang tayo'y matubos niya sa lahat ng mga kasamaan, at pakalinisin para sa kanyang sarili ang sambayanang pag-aari niya na masigasig sa mabubuting gawa. 15Ipahayag mo ang mga bagay na ito. Mangaral ka at sumaway na may buong kapamahalaan. Huwag mong hayaang hamakin ka ng sinuman. (AB01)

Sa ganitong paraan ang mga magulang ay dapat mag-ipon at maglaan para sa kanilang mga anak at tumingin sa hinaharap hindi pabalik sa nakaraan.

2Corinto 12:14  Narito ako, handang pumariyan sa inyo sa ikatlong pagkakataon. Ako'y hindi magiging pasanin, sapagkat hindi ko hinahanap ang sa inyo, kundi kayo, sapagkat hindi nararapat ipag-impok ng mga anak ang mga magulang, kundi ang mga magulang para sa kanilang mga anak. (AB01)

 

Sa bagay na ito, mayroon lamang isang panganay na magmamana sa pamilya, gaano man karami ang asawa.

Deuteronomio 21:15-17  “Kung ang isang lalaki ay may dalawang asawa na ang isa'y minamahal, at ang isa'y kinapopootan, at kapwa magkaanak sa kanya ang minamahal at ang kinapopootan, at kung ang naging panganay ay sa kinapopootan, 16kung gayon sa araw na kanyang itakda na ibigay ang kanyang mga ari-arian bilang pamana sa kanyang mga anak, siya ay hindi pinahihintulutang gawing panganay ang anak ng minamahal na higit sa anak ng kinapopootan na siyang panganay. 17Dapat niyang kilalaning panganay ang anak ng kinapopootan sa pamamagitan ng pagbibigay sa kanya ng dalawang bahagi sa lahat ng mayroon siya, sapagkat siya ang pasimula ng kanyang lakas at ang karapatan ng pagkapanganay ay kanya. (AB01)

 

Gayundin ang mga anak ay may pananagutan sa mga magulang at napapailalim sa parusang kamatayan (Deut. 21:18-21). Ang parusang kamatayan na ito ay nakasalalay sa mga magulang, at pagkatapos ay sa estado sa pamamagitan ng mga matatanda, at pagkatapos ay umaabot sa mga tao.

Deuteronomio 21:18-23  “Kung ang isang tao ay may anak na matigas ang ulo at mapaghimagsik, at ayaw makinig sa tinig ng kanyang ama, o sa tinig ng kanyang ina, at bagaman kanilang parusahan siya ay ayaw makinig sa kanila, 19hahawakan siya ng kanyang ama at ina at dadalhin sa matatanda sa kanyang bayan, sa pintuang-bayan sa lugar na kaniyang tinatahanan. 20Kanilang sasabihin sa matatanda sa kanyang bayan, ‘Itong aming anak ay matigas ang ulo at mapaghimagsik at ayaw niyang pakinggan ang aming tinig; siya'y matakaw at maglalasing.’ 21Kung gayon, ang lahat ng mga lalaki sa kanyang bayan ay babatuhin siya ng mga bato upang siya'y mamatay; gayon mo aalisin ang kasamaan sa gitna mo. Ito'y maririnig ng buong Israel, at sila'y matatakot. 22“Kung ang isang lalaki ay magkasala ng kasalanang nararapat sa kamatayan at siya'y patayin, at siya'y ibinitin mo sa isang punungkahoy; 23ang kanyang bangkay ay hindi dapat manatili nang magdamag sa punungkahoy. Dapat siyang ilibing sa araw ding iyon, sapagkat ang taong binitay ay isinumpa ng Diyos upang huwag mong marumihan ang iyong lupa na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos bilang pamana. (AB01)

 

Nakikita natin ngayon na ang batayan ng lipunan ay ang pamilya at ang pamilya ang pundasyon ng bansa. Ang lahat ng disiplina ng lipunan ay nagmumula sa pamilya bilang pangunahing yunit, at ang karapatang disiplinahin at kumuha ng buhay ay nagmumula at nakasalalay sa pamilya. Binigyan tayo ng ating mga magulang ng buhay sa pamamagitan ng pagpapakasal at pag-aanak, sa gayon ay nakikibahagi sa paglikha sa pamamagitan ng kapangyarihan ng Pinakamakapangyarihang Diyos.

 

Utos na maging banal

Kaya ginagawa ng pamilya sa pisikal na paraan ang responsibilidad ng Diyos sa espirituwal na anyo. Iisa lang ang Ama natin.

Malakias 2:10  Hindi ba iisa lamang ang ating ama? Hindi ba iisang Diyos ang lumalang sa atin? Bakit nga tayo nagtataksil sa isa't isa na nilalapastangan ang tipan ng ating mga ninuno? (AB01)

 

Nilalang tayo ng Diyos at sa Kanyang kalooban tayo ay umiiral at nilikha.

Apocalipsis 5:8-10  Pagkakuha niya sa aklat, ang apat na nilalang na buhay at ang dalawampu't apat na matatanda ay nagpatirapa sa harapan ng Kordero, na ang bawat isa'y may alpa, at mga mangkok na ginto na puno ng insenso, na siyang mga panalangin ng mga banal. 9At sila'y nag-aawitan ng isang bagong awit, na nagsasabi, “Ikaw ay karapat-dapat na kumuha sa aklat at magbukas ng mga tatak nito, sapagkat ikaw ay pinatay, at sa pamamagitan ng iyong dugo ay binili mo para sa Diyos ang mga tao mula sa bawat lipi, wika, bayan, at bansa. 10At sila'y iyong ginawang isang kaharian at mga pari para sa aming Diyos; at sila'y maghahari sa ibabaw ng lupa.” (AB01)

Pansinin na ang lahat ng mga teksto ay nababasang, “sila'y maghahari sa ibabaw ng lupa.”

 

Siya na nagpapabanal at sila na pinabanal ay nagmula sa isa.

Hebreo 2:11  Sapagkat ang gumagawang banal at ang mga ginawang banal ay pawang nagmula sa isa. Dahil dito'y hindi nahihiya si Jesus na tawagin silang mga kapatid, (AB01)

 

Hindi natin dapat tawaging ama ang sinumang tao, sapagkat ang ating ama ay Diyos lamang sa langit at Siya ang ating Diyos at Ama, at ang Diyos at Ama ni Jesucristo na Kanyang isinugo.

Mateo 23:9  At huwag ninyong tawaging inyong ama ang sinumang tao sa lupa, sapagkat iisa ang inyong ama, siya na nasa langit. (AB01)

 

Siya lamang ang layunin ng ating debosyon at ating panalangin.

Mateo 6:1-15  “Mag-ingat kayo na huwag ninyong gawin ang inyong kabanalan sa harap ng mga tao upang makita nila. Sapagkat kung gayon, wala kayong gantimpala mula sa inyong Ama na nasa langit. 2“Kaya, kapag ikaw ay naglilimos, huwag kang magpapatunog ng trumpeta sa harapan mo, gaya ng ginagawa ng mga mapagkunwari sa mga sinagoga at sa mga lansangan, upang papurihan sila ng mga tao. Katotohanang sinasabi ko sa inyo, tinanggap na nila ang kanilang gantimpala. 3Ngunit kapag ikaw ay naglilimos, huwag mong hayaang malaman ng iyong kaliwang kamay ang ginagawa ng iyong kanang kamay, 4upang maging lihim ang iyong paglilimos; at ang iyong Ama na nakakakita ng mga lihim ay gagantimpalaan ka. 5“At kapag kayo ay nananalangin, huwag kayong maging tulad sa mga mapagkunwari; sapagkat ibig nilang tumayo at manalangin sa mga sinagoga at sa mga panulukan ng mga lansangan upang makita sila ng mga tao. Katotohanang sinasabi ko sa inyo, tinanggap na nila ang kanilang gantimpala. 6Ngunit kapag ikaw ay mananalangin, pumasok ka sa iyong silid, at pagkasara mo ng iyong pinto ay manalangin ka sa iyong Ama na nasa lihim, at ang iyong Ama na nakakakita ng mga lihim ay gagantimpalaan ka. 7“At sa pananalangin ay huwag kayong gumamit ng walang kabuluhang paulit-ulit, na tulad ng ginagawa ng mga Hentil, sapagkat inaakala nilang sila ay pakikinggan dahil sa marami nilang salita. 8Huwag nga kayong tumulad sa kanila, sapagkat alam na ng inyong Ama ang mga bagay na inyong kinakailangan, bago pa kayo humingi sa kanya. 9Manalangin nga kayo nang ganito: Ama naming nasa langit, sambahin nawa ang pangalan mo. 10Dumating nawa ang kaharian mo. Masunod nawa ang kalooban mo, kung paano sa langit, gayundin naman sa lupa. 11Bigyan mo kami ngayon ng aming pagkain sa araw-araw. 12At patawarin mo kami sa aming mga utang, gaya rin namin na nagpapatawad sa mga may utang sa amin. 13At huwag mo kaming dalhin sa tukso, kundi iligtas mo kami sa masama. 14Sapagkat kung pinatatawad ninyo ang mga tao sa kanilang mga kasalanan, patatawarin din naman kayo ng inyong Ama na nasa langit. 15Ngunit kung hindi ninyo pinatatawad ang mga tao sa kanilang mga kasalanan, hindi rin naman kayo patatawarin ng inyong Ama sa inyong mga kasalanan. (AB01)

 

Ang kaugnayan sa Ama ang pangunahing layunin, ngunit sa pamamagitan lamang ng Ikalawang Dakilang Utos natin malalaman ang layunin ng Unang Dakilang Utos, na ang pag-ibig sa Diyos. Sa gayon ikaw ay magiging banal at lahat ng iyong gagawin ay magiging banal, mula sa kung ano ang iyong kinakain hanggang sa kung ano ang iyong ginagawa.

Exodo 22:31  At kayo'y magpapakabanal na tao sa akin: na ano pa't huwag kayong kakain ng anomang laman, na nalapa ng ganid sa parang; inyong ihahagis sa mga aso. (AB)

 

Levitico 11:44  Sapagka't ako ang Panginoon ninyong Dios: magpakabanal nga kayo at kayo'y maging mga banal; sapagka't ako'y banal: ni huwag kayong magpakahawa sa anomang umuusad na gumagalaw sa ibabaw ng lupa. (AB)

 

Ang indibidwal ay banal at hindi dapat dungisan, dahil ang Diyos ang tumubos sa atin upang tayo ay maging banal.

Levitico 11:45  Sapagka't ako ang Panginoon na nagsampa sa inyo mula sa lupain ng Egipto, upang ako'y inyong maging Dios: kayo nga'y magpakabanal, sapagka't ako'y banal. (AB)

 

Levitico 20:26  At kayo'y magpapakabanal sa akin: sapagka't akong, Panginoon, ay banal, at kayo'y ibinukod ko sa mga bayan, upang kayo'y maging akin. (AB)

 

Layunin ng paglalang ng sangkatauhan

 

Ang banal na pamilya

Kung paanong ang Israel ay banal, gayon din ang pamilya ay banal. Ang bansa ay sa Diyos, at ang Kaharian ay itinayo para kay Cristo sa lahi ni David magpakailanman. Tayo ay mula sa sambahayan na iyon bilang isang pamilya, at ang pamilyang iyon ay pinamumunuan ng mga hukom sa ilalim ng sambahayan ni David, na mula sa Mesiyas at pagkasaserdote ni Melquisedec. Sapagkat ang Ang Aking hari ay katuwiran (Melchisedek) o Ang Aking Panginoon ay katuwiran (Adonizedek) ay ang namamanang titulo ng hari ng Jerusalem magpakailanman (cf. Gen. 14:18; Awit 110:4; Jos. 10:1; at gayundin G. Vermes, The Dead Sea Scrolls in English tungkol kay Melquisedec at ang kahulugan nito).

2Samuel 7:10-16  At aking tatakdaan ng isang dako ang aking bayan na Israel, at aking itatatag sila, upang sila'y magsitahan sa kanilang sariling dako, at huwag nang mabago pa; ni pipighatiin pa man sila ng mga anak ng kasamaan, na gaya ng una. 11At gaya mula sa araw na aking halalan ng mga hukom ang aking bayang Israel; at aking papagpapahingahin ka sa lahat ng iyong mga kaaway. Bukod sa rito ay isinaysay ng Panginoon na igagawa ka ng Panginoon ng isang bahay. 12Pagka ang iyong mga araw ay naganap, at ikaw ay matutulog na kasama ng iyong mga magulang, aking ibabangon ang iyong binhi pagkatapos mo, na magmumula sa iyong tiyan, at aking itatatag ang kaniyang kaharian. 13Kaniyang ipagtatayo ng bahay ang aking pangalan, at aking itatatag ang luklukan ng kaniyang kaharian magpakailan man. 14Ako'y magiging kaniyang ama, at siya'y magiging aking anak: kung siya'y gumawa ng kasamaan, aking sasawayin siya ng pamalo ng mga tao, at ng panghampas ng mga anak ng mga tao; 15Ngunit ang aking kagandahang loob ay hindi mahihiwalay sa kaniya na gaya nang aking pagkaalis niyan kay Saul, na aking inalis sa harap mo. 16At ang iyong sangbahayan at ang iyong kaharian ay matitiwasay magpakailan man sa harap mo: ang iyong luklukan ay matatatag magpakailan man. (AB)

 

Sa gayon ang Mesiyas ay pinagkalooban ng pagiging ama sa mga anak ng tao, bilang mga anak ng Diyos.

Isaias 9:6-7  Sapagkat sa atin ay ipinanganak ang isang bata, sa atin ay ibinigay ang isang anak na lalaki; at ang pamamahala ay maaatang sa kanyang balikat; at ang kanyang pangalan ay tatawaging “Kamanghamanghang Tagapayo, Makapangyarihang Diyos, Walang hanggang Ama, Prinsipe ng Kapayapaan.” 7Ang paglago ng kanyang pamamahala at ng kapayapaan ay hindi magwawakas, sa trono ni David, at sa kanyang kaharian, upang itatag, at upang alalayan ng katarungan at ng katuwiran mula sa panahong ito hanggang sa magpakailanman. Isasagawa ito ng sigasig ng Panginoon ng mga hukbo. (AB01)

 

Siya ay tatawaging anak ng Diyos.

Lucas 1:32-35  Siya'y magiging dakila at tatawaging Anak ng Kataas-taasan at ibibigay sa kanya ng Panginoong Diyos ang trono ng kanyang amang si David. 33Siya'y maghahari sa sambahayan ni Jacob magpakailanman at hindi magwawakas ang kanyang kaharian.” 34Sinabi ni Maria sa anghel, “Paanong mangyayari ito, samantalang ako'y wala pang nakikilalang lalaki.” 35At sumagot ang anghel sa kanya, “Bababa sa iyo ang Espiritu Santo at lililiman ka ng kapangyarihan ng Kataas-taasan. Kaya't ang batang banal ay tatawaging Anak ng Diyos. (AB01)

 

Sa kanya, naitatag ang katarungan para sa pamilya ng mga tao (Is. 11:4, 5) bilang bahagi ng binhi ni Abraham (Gal. 3:6, 9). Siya ay itinalagang tagapagmana ng lahat ng bagay na sinugo upang magsalita sa mga tao (Heb. 1:1,2) at pagtitibayin na hindi maaaring mabago ang kanyang pasiya sa pamamagitan ng isang panunumpa (Heb. 6:17). Sa pamamagitan ng pananampalataya tayo ay binalaan ng Diyos sa pamamagitan ni Noe sa mga unang henerasyon, para sa kaligtasan ng sambahayan ng Diyos, at ng Anak sa Ikalawang henerasyon ni Adan, at sa pamamagitan ng pananampalataya ay sinusunod natin ang kanyang pasiya (Heb. 11:7). Kung tayo ay kay Cristo sa pamamagitan ng pananampalataya, kung gayon tayo ay mga supling at tagapagmana ni Abraham ayon sa pangako (Gal 3:16, 29), na mga anak din ni Adan at mga anak ng Diyos (Luc. 3:38).

 

Sa unang Adan taglay natin ang alabok na larawan; sa ikalawang Adan taglay natin ang makalangit na larawan.

1Corinto 15:45-49  Kaya't nasusulat, “Ang unang taong si Adan ay naging buhay na nilalang.” Ang huling Adan ay naging espiritung nagbibigay-buhay. 46Ngunit hindi una ang katawang espirituwal, kundi ang makalupa, pagkatapos ay ang espirituwal. 47Ang unang tao ay mula sa lupa, isang taong mula sa alabok. Ang ikalawang tao ay mula sa langit. 48Kung ano ang taong mula sa alabok, gayundin silang mula sa alabok, at kung ano ang taong mula sa langit ay gayundin silang makalangit. 49At kung paanong taglay natin ang larawan ng taong mula sa alabok, tataglayin din natin ang larawan ng taong makalangit. (AB01)

(cf. Mat. 28:18,19; Ezek 21:27)

 

Ang kanyang pamilya ay ating pamilya dahil ginagawa natin ang kalooban ng Diyos (Juan 19:25-27). Gayon din ang pamilya ay nasa dalawang antas: isang pisikal o makalupa at isang espirituwal o makalangit na pamilya.

Mateo 12:46-50  Samantalang nagsasalita pa si Jesus sa maraming tao, ang kanyang ina at mga kapatid na lalaki ay nakatayo sa labas at ibig nilang makausap siya. 47[May nagsabi sa kanya, “Narito, ang iyong ina at mga kapatid ay nakatayo sa labas, at ibig ka nilang makausap.”] 48Ngunit sumagot siya at sinabi sa nagsabi sa kanya, “Sino ang aking ina at sinu-sino ang aking mga kapatid?” 49Itinuro niya ang kamay niya sa kanyang mga alagad, at sinabi, “Narito ang aking ina at ang aking mga kapatid! 50Sapagkat sinumang gumagawa ng kalooban ng aking Ama na nasa langit, ay siyang aking mga kapatid na lalaki at babae, at ina.” (AB01)

 

Kaya naman, hindi tayo mga anak ng aliping babae kundi mga anak ng tunay na lahi at samakatuwid mga tagapagmana (Gen. 21:10; 25:1-6). Ang pagkakaibang ito ay nasa linya ng pananampalataya, sa pamana ng Diyos, na itinakda sa kautusan, bilang isang pagkakaiba upang paghiwalayin ang hindi nananampalataya.

Levitico 25:45-46  Saka sa mga anak ng mga taga ibang lupa na nakikipamayan sa inyo, sa mga ito'y makabibili kayo, at sa kanilang mga sangbahayan na nasa inyo, na mga ipinanganak nila sa inyong lupain: at magiging inyong pagaari. 46At inyong iiwang pinakapamana sa inyong mga anak pagkamatay ninyo, na pinakapagaari; sa mga iyan kukuha kayo ng inyong mga alipin magpakailan man: nguni't sa inyong mga kapatid na mga anak ni Israel ay huwag kayong magpapanginoonan na may kabagsikan. (AB)

 

Kaya ang pisikal na pagtatatag ng bansa ay nauuna sa espirituwal, at ang pagkakaiba ay itinatag upang ipakita na sa pamamagitan lamang ng kaligtasan at pagpasok sa bansa makakarating ang lahat ng tao sa buhay na walang hanggan.

 

Upang makamit natin ito isang panahon ng pagsasanay ang itinakda sa ilalim ng Mesiyas at ng bagong pagkasaserdote (cf. Apoc. 20:1-9). Sa araw na iyon tayo ay magiging tulad ng mga diyos (elohim) gaya ng Anghel ni Yahovah sa ating ulo (Zac. 12:8). At ang kanyang binhi ay matatatag magpakailanman (Awit 89:4).

Zacarias 12:8  Sa araw na yaon ay ipagsasanggalang ng Panginoon ang mga mananahan sa Jerusalem, at siyang mahina sa kanila sa araw na yaon ay magiging gaya ni David; at ang sangbahayan ni David ay magiging parang Dios, parang anghel ng Panginoon sa harap nila. (AB)

 

Kasunod ng ikalawang pagkabuhay na mag-uli at ang panahon ng pagsasanay ng lahat ng nilalang (Is. 65:20), tayong lahat, bawat isa at bawat nilalang, ay magpapatuloy sa ating huling hantungan. Ang Diyos ay magiging lahat sa lahat at tayo ang magiging tahanan ng Diyos, bilang Templo ng Diyos magpakailanman.

Efeso 4:6  Isang Dios at Ama ng lahat, na siyang sumasa ibabaw sa lahat, at sumasa lahat, at nasa lahat. (AB01)

 

Ito ang huling resulta kung ano dapat maging ang Diyos (Ex. 3:14).

 

Pagpapabanal at kalinisan

Sa prosesong ito tayo ay dapat na maging banal at malinis. Mayroong malawak na kautusan sa bagay na ito, na may kinalaman sa kalinisan ng mga tao at ng mundo at ng kapaligiran nito.

 

Ang mga kautusan sa pagkain ay matatagpuan sa Levitico 11:1-47 at Deuteronomio 14:1-21 (cf. ang araling Ang Mga Kautusan sa Pagkain (No. 15)).

 

Ang bansa at ang mga tao ay pinabanal at ibinukod upang mapalapit sa kanila ang Diyos. Gayunpaman, sa pisikal na bansa Siya ay nagtakda ng mga hangganan at nagsalita sa pamamagitan ng Anghel ni Yahovah. Ang mga hangganang ito ay nakalista sa Exodo 19:10-25.

Ang buong teksto ay dapat basahin sa ikapitong taon. Ang mga hangganang ito ay kumakatawan sa paraan kung paano kikilos ang Diyos sa bansa at pagkatapos ay sa pamamagitan ng Iglesia. Ang kautusan ay orihinal na ibinigay sa pitumpu at pagkatapos ay sa bansa. Ang mga tao ay unang pinabanal at ang proseso ng pagpapabanal na ito ay isinasagawa ng Iglesia at ng bansa taun-taon, mula sa Unang araw ng Banal na Taon. Ito ay nagpapatuloy hanggang sa Ikapitong araw ng Unang buwan, kung saan ang walang-malay at ang nagkakamali ay pinapabanal (cf. ang mga araling Pagpapabanal ng Templo ng Diyos [241] at Mga Kapistahan ng Diyos kaugnay sa Paglalang (No. 227)). Ang pagkakaiba ay ginawa upang ipakita sa bansa na mayroong natatanging proseso kung saan maaari silang lumapit sa Diyos. Itinakda ng Mesiyas ang prosesong iyon sa Iglesia sa pamamagitan ng bautismo ng Banal na Espiritu.

 

Kaya ang pagpapabanal ay isang bahagi ng proseso ng paghahanda ng sarili bilang isang banal na sisidlan para sa Diyos na buhay.

Levitico 20:7  Magpakabanal nga kayo at kayo'y maging banal; sapagka't ako ang Panginoon ninyong Dios. (AB)

 

Pagtatatag ng awtoridad

Itinatag ng Diyos ang Kanyang awtoridad sa lupa sa pamamagitan ng Kanyang hinirang na mga pinuno. Ang Diyos ay nagsalita sa pamamagitan ng mga tagapamagitan sa Kanyang mga lingkod na mga propeta (Amos 3:7). Ang gawaing ito ay ginagawa sa pagkakasunod-sunod ng awtoridad mula sa mga propeta ng Diyos hanggang sa mga pinuno rin ng mga bansa.

Exodo 4:11-23  Sinabi sa kanya ng Panginoon, “Sino bang gumawa ng bibig ng tao? O sinong gumagawa ng pipi, o bingi, o may paningin, o bulag sa tao? Hindi ba akong Panginoon? 12Kaya ngayon ay humayo ka, ako'y sasaiyong bibig at ituturo ko sa iyo kung ano ang iyong sasabihin.” 13Ngunit kanyang sinabi, “O Panginoon, iba na ang iyong suguin.” 14Ang galit ng Panginoon ay nag-alab laban kay Moises at kanyang sinabi, “Wala ba si Aaron, ang kapatid mong Levita? Alam kong siya'y nakakapagsalitang mabuti. Siya'y dumarating upang salubungin ka. Pagkakita niya sa iyo ay matutuwa ang kanyang puso. 15Ikaw ay magsasalita sa kanya at iyong ilalagay sa kanyang bibig ang mga salita; at ako'y sasaiyong bibig at sasakanyang bibig. Aking ituturo sa inyo kung ano ang inyong gagawin. 16Siya ang magiging tagapagsalita mo sa mga tao; siya'y magiging bibig para sa iyo at ikaw ay magiging parang Diyos sa kanya. 17Dadalhin mo sa iyong kamay ang tungkod na ito na gagamitin mo sa paggawa ng mga tanda.” 18Si Moises ay bumalik kay Jetro na kanyang biyenan at nagsabi sa kanya, “Pahintulutan mo akong bumalik sa aking mga kapatid sa Ehipto at titingnan ko kung sila'y buhay pa.” Sinabi ni Jetro kay Moises, “Humayo kang payapa.” 19Sinabi ng Panginoon kay Moises sa Midian, “Humayo ka, bumalik ka sa Ehipto; sapagkat patay na ang lahat ng tao na nagtatangka sa iyong buhay.” 20Kaya't isinama ni Moises ang kanyang asawa at ang kanyang mga anak; kanyang pinasakay sila sa isang asno at siya'y bumalik sa lupain ng Ehipto. Dinala ni Moises ang tungkod ng Diyos sa kanyang kamay. 21Sinabi ng Panginoon kay Moises, “Pagkabalik mo sa Ehipto, iyong gawin sa harap ng Faraon ang lahat ng kababalaghan na aking ipinagkatiwala sa iyong kamay. Ngunit aking papatigasin ang kanyang puso at hindi niya papayagang umalis ang bayan. 22Iyong sasabihin sa Faraon, ‘Ganito ang sabi ng Panginoon, ang Israel ang aking panganay na anak, 23at aking sinasabi sa iyo, “Pahintulutan mong umalis ang aking anak upang siya'y makasamba sa akin.” Kung ayaw mo siyang paalisin, aking papatayin ang iyong anak na panganay.’” (AB01)

 

Ang Diyos ang nagtatakda ng mga pinuno ng Israel.

Mga Bilang 27:12-23  Sinabi ng Panginoon kay Moises, “Umahon ka sa bundok na ito ng Abarim, at tanawin mo ang lupain na aking ibinigay sa mga anak ni Israel. 13Kapag nakita mo na iyon, titipunin kang kasama rin ng iyong bayan, na gaya ng pagkatipon kay Aaron na iyong kapatid. 14Sapagkat sa ilang ng Zin, sa pakikipagtalo ng kapulungan ay naghimagsik kayo laban sa aking utos na kilalanin ninyo akong banal sa harap ng mga mata nila doon sa tubig.” (Ito ang tubig ng Meriba sa Kadesh sa ilang ng Zin.) 15At nagsalita si Moises sa Panginoon, na sinasabi, 16“Hayaan mong pumili ang Panginoon, ang Diyos ng mga espiritu ng lahat ng laman, ng isang lalaki sa kapulungan, 17na lalabas sa harapan nila, at papasok sa harapan nila, mangunguna sa kanila palabas at magdadala sa kanila papasok upang ang kapulungan ng Panginoon ay huwag maging parang mga tupa na walang pastol.” 18Kaya't sinabi ng Panginoon kay Moises, “Isama mo si Josue na anak ni Nun, isang lalaking nagtataglay ng Espiritu, at ipatong mo ang iyong kamay sa kanya. 19Iharap mo siya sa paring si Eleazar, at sa buong kapulungan; at sa harapan nila'y atasan mo siya. 20Bibigyan mo siya ng ilan sa iyong awtoridad upang sundin siya ng buong kapulungan ng mga anak ni Israel. 21At siya'y tatayo sa harap ng paring si Eleazar, na siyang sasangguni para sa kanya, sa pamamagitan ng hatol ng Urim sa harap ng Panginoon; sa kanyang salita ay lalabas sila, at sa kanyang salita ay papasok sila, siya at ang lahat ng mga anak ni Israel na kasama niya, samakatuwid ay ang buong kapulungan. 22Ginawa ni Moises ang ayon sa iniutos ng Panginoon sa kanya at kanyang isinama si Josue. Kanyang iniharap siya sa paring si Eleazar at sa buong kapulungan. 23Kanyang ipinatong ang mga kamay niya sa kanya, at siya'y kanyang inatasan, gaya ng iniutos ng Panginoon sa pamamagitan ni Moises. (AB01)

 

Kaya ang saserdote ng Urim at ng Tumim kumakatawan sa pagpapayo sa harap ng Panginoon, kasama ng Pinuno ng Israel. Ang Pinuno bilang hari ay tinutukoy ayon sa mga kaugalian ng mga bansa. Si Cristo, hindi tao, ang hari; gayunpaman itinatag ng Diyos ang tungkuling ito sa ilalim ng kautusan.

Deuteronomio 17:14-20  “Kapag dumating ka na sa lupaing ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos, at iyong maangkin ito, at iyong matirahan, at iyong sasabihin, ‘Ako'y maglalagay ng isang hari na gaya ng lahat ng mga bansang nasa palibot ko’; 15ilalagay mong hari sa iyo ang pipiliin ng Panginoon mong Diyos. Isa sa iyong mga kapatid ang ilalagay mong hari; huwag kang maglalagay ng isang dayuhan na hindi mo kapatid. 16Huwag lamang siyang magpaparami ng mga kabayo para sa kanyang sarili, ni pababalikin niya ang bayan sa Ehipto upang siya'y makapagparami ng mga kabayo, sapagkat sinabi sa inyo ng Panginoon, ‘Huwag na ninyong babalikan mula ngayon ang daang iyon.’ 17Ni huwag siyang magpaparami ng mga asawa para sa kanyang sarili, upang huwag maligaw ang kanyang puso, ni huwag siyang magpaparami ng pilak at ginto. 18“Kapag siya'y uupo sa trono ng kanyang kaharian, ay kanyang susulatin ang isang sipi ng kautusang ito sa isang aklat, na nasa harapan ng mga paring Levita; 19at iyon ay mamamalagi sa kanya, at kanyang babasahin sa lahat ng mga araw ng kanyang buhay, upang siya'y matutong matakot sa Panginoon niyang Diyos, upang isagawa ang lahat ng mga salita ng kautusang ito at ng mga tuntuning ito; 20upang ang kanyang puso ay huwag magmataas sa kanyang mga kapatid at huwag siyang tumalikod sa utos, maging sa kanan o sa kaliwa, upang mapahaba niya at ng kanyang mga anak ang kanyang paghahari sa Israel. (AB01)

Isang tao lamang sa mga tribo ng Israel ang maaaring mamuno sa Israel. Ang hari ay nakatali sa mga kautusan ng Diyos at sa sarili niyang mga batas sa loob ng mga kautusang iyon.

 

Ang tipan ng pagtutuli ay nakasalalay sa Israel at ang mga propeta ay kinakailangan na hingin ito sa ilalim ng parusang kamatayan.

Exodo 4:25-28  Ngunit kumuha si Zifora ng isang batong matalim, pinutol ang balat sa ari ng kanyang anak na lalaki at ipinahid sa mga paa ni Moises. Kanyang sinabi, “Tunay na ikaw ay isang asawa sa dugo sa akin.” 26Sa gayo'y kanyang binitiwan siya. Nang magkagayo'y kanyang sinabi, “Ikaw ay isang asawa sa dugo sa akin, sa pamamagitan ng pagtutuli.” 27Sinabi ng Panginoon kay Aaron, “Pumaroon ka sa ilang upang salubungin si Moises.” Siya'y pumaroon at kanyang nasalubong si Moises sa bundok ng Diyos, at kanyang hinagkan ito. 28Isinalaysay ni Moises kay Aaron ang lahat ng salita ng Panginoon na ipinagbilin sa kanya na sabihin, at ang lahat ng mga tandang ipinagbilin sa kanyang gawin. (AB01)

 

Ang tipan ng pagtutuli ay tumutukoy sa tipan ng puso sa Banal na Espiritu, kaya ang pagtutuli ay hindi hinihiling sa mga Gentil sa pagbabalik-loob. Si Moises ay may mga labing di tuli (Ex. 6:30) ngunit siya ay pinagaling at ginawang isang elohim kay Faraon (Ex. 7:1; cf. Kautusan at ang Unang Utos (No 253) at Kautusan at ang Ikalawang Utos (No. 254)).

 

Ang pagtutuli na ito ng pamilya na ibinigay ni Abraham at muling itinatag nina Moises at Josue (cf. Jos. 5:8; Juan 7:22) ay tumukoy sa pagtutuli ng Banal na Espiritu at sa pananagutan ng mga hinirang (cf. Mga Gawa 7:8; 10:45-11:2). Ang mga Gentil ay naligtas sa pangangailangan sa pagpasok sa kapisanan ng Israel sa Banal na Espiritu. Sapagka't sa mas mataas na kautusan ay hindi lahat ng tuli ay nasa Israel, at hindi lahat ng hindi tuli ay hindi kasama sa tipan ng pagiging Ama ng Diyos.

Exodo 12:49  May iisa lamang kautusan para sa ipinanganak sa lupain, at para sa dayuhang naninirahang kasama ninyo.” (AB01)

 

Noong panahong iyon tinipon ni Moises ang mga matatanda at kinausap sila nina Moises at Aaron (Ex. 4:29-31).

Exodo 4:29-31  Sina Moises at Aaron ay naparoon at tinipon ang lahat ng matatanda sa mga anak ni Israel. 30Sinabi ni Aaron ang lahat ng salita na sinabi ng Panginoon kay Moises at ginawa ang mga tanda sa harap ng taong-bayan. 31Ang taong-bayan ay naniwala at nang kanilang marinig na dinalaw ng Panginoon ang mga anak ni Israel at kanyang nakita ang kanilang paghihirap, sila'y yumukod at sumamba. (AB01)

 

Ang awtoridad ng bansa ay ang paraan ng pakikitungo din ng Diyos sa Kanyang pinalawak na pamilya nang maayos.

Mga Bilang 12:1-16  Sina Miriam at Aaron ay nagsalita laban kay Moises dahil sa babaing Cusita na kanyang napangasawa (sapagkat talagang nag-asawa siya ng isang babaing Cusita). 2At kanilang sinabi, “Ang Panginoon ba'y nagsasalita sa pamamagitan lamang ni Moises? Hindi ba nagsalita rin naman siya sa pamamagitan natin?” At narinig ito ng Panginoon. 3Ang lalaki ngang si Moises ay napakaamo, higit kaysa lahat ng lalaki sa ibabaw ng lupa. 4At sinabi agad ng Panginoon kina Moises, Aaron at Miriam, “Lumabas kayong tatlo patungo sa toldang tipanan.” At silang tatlo ay lumabas. 5Ang Panginoon ay bumaba sa isang haliging ulap, at tumayo sa pintuan ng tolda, at tinawag sina Aaron at Miriam at sila'y kapwa lumapit. 6At kanyang sinabi, “Pakinggan ninyo ngayon ang aking mga salita. Kung mayroon sa gitna ninyo na isang propeta, akong Panginoon ay magpapakilala sa kanya sa pangitain, at kakausapin ko siya sa panaginip. 7Ang aking lingkod na si Moises ay hindi gayon; ipinagkatiwala ko sa kanya ang aking buong sambahayan. 8Sa kanya'y nakikipag-usap ako nang harapan, nang maliwanag, at hindi sa malabong salitaan; at ang anyo ng Panginoon ay kanyang nakikita. Bakit hindi kayo natakot na magsalita laban sa aking lingkod na si Moises?” 9Ang galit ng Panginoon ay nag-alab laban sa kanila; at siya'y umalis. 10Nang ang ulap ay lumayo sa tolda, si Miriam ay naging ketongin na kasimputi ng niyebe. Tiningnan ni Aaron si Miriam, at nakita na ito'y ketongin. 11At sinabi ni Aaron kay Moises, “O panginoon ko, huwag mo kaming parusahan, sapagkat gumawa kaming may kahangalan, at kami ay nagkasala. 12Huwag mong itulot sa kanya, isinasamo ko sa iyo, na maging parang isang patay na naagnas ang kalahati ng kanyang laman paglabas sa tiyan ng kanyang ina.” 13At tumawag si Moises sa Panginoon, “Pagalingin mo siya, O Diyos, ipinapakiusap ko sa iyo.” 14Sinabi ng Panginoon kay Moises, “Kung siya'y niluraan ng kanyang ama sa kanyang mukha, hindi ba niya dadalhin ang kanyang kahihiyan nang pitong araw? Kulungin siyang pitong araw sa labas ng kampo, at pagkatapos ay madadala siyang muli sa loob.” 15Si Miriam ay pitong araw na kinulong sa labas ng kampo at ang bayan ay hindi umalis upang maglakbay hanggang si Miriam ay nadalang muli sa loob. 16Pagkatapos nito ay naglakbay ang bayan mula sa Haserot, at nagkampo sa ilang ng Paran. (AB01)

Ang nararapat na pagpapatupad ng awtoridad ay sa Diyos. Dahil dito ang paghihimagsik ay gaya ng panghuhula, dahil ang paghihimagsik ay pagtatatag ng isang kalooban na salungat sa kalooban ng Diyos at samakatuwid ay polytheismo (cf. 1Sam. 15:23).

 

Pagpapatupad ng awtoridad

Maging ang pinahiran ng Diyos ay napapailalim sa mga kautusan ng ikalimang utos at ang kaugnayan nito sa pamilya sa pamamagitan ng pag-aasawa. Ang mga kamag-anak ni Moises ay mayroon ding ganitong pananagutan. Kaya ang karunungan ay dumating sa pamamagitan ng ibang saserdote at propeta. Sa Exodo 18 makikita natin na ipinagkatiwala ni Moises ang kanyang asawa at mga anak sa kanyang biyenan na kanyang pinarangalan. Si Jetro ay saserdote rin ng Midian; ibinalik niya ang pamilya ni Moises at binigyan siya ng payo sa paghatol sa Israel at sa sistema ng katarungan at kontrol nito.

Exodo 18:1-27  Si Jetro na pari sa Midian, biyenan ni Moises, ay nakabalita ng lahat na ginawa ng Diyos kay Moises at sa Israel na kanyang bayan, kung paanong inilabas ng Panginoon ang Israel sa Ehipto. 2Noon ay isinama ni Jetro, na biyenan ni Moises, si Zifora na asawa ni Moises, pagkatapos niyang paalisin siya, 3at ang dalawa niyang anak na lalaki. Ang pangalan ng isa'y Gershom (sapagkat sinabi niya, “Ako'y naging manlalakbay sa ibang lupain”), 4at ang pangalan ng isa'y Eliezer (sapagkat kanyang sinabi, “Ang Diyos ng aking ama ang aking naging saklolo, at ako'y iniligtas sa tabak ng Faraon”). 5Si Jetro, na biyenan ni Moises ay dumating na kasama ang kanyang mga anak at ang kanyang asawa kay Moises sa ilang kung saan siya humimpil sa bundok ng Diyos. 6Kanyang ipinasabi kay Moises, “Akong iyong biyenang si Jetro ay naparito sa iyo, kasama ang iyong asawa at ang kanyang dalawang anak na lalaki.” 7Si Moises ay lumabas upang salubungin ang kanyang biyenan, at kanyang niyukuran at hinalikan. Sila'y nagtanungan sa isa't isa ng kanilang kalagayan at sila'y pumasok sa tolda. 8Isinalaysay ni Moises sa kanyang biyenan ang lahat ng ginawa ng Panginoon sa Faraon at sa mga Ehipcio alang-alang sa Israel, ang lahat ng hirap na kanilang naranasan sa daan, at kung paanong iniligtas sila ng Panginoon. 9Ikinagalak ni Jetro ang lahat ng kabutihang ginawa ng Panginoon sa Israel, na iniligtas sila sa kamay ng mga Ehipcio. 10At sinabi ni Jetro, “Purihin ang Panginoon na nagligtas sa inyo, sa kamay ng mga Ehipcio, at sa kamay ng Faraon. 11Ngayo'y aking nalalaman na ang Panginoon ay lalong dakila kaysa lahat ng mga diyos sapagkat iniligtas niya ang bayan mula sa kamay ng mga Ehipcio, nang sila'y magpalalo laban sa kanila.” 12Si Jetro, na biyenan ni Moises ay kumuha ng handog na sinusunog at mga alay para sa Diyos. Si Aaron ay dumating kasama ang lahat ng matatanda sa Israel upang kumain ng tinapay na kasalo ng biyenan ni Moises sa harap ng Diyos. 13Kinabukasan, si Moises ay naupo bilang hukom ng bayan, at ang taong-bayan ay tumayo sa palibot ni Moises mula sa umaga hanggang sa gabi. 14Nang makita ng biyenan ni Moises ang lahat ng kanyang ginagawa para sa taong-bayan, ay sinabi niya, “Ano itong ginagawa mo para sa bayan? Bakit nauupo kang mag-isa at ang buong bayan ay nakatayo sa palibot mo mula umaga hanggang sa gabi?” 15Sinabi ni Moises sa kanyang biyenan, “Sapagkat ang bayan ay lumalapit sa akin upang sumangguni sa Diyos. 16Kapag sila'y may usapin, lumalapit sila sa akin at aking hinahatulan ang isang tao at ang kanyang kapwa. Aking ipinaaalam sa kanila ang mga batas ng Diyos at ang kanyang mga kautusan.” 17Sinabi ng biyenan ni Moises sa kanya, “Ang iyong ginagawa ay hindi mabuti. 18Ikaw at ang mga taong kasama mo ay manghihina sapagkat ang gawain ay totoong napakabigat para sa iyo; hindi mo ito makakayang mag-isa. 19Ngayon, makinig ka sa akin. Bibigyan kita ng payo, at sumaiyo nawa ang Diyos! Ikaw ang magiging kinatawan ng bayan sa harap ng Diyos, at dalhin mo ang kanilang mga usapin sa Diyos. 20Ituturo mo sa kanila ang mga batas at ang mga kautusan at ipapaalam mo sa kanila ang daang nararapat nilang lakaran, at ang gawang kanilang nararapat gawin. 21Bukod dito'y pipili ka sa buong bayan ng mga lalaking may kakayahan, gaya ng mga may takot sa Diyos, mga lalaking mapagkakatiwalaan at mga napopoot sa suhol. Ilagay mo ang mga lalaking iyon na mamuno sa kanila, mamuno sa libu-libo, sa daan-daan, sa lima-limampu, at sa sampu-sampu. 22Hayaan mong humatol sila sa bayan sa lahat ng panahon; bawat malaking usapin ay dadalhin nila sa iyo, ngunit bawat munting usapin ay sila-sila ang magpapasiya, upang maging mas madali para sa iyo, at magpapasan silang kasama mo. 23Kapag ginawa mo ang bagay na ito at iyon ang iniuutos sa iyo ng Diyos, ikaw ay makakatagal, at ang buong bayang ito ay uuwing payapa.” 24Kaya't pinakinggan ni Moises ang kanyang biyenan at ginawa ang lahat ng kanyang sinabi. 25Pumili si Moises ng mga lalaking may kakayahan sa buong Israel at ginawa niyang pinuno sila sa bayan, mga pinuno ng libu-libo, ng daan-daan, ng lima-limampu, at ng sampu-sampu. 26Humatol sila sa bayan sa lahat ng panahon; ang mabibigat na usapin ay kanilang dinadala kay Moises, subalit bawat munting usapin ay sila-sila ang nagpapasiya. 27Pinayagan ni Moises na umalis na ang kanyang biyenan at siya'y umuwi sa sariling lupain. (AB01)

Si Moises ay dapat kumilos bilang tagapamagitan sa Diyos, at ang mga taong walang panunuhol o korapsyon ay mapipili upang maging pinuno sa sampu-sampu, sa lima-limampu, sa daan-daan at sa libu-libo; ang mga taong ito ay naging mga hukom sa Israel. Ang mga bagay na masyadong malaki para sa kanila ay dinala sa mas mataas na awtoridad.

 

Mula sa istrukturang ito ay makikita natin ang mga pamilyang nakalagay sa sampu-sampu, at mula sampu-sampu hanggang lima-limampu, at pagkatapos ay daan-daan, at pagkatapos ay libu-libo, at mula roon hanggang sa mga pinuno ng sampu-sampung libo at mga tribo. Ang mga pagkakabaha-bahagi ay 28,000 katao. Mula sa mga tribo mayroon tayong pitumpu bilang Konseho ng Elohim ng Katarungan. Kaya ang pamilya ay naging isang bansa, na siya namang naging pamilya ng mga bansa, lahat ay nasa kaayusan at nasa ilalim ng awtoridad na nagmumula sa Diyos at sa Kanyang kautusan.

 

Sa ilalim ng Kanyang awtoridad kumikilos tayo sa Kanyang pangalan at sinusunod natin ang ikatlong utos, na sumusunod sa una at ikalawang utos. Bilang mga anak ng Nag-iisang Tunay na Diyos tayo ay nagiging isang tunay na bayan, na siya namang nakatakdang maging mga diyos bilang elohim, kung saan si Eloah ay lahat sa lahat. Kaya tayo ang Templo ng Diyos.

1Corinto 3:16  Hindi ba ninyo nalalaman na kayo ay templo ng Diyos, at ang Espiritu ng Diyos ay naninirahan sa inyo? (AB01)

 

Tayong lahat ay tinawag na maging mga anak ng Diyos na Buhay (Hos. 1:10). Si Eloah ay pinalalawak ang Kanyang sarili upang maging Elohim bilang isang pinalawak na nilalang.

 

Deuteronomio 6:13  Matakot ka sa Panginoon mong Diyos at maglingkod ka sa kanya at ikaw ay susumpa sa pamamagitan ng kanyang pangalan. (AB01)

Ang pangalan ng Diyos ang pagpapalawig ng Kanyang awtoridad sa Kanyang bayan, maging espirituwal man o pisikal. Kaya ang terminong elohim ay inilapat sa makalangit na Hukbo at sa mga hukom at pinuno ng pisikal na bansa ng Israel (Ex. 22:28).

Deuteronomio 16:18-20  Maghahalal ka sa iyo ng mga hukom at ng mga pinuno sa lahat ng iyong mga pintuang-daan, na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Dios, ayon sa iyong mga lipi: at sila'y hahatol sa bayan ng matuwid na paghatol. 19Huwag kang magliliko ng paghatol; huwag kang tatangi ng mga pagkatao: ni kukuha ng suhol; sapagka't ang suhol ay bumubulag ng mga mata ng marunong, at nagliliko ng mga salita ng matuwid. 20Susundin mo ang tunay na katuwidtuwiran, upang mabuhay ka at manahin mo ang lupain na ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Dios. (AB)

Magkakaroon ng katarungan sa lahat ng ating paghatol sapagkat ang katarungan ay katuwiran.

 

Ang mga anghel ng Diyos ay tinawag lahat na Yahovah kapag sila ay kumikilos para sa Kanya (cf. Gen. 18:3, 27; ang termino ay inilapat sa maramihang mga nilalang sa plural sa buong Genesis 19 halimbawa). Si Yahovah ay ginamit din sa dalawa pang anghel  na dumating kasama ng ikatlong nilalang na tinawag na Yahovah. Siya ay nanatili kasama ni Abraham habang sila ay pumunta kay Lot sa Sodoma, kung saan sila ay muling tinukoy bilang Yahovah (cf. ang aralin ng Anghel ni YHVH (No. 24)). Mula sa panahon ng anak ni Adan na si Seth, ang mga tao ay nagsimulang tumawag sa pangalan ni Yahovah (Gen. 4:26).

 

Nakikita natin na, mula sa ikatlong utos, ay nagpapatuloy tayo sa ikaapat na utos bilang paghihiwalay ng kabanalan sa panahon pati na rin sa awtoridad.

Levitico 19:1-3  At nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi, 2“Magsalita ka sa buong kapulungan ng mga anak ni Israel, at sabihin mo sa kanila: Kayo'y magpakabanal, sapagkat akong Panginoon ninyong Diyos ay banal. 3Ang bawat isa ay gumalang sa kanyang ina at sa kanyang ama, at inyong ingatan ang aking mga Sabbath; ako ang Panginoon ninyong Diyos. (AB01)

Mula sa Unang Dakilang Utos makikita natin ang ikalima na nauugnay sa unang apat na utos at nagmumula sa mga ito.

 

Ang awtoridad para sa pagpapasya ng kapangyarihang kumilos ay ipinagkaloob sa isang tao at hindi sa dalawa. Ganito rin sa Diyos at sa Hukbo, kung saan ang lahat ay kumikilos sa ilalim ng kalooban ng Nag-iisang Tunay na Diyos (Juan 17:3). Sa gayon walang magagawa si Cristo sa kanyang sariling kagustuhan (Juan 5:30). Ang pag-unawang ito ay mahalaga sa istruktura ng Hukbo, parehong pisikal at espirituwal; makikita rin ito sa mga relasyon sa pamilya.

 

Sa pagkakaroon ng pagtatalo, hindi maaaring itali ng panata ng babae ang pamilya; ang kalooban ng asawa ay maaaring gamitin upang sirain ang panata kapag ito ay sumasalungat sa nakikitang kapakanan ng pamilya. Gayon din ang kalooban ng Diyos ang nangingibabaw sa Hukbo. Nakikita natin ang kautusan na itinakda sa Mga Bilang 30:1-16, na kinakailangang basahin sa Ikapitong taon o taon ng Sabbath. Ang asawa ng isang babae, o ama kung wala siyang asawa, ay maaaring magpawalang-bisa sa isang panata ng babae. Kung siya ay mananatiling tahimik sa araw na narinig niya ito, kung gayon ito ay may bisa. Kung ipapawalang-bisa niya ito, kung gayon ito ay walang bisa. Tanging ang mga panata ng isang balo na ginawa pagkatapos ng kamatayan ng kanyang asawa ang may bisa sa sarili nilang karapatan.

 

Kaya ang babae ay napapailalim sa kanyang asawa. Siya ay kinuha mula sa pamilya at ibinigay sa pamilya ng asawa. Ito ay kumakatawan sa mga hinirang bilang Iglesia na kinuha mula sa tribo ng magulang at inilagay sa tribo ng asawang lalaki, sa ilalim ng isang pamilya, na sakop ng Nag-iisang Tunay na Diyos. Kung paanong ang ulo ng babae ay ang lalaki, gayundin ang ulo ng Iglesia ay si Cristo sa ilalim ng Ama.

 

Ang ulo ng babae ay ang lalaki (sa loob ng pamilya) at ang ulo ng bawat lalaki ay ang Mesiyas, at ang ulo ng pinahirang Cristo ay ang Diyos.

1Corinto 11:3  Subalit ibig kong malaman ninyo na ang ulo ng bawat lalaki ay si Cristo, at ang ulo ng babae ay ang lalaki, at ang ulo ni Cristo ay ang Diyos. (AB01)

 

Ang pisikal na pamilya ay umaabot lamang sa kamatayan, ngunit ang espirituwal ay walang hanggan, kung saan hindi tayo kinakasal o nag-aasawa, ngunit kapantay sa at bilang orden ng mga anghel (Luc. 20:34-35) bilang elohim (Zac. 12:8). Tulad ng Mesiyas, ang mga anghel ay ating mga kapatid (cf. Awit 22:22; Apoc. 3:5; Mat. 10:32; 6:11; 12:10).

 

Ang pamilya bilang tribo sa Israel

Ang mga pamilya ay inayos ayon sa mga tribo at gayundin sa mga grupo ng tribo. Ito ay nakatala sa Mga Bilang 2.

Mga Bilang 2:1-33  Nagsalita ang Panginoon kay Moises at kay Aaron, na sinasabi, 2“Ang mga anak ni Israel ay magkakampo, bawat lalaki sa tabi ng kanyang sariling watawat, na may sagisag ng mga sambahayan ng kanyang mga ninuno; magkakampo sila na nakaharap sa toldang tipanan sa palibot nito. 3Ang magkakampo sa silangan, sa dakong sinisikatan ng araw, ay ang kabilang sa watawat ng kampo ng Juda, ayon sa kanilang mga pangkat. Ang magiging pinuno sa mga anak ni Juda ay si Naashon na anak ni Aminadab. 4Ang kanyang pangkat ayon sa nabilang sa kanila ay pitumpu't apat na libo at animnaraan. 5Ang magkakampo sa tabi niya ay ang lipi ni Isacar; at ang magiging pinuno sa mga anak ni Isacar ay si Natanael na anak ni Suar. 6Ang kanyang pangkat ayon sa nabilang doon ay limampu't apat na libo at apatnaraan. 7Sa lipi ni Zebulon ang magiging pinuno sa mga anak ni Zebulon ay si Eliab na anak ni Helon, 8at ang kanyang pangkat ayon sa nabilang doon ay limampu't pitong libo at apatnaraan. 9Lahat ng nabilang sa kampo ng Juda ay isandaan at walumpu't anim na libo at apatnaraan, ayon sa kanilang mga pangkat. Sila ang unang susulong. 10“Sa dakong timog ay ang watawat ng kampo ng Ruben, ayon sa kanilang mga pangkat, at ang magiging pinuno ng mga anak ni Ruben ay si Elisur na anak ni Sedeur. 11Ang kanyang pangkat ayon sa bilang ay apatnapu't anim na libo at limang daan. 12Ang magkakampo sa tabi niya ay ang lipi ni Simeon at ang magiging pinuno sa mga anak ni Simeon ay si Selumiel na anak ni Zurishadai. 13Ang kanyang pangkat at ang nabilang sa kanila ay limampu't siyam na libo at tatlong daan. 14Kasunod ang lipi ni Gad at ang magiging pinuno sa mga anak ni Gad ay si Eliasaf na anak ni Reuel: 15Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay apatnapu't limang libo animnaraan at limampu. 16Lahat ng nabilang sa kampo ni Ruben ay isandaan at limampu't isang libo apatnaraan at limampu, ayon sa kanilang mga pangkat. Sila ang pangalawang susulong. 17“Kung magkagayon, ang toldang tipanan ay susulong na kasama ng pangkat ng mga Levita sa gitna ng mga kampo, ayon sa kanilang pagkakampo ay gayon sila susulong, na bawat lalaki ay sa kanya-kanyang lugar ayon sa kanilang mga watawat. 18“Sa dakong kanluran ay ang watawat ng kampo ng Efraim, ayon sa kanilang mga pangkat, at ang magiging pinuno sa mga anak ni Efraim ay si Elisama na anak ni Amihud. 19Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay apatnapung libo at limang daan. 20Katabi niya ang lipi ni Manases at ang magiging pinuno sa mga anak ni Manases ay si Gamaliel na anak ni Pedasur. 21Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay tatlumpu't dalawang libo at dalawandaan. 22Ang lipi ni Benjamin at ang magiging pinuno sa mga anak ni Benjamin ay si Abidan na anak ni Gideoni. 23Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay tatlumpu't limang libo at apatnaraan. 24Ang lahat na nabilang sa kampo ng Efraim ay isandaan walong libo at isandaan, ayon sa kanilang mga pangkat. At sila ang pangatlong susulong. 25“Sa dakong hilaga ay ilalagay ang watawat ng kampo ng Dan, ayon sa kanilang mga pangkat at ang magiging pinuno sa mga anak ni Dan ay si Ahiezer na anak ni Amisadai. 26Ang kanilang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay animnapu't dalawang libo at pitong daan. 27Ang magkakampo na katabi niya ay ang lipi ni Aser; ang magiging pinuno sa mga anak ni Aser ay si Fegiel na anak ni Ocran. 28Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay apatnapu't isang libo at limang daan. 29Kasunod ang lipi ni Neftali at ang magiging pinuno sa mga anak ni Neftali ay si Ahira na anak ni Enan. 30Ang kanyang pangkat, at ang nabilang sa kanila ay limampu't tatlong libo at apatnaraan. 31Ang lahat na nabilang sa kampo ng Dan, ay isandaan at limampu't pitong libo at animnaraan. Sila ang huling susulong, ayon sa kanilang mga watawat.” 32Ito ang nabilang sa mga anak ni Israel, ayon sa mga sambahayan ng kanilang mga ninuno: ang lahat na nabilang sa mga kampo, ayon sa kanilang mga pangkat ay animnaraan at tatlong libo limang daan at limampu. 33Subalit ang mga Levita ay hindi binilang na kasama ng mga anak ni Israel gaya ng iniutos ng Panginoon kay Moises. (AB01)

Ang labindalawang tribo ay nasa apat na pangkat ng tatlong tribo. Ang mga pagpapangkat na ito ay mayroon ding kahalagahan para sa muling pagsasaayos.

 

Sinasabi ng Bibliya na ang mga tribo ay binilang at naitala. Ang mana ng mga tribo ay ibinigay ayon sa laki ng tribo, ayon sa bilang ng mga pangalan ng mga kalalakihang nasa tamang gulang para sa digmaan, iyon ay, mula dalawampung taon pataas.

Mga Bilang 26:1-62  At nangyari, pagkatapos ng salot, nagsalita ang Panginoon kay Moises at kay Eleazar na anak ng paring si Aaron, na sinasabi, 2“Bilangin mo ang buong kapulungan ng mga anak ni Israel mula sa dalawampung taong gulang pataas ayon sa mga sambahayan ng kanilang mga ninuno, ang lahat sa Israel na may kakayahang makipagdigma. 3Si Moises at ang paring si Eleazar ay nakipag-usap sa kanila sa mga kapatagan ng Moab sa tabi ng Jordan sa Jerico, na sinasabi, 4“Bilangin ninyo ang bayan, mula sa dalawampung taong gulang pataas; gaya ng iniutos ng Panginoon kay Moises. Ang mga anak ni Israel na umalis sa lupain ng Ehipto ay ang mga ito: 5Si Ruben, ang panganay ni Israel. Ang mga anak ni Ruben: kay Hanoc, ang angkan ng mga Hanocitas; kay Fallu, ang angkan ng mga Falluita; 6kay Hesron, ang angkan ng mga Hesronita; kay Carmi, ang angkan ng mga Carmita. 7Ito ang mga angkan ng mga Rubenita at ang nabilang sa kanila ay apatnapu't tatlong libo pitong daan at tatlumpu. 8Ang mga anak ni Fallu: si Eliab. 9Ang mga anak ni Eliab ay sina Nemuel, Datan, at Abiram. Ito ang Datan at Abiram na pinili mula sa kapulungan na siyang naghimagsik laban kay Moises at laban kay Aaron sa pangkat ni Kora nang sila'y naghimagsik laban sa Panginoon. 10At ibinuka ng lupa ang kanyang bibig, at nilamon sila pati si Kora. Nang mamatay ang pangkat na iyon; noong panahong lamunin ng apoy ang dalawandaan at limampung tao, at sila'y naging isang babala. 11Gayunma'y hindi namatay ang mga anak ni Kora. 12Ang mga anak ni Simeon ayon sa kanilang mga angkan: kay Nemuel, ang angkan ng mga Nemuelita; kay Jamin, ang angkan ng mga Jaminita; kay Jakin, ang angkan ng mga Jakinita; 13kay Zera, ang angkan ng mga Zeraita; kay Shaul, ang angkan ng mga Shaulita. 14Ito ang mga angkan ng mga Simeonita, dalawampu't dalawang libo at dalawandaan. 15Ang mga anak ni Gad ayon sa kanilang mga angkan: kay Zefon, ang angkan ng mga Zefonita; kay Hagui, ang angkan ng mga Haguita; kay Suni, ang angkan ng mga Sunita; 16kay Ozni, ang angkan ng mga Oznita; kay Eri, ang angkan ng mga Erita; 17kay Arod, ang angkan ng mga Arodita; kay Areli, ang angkan ng mga Arelita. 18Ito ang mga angkan ng mga anak ni Gad ayon sa nabilang sa kanila, apatnapung libo at limang daan. 19Ang mga anak ni Juda ay sina Er at Onan. Sina Er at Onan ay namatay sa lupain ng Canaan. 20Ang mga anak ni Juda ayon sa kanilang mga angkan: kay Shela, ang angkan ng mga Shelaita; kay Perez, ang angkan ng mga Perezita; kay Zera, ang angkan ng mga Zeraita. 21At ang mga naging anak ni Perez: kay Hesron, ang angkan ng mga Hesronita; kay Hamul, ang angkan ng mga Hamulita. 22Ito ang mga angkan ni Juda ayon sa nabilang sa kanila, pitumpu't anim na libo at limang daan. 23Ang mga anak ni Isacar ayon sa kanilang mga angkan: kay Tola, ang angkan ng mga Tolaita; kay Pua, ang angkan ng mga Puanita; 24kay Jasub, ang angkan ng mga Jasubita; kay Simron, ang angkan ng mga Simronita. 25Ito ang mga angkan ni Isacar ayon sa nabilang sa kanila, animnapu't apat na libo at tatlong daan. 26Ang mga anak ni Zebulon ayon sa kanilang mga angkan: kay Sered, ang angkan ng mga Seredita: kay Elon, ang angkan ng mga Elonita; kay Jalel, ang angkan ng mga Jalelita. 27Ito ang mga angkan ng mga Zebulonita ayon sa nabilang sa kanila, animnapung libo at limang daan. 28Ang mga anak ni Jose ayon sa kanilang mga angkan: sina Manases at Efraim. 29Ang mga anak ni Manases: kay Makir, ang angkan ng mga Makirita; at naging anak ni Makir si Gilead; kay Gilead, ang angkan ng mga Gileadita. 30Ito ang mga anak ni Gilead: kay Jezer, ang angkan ng mga Jezerita; kay Helec, ang angkan ng mga Helecita; 31kay Asriel, ang angkan ng mga Asrielita; kay Shekem, ang angkan ng mga Shekemita; 32kay Semida, ang angkan ng mga Semidaita; at kay Hefer, ang angkan ng mga Heferita. 33Si Zelofehad na anak ni Hefer ay hindi nagkaanak ng lalaki, kundi mga babae. Ang mga pangalan ng mga anak na babae ni Zelofehad ay Mahla, Noa, Hogla, Milca, at Tirsa. 34Ito ang mga angkan ni Manases, at ang nabilang sa kanila ay limampu't dalawang libo at pitong daan. 35Ito ang mga anak ni Efraim ayon sa kanilang mga angkan: kay Shutela, ang angkan ng mga Shutelaita; kay Beker, ang angkan ng mga Bekerita; kay Tahan, ang angkan ng mga Tahanita. 36Ito ang mga anak ni Shutela: kay Heran, ang angkan ng mga Heranita. 37Ito ang mga angkan ng mga anak ni Efraim ayon sa nabilang sa kanila, tatlumpu't dalawang libo at limang daan. Ito ang mga anak ni Jose, ayon sa kanilang mga angkan. 38Ang mga anak ni Benjamin ayon sa kanilang mga angkan: kay Bela, ang angkan ng mga Belaita; kay Asbel, ang angkan ng mga Asbelita; kay Ahiram, ang angkan ng mga Ahiramita; 39kay Sufam ang angkan ng mga Sufamita; kay Hufam, ang angkan ng mga Hufamita. 40Ang mga anak ni Bela ay sina Ard at Naaman. Mula kay Ard, ang angkan ng mga Ardita; kay Naaman, ang angkan ng mga Naamanita. 41Ito ang mga anak ni Benjamin ayon sa kanilang mga angkan; at ang nabilang sa kanila ay apatnapu't limang libo at animnaraan. 42Ito ang mga anak ni Dan ayon sa kanilang mga angkan: kay Suham, ang angkan ng mga Suhamita. Ito ang mga angkan ni Dan ayon sa kanilang mga angkan. 43Lahat ng mga angkan ng mga Suhamita, ayon sa nabilang sa kanila, ay animnapu't apat na libo at apatnaraan. 44Ang mga anak ni Aser ayon sa kanilang mga angkan: kay Imna, ang angkan ng mga Imnaita; kay Isui, ang angkan ng mga Isuita; kay Beriah, ang angkan ng mga Beriahita. 45Sa mga anak ni Beriah: kay Eber, ang angkan ng mga Eberita; kay Malkiel, ang angkan ng mga Malkielita. 46At ang pangalan ng anak na babae ni Aser ay Sera. 47Ito ang mga angkan ng mga anak ni Aser ayon sa nabilang sa kanila, limampu't tatlong libo at apatnaraan. 48Ang mga anak ni Neftali ayon sa kanilang mga angkan: kay Jahzeel, ang angkan ng mga Jahzeelita; kay Guni, ang angkan ng mga Gunita. 49Kay Jeser, ang angkan ng mga Jeserita; kay Shilem, ang angkan ng mga Shilemita. 50Ito ang mga angkan ni Neftali ayon sa kanilang mga angkan at ang nabilang sa kanila ay apatnapu't limang libo at apatnaraan. 51Ito ang bilang sa angkan ni Israel, animnaraan isang libo at pitong daan at tatlumpu. 52At nagsalita ang Panginoon kay Moises, na sinasabi, 53“Sa mga ito hahatiin ang lupain bilang mana ayon sa bilang ng mga pangalan. 54Sa marami ay magbibigay kayo ng maraming mana, at sa kaunti ay magbibigay kayo ng kaunting mana. Ang bawat isa ayon sa mga bilang sa kanya ay bibigyan ng kanyang mana. 55Gayunman ay hahatiin ang lupain sa pamamagitan ng palabunutan: ang kanilang mamanahin ay ayon sa mga pangalan ng mga lipi ng kanilang mga ninuno. 56Ayon sa palabunutan hahatiin ang kanilang mana, alinsunod sa dami o sa kaunti. 57Ito ang mga nabilang sa mga Levita ayon sa kanilang mga angkan: kay Gershon, ang angkan ng mga Gershonita; kay Kohat, ang angkan ng mga Kohatita; kay Merari, ang angkan ng mga Merarita. 58Ito ang mga angkan ni Levi: ang angkan ng mga Libnita, ang angkan ng mga Hebronita, ang angkan ng mga Mahlita, ang angkan ng mga Musita, ang angkan ng mga Korahita. At naging anak ni Kohat si Amram. 59Ang pangalan ng asawa ni Amram ay Jokebed, na anak na babae ni Levi, na ipinanganak kay Levi sa Ehipto. Ipinanganak niya kay Amram sina Aaron at Moises, at si Miriam na kanilang kapatid na babae. 60At naging anak ni Aaron sina Nadab, Abihu, Eleazar at Itamar. 61Sina Nadab at Abihu ay namatay nang sila'y maghandog ng kakaibang apoy sa harap ng Panginoon. 62Ang nabilang sa kanila ay dalawampu't tatlong libo, lahat ng lalaki mula sa isang buwang gulang pataas: dahil hindi sila binilang kasama ng mga anak ni Israel, sapagkat sila'y hindi binigyan ng mana sa gitna ng mga anak ni Israel. (AB01)

Ang mga lupain ay hahatiin sa pamamagitan ng bunutan o balota, na kadalasang nangyayari ngayon. Kaya ang jubileo ay nagsasangkot ng muling pamamahagi sa pamamagitan ng balota.

 

Sa mga lalaking ito na binilang sa Sinai, walang natira sa pagbilang sa kapatagan ng Moab, maliban kina Caleb na anak ni Jefone at Josue na anak ni Nun, sapagkat sinabi ng Panginoon na ang iba ay tiyak na mamamatay sa ilang.

Mga Bilang 26:63-65  Ito ang mga nabilang ni Moises at ng paring si Eleazar, na bumilang ng mga anak ni Israel sa mga kapatagan ng Moab sa tabi ng Jordan sa Jerico. 64Ngunit sa mga ito ay wala isa mang lalaki na ibinilang ni Moises at ng paring si Aaron, na bumilang ng mga anak ni Israel sa ilang ng Sinai. 65Sapagkat sinabi ng Panginoon tungkol sa kanila, “Sila'y tiyak na mamamatay sa ilang.” At walang natira kahit isang tao sa kanila, liban kay Caleb na anak ni Jefone, at kay Josue na anak ni Nun. (AB01)

Ito ay upang ipahiwatig ang mga hindi gustong pumasok sa Lupang Pinangako ng bautismo sa Banal na Espiritu, sa panahon ng apatnapung jubileo sa ilang, mula sa kamatayan ng Mesiyas hanggang sa ikalawang Pagparito. Ang mga hindi nagsisi at tumanggap ng bautismo ay hindi pumasok sa Israel at sa pamana ng Diyos; sila ay bumagsak sa ilang. Kahit na sila ay mula sa mga tribo, ang mga taong ito ay hindi papasok sa pamilya ng Diyos hanggang sa Ikalawang Pagkabuhay na Mag-uli.

 

Pagsunod sa kautusan

Ang bayan ay inayos ayon sa mga pamilya.

Mga Bilang 2:34  Gayon ang ginawa ng mga anak ni Israel; ayon sa lahat ng iniutos ng Panginoon kay Moises ay gayon sila nagkampo sa tabi ng kanilang mga watawat, at gayon sila sumulong, na bawat isa'y ayon sa kanilang mga angkan, ayon sa mga sambahayan ng kanilang mga ninuno. (AB01)

 

Ang pagbabayad-sala sa pamamagitan ng paghahain ng dugo ay ayon sa mga sambahayan ng mga pamilya.

Exodo 12:3  Sabihin ninyo sa buong kapulungan ng Israel: sa ikasampung araw ng buwang ito ay kukuha ang bawat lalaki sa kanila ng isang kordero, ayon sa mga sambahayan ng kani-kanilang mga ninuno, isang kordero sa bawat sambahayan. (AB01)

 

Ang mga pamilya at ang bansa ay napangalagaan sa pamamagitan ng pagsunod sa mga kautusan ng Diyos. Walang bansa ang pinahihintulutang sumamba sa diyos-diyosan, at ang bansang Israel ay mahalaga sa kautusang ito. Sa pamamagitan nito ang mga pamilya ng tao at hayop ay napoprotektahan (Ex. 23:24-26).

Exodo 23:26  Walang babaing makukunan, o magiging baog man sa iyong lupain; aking lulubusin ang bilang ng iyong mga araw. (AB01)

 

Ang kaparusahan para sa pagsamba sa diyos-diyosan ay pagkabihag at pagkawasak ng mga supling at bansa (cf. Amos 5:25-27; gayundin ang Kautusan at ang Ikalawang Utos (No. 254)).

 

Ang kautusan ay itinuro sa loob ng mga pamilya at sinusunod mula pagkabata.

Deuteronomio 32:46  ay kanyang sinabi sa kanila, “Ilagay ninyo sa puso ang lahat ng mga salita na aking pinapatotohanan sa inyo sa araw na ito, na inyong iuutos sa inyong mga anak upang gawin ang lahat ng mga salita ng kautusang ito. (AB01)

 

Ang buhay ng indibidwal sa loob ng pamilya at ng bansa ay pinahahaba dahil dito.

Deuteronomio 32:47  Sapagkat ito'y hindi hamak na bagay sa inyo; sapagkat ito'y inyong buhay, at sa pamamagitan ng bagay na ito ay inyong pahahabain ang inyong mga araw sa lupain na inyong itinawid sa Jordan upang angkinin.” (AB01)

 

Ito ang pangunahing tema ng kautusan at ng mga propeta. Ang kautusan ay hindi maaaring bigyang-kahulugan sa pamamagitan ng tradisyon (Mar. 7:10-13), kundi ayon sa nakasulat na salita ng Diyos na sinalita sa pamamagitan ng Kanyang mga lingkod na mga propeta.

 

Limitasyon ng awtoridad ng tao

Ang lahat ng kapangyarihan at awtoridad, kabilang ang sa Mesiyas, ay nagmula at nagmumula pa rin sa Diyos, gaya ng karunungan at pang-unawa (cf. Mat. 21:23; Awit 62:11).

Daniel 2:20-22  Sinabi ni Daniel: “Purihin ang pangalan ng Diyos magpakailanman, sapagkat sa kanya ang karunungan at kapangyarihan. 21Siya ang nagbabago ng mga panahon at mga kapanahunan; siya'y nag-aalis ng mga hari, at naglalagay ng mga hari; siya'y nagbibigay ng karunungan sa marunong at ng kaalaman sa may pang-unawa; 22siya ang naghahayag ng malalalim at mahihiwagang bagay; kanyang nalalaman kung ano ang nasa kadiliman, at ang liwanag ay naninirahan sa kanya. (AB01)

 

Ang Kataas-taasan ay nagbibigay ng awtoridad sa sinumang Kanyang maibigan (Dan. 4:25). Ito ay maaaring ibigay sa mga Gentil, o sa nangahulog na Hukbo, o sa mga Anak ng Diyos (Deut. 32:8 RSV). Kaya ang lahat ng tao ay nararapat sumunod sa namamahalang awtoridad (Rom. 13:1-5).

 

Ang Diyos ay dapat sundin sa lahat ng bagay at kung saan ang mga kautusan ng tao ay lumabag sa mga utos ng Diyos, ang Diyos ang dapat sundin.

Mga Gawa 5:29  Ngunit sumagot si Pedro at ang mga apostol, “Kailangang sa Diyos kami sumunod, sa halip na sa mga tao. (AB01)

 

Ang pagsunod sa Diyos bilang ating Ama ay pagsunod sa Kanyang kautusan (Deut. 28:58-59).

 

Kapag ang awtoridad ng Diyos ay ipinagkaloob sa mga tao at kapag ang isang hari ay ibinigay upang mamuno sa atin, ang awtoridad na iyon ay hindi maaaring ibigay sa isang dayuhan (cf. Deut. 17:14-20 sa itaas). Walang taong karapat-dapat na mamuno maliban kung sumusunod sila sa kautusan ng Diyos. Ang kanyang mga supling ay nakatali rin sa pagsunod na ito.

 

Ang payo at patnubay ng pamilya ay dapat hingin (Prov. 23:22, 25). Ang pamilya ay dapat ding magbigay ng maagap at tamang pagtutuwid. Ang disiplina ay pananagutan ng pamilya at hindi kabaitan ang pagkakait sa napapanahong pisikal na pagdidisiplina gamit ang pamalo ng pagtutuwid (Kaw. 13:24; 19:18; 23:13-16; 22:15). Ang kakayahang matuto mula sa pagtutuwid ay tanda ng karunungan (Kaw. 15:32, 33).

Kawikaan 15:32-33  Siyang tumatanggi sa turo ay humahamak sa sariling kaluluwa, ngunit siyang nakikinig sa pangaral ay nagtatamo ng unawa. 33Ang takot sa Panginoon ay pagtuturo sa karunungan, at ang pagpapakumbaba ay nauuna sa karangalan. (AB01)

 

Hebreo 12:11  Subalit ang lahat ng disiplina sa kasalukuyan ay tila hindi kanais-nais kundi masakit, subalit sa hinaharap ay magdudulot ng mapayapang bunga ng katuwiran sa mga nasanay sa pamamagitan nito. (AB01)

Ang pagtutuwid na ibinigay sa pagsasanay sa mga kabataan ay gagantimpalaan sa hinaharap sa pamamagitan ng tamang pag-uugali. Ang kabiguang sanayin at ituwid ang mga kabataan ay hahantong sa pagkawasak ng lipunan. Ang pangunahing suliranin sa loob ng ating mga lipunan ay nagmumula sa kakulangan ng pagtuturo sa Bibliya at disiplina sa mga unang taon, at ang kakayahan ng mga kabataan na sumusunod bunga ng kanilang pag-aaral.

Kawikaan 22:6  Sanayin mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at kapag tumanda na siya ay hindi niya ito tatalikuran. (AB01)

 

Ang pag-aaral ng mga kabataan ay hindi maaaring ipagkatiwala sa iba nang matagumpay. Responsibilidad ng mga magulang na turuan at disiplinahin ang kanilang mga anak. Kapag ang responsibilidad na ito ay tinanggal o binitawan, ang lipunan ay nagsisimulang gumuho.

Kawikaan 29:15  Ang pamalo at saway ay nagbibigay ng karunungan, ngunit ang batang pinababayaan, sa kanyang ina ay nagbibigay-kahihiyan. (AB01)

 

Kaya naman napakasama ng paghihiwalay, sapagkat pinaghihiwalay nito ang mga pamilya at inaalis ang impluwensya sa mga kabataan sa sistema ng pamahalaan ng Diyos.

 

Ang sistemang ito ng pagtutguwid ay umaabot sa lahat ng antas at edad sa lipunan.

Kawikaan 1:7  Ang takot sa Panginoon ang pasimula ng kaalaman; ang karunungan at turo ay hinahamak ng hangal. (AB01)

 

Ang pagtuturo sa mga tao ay nagmumula sa mga pamilya at ang pamilya ang nag-iingat ng kautusan. Kaya naman ang kautusan ay kailangang basahin tuwing taon ng Sabbath.

Deuteronomio 4:7-9  Sapagkat aling dakilang bansa ang may Diyos na napakalapit sa kanila, na gaya ng Panginoon nating Diyos tuwing tumatawag tayo sa kanya? 8At aling dakilang bansa ang may mga tuntunin at mga batas na napakatuwid na gaya ng buong kautusang ito na aking inilagay sa harapan ninyo sa araw na ito? 9“Mag-ingat ka lamang sa iyong sarili, at ingatan mo ang iyong kaluluwa ng buong sikap, baka malimutan mo ang mga bagay na nakita ng iyong mga mata, at baka mahiwalay sa iyong puso ang lahat ng araw ng iyong buhay. Ipaalam mo ito sa iyong mga anak at sa mga anak ng iyong mga anak. (AB01)

 

Gayundin ang utos ay inuulit para sa pamilya at sa sambahayan (cf. Kaw. 4:10).

Deuteronomio 6:6-7  Ang mga salitang ito na aking iniuutos sa iyo sa araw na ito ay ilalagay mo sa iyong puso; 7at iyong ituturo nang buong sikap sa iyong mga anak, at iyong sasabihin sa kanila kapag ikaw ay nakaupo sa iyong bahay, kapag ikaw ay lumalakad sa daan, at kapag ikaw ay nahihiga, at kapag ikaw ay bumabangon. (AB01)

 

Ang pagtuturo ng kautusan ay ginagawa tuwing pitong taon, bilang isang bansa rin (Deut. 31:10-13). Ang pagbasang ito ay nagsisilbing mahalagang pagsusuri sa lahat ng gawain.

 

Ang pangangalaga sa kapaligiran ay nauugnay din sa mga kautusan tungkol sa pamilya at pamilya ng mga hayop, at mahabang buhay na nagmumula sa pagsunod (Deut. 22:6-7). Ito ay naaangkop maging mailap man o inaalagaan ang mga hayop.

Levitico 22:28  At maging baka o tupa ay huwag ninyong papatayin sa isang araw siya at ang kaniyang anak. (AB)

 

Ito ay umaabot din sa pagpapakulo ng batang kambing sa gatas ng kanyang ina. Ang partikular na uri ng pagluluto ay ipinagbabawal, dahil ito ay sumasalungat pinaka-konsepto ng pamilya; ito rin ay tila nagkaroon ng ilang kaugnayan sa parehong fertility cults at mystery cults.

Exodo 23:19  “Ang mga pinakauna ng mga unang bunga ng iyong lupa ay iyong dadalhin sa bahay ng Panginoon mong Diyos. “Huwag mong pakukuluan ang batang kambing sa gatas ng kanyang ina. (AB01)

 

Ang buong istruktura ng kautusan ay dapat panatilihin upang ang indibidwal at ang pamilya ay tumagal (Deut. 4:40).

Deuteronomio 5:29  Oh mamalagi nawa sa kanila ang kaloobang ito, na sila'y matakot sa akin, at kanilang ingatan kailan man ang lahat ng aking mga utos upang ikabuti nila at pati ng kanilang mga anak magpakailan man! (AB)

 

Ang utos na kumilos bilang isang bansa sa harap ng Diyos ay umaabot din sa mga lupain na ibibigay sa iyo ng Panginoon.

Deuteronomio 7:12-26  “Sapagkat iyong pinakinggan ang mga batas na ito, at iyong iningatan at sinunod ang mga ito, ay tutuparin sa iyo ng Panginoon mong Diyos ang tipan at ang wagas na pag-ibig na kanyang ipinangako sa iyong mga ninuno. 13Iibigin ka niya, pagpapalain, at pararamihin. Pagpapalain din niya ang iyong mga supling, ang bunga ng iyong lupa, ang iyong trigo, ang iyong alak, ang iyong langis, ang karagdagan ng iyong mga bakahan, at ang mga guya ng iyong kawan sa lupain na kanyang ipinangakong ibibigay sa iyo at sa iyong mga ninuno. 14Pagpapalain ka kaysa lahat ng mga bayan; walang magiging baog na babae o lalaki sa inyo o sa inyong mga hayop. 15Aalisin sa iyo ng Panginoon ang lahat ng karamdaman; at hindi niya ilalagay sa iyo ang alinman sa masamang sakit sa Ehipto na iyong nalaman, kundi ilalagay niya ang mga ito sa lahat ng napopoot sa iyo. 16At iyong pupuksain ang lahat ng mga tao na ibibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos; huwag kang mahahabag sa kanila; ni maglilingkod sa kanilang mga diyos, sapagkat iyon ay magiging isang bitag sa iyo. 17“Kapag sinabi mo sa iyong puso, ‘Ang mga bansang ito ay higit na dakila kaysa akin; paano ko sila mapapalayas?’ 18Huwag kang matatakot sa kanila; iyong aalalahaning mabuti ang ginawa ng Panginoon mong Diyos sa Faraon, at sa buong Ehipto, 19ang napakaraming pagsubok na nakita ng iyong mga mata, ang mga tanda, mga kababalaghan, ang makapangyarihang kamay, at ang unat na bisig na sa pamamagitan nito ay inilabas ka ng Panginoon mong Diyos, gayundin ang gagawin ng Panginoon mong Diyos sa lahat ng mga bayang iyong kinatatakutan. 20Bukod dito'y susuguin sa kanila ng Panginoon mong Diyos ang malalaking putakti hanggang sa ang mga naiwan ay mamatay, pati na ang mga nagtatago sa harapan mo. 21Huwag kang matatakot sa kanila, sapagkat ang Panginoon mong Diyos ay nasa gitna mo, isang dakila at kakilakilabot na Diyos. 22At unti-unting itataboy ng Panginoon mong Diyos ang mga bansang iyon sa harapan mo. Maaaring hindi mo agad sila puksain, baka ang mga hayop sa parang ay masyadong dumami para sa iyo. 23Kundi ibibigay sila ng Panginoon mong Diyos sa harapan mo, at pupuksain sila ng isang malaking pagkalito hanggang sa sila'y malipol. 24Kanyang ibibigay ang kanilang mga hari sa iyong kamay, at iyong papawiin ang kanilang pangalan sa ilalim ng langit. Walang taong magtatagumpay laban sa iyo hanggang sa mapuksa mo sila. 25Iyong susunugin sa apoy ang mga larawang inanyuan na kanilang mga diyos; huwag mong pagnanasaan ang pilak o ang ginto na nasa mga iyon, ni kukunin mo para sa iyo, upang ikaw ay huwag mabitag nito, sapagkat ito'y karumaldumal sa Panginoon. 26Huwag kang magpapasok ng karumaldumal sa iyong bahay, baka ikaw ay maging isang isinumpa na gaya niyon. Lubos mong kasusuklaman iyon at kamumuhian iyon, sapagkat iyon ay bagay na isinumpa. (AB01)

Ang mga utos na ito ay ibinigay sa Israel, dahil ang mga supling ni Canaan ay isinumpa dahil sa pagsamba sa diyos-diyosan.

 

Ang buong istruktura ng pamilya, ng bansa, at ng kautusan ay nakatuon sa Mesiyas, ang pamilya ay ang mga tupa ng kanyang kawan.

Juan 10:7-16  Kaya't muling sinabi sa kanila ni Jesus, “Katotohanang sinasabi ko sa inyo, ako ang pintuan ng mga tupa. 8Ang lahat ng nauna sa akin ay mga tulisan at mga magnanakaw, subalit hindi sila pinakinggan ng mga tupa. 9Ako ang pintuan. Ang sinumang pumasok sa pamamagitan ko ay maliligtas, at papasok at lalabas, at makakatagpo ng pastulan. 10Ang magnanakaw ay dumarating lamang upang magnakaw, pumatay, at pumuksa. Ako'y pumarito upang sila'y magkaroon ng buhay, at magkaroon nito nang may kasaganaan. 11Ako ang mabuting pastol. Ibinibigay ng mabuting pastol ang kanyang buhay para sa mga tupa. 12Ang upahan at hindi pastol, at hindi may-ari ng mga tupa, nang makitang dumarating ang asong-gubat ay pinababayaan ang mga tupa at tumatakas. At inaagaw sila ng asong-gubat, at ikinakalat. 13Siya'y tumatakas sapagkat siya'y upahan, at walang malasakit sa mga tupa. 14Ako ang mabuting pastol. Kilala ko ang sariling akin, at kilala ako ng sariling akin. 15Gaya ng pagkakilala sa akin ng Ama, at ng pagkakilala ko sa Ama, at ibinibigay ko ang aking buhay para sa mga tupa. 16Mayroon akong ibang mga tupa na wala sa kulungang ito. Kailangan ko rin silang dalhin dito at kanilang papakinggan ang aking tinig. Kaya't magkakaroon ng isang kawan na may isang pastol. (AB01)

Kaya ang buong istruktura ng pamilya at ng kautusan ay tumutukoy sa isang bansa bilang Israel sa ilalim ng Diyos, na nakatayo kasama ang Mesiyas bilang pinuno.

 

Pagsuway sa kautusan

Ang pagsuway sa pamilya sa ilalim ng kautusan ay may parusang kamatayan (Deut. 21:18-23) gaya ng nakita natin sa itaas. Kaya ang parusang kamatayan ay nasa kamay ng mga magulang sa unang pagkakataon at nasa kamay ng mga saksi sa ikalawang pagkakataon (Deut. 17:6-7). Walang taong maaaring patayin maliban sa kamay ng dalawang saksi.

Deuteronomio 17:6-7  Sa bibig ng dalawa o tatlong saksi ay papatayin ang dapat mamatay; sa bibig ng isang saksi ay hindi siya papatayin. 7Ang kamay ng mga saksi ay siyang unang papatay sa kanya at pagkatapos ay ang kamay ng buong bayan. Ganito mo aalisin ang kasamaan sa gitna mo. (AB01)

 

Ang pamilya ay tinutukoy sa ilalim ng kautusan. Ang pagpapatutot at sodomiya ay ipinagbabawal sa pamilya, at ang mga kita mula sa mga ito ay ipinagbabawal sa Bahay ng Diyos. Walang patutot o sodomita (o mga pondo mula sa pag-upa sa kanila) ang makakapasok sa Templo at Kaharian ng Diyos.

Deuteronomio 23:17-18  Huwag kang magkakaroon ng masamang babae sa mga anak ng Israel, ni magkakaroon ng sodomita sa mga anak ng Israel. 18Huwag mong dadalhin ang bayad sa isang masamang babae, o ang kaupahan sa isang aso, sa bahay ng Panginoon mong Dios sa anomang panata: sapagka't ang mga ito ay kapuwa karumaldumal sa Panginoon mong Dios. (AB)

 

Ang buong pamilya ay may pananagutan sa pangangasiwa ng kautusan at sa parusang kamatayan.

Deuteronomio 13:6-10  “Kung ang iyong kapatid na lalaki, na anak ng iyong ina, o ang iyong anak na lalaki o babae, o ang asawa ng iyong kaibigan, o ang iyong kaibigan na parang iyong sariling kaluluwa, ay humimok sa iyo nang lihim, na magsabi, ‘Tayo'y humayo at maglingkod sa ibang mga diyos,’ na hindi mo nakilala, ninyo o ng iyong mga ninuno; 7sa mga diyos ng mga bayan na nasa palibot ninyo na malapit sa iyo, o malayo sa iyo, mula sa isang dulo ng lupa hanggang sa kabilang dulo ng lupa; 8ay huwag kang padadala sa kanya o papakinggan siya; ni huwag mong titingnan siya ng may awa, ni patatawarin, ni ikukubli siya; 9kundi papatayin mo siya. Ikaw ang mangunguna upang patayin siya, at pagkatapos ay ang buong bayan. 10Iyong babatuhin siya ng mga bato upang siya'y mamatay, sapagkat kanyang pinagsikapang ilayo ka sa Panginoon mong Diyos, na naglabas sa iyo sa lupain ng Ehipto, sa bahay ng pagkaalipin. (AB01)

 

Ipinakita sa atin ng Mesiyas ang tamang pananaw sa kautusan na ang kautusan ay nilabag at binaluktot din ng mga tradisyon ng mga Fariseo at ng mga rabinikong paaralan. Ang mga ito ay nasa ilalim ng parehong kategorya ng mga sumisira sa kautusan.

Marcos 7:6-13  At sinabi niya sa kanila, “Tama ang pahayag ni Isaias tungkol sa inyo na mga mapagkunwari, ayon sa nasusulat, ‘Iginagalang ako ng bayang ito ng kanilang mga labi, subalit ang kanilang puso ay malayo sa akin. 7At walang kabuluhan ang pagsamba nila sa akin, na itinuturo bilang aral ang mga utos ng mga tao!’ 8Iniwan ninyo ang utos ng Diyos at inyong pinanghahawakan ang tradisyon ng mga tao.” 9Sinabi pa niya sa kanila, “Maganda ang paraan ng inyong pagtanggi sa utos ng Diyos, upang masunod ang inyong mga tradisyon. 10Sapagkat sinabi ni Moises, ‘Igalang mo ang iyong ama at ang iyong ina,’ at ‘Ang sinumang lumait sa ama o sa ina ay dapat patayin!’ 11Ngunit sinasabi ninyo na kung sabihin ng isang tao sa kanyang ama o ina, ‘Ang anumang tulong na mapapakinabang ninyo sa akin ay Corban, na nangangahulugang handog,’ 12at pagkatapos ay hindi na ninyo siya pinahihintulutang gumawa ng anuman para sa kanyang ama o ina, 13kaya't pinawawalang kabuluhan ang salita ng Diyos sa pamamagitan ng tradisyon na inyong ipinamana at marami pa kayong ginagawang mga bagay na katulad nito. (AB01)

Dahil dito, pinahintulutan ang Juda at Levi na mawasak sa loob ng maraming siglo. Hindi pa rin nila naririnig ang salita ng Buhay na Diyos, kundi isinasantabi ang mga kautusan para sa mga tradisyon ng tao (Deut. 28:58-68).

 

Awtoridad sa pamilya

Ang awtoridad ng pamilya ay itinakda sa ilalim ng ama, gayundin ang bahay ng Diyos. Dahil dito nakita natin na ang panata ng isang lalaki sa Diyos ay may bisa, at ang panata ng isang babae ay napapailalim sa pahintulot ng kanyang asawa. Ang ama at, kalaunan sa pag-aasawa, ang asawang lalaki ay maaaring tanggihan ang panata ng anak na babae o asawa kung ito ay sumasalungat sa kanyang awtoridad at mga responsibilidad. Ito ang isa sa mga dahilan kung bakit si Adan ay pinanagot sa mga kasalanan ni Eba. Si Cristo ang may pananagutan sa paghaharap sa atin sa Diyos na walang dungis o kapintasan. Ito ay nagmula sa kautusan ng mga handog.

Levitico 22:19-20  upang tanggapin, ang inyong ihahandog ay isang lalaki na walang kapintasan, mula sa mga toro, sa mga tupa, o sa mga kambing. 20Huwag ninyong ihahandog ang anumang may kapintasan, sapagkat ito ay hindi tatanggapin para sa inyo (AB01)

 

Tayo ang mga unang bunga ng Pag-aani ng Diyos. Kung paanong si Cristo ay walang kapintasan, gayon din tayo ay dapat na walang kapintasan, bilang mga asawa ng Lalaking ikakasal, na pinaputi sa dugo ng Cordero (cf. Dan. 11:35; Apoc. 3:18; 6:11; 7:13-14; 15:6-7; 19:7-10).

 

Ang lahat ng mga responsibilidad na ito ay nakatakda sa pamilya at sa mga magulang sa unang pagkakataon. Sa ganitong paraan ang Diyos ay responsable sa paglalaan para sa Kanyang mga anak sa ilalim ng Kanyang sariling mga kautusan. Kaya lahat ng Hukbo ay inilalaanan sa loob ng Kanyang omniscience at omnipotence at sa loob ng Kanyang kalooban at perpektong pag-ibig. Ang isang nilalang na hindi alam ang lahat ng hinaharap ay hindi maaaring maging Diyos. Samakatuwid, ang Diyos, bilang isang omniscient being, ay naglaan para sa Kanyang mga anak sa Kanyang perpektong pag-ibig na kinakatawan ng kautusan at ng dalawang Dakilang Utos (cf. Blg. 30:1-16 at ang aralin ng Nawalang Tupa at ang Alibughang Anak [199]).

 

Ang awtoridad sa pamilya ay binigay sa ulo. Kaya naman, ang mga panata ng isang babae ay maaaring ipawalang-bisa ng ulo ng sambahayan, kung saan may nakikitang pagsalungat sa kapakanan ng pamilya. Ang katahimikan ay itinuturing na pagsang-ayon sa desisyon o kasunduan (Blg. 30:1-16 sa itaas).

 

Ang mga panata sa Diyos sa pamamagitan ng Iglesia ay may bisa at pinarurusahan ng kamatayan kung ginawa sa pamamagitan ng Banal na Espiritu, tulad ng nangyari kay Ananias at sa kanyang asawang si Safira na parehong pumayag sa panata (Mga Gawa 5:1-10).

 

Responsibilidad sa pamilya

Ang mga magulang ay may pananagutan na itaguyod ang pamilya. Ang sinumang hindi nagbibigay ng pangangailangan ng kanyang sariling pamilya ay mas masahol pa sa isang hindi mananampalataya. Ang responsibilidad ay nasa ama sa unang pagkakataon, sa ina sa ikalawa, sa mga lolo't lola sa ikatlo, at pagkatapos ay sa kamag-anak o sa Iglesia.

1Timothy 5:1-16  Rebuke not an elder, but intreat him as a father; and the younger men as brethren; 2 The elder women as mothers; the younger as sisters, with all purity. 3 Honour widows that are widows indeed. 4 But if any widow have children or nephews, let them learn first to shew piety at home, and to requite their parents: for that is good and acceptable before God. 5 Now she that is a widow indeed, and desolate, trusteth in God, and continueth in supplications and prayers night and day. 6 But she that liveth in pleasure is dead while she liveth. 7 And these things give in charge, that they may be blameless. 8 But if any provide not for his own, and specially for those of his own house, he hath denied the faith, and is worse than an infidel. 9 Let not a widow be taken into the number under threescore years old, having been the wife of one man, 10 Well reported of for good works; if she have brought up children, if she have lodged strangers, if she have washed the saints' feet, if she have relieved the afflicted, if she have diligently followed every good work. 11 But the younger widows refuse: for when they have begun to wax wanton against Christ, they will marry; 12 Having damnation, because they have cast off their first faith. 13 And withal they learn to be idle, wandering about from house to house; and not only idle, but tattlers also and busybodies, speaking things which they ought not. 14 I will therefore that the younger women marry, bear children, guide the house, give none occasion to the adversary to speak reproachfully. 15 For some are already turned aside after Satan. 16 If any man or woman that believeth have widows, let them relieve them, and let not the church be charged; that it may relieve them that are widows indeed. (KJV)

Ang salitang apo (v. 4) ay ang Griyegong ekgonos, na isinaling nephews sa KJV. Noong panahong isinalin ang tekstong ito sa Ingles karaniwan nang gamitin ang salitang nephews kapag tinutukoy ang mga apo (cf. Shakespeare’s Othello).

 

Ang pamilya ang tagapagtaguyod, ngunit ang Iglesia ang tunay na pamilya at pinagmumulan ng tulong. Responsibilidad ng mga dalaga na magpakasal at magtayo ng mga pamilya ayon sa kanilang mga pagpapala.

 

Karapatang mabuhay sa pamilya

Ang responsibilidad na protektahan ang buhay sa pamilya ay nasa mga magulang at kadalasan ang responsibilidad na ito ay tinitiyak ng Diyos, gaya ng makikita natin sa Exodo 2:1-10.

Exodo 2:1-10  May isang lalaki sa lipi ni Levi na humayo at nag-asawa ng isang anak na babae ni Levi. 2Ang babae ay naglihi at nanganak ng isang lalaki. Nang kanyang makita na ito ay maganda, kanyang itinago ito ng tatlong buwan. 3Nang hindi na niya ito maitago pa, ikinuha niya ito ng isang basket na yari sa papiro, at pinahiran niya ng betun at alkitran. Kanyang isinilid ang bata roon at inilagay sa talahiban sa tabi ng ilog. 4Tumayo sa malayo ang kanyang kapatid na babae upang malaman ang mangyayari sa bata. 5Noon, ang anak na babae ni Faraon ay lumusong upang maligo sa ilog, at naglakad ang kanyang mga alalay na babae sa tabi ng ilog. Kanyang nakita ang basket sa talahiban at ipinakuha sa kanyang alalay. 6Nang kanyang buksan ito, nakita niya ang bata; at narito, ang sanggol ay umiyak. At kanyang kinaawaan siya at sinabi, “Ito'y isa sa mga anak ng mga Hebreo.” 7Nang magkagayo'y sinabi ng kanyang kapatid na babae sa anak ng Faraon, “Aalis ba ako upang itawag kita ng isang tagapag-alaga mula sa mga babaing Hebrea na mag-aalaga ng bata para sa iyo?” 8Sinabi sa kanya ng anak ng Faraon, “Umalis ka.” Ang batang babae ay umalis at tinawag ang ina ng bata. 9Sinabi ng anak ng Faraon sa kanya, “Dalhin mo ang batang ito at alagaan mo para sa akin at uupahan kita.” Kaya't kinuha ng babae ang bata at inalagaan ito. 10Ang bata ay lumaki at kanyang dinala ito sa anak ng Faraon, at ito'y naging kanyang anak. Kanyang pinangalanan siyang Moises, dahil sinabi niya, “Sapagkat aking iniahon siya sa tubig.” (AB01)

Ang diyos ng sanlibutang ito ay nagtatangkang kunin ang buhay ng mga hinirang. Sinikap niyang wasakin si Moises at ang mga anak ni Israel. Sa parehong paraan, sinikap niyang wasakin ang Mesiyas (Mat. 2:1-23), at sinisikap pa rin niyang wasakin ang bansa at ang Iglesia, na siyang Israel (Apoc. 12:13-18).

 

Tungkulin ng pamilya na protektahan ang buhay ng bansa. Itataas ng Diyos ang ating kaligtasan: Ang Mesiyas ay babalik upang iligtas ang mga sabik na naghihintay sa kanya. Hanggang sa panahong iyon ang Iglesia ay sinusubok at nililitis at dinadalisay sa apoy ng pag-uusig. Sinumang anak na nagbabanta sa buhay ng magulang ay nawawalan ng karapatang mabuhay gaya ng makikita sa mga teksto sa itaas. Sinuri din ito sa aralin ng Kautusan at ang Ikaanim na Utos (No. 259).

 

Pakikisalamuha

Ang indibidwal ay may pananagutan sa kanyang pag-uugali na may kaugnayan sa loob ng pamilya sa unang pagkakataon (Ex. 21:15), at parehong sa pamilya at sa loob ng lipunan sa ikalawang pagkakataon.

Exodo 21:17  “Ang magmura sa kanyang ama, o sa kanyang ina ay papatayin. (AB01)

 

Levitico 20:9  Sinumang lumalait sa kanyang ama o sa kanyang ina ay tiyak na papatayin; kanyang nilait ang kanyang ama o ang kanyang ina, ang kanyang dugo ay nasa kanya. (AB01)

 

Ang utos na ito ay inuulit sa ikatlong pagkakataon upang bigyang-diin ang kahalagahan nito.

Deuteronomio 27:16  “‘Sumpain ang sumisira ng puri ng kanyang ama o ng kanyang ina.’ At ang buong bayan ay magsasabi, ‘Amen.’ (AB01)

 

Ang matatanda ay dapat igalang.

Levitico 19:32  “Titindig ka sa harapan ng may gulang at igagalang mo ang matanda, at katakutan mo ang iyong Diyos: Ako ang Panginoon. (AB01)

 

Proteksyon para sa mga dayuhan

Ang mga anak ni Jacob ay pitumpung kaluluwa. Sa ilalim ni Moises ang mga matatandang ito ay kumakatawan sa mga anak ni Jacob at sa pamahalaan ng Israel. Mula sa Mesiyas dumating ang pitumpu, at ang mga demonyo ay napailalim sa kanila bilang mga matatanda ng Iglesia, na espirituwal na Israel at ang katuparan ng pamahalaan ng Diyos (Ex. 1:1-22). Dahil dito ang mga anak ng Diyos ay inuusig ng diyos ng sanlibutang ito at ng kanyang sistema. Ang kanilang proteksiyon ay ginagantimpalaan ng Diyos, gaya ng nakikita natin na ginantimpalaan ang mga hilot sa Ehipto. Ang gantimpala para sa proteksyon ay makikita rin sa talinghaga ng mga tupa at mga kambing (Mat. 25:31-46).

 

Protection of the family as a geographic entity

Ang pamilya ang batayan ng pangkat ng tribo, na isang pinalawak na istruktura ng pamilya. Ang mga tribo naman ang bumubuo ng bansa. Ang mga tribo ay pinoprotektahan sa kanilang mga lupain sa ilalim ng mga kautusan ng Diyos. Ang proteksyon ng mga tribo ay nakatala sa Mga Bilang 27:1-11 sa kuwento tungkol sa mga anak na babae ni Zelofehad. Namatay si Zelofehad sa ilang sa sarili niyang kasalanan at walang anak na lalaki. Ang kanyang mana ay pinrotektahan at ipinasa sa kanyang mga anak na babae, na may karapatan sa kanilang sariling mana, ngunit hindi maaaring magpakasal sa ibang tribo. Sinasalamin din nito ang pagbabalik-loob at ang mana ng mga hinirang. Ang mana ay dapat manatili sa loob ng pamilya at ipapasa sa mga kamag-anak, at ito ay isang tuntunin ng paghatol sa Israel.

 

Gayon din, ang mga may mana ay mag-aasawa sa loob ng tribo ng ama; ang pamilya at ang tribo sa gayon ay protektado (Blg. 36:1-12). Sa ganitong paraan, ang pamilya mula sa Maharlikang Angkan pababa ay dapat protektahan at lahat ng lupain ay pananatilihin sa ilalim ng sistema ng Jubileo (Ezek. 46:16-18). Walang dapat kunin sa pamamagitan ng pang-aapi, at ang istruktura ay nagpapatuloy.

 

Proteksyon para sa mga balo at ulila

Ang Diyos ang Tagapagtanggol ng mga walang kalaban-laban at susunod ang paghihiganti mula sa Diyos.

 

Juan 19:26  Nang makita ni Jesus ang kanyang ina at ang alagad na kanyang minamahal, na nakatayong katabi niya ay sinabi niya sa kanyang ina, “Babae, narito ang iyong anak!” (AB01)

Ang Iglesia kung gayon ang tagapag-ingat ng responsibilidad ng pamilya. Si Mariam ay may apat na anak na lalaki at ilang mga anak na babae nang sabihin ni Cristo kay Juan ang sumusunod na pahayag.

Juan 19:27  Pagkatapos ay sinabi niya sa alagad, “Narito ang iyong ina!” At mula noon ay dinala siya ng alagad sa kanyang sariling tahanan. (AB01)

Ang mga kapatid ni Cristo ay pumasok sa Iglesia at gumanap nang mahusay bilang mga matatanda ng Iglesia, ngunit hindi iyon nakaapekto sa puntong binanggit dito.

 

Awit 68:5-6  Ama ng mga ulila, at tagapagtanggol ng mga babaing balo, ang Diyos na sa kanyang banal na tirahan. 6Ang nag-iisa ay binibigyan ng Diyos ng tahanan, kanyang inaakay ang mga bilanggo sa kasaganaan, ngunit ang mga mapaghimagsik sa tigang na lupa ay naninirahan. (AB01)

Tutulungan ng Diyos ang balo at ulila (cf. Is. 10:2ff.; Jer. 49:11). Sa pamamagitan ni propeta Ezekiel, mariing hinahatulan ng Diyos ang kasamaan ng Israel. Sa aspetong iyon ang bansa ay hinatulan dahil hindi nila iginagalang ang ama at ina at nakikiapid at espirituwal na nagpakasama (cf. Ezek. 22:1-16). Ikakalat ng Diyos ang Israel bilang resulta (cf. Deut. 4:27; 28:25,64).

Exodo 22:21-24  “At huwag mong aapihin, o pahihirapan ang dayuhan, sapagkat kayo'y mga dayuhan din sa lupain ng Ehipto. 22Huwag ninyong pahihirapan ang sinumang babaing balo, o batang ulila. 23Kung iyong pahihirapan sila sa anumang paraan, at dumaing sa akin, tiyak na aking diringgin ang kanilang daing; 24ang aking poot ay mag-aalab, at papatayin ko kayo ng tabak, at ang inyong mga asawa ay magiging mga balo, at ang inyong mga anak ay magiging mga ulila. (AB01)

 

Proteksyon para sa dayuhan at sa upahang manggagawa bilang pamilya ng Diyos

Ang kautusan tungkol sa pang-aapi ay umaabot sa lahat ng upahang lingkod, malaya at alipin, at sa mga dayuhan.

Levitico 25:14-17  At kung ikaw ay magbili ng anoman sa iyong kapuwa o bumili ng anoman sa kamay ng iyong kapuwa, ay huwag kayong magdadayaan. 15Ayon sa bilang ng taon pagkatapos ng jubileo, ay bibilhin mo sa iyong kapuwa, ayon sa bilang ng taon ng pagaani, ay kaniyang ipagbibili sa iyo. 16Ayon sa dami ng mga taon, ay daragdagan mo ang halaga niyan, at ayon sa kakauntian ng mga taon, ay babawasan mo ang halaga niyan; sapagka't ganyang bilang ng ani ang kaniyang ipagbibili sa iyo. 17At huwag kayong magdadayaan; kundi matatakot kayo sa inyong Dios: sapagka't ako ang Panginoon ninyong Dios.

 

Exodo 23:9  “Ang dayuhan ay huwag mong aapihin, sapagkat alam ninyo ang puso ng dayuhan yamang kayo'y naging mga dayuhan sa lupain ng Ehipto. (AB01)

 

Mayroon lamang tayong iisang Ama, at Iisang Diyos ang lumikha sa ating lahat (Mal. 2:10). Iniligtas ng Diyos bilang Ama ang mga anak ni Israel at ibinabalik sila (cf. Is. 49:15-26). Maging ang ating mga kaaway ay dapat protektahan mula sa kanilang sariling kapabayaan (Ex. 23:5).

 

“Ibigin ninyo ang mga dayuhan, sapagkat kayo'y naging mga dayuhan din sa lupain ng Ehipto.”

Deuteronomio 10:18-19  Kanyang hinahatulan nang matuwid ang ulila at babaing balo, at iniibig ang mga nakikipamayan, na binibigyan niya ng pagkain at kasuotan. 19 Ibigin ninyo ang mga dayuhan, sapagkat kayo'y naging mga dayuhan din sa lupain ng Ehipto.

 

Levitico 19:33-34  “Kapag ang isang dayuhan ay nanirahang kasama ninyo sa inyong lupain, huwag ninyo siyang gagawan ng masama. 34Ang dayuhang kasama ninyo ay magiging kagaya ng isang katutubong kasama ninyo. Iibigin mo siya na gaya ng sa iyong sarili; sapagkat kayo ay naging mga dayuhan sa lupain ng Ehipto: Ako ang Panginoon ninyong Diyos.

 

Ang mga bansa ng mga sumasamba sa diyos-diyosan ay hindi dapat bigyan ng awa at dapat lubusang lipulin mula sa mga anak ni Israel at sa mga anak ng Diyos na Buhay (Deut. 7:1-26). Hindi dahil sa katuwiran ng Israel, kundi dahil sa kalikuan ng mga bansang ito kaya sila nawasak sa harap ng Israel.

Deuteronomio 9:1-29  "Pakinggan mo, O Israel, ikaw ay tatawid sa Jordan sa araw na ito, upang iyong pasukin at agawin ang mga bansang higit na dakila at makapangyarihan kaysa iyo, na mga bayang malaki at may pader hanggang sa langit, 2isang bayang malaki at mataas, mga anak ng Anakim na iyong nakikilala at tungkol sa kanila ay narinig mong sinasabi, 'Sinong makakatayo sa harapan ng mga anak ni Anak?' 3Alamin mo sa araw na ito na ang Panginoon mong Diyos ay siyang mangunguna sa iyo na parang apoy na lumalamon. Kanyang pupuksain sila at kanyang payuyukurin sila sa harapan mo; sa gayo'y mapapalayas mo sila at mabilis mo silang malilipol na gaya ng sinabi sa iyo ng Panginoon. 4"Huwag mong sasabihin sa iyong puso, pagkatapos na mapalayas sila ng Panginoon mong Diyos sa harapan mo, 'Dahil sa aking pagiging matuwid ay dinala ako ng Panginoon upang angkinin ang lupaing ito.' Sa halip ay dahil sa kasamaan ng mga bansang ito ay pinapalayas sila ng Panginoon sa harapan mo. 5Hindi dahil sa iyong pagiging matuwid o dahil sa katapatan ng iyong puso ay iyong pinapasok upang angkinin ang kanilang lupain, kundi dahil sa kasamaan ng mga bansang ito ay pinapalayas sila ng Panginoon mong Diyos sa harapan mo, at upang kanyang papagtibayin ang salita na ipinangako ng Panginoon sa iyong mga ninuno, kina Abraham, Isaac, at Jacob. 6"Alamin mo na hindi ibinibigay sa iyo ng Panginoon mong Diyos ang mabuting lupaing ito upang angkinin ng dahil sa iyong pagiging matuwid; sapagkat ikaw ay isang bayang matigas ang ulo. 7Alalahanin mo, huwag mong kalimutan, kung paanong ginalit mo ang Panginoon mong Diyos sa ilang; mula nang araw na kayo'y umalis sa lupain ng Ehipto, hanggang sa kayo'y dumating sa dakong ito ay naging mapaghimagsik kayo laban sa Panginoon. 8Gayundin sa Horeb na inyong ginalit ang Panginoon, at ang Panginoon ay nagalit sa inyo at handa na sana siyang lipulin kayo. 9Nang ako'y umakyat sa bundok upang tanggapin ang mga tapyas na bato, samakatuwid ay ang mga tapyas ng tipan na ginawa ng Panginoon sa inyo, nanatili ako sa bundok ng apatnapung araw at apatnapung gabi. Hindi ako kumain ng tinapay ni uminom ng tubig. 10Ibinigay sa akin ng Panginoon ang dalawang tapyas na bato na sinulatan ng daliri ng Diyos. Nasa mga iyon ang lahat ng mga sinabi ng Panginoon sa inyo sa bundok mula sa gitna ng apoy nang araw ng pagtitipon. 11Sa katapusan ng apatnapung araw at apatnapung gabi, ibinigay sa akin ng Panginoon ang dalawang tapyas na bato, samakatuwid ay ang mga tapyas ng tipan. 12At sinabi ng Panginoon sa akin, 'Tumindig ka, bumaba ka agad mula riyan; sapagkat ang iyong bayan na inilabas mo sa Ehipto ay nagpakasama. Sila'y mabilis na lumihis sa daang iniutos ko sa kanila; sila'y gumawa para sa kanila ng isang larawang inanyuan.' 13"Bukod dito'y nagsalita sa akin ang Panginoon, na sinasabi, 'Aking nakita ang bayang ito, at aking nakita na ito'y isang bayang matigas ang ulo. 14Hayaan mong lipulin ko sila, at aking burahin ang kanilang pangalan sa ilalim ng langit; at gagawin kitang isang bansang higit na makapangyarihan at malaki kaysa kanila.' 15Sa gayo'y pumihit ako at bumaba mula sa bundok, at ang bundok ay nagniningas sa apoy, at ang dalawang tapyas ng tipan ay nasa aking dalawang kamay. 16Tumingin ako, at nakita kong kayo'y nagkasala laban sa Panginoon ninyong Diyos. Kayo'y gumawa para sa inyo ng isang guyang inanyuan. Kayo'y madaling lumihis sa daan na iniutos sa inyo ng Panginoon. 17Kaya't aking hinawakan ang dalawang tapyas at inihagis ng aking dalawang kamay, at winasak ang mga ito sa harapan ng inyong paningin. 18At ako'y nagpatirapa sa harapan ng Panginoon, gaya nang una, sa loob ng apatnapung araw at apatnapung gabi. Hindi ako kumain ng tinapay ni uminom ng tubig; dahil sa lahat ng inyong kasalanan na inyong ginawa sa paggawa ng masama sa paningin ng Panginoon na inyong ginalit. 19Sapagkat natatakot ako dahil sa galit at maalab na poot na ikinayamot ng Panginoon sa inyo, na lilipulin sana kayo. Ngunit pinakinggan din ako noon ng Panginoon. 20Ang Panginoon ay galit na galit kay Aaron na siya sana'y papatayin; at akin din namang idinalangin si Aaron nang panahong iyon. 21At kinuha ko ang makasalanang bagay na inyong ginawa, ang guya, at aking sinunog sa apoy, at aking niyapakan at dinurog na mabuti, hanggang sa naging durog na parang alabok; at aking inihagis ang alabok niyon sa batis na umaagos mula sa bundok. 22"At sa Tabera, sa Massah, sa Kibrot-hataava ay inyong ginalit ang Panginoon. 23Nang suguin kayo ng Panginoon mula sa Kadesh-barnea, na sinasabi, 'Umakyat kayo at angkinin ninyo ang lupain na ibinigay ko sa inyo;' pagkatapos ay naghimagsik kayo laban sa utos ng Panginoon ninyong Diyos, at hindi ninyo siya pinaniniwalaan, ni pinakinggan ang kanyang tinig. 24Kayo'y naging mapaghimagsik laban sa Panginoon, mula nang araw na kayo'y aking makilala. 25"Kaya't ako'y nagpatirapa sa harapan ng Panginoon ng apatnapung araw at apatnapung gabi, sapagkat sinabi ng Panginoon na lilipulin niya kayo. 26At ako'y nanalangin sa Panginoon, at sinabi, 'O Panginoong Diyos, huwag mong pupuksain ang iyong bayan at ang iyong mana, na iyong tinubos ng iyong kadakilaan, na iyong inilabas sa Ehipto sa pamamagitan ng makapangyarihang kamay. 27Alalahanin mo ang iyong mga lingkod, sina Abraham, Isaac, at Jacob. Huwag mong masdan ang pagmamatigas ng bayang ito, ni ang kasamaan nila, ni ang kasalanan nila. 28Baka sabihin ng mga tao sa lupaing pinaglabasan mo sa amin: "Sapagkat hindi sila naipasok ng Panginoon sa lupain na ipinangako sa kanila, at sapagkat napoot siya sa kanila, ay inilabas sila upang patayin sa ilang." 29Gayunman sila'y iyong bayan at iyong mana, na iyong inilabas ng iyong dakilang kapangyarihan at ng iyong unat na bisig.' (AB01)

 

Ang malinaw na pagtatalo sa layunin ng kautusan ay nakatuon sa pagpapanatili ng pamilya at ugnayang panlipunang sa lipunan, batay sa kanilang kaugnayan sa Diyos. Ang pagsamba sa mga diyos-diyosan ay dapat na puksain sa lipunan.

 

Kautusan sa pamilya at kontrol sa lipunan sa pamamagitan ng hudikatura

Ang kautusan sa pamilya ay isang malawak na balangkas ng batas sa sarili nitong karapatan. Ito ay sumusunod mula sa mga tekstong ito at sa teksto sa Kautusan at ang Ikapitong Utos (No. 260) na ang paghihiwalay ay pinahihintulutan; gayunpaman, kinapopootan ng Diyos ang paghihiwalay.

 

Ang pangangalunya ay batayan para sa paghihiwalay at ang pisikal na katumbas ng pagsamba sa diyos-diyosan. Si Malakias ay ipinadala sa Juda dahil ang bansa ay nagsimulang magpakilala ng dayuhang pagsamba sa Israel at nagpakasal sa anak na babae ng isang dayuhang Diyos; dahil dito sa wakas sila ay ipinadala sa pagkabihag. Kaya ang pagdidisiplina sa mga indibidwal ay responsibilidad ng magulang. Ang pinakamataas na kapangyarihan at magulang ay ang Diyos na nagpaparusa sa bansa bilang pambansang pamilya (Mal. 2:10-17).

 

Ang paghihiwalay ay pinahihintulutan sa mga tao dahil sa katigasan ng kanilang mga puso at sa hindi nababagong kalikasan ng kanilang pag-iisip, ngunit hindi ito dapat mangyari sa mga hinirang.

 

Dahil dito mayroong dalawang antas ng pag-aasawa sa lipunan: una ay sa mga hindi nabautismohan o sa pagitan ng mga hinirang at sa hindi nabautismohan; at ang ikalawa ay sa pagitan ng dalawang tao sa pananampalataya. Sa una, tila layunin ng Diyos na ang tao ay magkaroon ng isang asawa (Gen. 2:24), ngunit tila binalewala ito ng mga Patriyarka sa pahintulot ng Diyos. Ang istruktura ng pag-aasawa ay naglalarawan ng kaugnayan ng indibidwal at ng bansa sa Diyos, kaya ang katapatan ay isang katangian ng sakramento ng kasal.

 

Mula sa Torah, at sa mga interpretasyon hanggang sa at kasama si Cristo, mayroong ilang mga aspeto na nangangailangan ng paglilinaw sa ikapitong utos. Ang limitasyon sa bilang ng mga asawa ng isang lalaki sa mga bansa ay isang tungkulin ng kanilang sariling mga batas. Ang Koran (Qur’an) ay sumusunod sa karamihan ng rabinikong tradisyon, na nagtatakda ng bilang sa apat (ang ilang mga rabbi ay pinahaba ito hanggang lima) para sa ordinaryong tao, at labing-walo para sa hari.

 

Ang Bagong Tipan ang nagtatakda ng limitasyon sa isa para sa matatanda, dahil walang lalaki ang maaaring maging matanda kung mayroon siyang higit sa isang asawa (1Tim. 3:2; Tito 1:6). Ang mga matatanda ay dapat mag-asawa, dahil ang pag-aasawa ay responsibilidad ng lahat ng lalaki sa ilalim ng utos na ibinigay kay Adan. Samakatuwid, ang isang lalaki ay maaaring makipag-hiwalay at ikasal muli bago pumasok sa Iglesia, ngunit hindi na dapat makipaghiwalay kapag naging bahagi na ng Iglesia, maliban sa mga tinukoy na kadahilanan. Ang mga ito ay idinetalye ng Mesiyas at sinusuri sa aralin ng Kautusan at ang Ikapitong Utos (No. 260).

 

Ang kaugnayan sa pamilya ay nagtatapos sa pag-aasawa, at kaya ang pahintulot ng mga magulang ay kinakailangan sa ilalim ng kautusan ng Diyos.

Exodo 22:16-17  “At kung akitin ng isang lalaki ang isang dalaga na hindi pa naipagkakasundong mag-asawa at kanyang sipingan, kanyang ibibigay ang kanyang dote at gagawing kanyang asawa. 17Kung mahigpit na tumutol ang kanyang ama na ibigay siya sa kanya, ay magbabayad siya ng salapi katumbas ng dote para sa mga dalaga. (AB01)

Sa ilalim ng kautusan, ang pahintulot ng ama ay kinakailangan para sa kanyang anak na babae, kahit na ito ay nakompromiso.

 

Ang mga panata sa kasal ay natatapos sa pagkamatay ng isa sa mga mag-asawa (Mat. 22:29-30; Mar. 12:24-25). Ang mga komplikadong isyu ng pag-aasawa at paghihiwalay ay sakop ng mga kautusan sa ikapitong utos. Ang pamilya ang pundasyon ng bansa at gayundin ng Plano ng Diyos. Ang pag-atake sa pagtatatag ng pag-aasawa ay isang pag-atake sa pamilya at sa Plano ng Diyos. Walang sinumang tao ang maaaring mapabilang sa Iglesia at ipagsawalang-bahala ang mga kautusan sa kasal at mga obligasyon ng pamilya. Ang lahat ng buhay ay nagmumula sa yunit ng pamilya at dumadaloy sa bansa. Gayundin, ang kontrol sa buhay ay nasa pamilya muna, at pagkatapos ay sa bansa.

 

Ang ikalimang utos ay tumutukoy sa Mesiyas, na kumikilos bilang ating walang hanggang ama sa ilalim ng kanyang walang hanggang Ama, na siyang Kataas-taasang Diyos. Siya lamang ang walang kamatayan, at walang sinuman ang nakakita o nakakakita sa Kanya (1Tim. 6:16; ni nakarinig ng Kanyang tinig kailanman (Juan 5:37)). Ang bawat ama ay kumakatawan sa Mesiyas at ang kanyang asawa ay kumakatawan sa Iglesia. Sila ay may pananagutan sa Diyos para sa kanilang mga responsibilidad. Ang ulo ng bawat lalaki ay si Cristo at ang ulo ni Cristo ay ang Diyos (1Cor. 11:3; Ef. 5:23).

 

“Ang iyong luklukan ay luklukan ng Diyos. Kaya't ang Diyos ang iyong Diyos ay pinahiran ka ng langis ng kagalakan na higit kaysa iyong mga kasamahan” (Awit 45:6-7; Heb. 1:8-9).

 

Sa kanya tayo tumitingin bilang walang hanggang ulo ng ating pamilya at prinsipe ng kapayapaan. Sinasabi sa atin ng Bibliya na maraming pagiging ama (Ef. 3:14), at lahat ay nasa ilalim ng Nag-iisang Tunay na Diyos (Juan 17:3).

 

Tayo ay mga babaeng ikakasal kay Cristo at sa ilalim ng kanyang pamamahala ay tuturuan natin ang mundo, bilang ating pamilya, parehong sa sistemang milenyo at sa Ikalawang Pagkabuhay na Mag-uli (cf. Apoc. 20:1-15).

 

Sa pamamagitan lamang ng pag-unawa na tayo ay kailangang maging isang pamilya sa ilalim ng Diyos, na ang Diyos ay kumikilos sa atin bilang isang pinalawak na nilalang na tinawag at kumikilos bilang Diyos, maaari nating maunawaan ang layunin ng Ikalawang Dakilang Utos: “Ibigin mo ang iyong kapwa gaya ng iyong sarili.” Tayo ay nakatakdang maging Diyos, tayong lahat ay mga anak ng Kataas-taasan – at ang Kasulatan ay hindi maaaring masira (Juan 10:34-35).

q